U Tʼaan Jéeobaeʼ kuxaʼan

Baʼaloʼob maʼalobtak ku kanaʼal tiʼ u libroi Joel yéetel Amós

MAʼ YAʼAB baʼax k-ojel tiʼ le máax tsʼíibt u libroi Joeloʼ, chéen baʼax k-ojleʼ «Joel, u paal Petuel» (Joel 1:1). Ichil le libroaʼ, Joeleʼ chéen tu tsʼíibtaj baʼaxoʼob aʼalaʼabtiʼ tumen Jéeoba; le oʼolal maʼ jach ojéelaʼan baʼax jaʼabiloʼob ka kʼaʼaytajnajiʼ, ku tuklaʼaleʼ tu jaʼabil 820 táanil tiʼ u taal Cristo, nueve jaʼaboʼob káajak u reinar Uzías tu luʼumil Judá. ¿Baʼaxten maʼ jach tʼaanaj Joel tiʼ u kuxtaliʼ? Maʼ xaaneʼ tumen u kʼáat ka tuukulnak máak tiʼ baʼaxoʼob tu tsʼíibtajoʼ maʼ tiʼ letiʼiʼ.

Tu kʼiiniloʼob u gobernación Uzías ka yéeyaʼab xan Amós u beet u profetai; letiʼeʼ tiʼ kajaʼan kaʼach Judaeʼ, ku «kanáantik tamanoʼob» yéetel ku «molik u kʼáaxil higos» (Amós 7:14). Joeleʼ kʼaʼaytajnaj tu luʼumil Judá, baʼaleʼ Amoseʼ túuxtaʼab kʼaʼaytaj tu reinoi le diez tribus tiʼ Israeloʼ. U libroi Amoseʼ, maʼ xaaneʼ tsʼoʼok u tsʼíibtaʼal tu jaʼabil 804, le tsʼoʼok u suut Amós tu luʼumil Judaoʼ; le bix tsʼíibtaʼanil le libroaʼ maʼ talam u naʼataʼaliʼ.

«¡YAJ YANILOʼON!» ¿BAʼAXTEN?

(Joel 1:1–3:21)

Joeleʼ tu yilaj yaʼab sáakʼoʼob yéetel uláakʼ ikʼeloʼob ichil upʼéel náay. Letiʼeʼ tu yaʼaleʼ le sáakʼoʼobaʼ «táaj nojoch u múuchʼul» (Joel 1:4; 2:2-7). Tu yaʼalaj xan: «¡Yaj yaniloʼon, táan u náatsʼal u kʼiinil Yuumtsil [Jéeoba]! ¡U kʼiinil sajbeʼentsil, tumen ku taasik xuʼulsajil le máax yaan tuláakal u páajtalileʼ!» (Joel 1:15). Jéeobaeʼ tu yaʼalaj tiʼ u kajnáaliloʼob Sión: «Suunakeʼex tiʼ teen yéetel tuláakal a puksiʼikʼaleʼex». Wa ku beetkoʼob kaʼacheʼ, letiʼeʼ yaan u yeʼesik «chʼaʼa óotsilil tiʼ u kaajal» yéetel yaan kaʼach u «náachkunt[tik]» tiʼ letiʼob «le sáakʼoʼob xaman u taaloʼoboʼ». Baʼaleʼ Jéeobaeʼ ku tsʼáaik ojéeltbil baʼax ken u beet táanil tiʼ u kʼuchul u kʼiinil u pʼis óol, letiʼeʼ ku yaʼalik: «Bíin in wek in pixan [wa in muukʼ] tu yóokʼol tuláakal wíinikoʼob» yéetel «bíin in weʼes tu nakʼ kaʼan nukuch jakʼ óol baʼaloʼob, [bey xan] teʼ luʼumoʼ» (Joel 2:12, 18-20, 28-31).

Tiʼ le nukuch kaajoʼoboʼ ku yaʼalaʼaltiʼob «ka u beetoʼob táatsʼ máaskab yéetel u x-páanab luʼumoʼob, bey xan u julteʼob yéetel u lóobcheʼob». Ku yaʼalaʼaltiʼob ka u líiʼsubaʼob utiaʼal le baʼateloʼ yéetel ka xiʼikoʼob «tu táax kʼóom luʼumil Josafat», tuʼux kun pʼis óoltbiloʼob yéetel tuʼux kun xuʼulsbiltiʼob. Baʼaleʼ tiʼ u luʼumil Judaeʼ ku yaʼalaʼaleʼ «mantatsʼ ku bin yantal u kajnáaliloʼob» (Joel 3:10, 12, 20).

U núukil kʼáatchiʼob:

1:15; 2:1, 11, 31; 3:14. ¿Baʼax «u kʼiinil Yuumtsil»? Letiʼe kʼiin ken xuʼulsaʼak tiʼ le kʼasaʼan máakoʼob yéetel ken salvartaʼak le utsul máakoʼob tumen Jéeobaoʼ. Le kʼiinaʼ bey jeʼex le taal tu yóokʼol u úuchben kaajil Babilonia tu jaʼabil 539 táanil tiʼ u taal Cristo le ka lúuboʼob tu kʼab le mediailoʼob yéetel le persaʼoboʼ (Isaías 13:1, 6). Teʼ kʼiinoʼobaʼ táan u náatsʼal  xan «u kʼiinil Yuumtsil», tuʼux kun xuʼulsbil tiʼ le «nojoch Babilonia» wa le religionoʼob maʼatech u kaʼanskoʼob u jaajiloʼ (Apocalipsis 18:1-4, 21).

2:1-10, 28. ¿Bix béeychajik le profecía tʼaanaj tiʼ le sáakʼoʼoboʼ? Le Bibliaoʼ maʼatech u yaʼalik wa sen yanchaj sáakʼoʼob tu luʼumil Canaán jeʼex le ku yaʼalaʼal tu libroi Joeloʼ. Le oʼolal ku tuklaʼaleʼ, le profecíaoʼ yaan yil yéetel le baʼax úuch tu jaʼabil 33 tsʼoʼokok u taal Cristo, le ka káaj u wekik Jéeoba u kiliʼich muukʼ tu yóokʼol le yáax cristianoʼoboʼ yéetel le ka káaj u kʼaʼaytkoʼob le péektsil tu beetaj u kʼuuxil u nuuktakil le maʼ jaajil religionoʼoboʼ (Beetaʼanoʼob [Hechos] 2:1, 14-21; 5:27-33). Teʼ kʼiinoʼobaʼ yantoʼon xan u jatsʼuts páajtalil k-kʼaʼaytik le maʼalob péektsiloʼ.

2:32. ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal u chʼaʼachiʼitaʼal u kʼaabaʼ Jéeoba? U kʼáat u yaʼal u kʼaj óoltaʼal u kʼaabaʼ Dios, u jach eʼesaʼal tsiikil tiʼ yéetel u kʼubik u yóol máak tiʼ le máax tiaʼalintik le kʼaabaʼaʼ (Romailoʼob 10:13, 14).

3:14. ¿Baʼax le u «táax kʼóom luʼumil Éejemkunaj» ku yaʼalik le tekstoaʼ? Lelaʼ maʼ jach upʼéel kúuchiliʼ, táan u tʼaan kaʼach tiʼ le pʼis óol ken u beet Jéeobaoʼ. Tu kʼiiniloʼob Josafat, u reyil Judaeʼ, Jéeobaeʼ utiaʼal u salvartik u kajnáaliloʼobeʼ tu beetaj u paklan kíimskuba le máaxoʼob bin baʼateltik u kaajil Judaoʼ. U kʼaabaʼ Josafateʼ u kʼáat u yaʼaleʼ «Jéeobaeʼ Juez». Le oʼolaleʼ le kúuchil ku chʼaʼachiʼitaʼal teʼ tekstoaʼ yaan kʼiineʼ ku yaʼalaʼal xan tiʼ u «táax kʼóom luʼumil Josafat» (Joel 3:2, 12). Teʼ kʼiinoʼob xanaʼ le u «táax kʼóom luʼumil Éejemkunaj[oʼ]» letiʼe xuʼulsajil kun taal tu yóokʼol le nukuch kaajoʼob ku keʼeteloʼob yéetel u yetsʼaʼal u kʼaab uvaoʼ (Apocalipsis 19:15).

Baʼaxoʼob ku kaʼansiktoʼon:

1:13, 14. Utiaʼal ka u salvartuba máakeʼ kʼaʼabéet u yeʼesik jach tu jaajil tsʼoʼok u kʼexik u tuukul yéetel kʼaʼabéet u éejemtik Jéeoba u jaajil Dios.

2:12, 13. Wa jach tu jaajil arrepentirnajaʼan máakeʼ yaan u yeʼesik. Maʼ chéen ken u jat u nookʼ wa u yaʼalik arrepentirnajaʼaniʼ, baʼaxeʼ kʼaʼabéet u jatik u puksiʼikʼal wa u yeʼesik jach tu jaajil yaachajaʼan u yóol.

2:28-32. Chéen le máaxoʼob ku chʼaʼachiʼitkoʼob u kʼaabaʼ Jéeoba bíin u salvartubaʼob tiʼ «u kʼiinil Yuumtsil[oʼ]», lelaʼ «jumpʼéel nojoch kʼiin yéetel sajbeʼentsil». Jach ku taasiktoʼon kiʼimak óolal k-ojéeltik Jéeobaeʼ ku wekik u kiliʼich muukʼ tu yóokʼol tuláakal máakoʼob, tu yóokʼol táankelmoʼob yéetel chʼijaʼanoʼob, xiiboʼob yéetel koʼoleloʼob, utiaʼal «u tsikbaltikoʼob u kiʼichkelem meyajoʼob Jajal Dios» (Beetaʼanoʼob 2:11). Jeʼel bix u bin u náatsʼal u kʼiinil Jéeobaeʼ bey unaj u bin k-maas eʼesik «kʼub óolal yéetel kiliʼichil» ichil k-kuxtaloʼ (2 Pedro 3:10-12).

3:4-8, 19. Joeleʼ tu kʼaʼaytaj yaan u castigartaʼal le kaajoʼob yanoʼob naatsʼ tiʼ Judá úuchik u beetik u kʼasaʼaniloʼob tiʼ u kaajal Diosoʼ. Le ka béeychaj le profecíaaʼ, u noj kaajil Tiroeʼ xuʼulsaʼsabtiʼ tumen Nabucodonosor, u reyil Babilonia. Ka lúub xan u noj kaajil Babilonia tu kʼab Alejandro Magnoeʼ, u milesi u soldadoiloʼob yéetel uláakʼ máakoʼob nojoch baʼal yaniloʼob teʼ kaajoʼ kíimsaʼaboʼob, yéetel 30,000 tiʼ u kajnáaliloʼobeʼ konaʼaboʼob bey palitsiloʼobeʼ. Tiʼ le filisteoʼoboʼ bey xan beetaʼabiktiʼob tumen Alejandro Magno yéetel le uláakʼ máaxoʼob gobernarnajoʼob tu jeel letiʼoʼ. Ka kʼuch u jaʼabil 400 táanil tiʼ u taal Cristoeʼ, u kaajil Edomeʼ tsʼokaʼaniliʼ u pʼáatal minaʼan u kajnáaliloʼobeʼ (Malaquías 1:3). Le bix úuchik u bin u béeychajal le profecíaʼobaʼ ku muʼukʼankúuntik k-oksaj óolal tiʼ Jéeoba, le Máax ku béeykuntik tuláakal le baʼaxoʼob ku yaʼalikoʼ; lelaʼ ku yeʼesiktoʼon xan baʼax ken u beet Jéeoba yéetel le máaxoʼob pʼekmil u kaajal teʼ kʼiinoʼobaʼ.

3:16-21. «Kaʼan yéetel luʼumeʼ ku kikilankiloʼob», yéetel le noj kaajoʼoboʼ yaan u xuʼulsaʼaltiʼob tumen Dios. «Baʼaleʼ, Yuumtsileʼ jumpʼéel maʼalob taʼakbesaj utiaʼal» u kaajal, yéetel yaan u tsʼáaiktiʼob upʼéel kuxtal tiʼ upʼéel paraíso. Le oʼolaleʼ, jeʼex u bin u náatsʼal u kʼiinil u xuʼulsaʼal tiʼ u kʼasaʼan yóokʼol kaab Satanaseʼ unaj k-ilik k-pʼáatal naatsʼ tiʼ Jéeoba.

 «¡NUʼUKBESABA UTIAʼAL A NAKTÁANTIKABA YÉETEL A [DIOS]!»

(Amós 1:1–9:15)

Amoseʼ kʼaʼaytajnaj tiʼ le kaajoʼob pʼekmil Israeloʼ bey xan tiʼ Judá yéetel Israel. Tiʼ Siria, Filistea, Tiro, Edom yéetel Moabeʼ tu kʼaʼaytaj yaan u xuʼulsaʼaltiʼob tumen tu beetaj u kʼasaʼaniloʼob tiʼ u kaajal Dios, yéetel u kajnáaliloʼob Judaeʼ yaan xan u xuʼulsaʼaltiʼob tumen «mix tu yuʼubajoʼob u aʼalmaj tʼaanoʼob» Jéeobaiʼ (Amós 2:4). ¿Baʼax xan kun úuchul tiʼ u reinoi le diez tribus tiʼ Israeloʼ? U kajnáaliloʼobeʼ jach tu kʼebankúuntubaʼob, tu pechʼ óoltoʼob le óotsiloʼoboʼ, tu bisoʼob upʼéel kʼaakʼas kuxtal yéetel maʼ tu yeʼesoʼob tsiikil tiʼ u profetaʼob Diosiʼ. Amoseʼ tu yaʼaleʼ Jéeobaeʼ «bíin [u] xiixkúunt u multuniloʼob [adoración] tu kaajil Betel» yéetel «bíin [u] jen u najiloʼob u kʼiiniloʼob keʼel, bey xan u najiloʼob yáax kʼiin» (Amós 3:14, 15).

Kex yaʼab utéenel tsʼoʼok u castigartaʼaloʼob kaʼacheʼ, le israelitaʼoboʼ maʼ xuʼul u adorarkoʼob yaanal diosoʼobiʼ. Amós túuneʼ tu yaʼalaj tiʼ le kaajoʼ: «¡Nuʼukbesaba utiaʼal a naktáantikaba yéetel a [Dios]!» (Amós 4:12). Utiaʼal le israelitaʼoboʼ u noj kʼiinil Jéeobaeʼ letiʼe kʼiin ken pulaʼakoʼob «táanxel luʼumil, náach tiʼ Damasco[oʼ]», u kʼáat u yaʼaleʼ tu luʼumil Asiria (Amós 5:27). Amoseʼ chúukpaj u yóol u muʼyajt baʼax beetaʼabtiʼ tumen utúul u sacerdotei Betel, baʼaleʼ maʼ tu chʼaʼaj saajkilil tiʼiʼ. Jéeobaeʼ tu yaʼalaj tiʼ Amós: «Israeleʼ tsʼoʼok u takʼantal [wa tsʼoʼok u kʼuchul u kʼiinil in xuʼulsik]; maʼ bíin in saʼats tu kaʼateniʼ» (Amós 8:2). «Kex ka u taʼakbesubaʼob tu taamiloʼob le luʼum», wa «kex ka naʼakakoʼob tu kaʼanalil» le witsoʼoboʼ maʼ kun púutsʼloʼob tiʼ le castigo ken u taas Jéeobaoʼ (Amós 9:2, 3). Baʼaleʼ Jéeobaeʼ tu yaʼalaj yaan u kaʼa sutkoʼob tu luʼumoʼob. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Bíin in taas túun in kaajal Israel líikʼbal teʼ luʼumoʼob tuʼux bisaʼaboʼoboʼ. Bíin u kaʼa líikʼesoʼob le noj kaajoʼob jeeneltakoʼoboʼ, utiaʼal ka kajlakoʼobiʼ; bíin u pakʼoʼob uva, bíin u yukʼoʼob vino; bíin u pakʼoʼob janalbeʼen cheʼob utiaʼal u jaantikoʼob u yich» (Amós 9:14).

U núukil kʼáatchiʼob:

5:5. ¿Baʼaxten aʼalaʼab tiʼ le israelitaʼob maʼ unaj u binoʼob kaʼach tu kaajil Beteloʼ? Jeroboam I, tu káajsaj u adorartaʼal mejen wakaxoʼob tu kaajil Betel. Desde teʼ kʼiinoʼoboʼ, le kaajoʼ pʼáat upʼéel tuʼux ku adorartaʼal yaanal diosoʼob. Maʼ xaaneʼ tu kaajil Gilgal yéetel Beersebaeʼ ku adorartaʼal xan maʼ jaajil diosoʼobiʼ. Utiaʼal túun maʼ u xuʼulsaʼal le israelitaʼoboʼ, kʼaʼabéet kaʼach u xulik u binoʼob teʼ kaajoʼobaʼ yéetel kʼaʼabéet u natsʼikubaʼob tiʼ Jéeoba.

7:1. ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal le tʼaan «u joochil u kool» le reyoʼ? Maʼ xaaneʼ u kʼáat u yaʼal le impuestoʼob ku kʼáatik le rey ka boʼotaʼak tiʼ utiaʼal u tséentik u tsiimnoʼob yéetel utiaʼal u boʼotik u soldadoʼoboʼ. Lelaʼ unaj kaʼach u boʼotaʼal chéen pʼelak u káajal «u jóokʼol le pachal paakʼaloʼ». Ken tsʼoʼokokeʼ, le máakoʼoboʼ jeʼel u páajtal kaʼach u jochik u kooloʼobeʼ. Baʼaleʼ táanil tiʼ u kʼuchul u kʼiinil u beetkoʼobeʼ, tóopʼ yaʼab sáakʼoʼobeʼ ka tu jaantoʼob tuláakal le pachal paakʼal yéetel uláakʼ xíiwoʼoboʼ.

8:1, 2. ¿Baʼax ku tsʼáaik naʼatbil le xaak chuup yéetel u yich cheʼ takʼan tu yilaj Amosoʼ? Tumen jach takʼantak u yich le cheʼ yaan teʼ xaak tu yilaj Amosoʼ, ku tsʼáaik naʼatbileʼ natsʼaʼan u kʼiinil u xuʼulsaʼal tiʼ u diez tribusi Israel. Le oʼolal Jéeobaeʼ tu yaʼalaj tiʼ Amós: «Israeleʼ tsʼoʼok u takʼantal [wa tsʼoʼok u kʼuchul u kʼiinil in xuʼulsik]; maʼ bíin in saʼats tu kaʼateniʼ».

Baʼaxoʼob ku kaʼansiktoʼon:

1:3, 6, 9, 11, 13; 2:1, 4, 6. Ka tʼaanaj Jéeoba yoʼolal le castigo ken u taas yóokʼol Israel, Judá yéetel le seis kaajoʼob yanoʼob naatsʼoʼ, tu yaʼalaj: «Maʼ bíin in pʼatoʼob x-maʼ jaatsʼi[liʼ]». Lelaʼ ku kaʼansiktoʼoneʼ mix máak jeʼel u páajtal u púutsʼul tiʼ le castigo ku tsʼáaik Jéeobaoʼ (Amós 9:2-5).

2:12. Maʼ unaj k-aʼalik tiʼ le precursoroʼob, superintendenteʼob tiʼ circuito wa distrito, misioneroʼob wa betelitaʼob ka u pʼatoʼob le meyaj ku beetkoʼob utiaʼal ka kuxlakoʼob jeʼex u maasileʼ. Baʼaxeʼ kʼaʼabéet k-líiʼsik u yóoloʼob utiaʼal ka seguernak u beetkoʼob le maʼalob meyaj yantiʼoboʼ.

3:8. Jeʼex utúul máak ku chʼaʼik saajkil ken u yuʼub u yáakam utúul leoneʼ, Amoseʼ tu yilaj jach kʼaʼabéet u kʼaʼaytaj le ka tu yuʼubaj u yaʼalaʼaltiʼ tumen Jéeoba: «Xeen tiʼ in kaajal Israel  ka tʼaanakech tin kʼaabaʼ» (Amós 7:15). Le maʼalob saajkil yantoʼon tiʼ Diosoʼ unaj xan u péekskoʼon k-tsʼáa k-óol kʼaʼayt u maʼalob péektsilil le Reinooʼ.

3:13-15; 5:11. Yéetel u yáantaj Jéeobaeʼ, Amoseʼ kex chéen kanan taman ku beetik kaʼacheʼ, páajchaj u kʼaʼaytik u tʼaan Dios tiʼ ayikʼal máakoʼob ku tuklikoʼob kaʼach mix baʼal ku binetiktiʼob. Bejlaʼa xaneʼ, Jéeobaeʼ jeʼel u tsʼáaiktoʼon u páajtalil k-kʼaʼaytik u maʼalob péektsilil le Reino tak teʼ tuʼuxoʼob óoliʼ maʼatech u kʼamaʼaloʼ.

4:6-11; 5:4, 6, 14. Kex le israelitaʼob yaʼab utéenel maʼ tu yóotoʼob u kaxtoʼob Jéeobaoʼ, maʼ jáaw u yaʼalaʼaltiʼob: «Náatsʼeneʼex tiʼ Yuumtsil, beyoʼ bíin kuxlakeʼex». Le maʼ xuʼulsaʼak tiʼ le kʼasaʼan yóokʼol kaab tumen Jéeobaoʼ, unaj k-áantik uláakʼ máakoʼob utiaʼal ka u kaxtoʼob Dios.

5:18, 19. «Le máaxoʼob ku yaayantikoʼob ka kʼuchuk u kʼiinil» Jéeoba, baʼaleʼ wa maʼ táan u kuxtaloʼob jeʼex utstutʼaan Dioseʼ chéen kunel u tsʼíiboltikoʼob. Le máakoʼobaʼ jeʼel u páajtal u keʼetloʼob yéetel utúul máak ku púutsʼul tiʼ utúul leoneʼ, baʼaleʼ ku jóokʼol utúul oso tu beel, ku púutsʼul tiʼ le osooʼ baʼaleʼ ku chiʼibil tumen utúul kaan. Lelaʼ ku yeʼesiktoʼoneʼ jach kʼaʼabéet k-ilik maʼ u náayal k-óol ka tak xuʼuluk k-meyajtik Jéeoba (Lucas 21:36).

7:12-17. Maʼ unaj k-chʼaʼik saajkil k-kʼaʼayt le maʼalob péektsiloʼ.

9:7-10. Kex le israelitaʼob tiʼ u taaloʼob kaʼach tu chʼiʼibal le máaxoʼob jach chúukpaj u yóoloʼob u meyajtoʼob Dios yéetel tiʼ le kaaj yéeyaʼab tumen Jéeoba yéetel jáalkʼabtaʼab tiʼ u luʼumil Egiptooʼ, lúuboʼob tiʼ le baʼaloʼob kʼaastak ku beetaʼal kaʼach tumen le j-etiopeʼoboʼ. Lelaʼ ku kaʼansiktoʼoneʼ, utiaʼal u kʼamaʼal máak tumen Jéeoba, le Dios «mix máak jelaʼan u paktik[oʼ]», kʼaʼabéet u tsikik Jéeoba yéetel «u beetik baʼax uts», maʼ yoʼolal u chʼiʼibal kun kʼambiliʼ (Beetaʼanoʼob 10:34, 35).

¿Baʼax unaj k-beetik?

Táan u náatsʼal u kʼiinil u xuʼulsaʼal tiʼ u kʼasaʼan yóokʼol kaab Satanás. Jéeobaeʼ tsʼoʼok u tsʼáaik u kiliʼich muukʼ yóokʼol le máaxoʼob meyajtik utiaʼal ka páajchajak u kʼaʼaytkoʼob tiʼ tuláakal máak natsʼaʼan u noj kʼiiniloʼ. Le oʼolaleʼ jach unaj k-maas tsʼáaik k-óol áant u maasil utiaʼal ka u kʼaj óoltoʼob Jéeoba yéetel ka u chʼaʼachiʼitoʼob u kʼaabaʼ (Joel 2:31, 32).

Amoseʼ ku yaʼalik: «¡Pʼekteʼex le kʼaasoʼ! ¡Yaabilteʼex le utsoʼ! Jach maʼalob ileʼex ka beetaʼak jach baʼax tubeel» (Amós 5:15). Jeʼex u bin u maas náatsʼal u kʼiinil Jéeobaeʼ, bey xan unaj u bin k-maas natsʼikba tiʼ Jéeoba yéetel k-náachkuntikba tiʼ le baʼaloʼob kʼaastak ku beetaʼal teʼ yóokʼol kaabaʼ. Le baʼaloʼob maʼalobtak k-kanik tu libroi Joel bey xan tu libroi Amosoʼ jeʼel u yáantkoʼon k-beeteʼ (Hebreob 4:12).

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 8]

Joeleʼ tu kʼaʼaytaj: «¡Táan u náatsʼal u kʼiinil Yuumtsil!»

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 11]

Jeʼex Amoseʼ, toʼoneʼ maʼ unaj k-chʼaʼik saajkil k-kʼaʼayt le baʼaxoʼob ku yaʼalik Jéeobaoʼ