Ka Rauka te Oraanga Puapinga Mou Tikai!

E MANGANUI te tangata e noo nei i te oraanga no te moni ua e no ta te reira ka oko mai. Tetai aronga te noo ra kia rauka te ingoa rongo meitaki i teianei ao. Ko etai te noo ra kia rauka i te akaope takiri i to ratou kite karape i roto i te angaanga ati. Tera katoa te aronga e noo ra kia rauka i te tauturu i etai ke. Inara e manganui tei kore i kite e eaa ta ratou e inangaro ra i roto i te oraanga me kore eaa to ratou akakoroanga i konei.

Akapeea ra koe? Kua akamanako meitaki ainei koe i te tumu i tae mai ei koe ki konei? Kore ei e akamanako no runga i tetai au mea e aruaruia ra e te tangata kia kite e me kua apai mai tikai te reira i tetai tupuanga puapinga e te merengo ua? Eaa te ka anoanoia e rauka ai tetai oraanga puapinga mou tikai?

E Tuanga Rai ta te Moni e te Mataora

I roto ia Koheleta 7:12, te akakite ra te Pipiria e: “E akapuanga oki tei te pakari, e akapuanga tei te moni; teia ra te meitaki o te pakari, na taua pakari oki e oronga mai i te ora i te aronga pu ra.” Ae, e puapinga to te moni. Ka anoano koe i te moni i roto i te oraanga, mei te mea tikai e naau te apainga o te akono anga i toou pamiri.​—1 Timoteo 5:8.

Eaa te puapinga o te oraanga me kare e rauka te au mea memeitaki o te oraanga ta te moni ka oko? Noatu e kua akatika a Iesu Karaiti, te Tumu o te Akonoanga Kerititiano e, kare ona urunga upoko, e mareka ana ra aia i te kai e te uaina memeitaki i tetai au atianga. Tetai katoa, kare aia e kore ana i te aao i te kakau oko maata.​—Mataio 8:20; Ioane 2:1-11; 19:23, 24.

 E oti akera, kare a Iesu i akatumu i tona oraanga ki runga i te aruaru anga i te au mea navenave. Kua papu iaia e eaa te mea puapinga i roto i tona oraanga. Kua akakite a Iesu e: “E maata ua oki to te tangata nei apinga, kare oki tei taua apinga nona ra tona ora.” I reira kua akakite aia i tetai akatutuanga no runga i tetai tangata apinga nui tei rauka te kokotianga mou e tei manako kiaia uaorai e: “Eaa ra au, kare oki aku vairanga e o mai ei toku apinga? . . . e vavaʼi au i toku au are kai nei e akatu atu ei ei are mamaata; ei reira akaputuputu ei au i taku kai ravarai e toku apinga: Ka karanga atu ei ki toku vaerua, E taku vaerua e, e apinga maata toou, kua uipa ïa ki te vairanga no te au mataiti e manganui; e akaangaroi marie, e kaikai, e inu, e kia rekareka marie.” Eaa ra te tarevake i te aerenga manako o teia tangata? Kua na ko atu rai te akatutuanga e: “Kua tuatua maira te Atua [ki te tangata apinga nui], E tera ra neneva e! ei teianei rai po e tiki naia mai ei toou vaerua: noai iora tenana au apinga taau i akaputu ra?” Noatu rai e naringa i rauka i taua tangata ra i te akaputu i tana kai, i tona mate anga, kare rai aia e mareka ua i te au apinga nui tana i akaputuputu. I te taopenga anga, kua oronga mai a Iesu i teia apiianga ki te aronga e akarongo maira iaia: “Ko te tu ïa o te tangata i akaputuputu i te apinga nona uaorai, kare i maata tona apinga i te Atua ra.”​—Luka 12:13-21.

Ae, ka anoano tatou i tetai moni, e e ngai rai to te tamataora. Inara, kare ko te moni e kare katoa e ko te au mea e navenave ei te mea puapinga maata roa atu i roto i te oraanga. E apinga maata ai i te Atua, koia oki, kia noo i tetai oraanga te ka apai mai i te akaperepereanga a te Atua, ko te reira tikai te apinga puapinga roa atu i te aruaru.

E Puapinga Ainei kia Rauka te Ingoa Rongo Meitaki?

Manganui te tangata te noo nei kia rauka te ingoa rongo meitaki no ratou uaorai. Kare tikai te anoano kia rauka te ingoa rongo meitaki me kore kia akamaaraia e etai ke, i te mea tarevake. “E meitaki maata to te rongo meitaki i to te manongi meitaki ra,” e karanga ra te Pipiria, “e te rā e mate ei ra i te rā anau anga.”​—Koheleta 7:1.

I te ra o te mate, kua oti takere te rekoti no te oraanga katoa o tera tangata i te tataia, i na te reira tuatua ai. Me e au mea memeitaki tana i rave, e meitaki roa atu i reira te ra i mate ei taua tangata ra i tona ra anauanga i te mea e kare takiri e apinga i akatakaia ake i roto i tona rekoti.

Na te Ariki ko Solomona i tata i te puka Pipiria o Koheleta. Kua inangaro te tuakana o Solomona a Abasaloma kia rauka tetai ingoa rongo meitaki nona uaorai. Inara, kua mate mapu ua tana au tamaroa e toru, e ka na roto mai tikai ia ratou tona ingoa no te au uki a muri atu. Eaa i reira ta Abasaloma i rave? Te akakite ra te au Tuatua Tapu e: “[Ko] Abasaloma . . . kua akatu i tetai menema nona, tei te ngai mataataa a te ariki ra; kua tuatua akera oki aia, Kare oki aku e tamaiti ei akamou i toku nei ingoa: tapaia iora taua menema ra i tona uaorai ingoa.” (2 Samuela 14:27; 18:18) Kare te toenga o teia menema i kiteaia. No Abasaloma, kua kite uaia aia e te aronga apii Pipiria ei tangata meameaau rongo kino tei orureau muna ua i te akatarurike i te terono o tona metua ko Davida.

Manganui to teia tuatau e tauta ra kia akamaaraia na roto i ta ratou au angaanga i rave. Te umuumu ra ratou i te kaka i roto i te mata o te aronga kare i papu e eaa tikai ta ratou ka inangaro i tera tuatau e i tera tuatau. Inara eaa te tupu ana ki taua tu rongonui ra? I roto i te puka The Culture of Narcissism, kua tata a Christopher Lasch e: “I to tatou nei tuatau tei akatumu maataia te turanga puapingaia ki runga i te tu  mapu, te manea, e te tu ou ua, e tuatau poto kino roa atu i reira to te turanga kaka, e te aronga tei rauka te turanga rongonui i roto i te mata o te papuriki, te noo manamanata ua ra ko te ruti aea ratou i te reira.” Tei tupu, e manganui ua atu te aronga rongonui e taangaanga nei i te au apinga akakona e te kava, te mate vave ua anga i te maataanga te taime. No reira e puapinga kore te umuumu i te turanga rongonui.

I roto ra i reira i to ai mata, ta tatou ka inangaro kia rauka tetai rongo meitaki? I te tuatua anga no runga i tetai aronga tei akono i tana Ture, kua akakite a Iehova na roto i tona peroveta ko Isaia e: “Ko taku ïa e oronga ki roto i toku nei are, e ki roto i taku nei au patu, i te tuanga e te ingoa . . . E ingoa mutu kore taku e o atu no ratou, kare rava e tipu keia.” (Isaia 56:4, 5) No to ratou tu akarongo i te Atua, ka rauka i te aronga tei akaperepereia mai e te Atua tetai “tuanga e te ingoa.” Ka akamaara mai te Atua i to ratou ingoa e “mutu kore” ua atu e kare roa ratou e tipu keia. Ko tera te tu ingoa ta te Pipiria e akamaroiroi maira ia tatou kia rauka​—tetai tu rongo meitaki i roto i te mata o Iehova, ko Tei Anga mai ia tatou.

Te totou ra a Isaia no runga i te tuatau e rauka ai i te aronga akarongo mou te ora mutu kore i roto i te Parataito i te enua nei. Te “ora mutu kore” i roto i taua Parataito ra ko “te oraanga tikai” ia​—te tu oraanga ta te Atua i akakoro no te tangata i tona anga mai anga ia raua. (1 Timoteo 6:12, 19, NW) I te noo i tetai oraanga poto ua e te mareka kore, kare ainei ko te ora mutu kore te mea tau kia aruaru tatou?

Au Aruaruanga Kite Ati me Kore Tauturu Tangata Kare e Rava

E manganui te aronga kite ati e inangaro ra kia akameitaki atu i ta ratou angaanga kia taeria ta ratou e manako ra e ko te openga anga mai o te kite i roto i ta ratou ati. E poto roa teia oraanga no te reira. I te 90 tuma anga o tona mataiti, kua angaanga pakari tikai a Hideo, te tangata ati i roto i te atikara mua, i te akameitaki atu i tona kite no runga i te angaanga ati. Noatu me taeria e tetai tangata ati te turanga tei mareka tikai aia i tana uaorai angaanga, penei a taua taime ra kare e maata akaou tana ka rauka i te rave mei te taime rai te mapu maroiroi ua ra aia. Peea ra naringa kua rauka iaia te ora mutu kore? E akamanako ua ana i te au turanga ka rauka iaia i te akameitaki roa atu i tana ati!

Eaa te ka tau kia tuatuaia no runga i te au aruaruanga tauturu tangata i te oraanga nei? E mea tau tikai kia akameitakiia tetai tangata e akamanako ra i te putaua e te taangaanga ra i tana apinga ei tauturu i tei ngere. Te na ko ra te Pipiria e: “E mea meitaki i te oronga atu i te rave mai.” (Angaanga 20:35) Ka riro te akamanako oonu anga atu i te turanga o etai ke ei marekaanga tikai. Eaa ra te maata o ta tetai tangata ka rauka i te akatupu, noatu e akapou aia i tona oraanga katoa ki teia angaanga? E meangiti ua rai ta tatou ta te tangata nei ka rauka i te akatupu i te rapakau anga i te mamae o etai ke. Noatu e eaa te maata o te au apinga materia ka orongaia, kare rai te reira e akamerengo i tetai anoano tumu e kopaeia nei e te manganuianga o te tangata e tei kore roa i akapangiaia ana i roto i to ratou uaorai oraanga. Eaa ra taua anoano ra?

Akatupu Anga i Tetai Anoano Natura​—E Mea Tau

I roto i tana Tuatua i runga i te Maunga, kua taiku mai a Iesu i tetai anoano natura puapinga tikai i tona tuatua anga e: “E mataora to te aronga tei manako i to ratou anoano i te pae vaerua, no ratou oki te patireia o te au rangi ra.” (Mataio 5:3, NW) Kia tau i reira ki te Pipiria, kare te mataora mou tikai i akatumuia ki runga i te apinga nui, te turanga rongonui, te raukaanga te kite umere o te ati, me kore te au aruaruanga tauturu tangata. Mari ra, ki runga i te akamerengo anga i to tatou anoano i te pae vaerua​—te anoano no te akamori i te Atua.

Kua akamaroiroi te apotetoro ko Paulo i te aronga kare i kite i Tei Anga mai kia kimi iaia. Kua tuatua a Paulo e: “I anga [te Atua] i te tangata i te pa enua katoa nei i te toto okotai ra, ei noo i te pa enua katoatoa nei, e kua akono i te tuatau i akono takereia atu, e te kotinga o to ratou kainga; Kia kimi ratou i te Atu, peneiake ko te aa atu ratou iaia, e kitea atu, kare ra aia i atea ke atu ia tatou katoa nei; Nona oki to tatou ora, e i aaere ei, e i noo ei oki.”​—Angaanga 17:26-28.

Ko te akamerengo anga i te anoano kia akamori i te Atua te taviri ki te rauka anga mai te mataora tikai i roto i te oraanga. Ka oronga katoa mai te akatupu anga i to tatou anoano pae vaerua  i te tikaanga kia rauka ia tatou “te oraanga tikai.” E akamanako ana i te akaraanga o Teresa, tei rongonui i roto i te tuatua enua o te tivi i tona enua i te riro mai anga koia te vaine Aperika Marike akatutu teata mua tei akatutu mai i roto i tana uaorai au teata e tai ora i te akaarianga okotai. Inara kare i roa, kua akaruke pouroa aia i te reira. No teaa ra? Kua akakite aia e: “Kua papu tikai iaku e ko te akono i te ako a te Tuatua a te Atua te mataara meitaki rava atu i te noo i te oraanga.” Kare a Teresa i inangaro i te takino i tona pirianga ki te Atua na te piri atu anga ki roto i te au teata tivi e akangateitei ra i te ainga e te ta ua. Kua akaruke aia i te akatutu teata inara kua akamata aia i tetai oraanga merengo mou tikai, no te mea kua painia aia ei tutu evangeria tamou o te tuatua meitaki o te Patireia o te Atua, i te tauta anga i te tauturu i etai ke atu kia rauka tetai pirianga meitaki ki te Atua.

No runga i ta Teresa ikianga kia akaruke i te akatutu teata, kua taikuia te tuatua a tetai oa takere ona te karanga ra e: “Mamae tikai toku ngakau no te mea riri tikai au i te akara atu iaia e kaimoumou ra i taku tikai i manako e e ngai angaanga puapinga nana. Inara te taka ua ra e e apinga puapinga atu e te meitaki atu tana i kite.” I muri mai kua mate a Teresa. Inara, i muri ake i tona matenga, kua akakite taua oa rai e: “Mataora tikai aia, e ko tera ua rai ta tatou ka anoano i roto i te oraanga. Eia ia tatou e rauka ana kia tuatua mei te reira rai?” No te aronga tei tuku i to ratou pirianga ki te Atua na mua i roto i te oraanga kareka ra kua rokoia e te mate, te vai nei te manakonakoanga umeremere o te tuakaouanga i raro i te tutaraanga a te Patireia.​—Ioane 5:28, 29.

E akakoroanga to Tei Anga mai i te enua e te tangata ki runga i reira. Te inangaro maira aia ia koe kia marama i teia akakoroanga e kia rekareka i te ora mutu kore i roto i te Parataito i runga nei i te enua. (Salamo 37:10, 11, 29) Ko teia te taime i te apii kia maata atu te kite no runga ia Iehova, ko Tei Anga mai i te au rangi ra e te enua, e tana i akakoro noou. Ka rekareka roa te Au Kite o Iehova i toou ngai i te tauturu ia koe kia rauka taua kite ra. Me ka tika ine, e aravei atu ia ratou me kore e tata atu ki te aronga nenei o teia makatini.

[Tutu i te kapi 5]

Eaa ra te tarevake i te manako o te tangata apinga nui i roto i te akatutuanga a Iesu?

[Tutu i te kapi 7]

Ka inangaro ainei koe kia rekareka i te ora mutu kore i roto i te Parataito i runga nei i te enua?