Lentšu la Jehofa le a Phela

Dintlha tše Kgolo go tšwa Pukung ya Nahume, ya Habakuku le ya Tsefanya

MMUŠO wa lefase wa Asiria o šetše o sentše Samaria, mošate wa mmušo wa Isiraele wa meloko e lesome. Asiria gape e be e le kgale e tšhošetša Juda. Moporofeta Nahume wa Juda o na le molaetša o yago mošate wa Asiria, Ninife. Puku ya Beibele ya Nahume yeo e ngwadilwego pele ga 632 B.C.E., e hupere molaetša woo.

Mmušo wa lefase woo o ilego wa latela ke wa Babilona, woo ka dinako tše dingwe o bego o bušwa ke dikgoši tša Bakaladea. Puku ya Habakuku, yeo mohlomongwe e feditšwego ka 628 B.C.E., e bolela e sa le pele ka tsela yeo Jehofa a tlago go diriša mmušo woo wa lefase bjalo ka mohlanka wa gagwe wa go phethagatša kahlolo le seo se tlago go feleletša se wetše Babilona.

Moporofeta Tsefanya wa Juda o porofetile pele ga Nahume le Habakuku. O porofeta nywaga e fetago e 40 pele ga phedišo ya Jerusalema ya 607 B.C.E., gomme o tsebatša molaetša wa tshenyo le wa kholofelo go Juda. Puku ya Beibele ya Tsefanya gape e hupere melaetša ya kahlolo kgahlanong le ditšhaba tše dingwe.

“JOO MOTSE WA MADI!”

(Nahume 1:1–3:18)

“Lentšu le-êla-Ninife” le tšwa go Jehofa Modimo, yoo e lego “wa pelo e telele; fêla, matla a xaxwe [e lego] a maxolo.” Gaešita le ge Jehofa e le “sethšabêlô mohla wa tlalêlô” go bao ba tšhabelago go yena, Ninife e tlo fedišwa.—Nahume 1:1, 3, 7.

 “Morêna ó tsoša letaxô la xa-Jakobo.” Lega go le bjalo, go swana le ‘tau yeo e rathaganyago,’ Asiria e be dutše e tšhošetša setšhaba sa batho ba Modimo. Jehofa o “tlo thšuma dikoloi [tša Ninife] ya ba seši; ’me ditau [tša yona] tša madumaedi di tlo lewa ke lerumô.” (Nahume 2:2, 12, 13) “Joo motse wa madi”—Ninife. “’Me bohle ba kwaxo tša [wona] ba ôpa maxofsi” gomme ba a thaba.—Nahume 3:1, 18.

Dipotšišo tša Mangwalo di a Arabja:

1:9, PK—‘Phedišo’ ya Ninife e tla bolela’ng go Juda? E tla bolela go imologa sa ruri go Asiria; “tlalelo e ka se ke ya tšwelela gabedi.” Ge a bolela tše nkego Ninife ga e sa le gona, Nahume o ngwala gore: “Bonang dithabeng maoto a motseta wa ditaba tše di botse, sexoeledi sa moláô.—Wene Juda, bina menyanya ya xaxo.”—Nahume 2:1.

2:7—Ke ‘dikgoro dife tša noka’ tšeo di ilego tša bulwa? Dikgoro tše ke lešoba leo le ilego la thulwa merakong ya Ninife kgaufsi le Noka ya Tigris. Ka 632 B.C.E. ge madira a kopanego a Bababilona le Bameda a be a hlasela Ninife, ga se ya ka ya tšhoga. Ka ge e be e šireleditšwe ke merako, e be e ipona e le motse o sa tsenegego. Lega go le bjalo, dipula tše kgolo di ile tša dira gore noka ya Tigris e tlale wa go falala. Go ya ka radihistori Diodorus, meetse a “a ile a gogola karolo ya motse gomme a wiša morako o mogolo.” Dikgoro tša noka ka go rialo di ile tša bulwa, gomme go fo etša ge go boletšwe e sa le pele, Ninife e ile ya wišwa kapejana go fo swana le ge mollo o tšhuma dihlaka tše di omilego.—Nahume 1:8-10.

3:4—Ninife e ile ya swana bjang le mogweba-ka-mmele? Ninife e ile ya fora ditšhaba ka go di holofetša bogwera le thušo eupša ge e le gabotse e tliša joko ya kgatelelo. Ka mohlala, Asiria e ile ya thuša Kgoši Ahasi wa Juda kgahlanong le maano-mabe a Siria le Isiraele. Lega go le bjalo, mafelelong ‘kgoši yela ya Asuri e ile ya tla, ya tla e le lenaba la Ahasi.’—2 Koronika 28:20.

Seo re Ithutago Sona:

1:2-6. Tefetšo ya Jehofa manabeng a gagwe, ao a ganago go ineela go yena ka mo go feletšego, e bontšha gore ga se a letela selo go bahlanka ba gagwe ge e se gore ba ineele go yena ka mo go feletšego.—Ekisodo 20:5.

1:10. Merako e megolo e nago le ditora tše makgolo ga se ya ka ya thibela phethagalo ya lentšu la Jehofa kgahlanong le Ninife. Manaba a batho ba Jehofa lehono a ka se kgone go efoga kahlolo ya Modimo e šoro.—Diema 2:22; Daniele 2:44.

“MOLOKI YÊNA Ó TLO PHELA”

(Habakuku 1:1–3:19)

Dikgaolo tše pedi tša mathomo tša puku ya Habakuku ke poledišano ya moporofeta le Jehofa Modimo. Ka ge a gateleditšwe ke seo se diregago Juda, Habakuku o botšiša Modimo gore: “O re’ng Ò ntesa kè lebane le bobe? O dula Ò bôna kè hlaka?” Ge a araba, Jehofa o re: “Ké Nna é, ke tsošaxo Ba-Kaladea, sethšaba se sehloxo, se lebelô.” Moporofeta o ile a makatšwa ke gore Modimo o tla diriša “dihlôlá” go otla Juda. (Habakuku 1:3, 6, 13) Habakuku o kgonthišeditšwe gore yo a lokilego o tla dula a phela, eupša lenaba le ka se phonyokge kotlo. Go oketša moo, Habakuku o bega madimabe a mahlano ao a tlago go wela Kaladea ya lenaba.—Habakuku 2:4.

Ge a rapelela kgaugelo, Habakuku o anega ka “sefela” dipontšho tša nakong e fetilego tša matla a magolo a Jehofa Lewatleng le Lehwibidu, lešokeng le kua Jeriko. Moporofeta gape o bolela e sa le pele ka go tla ga Jehofa ka bogale bjo bo fedišago ka Haramagedone. Thapelo e phetha ka mantšu a rego: “Morêna Mong à bohle ké Yêna matla a-ka; ó mpha maoto a dithsêpê, ó nthsepediša mo ke phaxamaxo.”—Habakuku 3:1, 19.

Dipotšišo tša Mangwalo di a Arabja:

1:5, 6—Ke ka baka la’ng Bajuda ba be ba ka se kgolwe gore Bakaladea ba ka tsogela Jerusalema? Nakong yeo Habakuku a  thomilego go porofeta ka yona, Juda e be e le ka tlase ga tutuetšo e kgolo ya Egipita. (2 Dikxoši 23:29, 30, 34) Gaešita le ge Bababilona ba be ba matlafala le go feta, madira a bona a be a se a ka a fenya Farao Neko. (Jeremia 46:2) Go oketša moo, tempele ya Jehofa e be e le Jerusalema, gomme lešika la Dafida le bušitše ntle le tšhitišo le le fao. Go Bajuda ba mehleng yeo, “modiro” wa Modimo wa go dumelela Bakaladea gore ba fediše Jerusalema o be o tla bonagala o ka se tsoge o diregile. Lega go le bjalo, go sa šetšwe kamoo mantšu a Habakuku a ka bago a be a sa kwagale ka gona go bona, pono ya mabapi le phedišo ya Jerusalema ka Bababilona e ile ya ‘phethagala’ ka 607 B.C.E.—Habakuku 2:3.

2:5—“Motho” ke mang, le gona ke ka baka la’ng “a [ka] se dule xaê”? Bababilona, bao ba bego ba diriša matla a bona a tša bohlabani go fenya ditšhaba, e be e le sehlopha sa “motho.” Diphenyo tša gagwe di mo dirile gore a swane le motho yo a tagilwego ke beine. Lega go le bjalo, a ka se kgone go ikolelela ditšhaba ka moka ka gobane Jehofa o be a tla diriša Bameda le Baperesia go mo wiša. Sehlopha sa mehleng yeno sa “motho” se bopša ke mebušo ya dipolitiki. Le yena o tagilwe ke boikholofelo le makoko e bile o na le kganyogo e feteletšego ya go katologa. Eupša ga a fihlelele pakane ya gagwe ya go ‘ikolelela dilete ka moka.’ Ke Mmušo wa Modimo feela woo o ka dirago gore batho e be batee.—Mateo 6:9, 10.

Seo re Ithutago Sona:

1:1-4; 1:12–2:1. Habakuku o ile a botšiša dipotšišo tšeo di tšwago pelong gomme Jehofa o ile a mo araba. Modimo wa therešo o theetša dithapelo tša bahlanka ba gagwe ba ba botegago.

2:1. Ka go swana le Habakuku, re swanetše go dula re phafogile e bile re le mafolofolo moyeng. Le gona re swanetše go dula re ikemišeditše go lokiša kgopolo ya rena ka go dumelelana le ‘tsholo,’ goba phošollo, yeo re ka e hwetšago.

2:3; 3:16. Ge re dutše re letetše go tla ga letšatši la Jehofa ka tumelo, a re se keng ra lebala gore nako e šetše e iketše.

2:4. Gore re phologe letšatši leo le tlago la kahlolo ya Jehofa, re swanetše go kgotlelela ka potego.—Baheberu 10:36-38.

2:6, 7, 9, 12, 15, 19. Madimabe ruri a tla wela motho wa megabaru yo a ikholago ka go se botege, a ratago bošoro, yo a itshwerego ka tsela e gobogilego, goba yo a hlankelago medimo ya diswantšho. Re swanetše go ikemišetša go phema ditiro tše le mekgwa ye.

2:11. Ge e ba re palelwa ke go pepentšha bokgopo bja lefase le, “matlapa a . . . tlo xôlôla.” Go dula re bolela molaetša wa Mmušo ka sebete go bohlokwa!

3:6. Ga go seo se ka thibelago Jehofa go phethagatša kahlolo ya gagwe, go akaretša le mekgatlo ya batho e bonagalago eka ke ya sa ruri go swana le dithaba le meboto.

3:13. Re kgonthišegile gore phedišo ya Haramagedone e tla ba e hlaolago. Jehofa o tla phološa bahlanka ba gagwe ba ba botegago.

3:17-19. Gaešita le ge mathata a ka re wela pele ga Haramagedone le nakong ya yona, re ka kgodišega gore Jehofa o tla re fa ‘matla a nyakegago’ ge re tšwela pele re mo hlankela ka lethabo.

“’TŠATŠI LA MORÊNA LE KXAUFSI”

(Tsefanya 1:1–3:20)

Borapedi bja Baali bo apareditše Juda. Jehofa o bolela a diriša moporofeta wa gagwe Tsefanya gore: “’Tsôxô la-ka ke tlo le akxêla Juda, le bohle ba Jerusalêma.” Tsefanya o lemoša ka gore: “’Tšatši la Morêna le kxaufsi.” (Tsefanya 1:4, 7, 14) Letšatšing leo go tlo “efošwa” bao ba dirago ka go dumelelana le dinyakwa tša Modimo feela.—Tsefanya 2:3.

“Joo! Motse wa . . . sehloxo”—Jerusalema! “Dulang Lè ntebeletše,—ó r’yalo Morêna,—xo bê xo tlê ’tšatši le ke tl’o xo tsoxa ka lôna kè le  hlatše; ka xobane ké wôna moahlolêlô wa-ka: Ke phutha dithšaba . . .ka [di] thšêla ka kxalefô ya-ka.” Eupša Modimo o nea kholofetšo e rego: “Ke tlo Le dira ba maina a xo rêtwa dithšabeng ka moka tša lefase; e tlo ba xo buša ba ba thopilwexo ba ba xeno, Lè ba bôna ka mahlô.”—Tsefanya 3:1, 8, 20.

Dipotšišo tša Mangwalo di a Arabja:

2:13, 14, NW—“Lentšu le le opelago” kua Ninife yeo e lego lešope le le feletšego ke la mang? Ka ge Ninife e be e tlo ba naga ya diphoofolo tša lešoka le dinonyana, lentšu leo le bego le tla fela le opela le šupa go melodi ya dinonyana, mohlomongwe le go modumo wa phefo mafasetereng a meago e tlogetšwego.

3:9, NW—“Leleme le le sekilego” ke eng, le gona le bolelwa bjang? Ke therešo ya Modimo yeo e hwetšwago ka Lentšung la gagwe, Beibele. Le akaretša dithuto tša Beibele ka moka. Re le bolela ka go dumela therešo, ka go e ruta ba bangwe ka tsela e nepagetšego le ka go phela ka go dumelelana le thato ya Modimo.

Seo re Ithutago Sona:

1:8. Ba bangwe mehleng ya Tsefanya ba be ba nyaka go amogelwa ke ditšhaba tšeo di ba dikologilego moo ba ilego ba ‘apara diaparo tša ba-ntle.’ Ruri ke ga bošilo gore bahlanka ba Jehofa lehono ba leke go itshwantšha le lefase ka ditsela tše swanago!

1:12; 3:5, 16. Jehofa o ile a tšwela pele a romela baporofeta ba gagwe gore ba yo lemoša batho ba gagwe mabapi le dikahlolo tša gagwe. O dirile bjalo gaešita le ge—go swana le mašaledi a thatafetšego ka legapeng la beine—Bajuda ba bantši ba be ba iketlile gomme ba sa arabele gabotse molaetšeng. Ge letšatši la Jehofa le dutše le batamela, re swanetše go tšwela pele re tsebatša molaetša wa Mmušo re sa lape, go e na le go dumelela go se arabele gabotse ga batho go re dira gore re ‘kebiše diatla tša rena.’

2:3. Ke Jehofa feela yo a ka re phološago letšatšing la gagwe la kgalefo. Gore a dule a re amogela, re swanetše go ‘tsoma Jehofa’ ka go ithuta Lentšu la gagwe, Beibele, ka kelohloko; ka thapelo re kgopele gore a re hlahle; le gona re mmatamele. Re swanetše go ‘tsoma toka’ ka go phela bophelo bja boitshwaro bjo bo hlwekilego. Gomme re swanetše go ‘tsoma boikokobetšo’ ka go hlagolela moya o boleta le wa boikokobetšo.

2:4-15; 3:1-5. Letšatšing la go phethagatšwa ga kahlolo ya Jehofa, Bojakane le ditšhaba ka moka, tšeo di bego di gatelela batho ba Modimo, di tla ba le mafelelo a swanago le a Jerusalema ya bogologolo le ditšhaba tše di bego di e dikologile. (Kutollo 16:14, 16; 18:4-8) Re swanetše go tšwela pele re tsebatša kahlolo ya Modimo ntle le poifo.

3:8, 9, NW. Ge re dutše re letetše letšatši la Jehofa, re itokišeletša phologo ka go ithuta “leleme le le sekilego” le ka go ‘bitša leina la Modimo’ ka go ineela go yena. E bile re hlankela Jehofa re “bapelane ka magetla” re e-na le batho ba gagwe le gona re mo direla “sehlabelo sa tumišo” bjalo ka mpho.—Baheberu 13:15.

“Le tla ka Lebelô le Lexolo”

Mopsalme o opetše ka gore: “Xo se xokae e mobe ó tlo ba a ile; O tlo bôxa lešope, yêna à se xôna.” (Psalme 37:10) Ge re naganišiša ka seo se ilego sa bolelwa e sa le pele ka Ninife ka pukung ya Nahume le ka Babilona gotee le Juda ya mohlanogi ka pukung ya Habakuku, ga re na pelaelo gore mantšu a mopsalme a tla phethagala. Lega go le bjalo, re swanetše go leta nako e kaaka’ng?

Tsefanya 1:14 e re: “Le kxaufsi, ’tšatši le lexolo la Morêna! Le kxaufsi! Le tla ka lebelô le lexolo!” Puku ya Tsefanya gape e re bontšha kamoo re ka phološwago ka gona letšatšing leo gotee le seo re swanetšego go se dira gona bjale go itokišeletša phologo. Ee, “lentšu la Modimo le a phela e bile ke le matla.”—Baheberu 4:12.

[Diswantšho go letlakala 8]

Merako e megolo ya Ninife ga se ya ka ya thibela phethagatšo ya boporofeta bja Nahume

[Tlhaloso ya Mothopo]

Randy Olson/National Geographic Image Collection