Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

Au Manako Maata mei te Puka a Hagai Raua ko Zekaria

Au Manako Maata mei te Puka a Hagai Raua ko Zekaria

E Mea Ora te Tuatua a Iehova

Au Manako Maata mei te Puka a Hagai Raua ko Zekaria

KO TE mataiti e 520 M.T.N. E taingauru ma ono mataiti i topa mei te tuku angaia te tango o te iero o Iehova i Ierusalema e te au ngati Iuda i oki mai mei te tuikaanga i Babulonia. Inara kare te iero i oti, e kua araiia te angaanga patuanga. Kua iki a Iehova i te peroveta ko Hagai, e e rua marama i muri mai i te peroveta ko Zekaria, kia tuatua i Tana tuatua.

E tai rai akakoroanga o Hagai raua ko Zekaria: Kia akakeu i te tangata kia akamata akaou i te angaanga patu i te iero. Kua puapingaia te tautaanga a teia nga peroveta, e kua oti te iero e rima mataiti i muri mai. Kua rekotiia ta Hagai raua ko Zekaria i akakite i roto i nga puka e apai ra i to raua ingoa. Kua oti te nga puka a Hagai raua ko Zekaria i te mataiti 520 M.T.N. e te mataiti 518 M.T.N. Mei taua nga peroveta rai, e angaanga katoa ta tatou i orongaia mai e te Atua, tei anoanoia kia oti i mua ake i te openga o teia akatereanga o te au mea nei. Ko te angaanga tutu aere i te Patireia e te akariro i te tangata ei pipi. Ka akara ana tatou e eaa te akamaroiroianga te ka rauka ia tatou mei te nga puka a Hagai raua ko Zekaria.

“KA AKAMAARAARA ANA I TO KOTOU NA AU AERENGA”

(Hagai 1:1–​2:23)

E a, a Hagai au karere akamaroiroi i apai ei i roto i te 112 ra. Te mea mua: “Ka akamaaraara ana i to kotou na au aerenga. E aere ki runga i te maunga, e apai mai i te rakau, ka patu ei i te are, kia mareka au i te reira, e kia akakakāia au, te tuatua mairā Iehova.” (Hagai 1:7, 8) Kua ariu meitaki ua mai te tangata. Te rua o te karere tei roto i reira te taputou e: “E akaki oki au [Iehova] i teianei are ki te kakā.”​—Hagai 2:7.

Kia tau ki te toru o te karere, kua riro to ratou tu akono kore i te patu akaou anga i te iero ei akariro i ‘teianei au tangata e te au angaanga katoa a to ratou rima’ ei mea viivii ki mua i te aroaro o Iehova. Inara mei te ra mai e akamata ai te angaanga, ka “akameitaki atu” a Iehova ia ratou. Mei tei akakiteia i roto i te a o te karere, ko ‘te ririnui o te au basileia, i te au enua ra, ka akapouia ïa’ e Iehova, e ka akariro aia i te Kavana ko Zerubabela “mei te [tapea] akairo.”​—Hagai 2:14, 19, 22, 23.

Pauia te Au Uianga Tuatua Tapu:

1:6—Eaa te aiteanga o te tuatua “kua inu kotou, kare ra kotou i ki i tei inumia ra”? Te akakite ua maira teia takiato tuatua no runga i te rava kore o te uaina. No te ngere i te akameitakianga a Iehova, e iti ua rai te uaina ka rauka mai​—kare takiri e rava ei akatupu i te kona kava.

2:6, 7, 21, 22—Koai e eaa te akatupu ra i te akangaueueanga, e eaa tei tupu? Te ‘akangaueue nei a Iehova i te au enua katoa’ na roto i te angaanga tutu aere i te karere o te Patireia i te ao katoa. Te riro katoa nei te angaanga tutu aere ei apai mai i “tei inangaroia e te au enua katoa ra” ki roto i te are o Iehova, i te akaki anga i te reira ki te kaka. I te tuatau ka aereia, ka akangaueue a “Iehova Sabaota” i “te au rangi, e te au enua, e te moana, e te one marō,” i te ruru akaope takiri anga i teia akatereanga kino o te au mea nei kia pou takiri.​—Ebera 12:26, 27.

2:9—Na teea au mataara ‘te kakā o teianei are openga, i maata atu ei i to tei muatangana’? Ka na roto teia i te au mataara e toru: te maata o te au mataiti i te vai ua anga te iero, koai tei apii ana i reira, e koai ma tei akaputuputu mai ana ki reira i te akamori ia Iehova. Noatu e kua tu ana te iero mekameka o Solomona no e 420 mataiti, mei te mataiti 1027 M.T.N. ki te mataiti 607 M.T.N., kua taangaangaia ana ra te “are openga” tere atu i te 580 mataiti, mei te otianga o te reira i te mataiti 515 M.T.N. ki te takoreangaia te reira i te mataiti 70 T.N. I runga rava atu, kua apii oki te Mesia​—ko Iesu Karaiti—​i roto i te “are openga,” e e maata atu te tangata tei aere ana ki reira i te akamori i te Atua i “to tei muatangana.”​—Angaanga 2:1-11.

Au Apiianga no Tatou:

1:2-4. Auraka te patoianga i ta tatou angaanga tutu aere kia taui i to tatou manako mei ta tatou angaanga puapinga i te “kimi anga i te patireia na mua” ki te kimi anga i to tatou uaorai au anoano.​—Mataio 6:33NW.

1:5, 7. E mea meitaki no tatou kia ‘akamaaraara i to tatou au aerenga’ e kia akamanako i te tu o to tatou oraanga e ta te reira ka akatupu ki to tatou pirianga ki te Atua.

1:6, 9-11; 2:14-17. Kua tauta pakari tikai te au ngati Iuda i te tuatau o Hagai i te aruaru i ta ratou uaorai au angaanga kare ra e kokoti ana i te puapinga o ta ratou angaanga. Te noo manako kore ua ra ratou i te iero, e no reira kare i rauka ia ratou te akameitakianga a te Atua. E mea tau kia tuku tatou na mua i te au angaanga pae vaerua e kia rave i te angaanga a te Atua ma te ngakau tae, ma te akamaara rai e noatu e iti ua me kore e maata ta tatou i te pae materia, “na Iehova te meitaki i apingaʼi te apinga.”​—Maseli 10:22.

2:15, 18. Kua raurau a Iehova i te au ngati Iuda kia akamaaraara to ratou ngakau mei taua ra ra e aere ua atu ki mua, eiaa i to ratou tu mako kore i topa ki muri, mari ra i te angaanga patu akaou anga. E mea tau katoa rai no tatou kia tauta pakari i te akara ki mua, ia tatou e akamori ra i to tatou Atua

‘KARE NA TE RIRINUI, NA TAKU VAERUA RA’

(Zekaria 1:1–​14:21)

Kua akamata a Zekaria i tana angaanga totou na te kapiki anga i te au ngati Iuda kia ‘ariu mai kia Iehova.’ (Zekaria 1:3) Te akapapu maira te au orama e varu ka aru mai i ta te Atua turuanga i te angaanga patu akaou anga i te iero. (Akara i te pia “Ta Zekaria Au Orama Akatutu e Varu.”) Ka oti te angaanga patuanga, “kare [ra] i te ririnui, kare rai i te mana, na [to Iehova] Vaerua ra.” (Zekaria 4:6) Na te tangata ko Rara tona ingoa “nana e patu i te nao o Iehova” e “ei taunga aia ki runga i tona terono.”​—Zekaria 6:12, 13.

Kua tuku atu a Betela i tetai au komono kia ui ki te taunga no runga i te akonoanga o te akakoreanga kai i te akamaara i te takoreangaia a Ierusalema. Kua akakite a Iehova kia Zekaria e ko te eva te ka raveia i roto i te a ra o te akakoreanga kai ei akamaaraanga i te tumatetenga tei tupu kia Ierusalema, ka tauiia te reira kia riro “ei rekareka anga e ei pereperekavana anga, ei au kaingakai navenave oki.” (Zekaria 7:2; 8:19) Te nga akakiteanga e rua i aru mai te kapiti maira i te au akavaanga no te au pa enua e te au peroveta pikikaa, i te au totou no te Mesia, e te karere no te akaoki akaou mai anga i te iti tangata o te Atua.​—Zekaria 9:1; 12:1.

Pauia te Au Uianga Tuatua Tapu:

2:1—Eaa ra tetai tangata i aite ei ia Ierusalema ki te taura? I te akaraanga, te tuatua ra teia i te patu anga i tetai koro paruru takapini i te oire. Te akakite ra te angera ki taua tangata ra e ka akamaataia a Ierusalema e ka rauka te paruruanga a Iehova.​—Zekaria 2:3-5.

6:11-13—Kua riro ainei te akakorona anga i te Taunga Maata ia Iosua ei akariro iaia ei ariki taunga? Kare, kare a Iosua no te kopu ariki o Davida. Kua riro ra tona akakorona angaia, ei tu akatutu ua i te totou no te Mesia. (Ebera 6:20) Ko te totou no runga ia “Rara” kua akatupuia te reira i roto ia Iesu Karaiti te Ariki Taunga no te rangi. (Ieremia 23:5) Mei ia Iosua i akono i te au ngati Iuda tei oki atu, ei taunga maata i ko i te iero tei akatu akaouia, e Taunga Maata katoa a Iesu no te akamorianga mou i ko i te iero pae vaerua o Iehova.

8:1-23—I naea i akatupuia ai te au akakiteanga okotai ngauru tei taikuia i roto i teia au irava? Te aru ra te akakiteanga tataki tai i te tuatua e “te na ko mairā Iehova Sabaota ra” e ko ta te Atua ia taputou no te au no tona iti tangata. Kua akatupuia tetai papaki o taua au akakiteanga ra i te ono o te anere mataiti M.T.N., inara kua akatupu pouroaia te reira me kare mei te mataiti 1919 T.N. mai me kore te akatupuia nei rai i teianei. *

8:3—No teaa a Ierusalema i kapikiia ai e ko “te oire tuatua-mou”? I mua ake i te takoreangaia i te mataiti 607 M.T.N., ko Ierusalema “te oire akateimaa,” tei nooia e te au peroveta pikikaa e te au taunga e te au tangata tiratiratu kore. (Zephania 3:1; Ieremia 6:13; 7:29-34) I na kua oti te iero i te patu akaouia e kua inangaro tikai te tangata i te akamori ia Iehova, inara, te anoanoia ra te tuatua mou o te akamorianga ma kia tuatuaia i reira, e ka kapikiia a Ierusalema e ko “te oire tuatua-mou.”

11:7-14—Eaa te akatutuia maira e te kokoti anga a Zekaria i nga rakau tei tapaia e ko te “Aroa” e tetai kua tapaia e ko “Ngaruru”? Kua akatutuia mai a Zekaria mei tetai tei tonoia kia ‘akaangai i taua anana i akatakaia no te mate’​—e au tangata mei te mamoe te tu, e aruia ra e to ratou au arataki. I roto i tana angaanga ei tiaki, te akatutu ra a Zekaria ia Iesu Karaiti, tei tonoia mai ki te iti tangata koreromotuia o te Atua inara kua kopae ratou iaia. Te akatutu maira te kokoti anga ia “Aroa” e ka takore te Atua i te Ture koreromotu ki te ngati Iuda e ka akamutu i tana au angaanga aroa kia ratou. Te aiteanga o te tipu ke anga ia “Ngaruru” koia oki ko te aati anga i te ruru taeake teokaratiki i rotopu ia Iuda raua ko Iseraela.

12:11—Eaa ra “te aue i Hadada-rimona i te o ra i Megidona”? Kua tamateia te Ariki ko Iosia o Iuda i roto i te tamakianga kia Pharao Necho o Aiphiti i “te o ra i Megidona,” e kua akaevaevaia tona mate na ‘roto i te aue’ no te au mataiti i aereia. (2 Paraleipomeno 35:25) No reira, ko “te aue i Hadada-rimona” penei te tou ra te reira ki te akaevaeva anga i te mate o Iosia.

Au Apiianga no Tatou:

1:2-6; 7:11-14. Te rekareka ra a Iehova e te oki akaou ra ki te aronga tei tataraara ma te ariki i te ako, e tei oki kiaia na te akamori anga iaia ma te ngakau katoa. I tetai tua, kare aia e ariu atu ki te kapiki tauturu a te aronga ‘kare akera i tika kia akarongo, kua iki ra te tua ma te meameaau, e kua popani i to ratou au taringa kia kore ratou e akarongo’ i tana karere.

4:6, 7. Kare e araianga noatu te maata, e autu ki rungao i te vaerua o Iehova i te akaoti meitaki anga i te angaanga patu i te iero kia tae ki te openga. Noatu eaa te au manamanata ka aravei tatou i roto i ta tatou tavini anga i te Atua, ka rauka ua kia autu i te reira na te akaari anga i te akarongo i roto ia Iehova.​—Mataio 17:20.

4:10. I raro i ta Iehova akatereanga, kua akaoti a Zerubabela e tona iti tangata i te iero kia tau ki to te Atua au turanga teitei. Kare te noo kia tau ki to Iehova au manakonakoanga i te mea ngata no te au tangata apa ua nei.

7:8-10; 8:16, 17. E rauka ai ta Iehova akaperepereanga, ka anoanoia tatou kia akono marie i te tu tika, e takinga meitaki atu rai, akaari marie i te aroa, e e tuatua i te tuatua mou tetai ki tetai.

8:9-13. Ka akameitaki mai a Iehova ia tatou me ‘maroiroi to tatou rima’ i te rave anga i te angaanga tana i tuku mai kia rave tatou. Te kapiti maira teia au akameitakianga i te au, te turanga tinamou, e te tupuanga pae vaerua.

12:6. Te aronga e taoonga tiaki to ratou i rotopu i te iti tangata o Iehova kia riro ratou “mei te rama ai ”​—i te tu maroiroi takake roa.

13:3. To tatou tu tiratiratu ki te Atua mou e tona akaaerenga e maata atu teia i te tu tiratiratu ki tetai ua atu tangata, noatu e e pirianga vaitata tikai to tatou.

13:8, 9. Te au apoteiti ta Iehova i kopae e aka numero maata tikai, e rua tuanga o te enua. Ko te toru ua o te tuanga tei na roto i te tamaanga mei te mea ra e i na roto i te ai. I teia tuatau kua kopaeia e Iehova a Kerititome, tei riro iaia te maataanga o te aronga e karanga ra e e Kerititiano ratou. E pupu meangiti ua rai, to te au Kerititiano akatainuia, ‘tei kapiki i te ingoa o Iehova’ e tei kauraro ki te ravenga no te tamaanga. Kua akapapu tikai ratou e to ratou au taeake akarongo e kare ratou i te Au Kite tutu ua no Iehova mari ra e maata atu ratou i te reira.

Akakeuia kia Maroiroi i te Angaanga

Akapeea ra ta Hagai raua ko Zekaria i akakite ei, i te akakeu anga ia tatou i teia tuatau? Me akamanako tatou no runga i te tu i akakeu ei ta raua karere i te au ngati Iuda kia akamanako i te angaanga o te patu anga i te iero, kare ainei tatou e akakeuia ana kia piri maroiroi ki roto i te tutu aere anga i te Patireia e te angaanga o te akariro anga i te tangata ei pipi?

Kua totou a Zekaria e ka aere mai te Mesia na “runga i te asini,” e ka pikikaaia aia no “nga moni e toru ngauru,” e ka taia ia aia, e “ka pueurikiriki ke atura ïa te au mamoe.” (Zekaria 9:9; 11:12; 13:7) Kare e aiteia te aka akakeuanga ta te manakonako anga no runga i te akatupuanga o te au totou a Zekaria no te Mesia, ki runga i to tatou akarongo! (Mataio 21:1-9; 26:31, 56; 27:3-10) Ka akaketaketaia to tatou irinakianga i roto i te Tuatua a Iehova e tana au apinga e oronga maira no to tatou ora.​—Ebera 4:12.

[Tataanga Rikiriki i Raro]

^ para. 3 Akara i Te Punanga Tiaki, o Tianuare 1, 1996, kapi 9-22.

[Pia i te kapi 11]

TA ZEKARIA AU ORAMA AKATUTU E VARU

1:8-17: Te akapapu maira e ka akaotiia te nao e te akaari maira e ka akameitakiia a Ierusalema e tetai au oire ke atu i Iuda.

1:18-21: Te taputou maira i te openga o ‘nga tara e a tei akapueurikiriki ia Iuda,’ koia oki, ko te au kavamani katoatoa tei patoi i te akamorianga a Iehova.

2:1-13: Te akakite maira e ka akamaataia atu a Ierusalema e ka riro a Iehova “ei koro ai nona e pini ua ake”​—ei paruruanga.

3:1-10: Te akaari maira e kua piri a Satani ki roto i te patoi anga i te angaanga ki runga i te nao e kua akaoraia mai te Taunga Maata ko Iosua e kua tamaia.

4:1-14: Te oronga maira i te akapumaanaanga e ka riro te au araianga mei te maunga maata ei ngai marena e ka oti i te Kavana ko Zerubabela i te patu i te nao.

5:1-4: Te akakite ra i te au taumaaanga ki runga i te aronga rave kino tei kore i akautungaia ana.

5:5-11: Te totou ra i te openga o te tu kino.

6:1-8: Te taputou maira i te tiakianga e te paruruanga a te au angera.

[Tutu i te kapi 8]

Eaa ra te akakoroanga o te au karere a Hagai raua ko Zekaria?

[Tutu i te kapi 10]

Na teea tu te aronga e taoonga tiaki to ratou i aite ei “mei te rama ai”?