Keti Nge Ke ya Kuyilama Sambu na Kilumbu ya Yehowa?
Keti Nge Ke ya Kuyilama Sambu na Kilumbu ya Yehowa?
“Kilumbu ya nene ya Mfumu Nzambi . . . me kuma penepene mpenza, yo ke kwisa nswalu!”—SOFONIA 1:14.
1-3. (a) Inki Biblia ketuba sambu na yina metala kilumbu ya Yehowa? (b) Inki ‘kilumbu ya Yehowa’ beto kevingila?
KILUMBU ya Yehowa kele ve kilumbu ya bangunga 24. Yo kele nsungi mosi ya nda yina Nzambi tapesa bandola na yandi na bantu ya mbi. Bantu yina kesadilaka ve Nzambi kele ti kikuma ya kuwa boma sambu na kilumbu yina ya mpimpa, ya makasi, ya nku, ya mpasi, mpi ya mawa. (Yezaya 13:9; Amosi 5:18-20; Sofonia 1:15) Mbikudulu ya Yoele ketuba nde: “Mawa, kilumbu ya Mfumu Nzambi me kuma penepene; yo kele kilumbu ya Nzambi [Nkwa-Ngolo Yonso, NW] ta sambisa bantu. Kilumbu yango ta vanda kilumbu mosi ya mpasi ti lufwa!” (Yoele 1:15) Kansi, na kilumbu yina ya nene, Nzambi tavanda Ngulusi ya bantu yina “ke lemfukaka na yandi.”—Nkunga 7:11.
2 Bangogo ‘kilumbu ya Yehowa’ ketadila kulungana ya bandola na yandi na bantangu ya kuswaswana. Mu mbandu, ‘kilumbu ya Yehowa’ kukwisaka na mvu 607 N.T.B. ntangu Yehowa kusadilaka bantu ya Babilone sambu na kupesa ndola na bantu ya Yeruzalemi. (Sofonia 1:4-7) Kilumbu yankaka ya Yehowa kukwisaka na mvu 70 T.B., ntangu yandi sadilaka bantu ya Roma sambu na kupesa ndola na dikanda ya Bayuda yina kubuyaka Mwana na yandi. (Daniele 9:24-27; Yoane 19:15) Biblia ketubila dyaka ‘kilumbu ya Yehowa’ ntangu yandi ‘tanwanisa bantu’ ya makanda yonso. (Zakaria 14:1-3) Na nsi ya lutwadisu ya mpeve, ntumwa Polo kuwakanisaka kilumbu yina ti kuvanda ya Kristu, yina kuyantikaka ntangu Yezu kubakaka Kimfumu na zulu mpi kukumaka Ntotila na mvu 1914. (2 Tesalonika 2:1, 2) Sambu bidimbu yonso kemonisa nde kilumbu ya Yehowa mekuma penepene, mukapu ya mvula ya Bambangi ya Yehowa sambu na mvu 2007 kufwanaka mpenza. Mukapu yango kukatukaka na Sofonia 1:14 mpi yo vandaka kutuba nde: ‘Kilumbu ya nene ya Nzambi mekuma penepene.’
3 Sambu kilumbu ya nene ya Nzambi mekuma penepene, yai kele ntangu ya kuvanda ya kuyilama. Inki mutindu nge lenda yilama sambu na kilumbu yina? Inki mambu yankaka nge fwete sala sambu na kuvanda ya kuyilama na kilumbu ya Yehowa?
Beno Vanda ya Kuyilama
4. Yezu kuyilamaka sambu na nki mumekamu ya nene?
4 Na mbikudulu na yandi ya metala nsuka ya ngidika ya bima, Yezu Kristu kutubaka na balongoki na yandi nde: “Beno yilama.” (Matayo 24:44) Ntangu Yezu kutubaka mambu yai, yandi vandaka ya kuyilama sambu na mumekamu mosi ya nene, disongidila lufwa na yandi bonso nkudulu ya kimenga. (Matayo 20:28) Inki dilongi beto lenda baka na mutindu Yezu vandaka ya kuyilama?
5, 6. (a) Inki mutindu zola sambu na Nzambi mpi sambu na bantu kesadisaka beto na kuvanda ya kuyilama sambu na kilumbu ya Yehowa? (b) Inki mbandu Yezu mebikilaka beto sambu na yina metala zola ya nkweno?
5 Yezu kuzolaka Yehowa mpi minsiku na yandi ya lunungu na ntima na yandi ya mvimba. Baebreo 1:9 ketuba mutindu yai sambu na Yezu: “Nge ke zolaka mambu ya kieleka, kansi nge ke buyaka mambu ya mbi; Yo yina, mono Nzambi na nge, mono solaka nge na kumona kiese, kiese ya lukumu yina me luta kiese ya mono pesaka na banduku na nge.” Sambu Yezu vandaka kuzola Tata na yandi ya zulu, yandi bikalaka ya kwikama. Kana beto mpi kezola Nzambi mpi kezinga na kuwakana ti minsiku na yandi, yandi tagulusa beto. (Nkunga 31:24) Zola mpi bulemfu ya mutindu yina tasadisa beto na kuvanda ya kuyilama sambu na kilumbu ya nene ya Yehowa.
6 Zola sambu na bantu kuvandaka kikalulu ya kuluta nene ya kimuntu ya Yezu. Ya kyeleka, “yandi wilaka bo mawa, sambu bo vandaka me lemba, kikesa ve, bonso mameme me konda ngungudi ya kutala bo.” (Matayo 9:36) Yo yina, yandi vandaka kulonga nsangu ya mbote na bantu, kaka mutindu zola kepusaka beto na kusamuna nsangu ya Kimfumu na bankweno. Zola sambu na Nzambi mpi sambu na nkweno kesalaka nde beto sala mingi na kisalu ya Bukristu, ebuna yo kesadisaka beto na kuvanda ya kuyilama sambu na kilumbu ya nene ya Yehowa.—Matayo 22:37-39.
7. Sambu na nki beto lenda vanda na kyese ntangu beto kevingila kilumbu ya Yehowa?
7 Yezu kubakaka kyese na kusala luzolo ya Yehowa. (Nkunga 40:9) Kana beto kele ti nkadilu ya mutindu mosi, beto mpi tabaka kyese ya kusadila Nzambi kisalu ya santu. Bonso Yezu, beto tavanda ti kikalulu ya kukaba, mpi yo tapesa beto kyese mingi mpenza. (Bisalu 20:35) Ee, “kiese ya Mfumu ke . . . ngolo [na beto].” Kyese yina tasadisa beto na kuvanda mpenza ya kuyilama sambu na kilumbu ya nene ya Nzambi.—Nehemia 8:10.
8. Sambu na nki beto fwete kwenda penepene na Yehowa na nzila ya bisambu?
8 Kusamba Nzambi na masonga yonso kusadisaka Yezu na kuvanda ya kuyilama sambu na mimekamu ya lukwikilu. Yandi sambaka ntangu Yoane kubotikaka yandi. Yandi sambaka mpimpa ya mvimba na ntwala ya kupona bantumwa na yandi. (Luka 6:12-16) Konso mutangi ya Biblia tasepela na kutanga bisambu ya masonga yina Yezu kusalaka na mpimpa ya nsuka ya luzingu na yandi na ntoto. (Marko 14:32-42; Yoane 17:1-26) Keti nge kesambaka mingi, bonso Yezu? Salaka bisambu mingi na Yehowa, bakaka ntangu ya kusamba, sosaka lutwadisu ya mpeve santu, mpi ndimaka lutwadisu yango kukonda kusukinina kana yo monana pwelele. Kuvanda ti bangwisana ya ngolo ti Tata na beto ya zulu kele mfunu na bilumbu yai ya mpasi, yina kilumbu ya nene ya Nzambi mekuma penepene mpenza. Kuluta yonso, landa na kukwenda penepene na Yehowa na nzila ya bisambu.—Yakobo 4:8.
9. Sambu na nki yo kele mfunu na kudibanza sambu na kusantisama ya zina ya Yehowa?
9 Kudibanza sambu na kusantisama ya zina ya santu ya Yehowa kusadisaka mpi Yezu na kuvanda ya kuyilama sambu na bampasi yina yandi kutanaka ti yo. Nkutu, yandi longaka balongoki na yandi nde, ntangu bo kesamba Nzambi, bo fwete lomba mambu yai: “Zina na nge ya santu kuvanda ya lukumu.” (Matayo 6:9) Kana beto kele mpenza na mpusa nde zina ya Yehowa kusantisama, beto tasala kikesa na kubuya kusala konso kima yina tapesa zina yango nsoni. Kana beto kesala mutindu yina, beto tavanda mpenza ya kuyilama sambu na kilumbu ya nene ya Yehowa.
Keti Yo Kelomba nde Nge Sala Mwa Bansoba?
10. Sambu na nki yo mefwana mpenza nde beto tadila luzingu na beto?
10 Kana kilumbu ya Yehowa kukwisa mbasi, keti nge tavanda mpenza ya kuyilama? Konso muntu fwete tadila luzingu na yandi, mpi kutala kana yo kelomba kusala bansoba na mambu ya yandi kesalaka to na bikalulu na yandi. Sambu luzingu ya muntu kele nkufi mpi mambu ya kukonda kukana kebwilaka bantu yonso, konso muntu fwete vanda ya kuyilama na kimpeve konso kilumbu. (Longi 9:11, 12; Yakobo 4:13-15) Yo yina, bika beto tadila mwa mambu ya kelomba nde beto tudila yo dikebi na luzingu na beto.
11. Inki kele lukanu na nge na yina metala lutangu ya Biblia?
11 Dyambu mosi ya mfunu kele ya kulanda ndongisila yina “mpika” ya kwikama kepesaka beto ya kutanga Biblia konso kilumbu. (Matayo 24:45) Nge lenda baka lukanu ya kutanga konso mvula Masonuku, banda na Kuyantika tii na Kusonga, mpi kubaka ntangu sambu na kuyindulula yo. Kana nge ketanga bakapu kiteso ya iya konso kilumbu, nge lenda tanga bakapu 1 189 ya Biblia na mvula mosi. Yehowa kulombaka na konso ntotila ya Izraele na kutanga Nsiku na yandi “luzingu na yandi yonso.” Yo kemonana pwelele nde Yozue kusalaka mutindu mosi. (Kulonga 17:14-20; Yozue 1:7, 8) Yo kele mfunu mpenza nde bankuluntu na dibundu kutanga Ndinga ya Nzambi konso kilumbu, sambu yo tasadisa bo na kulonga “malongi ya kieleka”!—Tito 2:1.
12. Sambu kilumbu ya Yehowa mekuma penepene, yo fwete pusa nge na kusala inki?
12 Sambu kilumbu ya Yehowa mekuma penepene, yo fwete pusa nge na kukwendaka mbala na mbala na balukutakanu ya Bukristu mpi na kupesaka bakomantere. (Baebreo 10:24, 25) Kusala mpidina tasadisa nge na kutomisa mayele na nge ya kusamuna nsangu ya Kimfumu mpi ya kusosa kuzwa mpi kusadisa bantu yina mefwana na kubaka luzingu ya mvula na mvula. (Bisalu 13:48) Ziku nge lenda sala mpi mambu mingi na dibundu na mitindu yankaka, bonso kusadisa minunu mpi kusyamisa baleke. Kusala mambu yai lenda pesa nge kyese mpenza!
Bangwisana na Nge ti Bantu Yankaka
13. Inki bangyufula beto lenda kudiyula sambu na yina metala kulwata kimuntu ya mpa?
13 Sambu kilumbu ya Yehowa mekuma penepene, keti yo kele mfunu nde nge sala bikesa mingi sambu na ‘kulwata bikalulu ya mpa yina me fwanana na Nzambi yina salaka yo, mpi ya ke monikaka na luzingu yina kele ya mbote, ya santu ti ya kieleka’? (Efezo 4:20-24) Kana nge keyedisa bikalulu bonso ya Nzambi, ntembe kele ve nde bantu yankaka tamona nde ‘mpeve ya Nzambi keyala luzingu na nge’ mpi nde nge kemonisa bikalulu ya mbuma na yo. (Galatia 5:16, 22-25) Keti nge lenda tubila mambu ya sikisiki yina kemonisa nde nge ti dibuta na nge melwataka kimuntu ya mpa? (Kolosai 3:9, 10) Mu mbandu, keti nge mezabanaka bonso muntu ya kesalaka mambu ya mbote na bampangi Bakristu ti na bantu yankaka? (Galatia 6:10) Kulonguka Masonuku mbala na mbala tasadisa nge na kuyedisa bikalulu bonso ya Nzambi yina tasadisa nge na kuvanda ya kuyilama sambu na kilumbu ya Yehowa.
14. Sambu na nki muntu fwete samba sambu na kulomba mpeve santu kana yandi kesosa kuyedisa kikalulu ya kudiyala?
14 Inki nge lenda sala kana nge kevandaka ti kikalulu ya kuwa makasi nswalu mpi nge kebakisa nde nge kele na mfunu ya kuyedisa kikalulu ya kudiyala? Kikalulu yai kele kitini ya mbuma yina mpeve santu lenda buta na kati na nge. Yo yina, samba sambu na kulomba mpeve santu, na kuwakana ti bangogo yai ya Yezu: “Beno landa kaka na kulomba mambu yina ya beno ke na yo mfunu, ebuna Nzambi ta pesa beno yo; beno landa kaka na kusosa mambu yina ya beno ke na mfunu, ebuna beno ta mona yo; beno landa kaka na kubula na kielo, ebuna Nzambi ta kangudila beno yo. . . . Beno bantu ya mbi, kana beno zaba kupesa makabu ya mbote na bana na beno, zaba nde Tata yina kele na zulu ta pesa mpenza mpeve na yandi na bantu yina ke lombaka yandi mpeve!”—Luka 11:9-13.
15. Inki nge fwete sala kana nge kewakana ve mbote ti mpangi Mukristu yankaka?
15 Yindula nde nge kewakana ve mbote ti mpangi Mukristu yankaka. Kana yo kele mpidina, sala kikesa mpenza na kuvutula bangwisana na beno sambu na kutanina ngemba mpi bumosi ya dibundu. (Nkunga 133:1-3) Sadila bandongisila ya Yezu yina kele na Matayo 5:23, 24 to Matayo 18:15-17. Kana nge kevandaka ti kikalulu ya kubika nde ntangu kudinda ntangu nge kevandaka ti makasi, kusukinina ve na kusungika mambu. Mbala mingi, kima ya kuluta mfunu kele ya kuvanda ti luzolo ya kulolula. Polo kusonikaka nde: “Beno na beno, beno fweti vanda mbote; konso muntu fweti wila mpangi na yandi mawa, yandi fweti lolula yandi mutindu Nzambi me lolulaka beno sambu na Kristo.”—Efezo 4:25, 26, 32.
16. Na nki bantangu yo kelombaka nde bakala to nkento kuwila nkwelani na yandi mawa?
16 Bangwisana ya mbote na makwela kelombaka nde bakala to nkento kuwila nkwelani na yandi mawa, mpi bantangu yankaka, kulolula yandi. Kana nge ke na mpusa ya kuzola mingi nkwelani na nge mpi kuwila yandi mawa, sala kikesa sambu na kulungisa lukanu yai ti lusadisu ya Nzambi mpi ya Ndinga na yandi. Keti yo kelomba nde nge sala bansoba na kuwakana ti 1 Korinto 7:1-5 na mpila nde nge fyotuna susi mpi kubuya kuzola muntu yankaka yina kele ve nkwelani na nge? Ntembe kele ve nde dyambu yai kele kitini mosi ya mfunu na luzingu ya bankwelani yina kelombaka nde bakala to nkento kuwila nkwelani na yandi mawa.
17. Inki bitambi muntu fwete sala kana yandi mesala disumu ya nene?
17 Inki nge fwete sala kana nge mesala disumu mosi ya nene? Sala bitambi sambu na kusungika mambu kukonda kusukinina. Kuluta yonso, sosa lutwadisu ya bankuluntu na dibundu. Bisambu mpi bandongisila na bo tasadisa nge na kuvutukila kimpeve na nge. (Yakobo 5:13-16) Samba Yehowa sambu na kumonisa nde nge mebalula ntima. Kana nge sala ve mambu yai, kansansa na nge tanyokwama. Davidi kukutanaka ti dyambu ya mutindu mosi, kansi yandi kudiwaka mbote kibeni ntangu yandi fungunaka masumu na yandi na Yehowa! Yandi sonikaka nde: “Kiese na muntu kana Nzambi me lolula yandi sambu na masumu ti mbi ya yandi salaka. Kiese na muntu yina ya Mfumu Nzambi ke mona nde yandi me sala mbi ve, yandi ke kusaka mpi ve.” (Nkunga 32:1-5) Yehowa kelolulaka bantu yina kesalaka masumu, kansi ya kebalulaka ntima na masonga yonso.—Nkunga 103:8-14; Bingana 28:13.
Landa na Kuvanda ya Kukabwana na Nsi-Ntoto
18. Inki mutindu nge fwete tadila nsi-ntoto yai?
18 Ntembe kele ve nde nge kevingila ntoto ya mpa ya kitoko yina Tata na beto ya zulu mesilaka. Kansi, inki mutindu nge ketadilaka nsi-ntoto yai ya bantu ya mbi yina mezaba Nzambi ve? Satana, “mfumu ya nsi-ntoto yai,” kusalaka ata kima mosi ve na Yezu. (Yoane 12:31; 14:30) Yo ke pwelele nde nge mpi kezola ve nde Satana ti nsi-ntoto na yandi kusala nge kima. Yo yina, tula dikebi na bangogo yai ya ntumwa Yoane: “Beno zola ve luzingu ya nsi-ntoto ti bima yonso kele awa na nsi-ntoto.” Yai kele ndongisila ya mayele, sambu “nsi-ntoto ti bima yonso kele na yo ya bantu ke zolaka, yo ke mana, kansi muntu yina ke salaka mambu yina ya Nzambi ke zolaka, yandi [ta] zingaka mvula na mvula.”—1 Yoane 2:15-17.
19. Bo kelongisila baleke yina kele Bakristu na kubaka nki balukanu?
19 Keti nge kesadisaka bana na nge na ‘kudikeba na mpila nde mambu ya mbi ya nsi-ntoto yai kubebisa bo ve’? (Yakobo 1:27) Satana kezola kukanga bana na nge na nsinga ya ndobo, bonso muntu kekangaka bambisi na nsinga ya ndobo. Bimvuka mingi mpi ba organizasio yankaka kevanda ti lukanu ya kubenda baleke sambu bo landa mambu ya nsi-ntoto ya Satana. Kansi, bansadi ya Yehowa kele dezia na kati ya organizasio mosi kaka yina tazinga na nsuka ya ngidika ya bima yai ya mbi. Yo yina, beto fwete syamisa baleke yina kele Bakristu na “kudipesa ntangu yonso na kisalu ya Mfumu.” (1 Korinto 15:58) Bibuti yina kele Bakristu fwete sadisa bana na bo na kubaka balukanu yina tanatila bo luzingu mosi ya kyese mpi ya mbote yina tapesa Nzambi lukumu mpi tasadisa bo na kuvanda ya kuyilama sambu na kilumbu ya Yehowa.
Kusuka Kaka Ve na Kutala Kilumbu ya Nene ya Yehowa
20. Sambu na nki beto fwete landa na kuvanda ti luzingu ya mvula na mvula na mabanza?
20 Nge takuka kuvingila kilumbu ya Yehowa na ngemba kana nge landa na kuvanda ti luzingu ya mvula na mvula na mabanza. (Yude 20, 21) Ntangu nge kevingila luzingu ya mvula na mvula na Paladisu, yo kepesa nge kivuvu ya kuvanda ti ngolo mpi ntangu ya kukonda nsuka yina tasadisa nge na kulanda balukanu ya mbote mpi kulonguka mambu mingi ya metala Yehowa. Nge talongukaka mambu ya metala Nzambi kimakulu, sambu ntangu yai bantu kezaba “kaka” mwa mambu fyoti ya Nzambi. (Yobi 26:14) Yai bivuvu ya kepesa kyese kibeni!
21, 22. Inki masolo beno tasala ti bantu yina tafutumuka?
21 Na Paladisu, bantu yina tafutumuka tazabisa beto mambu ya ntama yina beto mezaba ve. Enoki tavanda pana sambu na kutendudila beto mutindu yandi zwaka kikesa ya kuzabisa nsangu ya Yehowa na bantu ya mbi. (Yude 14, 15) Ntembe kele nde Noa tatela beto nki mutindu yo vandaka na kutunga maswa. Abrahami ti Sara tasonga beto mutindu bo kudiwaka ntangu bo yambulaka kimvwama ya Ure mpi kwendaka kuzinga na batenta. Yindula mambu yina Estere tazabisa beto na mutindu yandi kotilaka bantu na yandi mpi kubebisaka pula yina Amani kusalaka sambu na kufwa bo. (Estere 7:1-6) Yindula mambu yina Yonasi tatela beto sambu na yina metala bilumbu tatu yina yandi lutisaka na divumu ya mbisi ya nene to mutindu Yoane Mbotiki kudiwaka ntangu yandi botikaka Yezu. (Luka 3:21, 22; 7:28) Beto talonguka mambu mingi mpenza ya mbote!
22 Na nsungi ya Luyalu ya Bamvula Funda ya Kristu, nge lenda zwa dibaku ya kusadisa bantu yina tafutumuka na kuzwa mpenza nzayilu ya Nzambi. (Bingana 2:1-6) Bubu yai, yo kele kyese na kumona nde bantu kezwa nzayilu ya Yehowa Nzambi mpi kezinga na kuwakana ti nzayilu yango! Kansi, yindula kyese yina nge tavanda na yo na bilumbu kekwisa ntangu Yehowa tasakumuna bikesa yina nge tasala sambu na kulonga bantu yina kuzingaka ntama kibeni mpi mutindu bo tamonisa ntonda na mambu yango!
23. Beto fwete vanda ti lukanu ya kusala inki?
23 Sambu beto kele bantu ya Yehowa, beto lenda tanga to kutesa ve mambote ya beto kebaka ntangu yai. (Nkunga 40:6) Beto kemonisa ntonda mingimingi sambu na bangidika ya kimpeve yina Nzambi mebakaka sambu na beto. (Yezaya 48:17, 18) Ata luzingu na beto kele nki mutindu, bika nde beto sadila Nzambi kisalu ya santu na ntima ya mvimba na ntangu beto kevingila kilumbu ya nene ya Yehowa.
Inki Mvutu Nge Tapesa?
• ‘Kilumbu ya Yehowa’ kele inki?
• Inki mutindu nge lenda monisa nde nge kele ya kuyilama sambu na kilumbu ya Yehowa?
• Sambu kilumbu ya nene ya Nzambi mekuma penepene mpenza, nki bansoba beto fwete sala?
• Inki nge kevingila kana kilumbu ya Yehowa kuluta?
[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]
[Kifwanisu ya kele na lutiti 14]
Yezu kuvandaka ya kuyilama sambu na bampasi
[Kifwanisu ya kele na lutiti 17]
Yo tavanda dibaku ya mbote na kusadisa bantu yina tafutumuka na kuzwa nzayilu ya Yehowa!