Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Malu manene a mu mukanda wa Malaki

Malu manene a mu mukanda wa Malaki

Dîyi dia Yehowa didi ne muoyo

Malu manene a mu mukanda wa Malaki

BAKAVUA bajikije ntempelo uvuabu bibakulula mu Yelushalema kukavua bidimu bipite pa 70. Kadi mu bungi bua matuku, malanda a bena Yuda ne Yehowa akalua kunyanguka bikole. Nansha bakuidi bavua banyanguke. Nnganyi uvua mua kubafikisha ku dimanya tshivua nsombelu wabu ne kubambuluisha bua kupingajabu malanda abu ne Yehowa? Yehowa wakapesha muprofete Malaki mudimu eu.

Malaki mmufunde mukanda eu wa ndekelu wa mu Mifundu ya tshiena Ebelu ne mêyi a bukole ne udi ne mêyi a buprofete mafundisha ku nyuma wa Nzambi. Kuteleja mêyi a buprofete adimu kudi mua kutuambuluisha bua kudilongolola bua ‘dituku dinene dia Yehowa didi dikuatshisha bantu buôwa,’ diabutulaye bukua panu bubi ebu.​—Malaki 4:5.

BAKUIDI ‘BAKALENDUISHA BA BUNGI’

(Malaki 1:1–2:17)

Yehowa wakumvuija muvuaye wangata Isalele pakambaye ne: ‘Ngakunusua.’ Kadi bakuidi bavua bapetula dîna dia Nzambi. Mmushindu kayi? Pavuabu ‘bafila biakudia binyanguke pa tshioshelu [tshiende]’ ne pavuabu bamulambula ‘nyama idi milema ne idi misame.’​—Malaki 1:2, 6-8.

Bakuidi ‘bakalenduisha ba bungi [mu mikenji].’ Bantu bavua ‘basonguelangana.’ Bamue bavua basela bakaji ba bisamba bia bende. Bakuabu pabu bavua balekela ‘bakaji ba ku bunsongalume [buabu].’​—Malaki 2:8, 10, 11, 14-16.

Mandamuna a nkonko ya mu Bible:

2:2—Mmunyi muvua Yehowa ‘mukudimune masanka malue mulawu bua’ bakuidi bavua kabayi bamutumikila? Nzambi wakabatumina mulawu mu ngumvuilu wa se: dibenesha divua bakuidi aba balomba divua ne bua kuandamuka mulawu.

2:3—‘Kulaba tumvi’ pa mpala ya bakuidi kuvua kumvuija tshinyi? Bilondeshile Mikenji ya Mose, bavua ne bua kuya ne tumvi tua nyama ivuabu balambula pambelu pa tshitudilu bua kutuosha. (Lewitiki 16:27) Kulaba tumvi pa mpala ya bakuidi kuvua kumvuija ne: Yehowa wakabenga milambu ne bantu bine bavua bayifila.

2:13—Mbinsonji bia banganyi bivua bibuikile tshioshelu tshia Yehowa? Binsonji ebi bivua bia bakaji bavua balua ku ntempelo bua kupumuna mitshima yabu kumpala kua Yehowa. Ntshinyi tshivua tshibakebele kanyinganyinga ka nunku? Babayabu bena Yuda bavua bashipa mabaka bua malu avua kaayi alonda mikenji ne bavua babalekela, pamuapa bua kumona mua kusela bansongakaji ba mu bisamba bia bende.

Malongesha adi atutangila:

1:10. Yehowa kakanyisha nansha kakese milambu ya bakuidi bena lukuka bavua balomba mfranga too ne bua bualu bukese bu mudi kukanga bibi anyi kutemesha kapia ka tshioshelu. Nenku mbimpe bua malu onso atudi tuenza bua ntendelelu ne atudi tuenza mu buambi, tuikale tuenza bua kuleja mutudi banange Nzambi ne muntu netu, kadi katuena ne bua kuenza bua kudisankisha anyi bua kupeta makuta to!​—Matayo 22:37-39; 2 Kolinto 11:7.

1:14; 2:17. Yehowa kena wanyisha bena lubombo nansha kakese.

2:7-9. Bantu badibu bapeshe mudimu wa kulongesha mu tshisumbu badi ne bua kuikala bajadike ne: malu adibu balongesha adi umvuangana ne Dîyi dia Nzambi ne mikanda ya kudilonga nayi ya kudi ‘mulami udi ne lulamatu.’​—Luka 12:42; Yakobo 3:11.

2:10, 11. Yehowa udi ulomba batendeledi bende bua banemeke ne muoyo mujima mubelu wa kusela ‘anu mu Mukalenge.’​—1 Kolinto 7:39.

2:15, 16. Batendeledi balelela badi ne bua kunemeka tshipungidi tshia dibaka tshidibu benze ne bakaji ba ku bunsongalume buabu.

‘MUKALENGE MULELELA NEALUE MU NTEMPELO WENDE’

(Malaki 3:1–4:6)

‘Mukalenge [mulelela Yehowa Nzambi] nealue lubilu mu ntempelo wende’ ne ‘messager wa dipungila [Yezu Kristo].’ Nzambi ‘neasemene pabuipi [ne bantu bende] bua kulumbulula bilumbu [biabu]’ ne neikale mumonyi udi ubatuisha bua malu mabi a mishindu yonso. Kabidi, nebafunde mêna a bantu badi batshina Yehowa mu “mukanda wa tshivulukidi.”​—Malaki 3:1, 3, 5, 16.

Dituku didi ‘diosha bu kapia mu tshikutu’ nedilue ne nedibutule bantu babi bonso. Kumpala kua dituku adi kulua, nebatume muprofete bua ‘kukudimuna mitshima ya batatu bua ipingane kudi bana babu, ne bua kukudimuna mitshima ya bana bua ipingane kudi batatu babu.’​—Malaki 4:1, 5, 6.

Mandamuna a nkonko ya mu Bible:

3:1-3—Ndîba kayi divua ‘Mukalenge mulelela’ ne ‘messager wa dipungila’ balue mu ntempelo, ne nganyi uvuabu batume kumpala kuabu? Yehowa wakalua ku butuangaji bua muleji-mpala mu ntempelo wende ne kumukezulaye mu dia 10 Nisana 33. Ke dîba divua Yezu mubuele mu ntempelo ne muipatamu bantu bavua basumba ne bapanyishamu bintu. (Mâko 11:15) Bualu ebu buakenzeka bidimu bisatu ne tshitupa kunyima kua Yezu mumane kuedibua manyi bu Mukalenge udi Yehowa musungule. Nanku bidi bimueneka ne: bidimu bisatu ne tshitupa kunyima kua ditekibua diende bu mukalenge mu diulu, Yezu bakalua ne Yehowa mu ntempelo wa mu nyuma ne bakasangana ne: bivua bikengela kukezula bantu ba Nzambi. Mu bidimu lukama bia kumpala, bakatuma Yone Mubatiji bua kulongolola bena Yuda bua dilua dia Yezu Kristo. Mu bikondo bietu ebi, bakadianjila kutuma messager anyi mufidi wa mikenji bua kulongolola njila bua dilua dia Yehowa mu ntempelo wende wa mu nyuma. Ku ntuadijilu kua bidimu bia 1880, kasumbu ka balongi ba Bible kakatuadija kudifila mu mudimu wa dilongesha Bible bua kupingaja malongesha malelela a mu Bible mu mitshima ya bantu badi basue kumanya Nzambi.

3:10—Dilua ne “tshia dikumi tshionso” didiku dileja kupesha Yehowa bintu bietu bionso anyi? Lufu lua Yezu luakashipa Mikenji ya Mose, nanku bena Kristo kabena mua kufila tshia-dikumi tshia mfranga lelu nansha. Kadi kufila tshia-dikumi kudi ne diumvuija dia mu tshimfuanyi. (Efeso 2:15) Kakuena kuleja kupesha Yehowa bintu bietu bionso to. Tshia-dikumi bavua batshifila ku tshidimu ne ku tshidimu, kadi tuetu tudi tupesha Yehowa bietu bionso musangu umue patudi tudilambula kudiye ne tuleja didilambula edi patudi tutambula mu mâyi. Kubangila anu dîba adi, bintu bionso bitudi nabi mbia Yehowa. Tshidibi, udi ulekela bua tuetu tusungule tshitupa tshia bintu bitudi nabi (bu tshia-dikumi tshia mu tshimfuanyi) bua kumuenzela natshi mudimu. Tshitupa etshi mbintu bitudi tukokesha ne bidi mutshima wetu utusaka bua kumukuatshila nabi mudimu. Munkatshi mua milambu itudi tutuadila Yehowa mudi dîba dietu, makanda ne mpetu yetu bitudi tufila mu mudimu wa kuyisha Bukalenge ne wa kuvuija bantu bayidi. Mu milambu eyi mudi kabidi dibuela mu bisangilu, dikumbula bana betu badi basama ne bakadi bakulakaje ne dikuatshisha ntendelelu mulelela ne makuta etu.

4:3—Mmu ngumvuilu kayi muikala batendeledi ba Yehowa mua ‘kudiata bantu babi’? Basadidi ba Nzambi ba pa buloba ‘kabakudiata bantu babi’ mu bulelela, mmumue ne: kubabutula to. Kadi bualu ebu budi bumvuija ne: basadidi ba Yehowa ba pa buloba nebadiate bantu babi mu tshimfuanyi pasekelelabu ne muoyo mujima ditshimuna dialonda nshikidilu wa bukua panu ebu bua Satana.​—Musambu 145:20; Buakabuluibua 20:1-3.

4:4—Bua tshinyi tudi ne bua ‘kuvuluka Mikenji ya Mose’? Bena Kristo ki mbalombibue bua kutumikila Mikenji ayi to, kadi ivua “mindidimbi ya bintu bimpe bilualua.” (Ebelu 10:1) Nenku, kuteya ntema ku Mikenji ya Mose kudi mua kutuambuluisha bua kumona mudi malu adi mafundamu akumbana. (Luka 24:44, 45) Kabidi, Mikenji eyi idi ne ‘bifuanyikiji bia bintu bia mu diulu.’ Kuyilonga kudi ne mushinga wa bungi bituikala basue kujingulula malongesha ne ngikadilu bia bena Kristo.​—Ebelu 9:23.

4:5, 6—“Eliya muprofete” udi uleja nganyi? Bavua bamanyishe ne: “Eliya” uvua ne bua kuenza mudimu wa kulongolola malu, mmumue ne: wa kulongolola mitshima ya bantu. Mu siekele wa kumpala, Yezu Kristo wakamanyisha ne: Yone Mubatiji uvua “Eliya.” (Matayo 11:12-14; Mâko 9:11-13) Eu udi wenza mudimu wa buena wende lelu mmutumibue “diambedi dituku dia Yehowa kadiyi dianji kulua, dituku adi dinene ne didi dikuatshisha bantu buowa.” Lelu Eliya ki mmunga muntu kadi ‘mmupika wa lulamatu udi ne meji.’ (Matayo 24:45) Kasumbu aka ka bena Kristo bela manyi nkenze mudimu ne tshisumi tshionso bua kuambuluisha bantu bua kupinganabu kudi Nzambi.

Malongesha adi atutangila:

3:10. Kubenga kupesha Yehowa bintu bitambe buimpe bitudi nabi nkudipangisha dibenesha diende.

3:14, 15. Bua tshilejilu tshibi tshia bakuidi, bena Yuda bakabanga kumona mudimu uvuabu benzela Nzambi bu uvua ne mushinga mukese. Bantu badi ne majitu mu tshisumbu tshia bena Kristo badi ne bua kuikala tshilejilu kudi bakuabu.​—1 Petelo 5:1-3.

3:16. Yehowa mmumanye bantu badi bamutshina ne badi bamulamate. Udi ubavuluka ne neabakube pabutulaye bukua panu ebu bubi bua Satana. Ke bualu kayi, katutekeshi dipangadika dietu dia kushala balamate Nzambi to.​—Yobo 27:5.

4:1. Ditutu dikala bantu mua kulubuila Yehowa malu, “ditamba” ne “muji” nebipete difutu dia muomumue, mmumue ne: bana batekete badi bapeta dilumbuluisha dia muomumue ne baledi babu. Kakuyi mpata, baledi badi ne mudimu wa bungi wa kuenzela bana babu bakese! Batatu ne bamamu bena Kristo badi ne bua kudienzeja bikole bua kulengelela Nzambi ne kuikala ne ngikadilu muimpe kumpala kuende.​—1 Kolinto 7:14.

‘Nutshine Nzambi mulelela’

Nnganyi wapanduka mu ‘dituku adi dinene dia Yehowa ne didi dikuatshisha bantu buôwa’? (Malaki 4:5) Yehowa udi wamba ne: ‘Dîba dia buakane nedinubandile nuenu badi banemeka dîna dianyi, mibidi yenu neyondapibue mu nkenka yadi. Nuenu nenulopoke, nenunaye bu bana ba ngombe palopokabu mu tshikumbi.’​—Malaki 4:2.

‘Dîba dia buakane’ (didi dikale Yezu Kristo) didi dikenkela bantu badi batshina dîna dia Yehowa ne kanemu, ne badi bamulengelela. (Yone 8:12) Bobu aba badi ‘bondapibua’ ne luondapu lua mu nyuma mpindieu ne nebondapibue tshishiki ku mubidi ne mu lungenyi mu buloba bupiabupia budi Nzambi mulaye. (Buakabuluibua 22:1, 2) Bua disanka didibu nadi, badi benza malu “bu bana ba ngombe.” Bu mutudi batekemene masanka aa, tutumikilayi mubelu wa Mukalenge Solomo wa ne: ‘Utshine Nzambi [mulelela], utumikile mikenji yende; ebu mbualu buonso budi muntu ne bua kuenza.’​—Muambi 12:13.

[Tshimfuanyi mu dibeji 26]

Muprofete Malaki uvua musadidi wa Nzambi wa lukunukunu ne tshisumi

[Tshimfuanyi mu dibeji 29]

Malu atudi tulongesha adi ne bua kumvuangana ne Bible

[Tshimfuanyi mu dibeji 29]

Basadidi ba Yehowa badi banemeka tshipungidi tshia dibaka diabu