Ia Faaaʻoaʻo i lo Latou Faatuatua

Sa Ia Lagolagoina le Tapuaʻiga Moni

INA ua malama le taeao, na tilotilo atu Elia o agaʻi atu tagata Isaraelu i le mauga o Karamelu. Sa ia iloa lelei atu lo latou tulaga mafatia, ona o le lē lava o meataumafa. Ua tolu ma le afa tausaga talu ona iai le lāmala i le nuu.

Sa latou ō faatasi ma perofeta e 450 a Paala, ua tumu i le faamaualuluga ma ua matuā feita lava iā Elia, le perofeta a Ieova. E ui e toʻatele auauna a Ieova na fasiotia e le masiofo o Iesepela, ae na tumau pea lenei perofeta e tetee i le tapuaʻiga iā Paala. Ae faamata o le ā le umi o le a ia tumau ai? Atonu na manatu na perofeta e lē mafai ona manumalo iā i latou se tagata e toʻatasi. (1 Tupu 18:3, 19, 20) O loo tiʻetiʻe atu ai foʻi le tupu o Aapo i lana kariota, ma e lē fiafia foʻi o ia iā Elia.

Ua toeitiiti nei ona oo lea i le perofeta o Elia o ni mea ofoofogia. A o vaavaai atu Elia, o le taimi lea na tupu ai se finauga uigaese e leʻi vaaia muamua i le lalolagi, i le va o le lelei ma le leaga. O le ā sona lagona a o vavala mai lenā aso fou? E leʻi sao mai o ia i le popole, ona o ia foʻi o se “tagata e pei o i tatou.” (Iakopo 5:17) Ae o le mea tatou te mautinoa: Na matuā lagona e Elia e pei ua na o ia, ona ua siʻomia o ia e le anoanoaʻi o tagata lē faamaoni, o lo latou tupu ua liliu ese mai le upu moni, ma perofeta o loo fia fasioti iā te ia.—1 Tupu 18:22.

Ae na faapefea ona oo Isaraelu i lea tulaga? Ma o le ā e te aʻoaʻoina mai lenei tala? Ua faalaeiau mai le Tusi Paia ia tatou iloilo faaaʻoaʻoga a auauna faamaoni a le Atua, ma “faaaʻoaʻo i lo latou faatuatua.” (Eperu 13:7) Seʻi o tatou iloilo le faaaʻoaʻoga a Elia.

Ua Iloa le Tonu o se Tauiviga Umi

I le tele o taimi o lona olaga, na vaai atu ma le faanoanoa Elia a o tuulafoaʻia e Isaraelu le tapuaʻiga iā Ieova, o le mea e aupito sili ona tāua mo lona nuu ma ona tagata. Ae mātau foʻi, na umi se taimi o faafaigatā iā Isaraelu ona filifili i le tapuaʻiga moni ma le tapuaʻiga pepelo, po o le tapuaʻiga iā Ieova ma le tapuaʻiga ifo i tupua a nuu ese. Na matuā faateleina lenā tulaga i aso o Elia.

Na faaipoipo le tupu o Aapo ma Iesepela, le afafine o le tupu o Saitonu. Sa taumafai Iesepela e faalautele atu le tapuaʻiga iā Paala, ae aveesea le tapuaʻiga iā Ieova. Na vave ona lolo atu Aapo i lana taaʻiga. Na ia fauina se malumalu ma se fata faitaulaga mo Paala, ma taʻimua i le tapuaʻia o lenei atua faapaupau. Na matuā inosia o ia e Ieova.—1 Tupu 16:30-33. *

O le māfuaaga e inosia tele ai e Ieova le tapuaʻiga iā Paala, ona na faasesēina ai Isaraelu ia lē tapuaʻi atu ai i le Atua moni. E lē gata i lenā, na fai ai faiga matagā ma le lē alofa, ona sa fai ai faiga faatalitane i tamaʻitaʻi ma alii i le malumalu, faapea le faaaogā o tamaiti e fai ai taulaga. Na faasalaina le nuu e Ieova e ala i le auina atu o Elia iā Aapo e faailoa i ai le lāmala o le a oo i le nuu, seʻia faapea atu le perofeta a le Atua ua uma. (1 Tupu 17:1) Na mavae ni tausaga talu ona iai le lāmala, ona faatoʻā alu lea o Elia iā Aapo e fai i ai, ia faatasitasi le nuu ma perofeta a Paala i le Mauga o Karamelu.

O le ā la le uiga o lenei tauiviga iā i tatou i aso nei? E manatu nisi e lē tāua i aso nei lea  tala e faatatau i le tapuaʻiga a Paala, ona e lē o toe iai ni malumalu ma ni fata faitaulaga iā Paala. Peitaʻi e iai se uiga e sili atu ona tāua o lenei tala, nai lo na o se talafaasolopito. (Roma 15:4) O le upu “Paala,” o lona uiga o le “matai.” Na fetalai Ieova i ona tagata e ao ona latou filifili e avea o ia ma o latou “matai,” po o le tane e ana i latou. (Isaia 54:5) Pe e lē moni ea o loo tapuaʻi pea tagata i matai e ese mai i le Atua e ona le malosi uma lava? O le mea moni, afai e faatāua i olaga o tagata le saʻilia o tupe, galuega, faafiafiaga, le fiafia e maua mai i faiga tau feusuaʻiga, po o se isi lava atua e tapuaʻi i ai e ese mai iā Ieova, o lona uiga ua latou filifilia se isi matai. (Mataio 6:24; Roma 6:16) O lea la, o loo olaola pea i aso nei nisi o vala sa faia i le tapuaʻiga iā Paala. O le tala i le mea na tupu i taimi o Elia, lea na faaalia ai po o ai le Atua moni, po o Ieova po o Paala, e mafai ona aogā iā i tatou e faia ai se filifiliga poto po o ai o le a tatou auauna i ai.

“Faalētonu i Manatu e Lua”—E Faapefea?

Mai le tumutumu o le mauga o Karamelu, lea e malosi ai le savili, e mafai ona iloa atu ai se vaega tele o Isaraelu. E faasolo mai le ālia i le vanu o Kisona e oo atu i le Sami Tele (Sami Metitirani) e lata i le itu i mātū i mauga o Lepanona. * Peitaʻi, a o oso aʻe le lā i lea aso tāua, sa vaaia le tulaga lē lelei o le laufanua. E foliga mai ua lē toe uluola le laufanua lauolaola lea na tuu atu e Ieova i le fanau a Aperaamo. Ua avea nei ma laueleele mātūtū ma malō i mugālā, ona o le lē faalogo o tagata o le Atua. Na faalatalata atu Elia i tagata ma faapea atu: “Pe tou te faalētonu i manatu e lua seʻia afea? Afai o Ieova o le Atua ia, ia outou mulimuli atu iā te ia; a e afai o Paala, ia outou mulimuli atu iā te ia.”—1 Tupu 18:21.

O le ā le uiga o le faaupuga a Elia “faalētonu i manatu e lua”? Ioe, e leʻi iloa e na tagata na tatau ona latou filifili pe tapuaʻi iā Ieova pe tapuaʻi iā Paala. Na latou manatu e mafai lava ona latou tapuaʻi iā i laʻua uma, i le uiga e faapea e mafai ona faamalie Paala i a latou faiga faatapuaʻiga matagā, ae ōle atu pea iā Ieova mo mea e mananaʻo ai. Atonu na latou manatu o le a faamanuia Paala i a latou faatoʻaga ma lafumanu, ae puipuia e “Ieova o ʻau” i latou i taimi o taua. (1 Samuelu 17:45) Na galo iā i latou le mea moni, lea foʻi e lē o iloa e le toʻatele i aso nei e faapea, e lē talia e Ieova se tapuaʻiga e nini faatasi ma tapuaʻiga i isi atua. E finagalo Ieova e tapuaʻi atu tau o ia. E lē gata na te lē taliaina, ae e inosia foʻi e ia so o se tapuaʻiga e fai atu iā te ia ae fefiloi faatasi ma isi tapuaʻiga.—Esoto 20:5.

O lea la, sa faalētonu Isaraelu, e pei o se tagata o loo taumafai e savali i ni auala se lua i le taimi e tasi. Ua faapena foʻi ona sesē le toʻatele o tagata i nei aso, i lo latou tuu atu i isi “matai” e pulea o latou olaga, ae teena le tapuaʻiga i le Atua. E aogā iā i tatou le timaʻiga faanatinati a Elia ina ia toe iloilo ai, po o ā mea o tatou faamuamua ma tapuaʻi i ai.

Se Taulaga e Iloa ai le Saʻo

Ona faatū atu lea e Elia se mea e fai e iloa ai po o ai le Atua moni. E lē faigatā le mea na ia fai atu ai. Ia fai e perofeta a Paala se fata ma tuu ai le taulaga, ona tatalo lea i lo latou atua ia tutuina le afi o le taulaga. O le a faia foʻi faapena e Elia. Na ia fai atu: “O le Atua na te tali mai i le afi, o le Atua [moni] lea.” Na iloa lelei e Elia le Atua moni. Ona o lona faatuatua malosi, na ia lē faatalatū ai e faamuamua le taulaga a perofeta a Paala. Na ia tuu atu e latou te filifili le povi e fai ai le taulaga, ma fai muamua le latou taulaga iā Paala. *—1 Tupu 18:24, 25.

Ua lē o toe iai ni vavega i o tatou aso, ae e lē o  suia Ieova i lona lagolagoina o ana auauna. E mafai foʻi ona tatou faatuatuaina o ia e pei o Elia. O se faaaʻoaʻoga, pe afai e lē ioe nisi i aʻoaʻoga a le Tusi Paia, tatou te lē popole e tuu atu le avanoa e faamatala mai ai o latou manatu. I le pei o Elia, tatou te faalagolago i le Atua moni, e ala i le faaaogā o lana Afioga e “faasaʻo ai mea,” ae lē o le faalagolago iā i tatou lava.—2 Timoteo 3:16.

Ua amata ona fai e perofeta a Paala la latou taulaga ma alalaga atu i lo latou atua. Na latou alalaga atu pea lava pea, “Paala e, ia e faafofoga mai iā te i matou.” Sa umi se taimi o latou alalaga pea. Ua faapea mai le Tusi Paia: “A ua leai se leo; e leai sē na tali mai.” Ua oo i le tutonu o le lā, ona tauemu atu lea o Elia iā te i latou, e ala i le fai atu, ʻai o pisi Paala ua lē tali mai ai, po o alu i le faleese, ia po o moe foʻi, ma e tatau ona alu se isi e fafagu. Na uunaʻia e Elia na tagata pepelo ia ‘valaau atu, ia leo tetele.’ E mautinoa na ia iloa atu le lē taulau o lenei tapuaʻiga iā Paala, ma na manaʻo o ia i tagata o le Atua ia latou iloa le sesē o lenā tapuaʻiga.—1 Tupu 18:26, 27.

Na tali mai ositaulaga a Paala e ala i le “valaau atu ma le leotele, ma latou selei iā te i latou i polo ma tui, e tusa ma la latou tū, ua oo ina faamaligiina ifo le toto iā te i latou.” Ae na maʻimau lo latou taimi! “A ua leai se leo, e leai sē na tali mai, pe faalogo mai.” (1 Tupu 18:28, 29) O le mea moni e leai se Paala, ae o ia o se talitonuga sesē na faatupu e Satani e tataʻi ese ai tagata mai iā Ieova. O lea la, ua faapena foʻi aso nei, e iʻu ina faanoanoa ma oo lava ina faalumaina ai, pe a filifili e tapuaʻi i se isi atua e ese mai iā Ieova.—Salamo 25:3; 115:4-8.

Ua Iloa le Atua Moni

Ua faasolo ina afiafi, ua oo i le taimi e fai ai le taulaga a Elia. Sa ia toe fauina le fata faitaulaga iā Ieova, lea e mautinoa na faaleagaina e fili o le tapuaʻiga mamā. Sa ia faaaogāina maa e 12, atonu e faamanatu atu ai i le toʻatele i ituaiga e 10 o Isaraelu e faapea, o loo iai pea lo latou tiute tauave o le usitaia lea o le Tulafono na avatu i ituaiga e 12. Ona ia faataatia lea o lana taulaga i luga o le fata faitaulaga ma asu i ai vai i ona vaega uma. O nei vai na aumai mai le Sami Metitirani. Sa ia eli foʻi se ʻautu ua soo ai le fata faitaulaga, ma faatumu foʻi i vai. Ona o le malosi o lona faatuatua i lona Atua, o lea na ia faia ai mea uma ina ia iloa ai e tagata, afai ae mū le taulaga, o Ieova ua māfua ai.—1 Tupu 18:30-35.

Ina ua uma ona sauni mea uma, ona tatalo lea o Elia. Na manino mai i le tatalo faigofie a Elia mea sa sili ona tāua iā te ia. O le mea sa sili ona tāua, sa ia manaʻo e faailoa atu, o Ieova o le “Atua o Isaraelu” ae e lē o Paala. Lona lua, sa ia manaʻo ia iloa e tagata uma e faapea, o ia ua na o se auauna a Ieova; ae o le viiga e ao ona tuu atu i le Atua. O le mea mulimuli, sa ia faaalia e faapea, e alofa pea o ia i ona tagata, auā sa naunau e vaai atu ua faaliliuina e Ieova o “latou loto.” (1 Tupu 18:36, 37) E ui lava i tulaga faigatā na oo iā i latou ona o le lē faatuatua, ae na alofa pea Elia iā i latou. Pe e mafai ona tatou faaali atu le naunau faapena mo le suafa o le Atua, faapea le lotomaulalo ma le alofa mo isi o loo manaʻomia le fesoasoani, e ala i a tatou lava tatalo i le Atua?

A o leʻi tatalo Elia, atonu na mafaufau le motu o tagata pe o le a pepelo foʻi Ieova e pei o Paala. Peitaʻi, ina ua uma le tatalo, na uma ai i inā ma le masalosalo o tagata. O loo taʻua i le tala e faapea: “Ona paʻū ifo lea o le afi a Ieova, ma faaumatia ai le taulaga mū, ma fafie, ma maa, ma le eleele ua mitiia ai foʻi le vai sa i le utu,” po o le ʻautu. (1 Tupu 18:38) Ioe, maʻeu se tali uigaese! Ae na faapefea ona tali atu tagata?

Sa alalaga i latou uma ma faapea atu, “O Ieova, o le Atua ia; o Ieova o le Atua ia!” (1 Tupu 18:39) O lea ua latou iloa nei le mea moni. Peitaʻi, latou te leʻi faaalia ai se faatuatua. O le mea  moni, e lē iloa le malosi o le faatuatua o se isi i le na o le faapea mai o Ieova o le Atua moni, ina ua vaaia le afi ua paʻū mai le lagi e tali mai ai i se tatalo. O lea na fai atu ai Elia ia faaalia lo latou faatuatua i se isi auala. Sa ia fai atu iā i latou e ao ona fai le mea sa tatau ona latou faia i le tele o tausaga na muamua atu, o le usitaia lea o le Tulafono a Ieova. Na taʻua i le Tulafono a le Atua e tatau ona fasiotia perofeta pepelo ma ē ifo i tupua. (Teuteronome 13:5-9) Ona sa matuā tetee nei perofeta a Paala iā Ieova ma ana fuafuaga. Pe na tatau ona faaalia iā i latou le alofa mutimutivale? E faapefea ona faaalia iā i latou le alofa mutimutivale, pe afai latou te leʻi alolofa i tamaiti ia na latou susunuina e fai ai taulaga iā Paala? (Faataoto 21:13; Ieremia 19:5) Na lē tatau ona faaalia le alofa mutimutivale i na tagata. Ona fai atu loa lea o Elia ia fasiotia i latou, ma na faia lava faapea.—1 Tupu 18:40.

Ua faitioina e nisi ʻaufaitofā i aso nei le iʻuga o lenei mea sa tupu i le mauga o Karamelu. Atonu e popole nisi neʻi faaaogā e tagata mapolotu lenei tala e taʻutonuina ai gaoioiga sauā a lotu. Ma e faanoanoa ona o le mea moni, ua tele faiga sauā maelega valea faalotu i aso nei. Peitaʻi, e leʻi maelega valea Elia. Sa gaoioi o ia i se auala amiotonu mo Ieova. E lē gata i lea, ua iloa e Kerisiano moni e faapea, e lē mafai ona latou faaaʻoaʻo iā Elia e ala i le fasiotia o tagata amioleaga. O loo maua le faatulagaga mo soo uma o Iesu i ana fetalaiga iā Peteru, ina ua mavae le afio mai o le Mesia e faapea: “Ia toe sulu lau pelu i lona faamoega, auā o i latou uma e tago i le pelu, e faaumatia i le pelu.” (Mataio 26:52) O le a faaaogā e Ieova lona Alo e faaoo mai lana faamasinoga tonu i le lumanaʻi.

O le tiute tauave a se Kerisiano le ola i se olaga faatuatua. (Ioane 3:16) O se tasi o auala e faia ai faapea, o le faaaʻoaʻo lea i tane faatuatua e pei o Elia. Sa ia auauna atoatoa iā Ieova ma uunaʻia isi ia faia faapea. Sa ia faaalialia ma le lototele le taufaasesē o se tapuaʻiga na faaaogā e Satani e tataʻi ese ai tagata mai iā Ieova. Ma sa ia faalagolago iā Ieova e na te faasaʻoina mataupu, nai lo o le faalagolago i ona lava tomai ma le mea e manaʻo i ai. Ioe, sa lagolagoina e Elia le tapuaʻiga moni. Tau ina ia taʻitoʻatasi i tatou ma faaaʻoaʻo i lona faatuatua!

[Faaopoopoga i lalo]

[Faamatalaga faaopoopo i le itulau 20]

O le filifilia o se isi matai e ese mai iā Ieova, e iʻu ai i le faanoanoa

[Ata i le itulau 21]

“O Ieova, o le Atua ia!”