Jach yanchaj u fejoʼob

Tu yeʼesaj chéen Jéeoba unaj u adorartaʼal

ELÍASEʼ táan kaʼach u yilik bix u muchʼkuba le máakoʼob tu witsil Carmelooʼ. Kex maʼ jach sáasakeʼ, letiʼeʼ páajchaj u yilik bix tsʼoʼok u jach yóotsiltal u kaajil Israel yoʼolal le wiʼijil ku muʼyajtaʼaloʼ. Le óoxpʼéel jaʼab yéetel táankuch maʼ kʼáaxak jaʼoʼ tsʼoʼok u jach beetik u muʼyaj le kaajoʼ.

Ichil le máakoʼobaʼ tiʼ yaan xan u 450 profetaʼob dios Baaliʼ; letiʼobeʼ jach noj baʼal u yuʼubkubaʼob yéetel jach taak u kíimskoʼob Elías, u profeta Jéeoba. Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ, reina Jezabeleʼ tsʼoʼok u beetik u kíimsaʼal yaʼab tiʼ máaxoʼob meyajtik Jéeoba, baʼaleʼ Elíaseʼ láayliʼ jach u tsʼaamuba tu contra u adorartaʼal Baaleʼ. ¿Tak bukaʼaj tiempo kun seguer kaʼach u beetik beyoʼ? Maʼ xaaneʼ le sacerdoteʼoboʼ ku tuklikoʼob maʼ kun béeytal Elías tu yéeteloʼob (1 Reyes 18:3, 19, 20). Tsʼoʼoleʼ tiʼ yaan xan kaʼach rey Acabiʼ, utúul máak jach u pʼekmaj Elías.

Le profetaoʼ u kaʼaj kaʼach u aktáant upʼéel baʼal jach talam, upʼéel baʼal mix máak ilmil u yúuchul, u kaʼaj ilbil bix ken u aktáantiluba Jéeoba yéetel Baal. ¿Bix tu yuʼubiluba Elías le táan u kʼuchul le kʼiin jeʼeloʼ? Letiʼeʼ «juntúul máak jeʼel bixoʼoneʼ», le oʼolaleʼ maʼ xaaneʼ sajakchaji (Santiago 5:17). Jach tu juun wal tu yuʼubilubaʼeʼ, tumen tu contraeʼ tiaʼan upʼéel kaaj maʼ tu yuʼubik tʼaan, utúul rey maʼ tu adorartik Jéeoba yéetel sacerdoteʼob jach kʼasaʼanoʼob (1 Reyes 18:22).

¿Bix úuchik u jáawal u adorartaʼal Jéeoba tu kaajil Israel? ¿Yéetel baʼax jeʼel a kanik tiʼ le baʼax úuchaʼ? Le Bibliaoʼ ku yaʼaliktoʼon ka k-beet jeʼex tu beetil le máaxoʼob meyajt Dios úuchiloʼ yéetel ka yanaktoʼon upʼéel fe jeʼex le yanchajtiʼoboʼ (Hebreob 13:7). Koʼox ilik bix tu yeʼesil le profeta Elías u fe tiʼ Diosoʼ.

Úuch joʼopʼok u yilaʼal máax unaj u adorartaʼal

Óoliʼ ichil tuláakal u kuxtaleʼ, Elíaseʼ tu yilaj bix u mixbaʼalkúuntaʼal le adoración ku tsʼaʼabal kaʼach tiʼ Jéeobaoʼ. Tu kaajil Israeleʼ táan kaʼach u yilaʼal wa Jéeoba unaj u adorartaʼal wa le diosoʼob ku adorartaʼal tumen uláakʼ kaajoʼoboʼ. Tu kʼiiniloʼob Elíaseʼ maases letiʼe baʼax jach táan u yilaʼaloʼ.

Le rey Acaboʼ tsʼoʼok u beel yéetel Jezabel, u hija u reyil Sidón. Jezabeleʼ jach u kʼáat kaʼach u xuʼuls u adorartaʼal Jéeoba, utiaʼal beyoʼ ka adorartaʼak Baal tu luʼumil Israel. Acabeʼ tu chaʼaj u kʼaskúuntaʼal u tuukul tumen u yatan yéetel tu beetaj upʼéel templo bey xan upʼéel altar utiaʼal Baal. Tsʼoʼoleʼ letiʼ xaneʼ xolaj tu táan Baal, le maʼ jaajil diosoʼ, bey úuchik u jach kʼebanchajal tu táan Jéeobaoʼ (1 Reyes 16:30-33). *

¿Baʼaxten jach maʼ maʼalob ka adorartaʼak kaʼach Baaliʼ? Tumen tsʼoʼok u beetik u náachtal u kaajil Israel tiʼ Jéeoba, le u jaajil Diosoʼ. Tsʼoʼoleʼ, upʼéel religión tuʼux ku beetaʼal baʼaloʼob jach kʼaastak yéetel subtsiltak, jeʼex u múul chital yaʼab xiiboʼob yéetel yaʼab koʼoleloʼob utiaʼal u adorartik u diosoʼob, yéetel u kíimsaʼal mejen paalal utiaʼal kʼubbil tiʼ Baal. Le oʼolal, Jéeobaeʼ tu túuxtaj Elías utiaʼal ka u yaʼal tiʼ Acab maʼ kun kʼáaxal jaʼ tak ken u yaʼal Elías ka kʼáaxak (1 Reyes 17:1). Ka máan óoxpʼéel jaʼab yéetel táankucheʼ, Elíaseʼ bin kaʼa tʼaan yéetel le rey utiaʼal u yaʼaliktiʼ ka u muchʼkíint le kaaj yéetel u profetaʼob Baal teʼ tu witsil Carmelooʼ.

 Baʼaleʼ ¿baʼax k-kanik tiʼ le baʼax úuchaʼ? Yaan máaxeʼ jeʼel u yaʼalikeʼ maʼ tsaa ka tʼaanak máak tiʼ Baaliʼ, tumen bejlaʼeʼ maʼatech u adorartaʼal. Baʼaleʼ le baʼax úuchoʼ yaan baʼax ku kaʼansiktoʼon (Romailoʼob 15:4). Le tʼaan baaloʼ u kʼáat u yaʼal «yuumil» wa «tsʼuulil», yéetel Jéeobaeʼ tu kʼáataj tiʼ u kaajal ka u yéeyoʼob letiʼ bey u yuumiloʼobeʼ (Isaías 54:5). ¿Bejlaʼeʼ máasaʼ yaʼab máakoʼob ku meyajkoʼob jejeláas tsʼuuloʼob, maʼ le Dios jach yaan u páajtaliloʼ? Ku meyajkoʼob yaanal tsʼuul ken u tsʼáa u yóol u kaxtoʼob taakʼin, ken chʼíikikoʼob chéen tiʼ u meyajoʼob, chéen tiʼ u náaysik u yóoloʼob, chéen tiʼ u béeykuntik u tsʼíibolaloʼob yéetel tiʼ uláakʼ baʼaloʼob ku suut bey u «diosoʼobeʼ» (Mateo 6:24; Romailoʼob 6:16). U jaajileʼ, yaʼab tiʼ le baʼaxoʼob ku beetaʼal utiaʼal u adorartaʼal Baal úuchiloʼ láayliʼ ku beetaʼaloʼob bejlaʼeʼ. Tsʼoʼoleʼ le baʼax úuch teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ jeʼel u yáantkoʼon k-yéey máax ken k-adorarte.

¿Baʼaxten aʼalaʼab yaan kaʼapʼéel tuukul tiʼob?

Desde tu kaʼanlil u witsil Carmeloeʼ ku páajtal u yilaʼal u luʼumil Israel, le Nojoch kʼáaʼnáab (le Mediterráneooʼ), u áalkab jaʼiʼ Cisón yéetel u puʼukiloʼob Líbano náach yaniloʼoboʼ. * Baʼaleʼ, jeʼex úuchik u maas tíipʼil le kʼiinoʼ, bey xan u bin u yilaʼal bix tsʼoʼok u jach kʼastal u luʼumil Israel. Jach tikin u yilaʼal le maʼalob luʼum tu tsʼáaj kaʼach Jéeoba tiʼ u paalaloʼob Abrahamoʼ. Beoraaʼ upʼéel luʼum maʼatech u tsʼáaik u yich tumen u kaajil Israeleʼ joʼopʼ u beetik baʼax maʼ maʼalob tu táan Diosiʼ. Le ka muchʼlaj le israelitaʼoboʼ, Elíaseʼ tu yaʼalajtiʼob: «¿Tak baʼax kʼiin bíin a xuʼulseʼex le kaʼapʼéel tuukulaʼ? Wa Yuumtsil letiʼ u jaajil [Dioseʼ], meyajteʼex, wa Baaleʼ letiʼ unaj a meyajtikeʼex» (1 Reyes 18:21).

¿Baʼax u kʼáat u yaʼal Elías le ka tu yaʼalaj «xuʼulseʼex le kaʼapʼéel tuukulaʼ»? Le israelitaʼob kaʼachoʼ maʼ tu tsʼáaikoʼob cuenta unaj u yéeykoʼob máax ken u adorartoʼob: Jéeoba wa Baal. Ku tuklikoʼobeʼ jeʼel u páajtal u kiʼimakkúuntkoʼob u yóol Baal yéetel le kʼaakʼas baʼaloʼob ku beetkoʼoboʼ yéetel jeʼel xan u kanáantaʼaloʼob tumen Jéeobaeʼ. Maʼ xaaneʼ ku tuklikoʼobeʼ Baal kun beetik u bin utsil tiʼ u paakʼaloʼob yéetel tiʼ u yaalakʼoʼob, yéetel Jéeoba «tiʼ máax yaan tuláakal páajtalil» kun áantkoʼob ken yanak u baʼateloʼob (1 Samuel 17:45). Baʼaleʼ tu tuʼubsoʼob upʼéel baʼal ku tuʼubul xan tiʼ yaʼab máakoʼob bejlaʼeʼ; tu tuʼubsoʼobeʼ Jéeobaeʼ u kʼáat ka adorartaʼak chéen letiʼ. Letiʼeʼ maʼ chéen u pʼekmaj u adorartaʼal yaanal baʼaloʼobiʼ, baʼaxeʼ ku yilik xan bey upʼéel nojoch kʼebaneʼ (Éxodo 20:5).

Bey túunoʼ, le israelitaʼoboʼ kaʼapʼéelchajaʼan u tuukuloʼob, beyoʼob jeʼex utúul máak u kʼáat bin tiʼ kaʼapʼéel bejeʼ. Teʼ kʼiinoʼobaʼ, yaʼab máakoʼobeʼ bey u yúuchul xan tiʼoboʼ, ku yantaltiʼob jejeláas diosoʼob wa «baaloʼob» yéetel ku bin u náachtaloʼob tiʼ Jajal Dios. Le baʼax tu yaʼalaj Elías tiʼ le israelitaʼoboʼ ku yáantkoʼon utiaʼal ka k-tukult baʼax táan k-beetik yéetel ka k-tsʼáa cuenta bix le adoración k-tsʼáaik tiʼ Diosoʼ.

Upʼéel baʼax kun chíikbesik máax u jaajil Dios

Elías túuneʼ, tu yaʼalaj tiʼ u sacerdoteʼob Baal ka u beetoʼob upʼéel altar yéetel ka u tsʼaʼob utúul baʼalcheʼ tu yóokʼol, ka orarnakoʼob tiʼ u diosoʼob yéetel ka u kʼáatoʼobtiʼ ka u beet u yéemel kʼáakʼ utiaʼal u tóokik le siibaloʼ. Elíaseʼ, bey tu yaʼalil xan ken u beetoʼ. ¿Baʼax oʼolal kun beetbil lelaʼ? Letiʼeʼ tu núukaj: «¡Le [dios] bíin u núukeʼ letiʼ bíin u túuxt kʼáakʼ, letiʼ jach u jaajil [Dios]!». Elíaseʼ u yojel kaʼach máax u jaajil Dios yéetel jach muʼukʼaʼan u fe, le oʼolal tu yaʼalaj tiʼ u profetaʼob Baal ka u yáax kʼub u siibaloʼob. Tsʼoʼoleʼ tu chaʼaj tak u yéeykoʼob le wakax ken u kʼuboʼoboʼ, yéetel tu chaʼaj xan u yáax oraroʼob tiʼ u diosoʼob (1 Reyes 18:24, 25). *

 Teʼ kʼiinoʼobaʼ maʼatech u yúuchul milagros. Baʼaleʼ, jeʼex le profeta Elíasoʼ jeʼel xan k-páaʼtik ka u kanáantoʼon Jéeobaeʼ. Jeʼex wa yaan máaxoʼob ku tʼaanoʼob tu contra baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ, maʼ unaj k-chʼaʼik saajkil u yaʼalikoʼob baʼax ku tuklikoʼobiʼ. Jeʼex Elíaseʼ, unaj k-chaʼik tiʼ Jéeoba ka u yil baʼax ken u beete. Maʼ unaj k-nuʼuktikba chéen t-juunaliʼ, baʼaxeʼ unaj k-chaʼik u nuʼuktikoʼon u Tʼaan tsʼíibtaʼan «utiaʼal tojkíinaj» (2 Timoteo 3:16).

U profetaʼob Baaleʼ tu tsʼáajoʼob teʼ altar le baʼax ken u kʼuboʼoboʼ ka joʼopʼ u sen awtikoʼob: «¡Núukoʼoniʼ Baal!». Bey tu beetiloʼob ichil yaʼab oraʼoboʼ. Baʼaleʼ le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ «mix máak núuktiʼob u kʼáat óolaloʼob». Le ka tu chukaj chúumuk kʼiineʼ, Elíaseʼ joʼopʼ u pʼaʼastikoʼob; joʼopʼ u yaʼaliktiʼobeʼ Baaleʼ jach yaan baʼax ku beetik le oʼolal maʼ tu núukik u kʼáat óolaloʼob, tu yaʼalajtiʼobeʼ maʼ xaaneʼ yaan baʼax ku beetik ich solar, wa maʼ xaaneʼ táan u wenel le oʼolal kʼaʼabéet u bin ajsbil. Tu yaʼalaj xan tiʼob: «Awatn[e]neʼex kʼaʼam». Letiʼeʼ u yojel chéen kunel u adorartaʼal utúul dios mix baʼal ku páajtal u beetik yéetel u kʼáat xan ka u tsʼáa cuenta le kaajoʼ (1 Reyes 18:26, 27).

Le ka tu yuʼuboʼob leloʼ, u sacerdoteʼob Baaleʼ joʼopʼ u maas «yawatoʼob táan u xotikubaʼob yéetel xotoboʼob bey xan yéetel aachoʼob, jeʼel bix suukil u beetikoʼobeʼ tak u yichintikoʼob u kʼiʼikʼeloʼob». Kex beyoʼ «maʼ uʼuyaʼab u yawatoʼobiʼ. ¡Mix máak núuk[n]aji mix uʼuyaʼajnajiʼ!» (1 Reyes 18:28, 29). U jaajileʼ minaʼan le Baal ku tʼankoʼoboʼ, chéen upʼéel tuus ku taal tiʼ Satanás utiaʼal u náachkuntikoʼob tiʼ Jéeoba. Bejlaʼa xaneʼ u meyajtik máak jeʼel máaxak tsʼuulil maʼ Jéeobaeʼ chéen kunel yéetel jeʼel tak u beetik u suʼlaktal máakeʼ (Salmo 25:3; 115:4-8).

Le baʼax úuchoʼ

Jach tu bin kʼiin ka kʼuch u súutukil u kʼubik u siibal Elías. Yáaxeʼ tu jel líiʼsaj upʼéel altar utiaʼal Jéeoba kʼaskúuntaʼan tumen le máaxoʼob ku adorarkoʼob yaanal diosoʼoboʼ. Tiʼ letiʼeʼ meyajnaj doce tuunchoʼob, maʼ xaaneʼ utiaʼal u kʼaʼajsik tiʼ u diez tribus Israeleʼ láayliʼ tiaʼanoʼob yáanal le Ley tsʼaʼab tiʼ le doce tribusoʼ. Ka tsʼoʼok túuneʼ tu tsʼáaj teʼ altar le baʼax ken u kʼuboʼ ka tu popoʼchʼultaj, maʼ xaaneʼ yéetel u jaʼi u kʼáaʼnáabil Mediterráneo. Tu páanaj xan upʼéel zanja tu baʼpaach le altaroʼ ka tu chupaj yéetel jaʼ. Elíaseʼ tu yeʼesaj jach nojoch u fe tiʼ Jéeoba, tumen le baʼax tu beetoʼ bey maas talam jeʼel u núukaʼaltiʼ le baʼax tu beetaj le sacerdoteʼoboʼ (1 Reyes 18:30-35).

Ka tsʼoʼokeʼ, Elíaseʼ tu beetaj upʼéel oración, tuʼux tu yeʼesaj u tsʼaamaj táanil ichil u kuxtal u yeʼesik chéen Jéeoba u Diosil Israel, maʼ Baaliʼ. Tu yeʼesaj xan u kʼáat ka ojéeltaʼak táan u meyajtik Jéeoba, le beetikeʼ Jéeoba unaj u nojbeʼenkúuntaʼal yoʼolal le baʼax ku beetkoʼ. Tu tsʼookeʼ tu yeʼesaj xan u kʼáat u yutsil le kaajoʼ, tumen Jéeobaeʼ u kʼáat «ka suunakoʼob» tu kaʼatéen u adorartoʼob (1 Reyes 18:36, 37). Elíaseʼ láayliʼ u yaabiltmaj le israelitaʼob kex yaʼab muʼyaj tsʼoʼok u beetkoʼob u yantal yoʼolal le baʼax tu beetoʼoboʼ. Kux toʼon, ¿bix le oracionoʼob k-beetkoʼ? ¿Ku yeʼeskoʼob wa k-yaabilmaj Dios, k-kʼáat ka nojbeʼenkúuntaʼak yéetel k-kʼáat u yutsil u maasil máakoʼob?

Táanil tiʼ u orar Elíaseʼ, maʼ xaaneʼ le israelitaʼoboʼ táan u tuklikoʼob mix baʼal wal ken u beet Jéeoba jeʼex Baaleʼ. Baʼaleʼ, maʼ xáanchaj táan u tuklikoʼob lelaʼ tumen jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ «tiʼ le súutukoʼ u kʼáakʼ Yuumtsileʼ éemeʼ ka tu tóokaj le baʼalcheʼoʼ, le siʼoʼ, tak xan le tuunichoʼob yéetel le maʼay luʼumoʼ, ka tu tikinkúuntaj xan le jaʼ yaan kaʼach ichil u jool le páanbil luʼumoʼ» (1 Reyes 18:38). ¡Jach túun jaʼakʼ wal u yóoloʼobeʼ! ¿Baʼax túun tu beetoʼob?

Tuláakloʼobeʼ tu yaʼaloʼob: «¡Yuumtsileʼ [Dios], Yuumtsileʼ letiʼ [Jajal Dios]!» (1 Reyes  18:39). Tu creertoʼob Jéeoba u Jaajil Dios. Baʼaleʼ, maʼ tu yeʼesaj u fejoʼob le ka tu yaʼaloʼob Jéeoba u jaajil Dios le ka tsʼoʼok u yilkoʼob u yéemel kʼaʼakʼ teʼ kaʼanoʼ. Le oʼolal Elíaseʼ tu yaʼalajtiʼob ka u beetoʼob baʼax ku yaʼalik u Ley Jéeoba, jeʼex unaj u beetkoʼob desde úuchileʼ. Le Leyoʼ ku yaʼalik unaj u kíimsaʼal le máaxoʼob maʼ u profetaʼob Diosoʼ bey xan le máaxoʼob ku adorarkoʼob yaanal diosoʼoboʼ (Deuteronomio 13:5-9). U sacerdoteʼob Baaleʼ jach u pʼekmoʼob Jéeoba yéetel u tsʼaamubaʼob tu contra. ¿Unaj wa u chʼaʼabal óotsilil tiʼob? Maʼatech, tumen letiʼobeʼ maʼ tu chʼaʼajoʼob óotsilil tiʼ le mejen paalaloʼob tu tóokoʼob utiaʼal u kʼuboʼob tiʼ Baaloʼ (Proverbios 21:13; Jeremías 19:5). Le oʼolal túun Elíaseʼ tu yaʼalaj ka kíimsaʼakoʼob, yéetel le kaajoʼ bey tu beetiloʼ (1 Reyes 18:40).

Teʼ kʼiinoʼobaʼ, yaan máaxoʼobeʼ ku yaʼalikoʼob maʼ maʼalob úuchik u yaʼalik Elías ka kíimsaʼak u profetaʼob Baaloʼ. Tumen ku tuklikoʼobeʼ bey xan jeʼel u beetik le máakoʼob u pʼekmoʼob uláakʼ religionoʼoboʼ. U jaajileʼ yaan máaxoʼob ku beetkoʼob loob tiʼ le yaanal u religionoʼoboʼ. Baʼaleʼ Elíaseʼ tu beetaj leloʼ tumen Jéeoba aʼalmil bey unaj u beetaʼaloʼ. Tsʼoʼoleʼ le máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ u yojloʼob maʼ tu páajtal u xuʼulskoʼob le kʼasaʼan máakoʼob, jeʼex tu beetil Elíasoʼ. Le ka taal Cristoeʼ tu yeʼesaj baʼax maʼ unaj u beetaʼal tumen u disipuloʼob, le ka tu yaʼalaj tiʼ Pedro: «Okes le a máaskab tu piixoʼ. Tumen tuláakal le máaxoʼob ku baʼateloʼob yéetel máaskabeʼ yéetel máaskab bíin kíimikoʼob» (Mateo 26:52). Ken kʼuchuk u kʼiinileʼ, Jesucristo kun beetik justicia tu kʼaabaʼ Jéeoba.

Le máax meyajtik Diosoʼ kʼaʼabéet u yeʼesik yaan u fe yoʼolal bix u kuxtal (Juan 3:16). Utiaʼal leloʼ unaj u yantaltiʼ upʼéel fe jeʼex le anchaj tiʼ Elíasoʼ. Letiʼeʼ tu adorartaj chéen Jéeoba yéetel tu yaʼalaj tiʼ uláakʼ máakoʼob ka u beetoʼob xan beyoʼ. Maʼ tu chʼaʼaj saajkil u yeʼesik mix upʼéel utsil ku taasik le religión ku meyajtiʼ Satanás utiaʼal u náachkuntik máak tiʼ Jéeobaoʼ. Tsʼoʼoleʼ, letiʼeʼ maʼ tu nuʼuktuba chéen tu juunaliʼ, tu chaʼaj u nuʼuktaʼal tumen Jéeoba utiaʼal u yilik baʼax unaj u beetik. Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ Elíaseʼ tu yeʼesaj chéen Jéeoba unaj u adorartaʼal. Le oʼolaleʼ, ¡yanaktoʼon upʼéel fe jeʼex le yanchajtiʼoʼ!

[Tsolajiloʼob]

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 20]

Chéen kunel u meyajtik máak jeʼel máaxak tsʼuulil wa maʼ Jéeobaeʼ

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 21]

«Yuumtsileʼ letiʼ [Jajal Dios]»