Xeen tiʼ baʼax ku taasik

Xeen tu cuadroil baʼax ku taasik

Páajchaj in pʼatik le baʼaxoʼob yaakunt in kuxtal tin táankelmiloʼ

Páajchaj in pʼatik le baʼaxoʼob yaakunt in kuxtal tin táankelmiloʼ

Páajchaj in pʼatik le baʼaxoʼob yaakunt in kuxtal tin táankelmiloʼ

Tsikbaltaʼab tumen Eusebio Morcillo

Tu mesil septiembre tiʼ 1993 binen tiʼ upʼéel nojoch cárcel. Bineniʼ tumen u kaʼaj okjaʼ Mariví, utúul in wíitsʼin kʼalaʼaniʼ. Jujuntúul tiʼ le koʼoleloʼob kʼalaʼanoʼob yéetel jujuntúul tiʼ le koʼoleloʼob ku beetik u policiaʼoboʼ tu yuʼuboʼob le discurso tin máansaj táanil tiʼ u yokjaʼ in wíitsʼnoʼ. Baʼaleʼ táanil tiʼ in maas tsolikteʼex le baʼax úuchaʼ, in kʼáat in tsikbaʼalteʼex bix le kuxtal yantoʼon kaʼachoʼ.

SÍIJEN 5 tiʼ mayo tiʼ 1954, tu kaajil España, yéetel teen u maas nojchil tiʼ siete in wíitsʼinoʼob. Marivíeʼ letiʼ u óoxtúulil. In abuelaeʼ jach católica yéetel bey úuchik u líiʼskoʼon xanoʼ, kʼajaʼanteneʼ le kajaʼanen tu yiknal in abuelaoʼ jach in yaabilmaj Dios. Baʼaleʼ, tu yotoch in taataʼobeʼ maʼatech u adorartaʼal Diosiʼ. Teen yéetel in maamaeʼ mantatsʼ k-jaʼajatsʼaʼal tumen in taata. Jach saajkoʼon kaʼach tiʼ, yéetel jach yaachaj tin wóol in wilik u jaʼatsʼal in maama.

Teʼ tuʼux kin bin xookoʼ jach muʼyajnajen xaniʼ. Utúul tiʼ le sacerdoteʼob ku kaʼansajoʼoboʼ, ku kʼoʼokʼolik k-pool tiʼ pakʼ wa maʼ maʼalob k-núukik le baʼax ku kʼáatkoʼ. Uláakʼ sacerdoteeʼ ku beetik baʼaloʼob kʼaastak tiʼ le mejen paalaloʼob ken yanak tu juunal tu yéeteloʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ, u kaʼansaʼal baʼaloʼob jeʼex le infiernooʼ ku beetkoʼob in sajaktal yéetel in chiʼichnaktal. Le oʼolaleʼ pʼáat minaʼan in yaabilaj tiʼ Dios.

Minaʼan u beelal in kuxtal kaʼachi

Ka xuʼul in kaambal tiʼ Dioseʼ joʼopʼ in bin tiʼ discotecaʼob tuʼux ku bin máakoʼob ku baʼateloʼob yéetel ku beetkoʼob baʼaloʼob subtsiltakoʼobiʼ. Teʼeloʼ mantatsʼ ku baʼateʼel le máakoʼob yéetel navajaʼob, cadenaʼob yéetel ku chʼíinkubaʼob yéetel vasoʼob bey xan yéetel sillaʼob. Kex maʼatech in jach okskimba teʼ baʼateloʼoboʼ, utéenjeakileʼ óolak kíimsaʼakeniʼ.

Náak in wóol tiʼ tuláakal leloʼ, ka joʼopʼ in bin tiʼ discotecaʼob tuʼux maʼatech u jach yúuchul baʼateliʼ. Baʼaleʼ jach ku koʼonol drogaʼobiʼ. Kex kin drogarkimba kaʼacheʼ, leloʼ maʼ tu taasajten jeetsʼelil mix kiʼimak óolaliʼ, baʼaxeʼ tu beetaj in maas chiʼichnaktal, in sajaktal yéetel u máan chéen baʼaloʼob tin wich.

Kex kin wilik maʼ maʼalob le kuxtal yanten kaʼachoʼ, tin beetaj xan ka yanak tiʼ José Luis, in wíitsʼin, le kuxtal yantenoʼ, bey xan tiʼ Miguel, utúul in amigo. Jeʼex yaʼab xiʼipalaloʼob tu kaajil Españaeʼ, chéen baʼaloʼob kʼaastak k-beetik kaʼachi. Teen kaʼacheʼ kin beetik jeʼel baʼalak utiaʼal ka in man drogaʼobeʼ.

Jéeoba áanten

Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ, mantatsʼ kin tʼaan yéetel in amigoʼob yoʼolal Dios bey xan yoʼolal u beelal le kuxtaloʼ. Joʼopʼ in kaxtik máax jeʼel u naʼatken yéetel jeʼel u yáantken in natsʼimba tiʼ Dioseʼ. Tin tsʼáa cuentaeʼ Francisco, utúul in wéet meyajeʼ, jelaʼan tiʼ u maasiloʼoboʼ. Mantatsʼ kiʼimak u yóol, maʼatech u yookol yéetel uts u modos, le oʼolal tin tsikbaltajtiʼ baʼax ku yúuchulten. Franciscoeʼ utúul u j-jaajkunaj Jéeoba (testigo de Jehová), letiʼeʼ tu tsʼáajten upʼéel revista La Atalaya ku tʼaan tiʼ le drogaʼoboʼ.

Le ka tsʼoʼok in xokik le revistaoʼ, orarnajen tiʼ Dios yéetel tin waʼalajtiʼ: «Kiʼichkelem Yuum, in wojel yanech, in kʼáat in kʼaj óoltech yéetel in kʼáat in beet baʼax utstatʼaan. ¡Áanteniʼ!». Francisco yéetel uláakʼ J-jaajkunajoʼobeʼ tu líiʼsoʼob in wóol yéetel le Bibliaoʼ, tu tsʼaʼob xan ten libroʼob yéetel revistaʼob ku tʼaanoʼob tiʼ baʼax ku kaʼansik le Bibliaoʼ. Tiʼ túun tiʼ tsʼáaj cuentaeʼ Dioseʼ táan u yáantken jeʼex tin kʼáatiltiʼoʼ. Maʼ xáanchaj ka tin tsikbaltaj tiʼ in amigoʼob yéetel tiʼ in wíitsʼin José Luis le baʼax táan in kanikoʼ.

Utéenjeakileʼ, ka tsʼoʼok upʼéel paax tiʼ rock tuʼux binen yéetel in amigoʼobeʼ, teneʼ tin náachkuntiba tiʼ letiʼob. Ka waʼalajen in wil baʼaxoʼob ku beetkoʼobeʼ, tin wilaj bukaʼaj baʼaloʼob kʼaastak k-beetik ken k-drogarba. Teʼ súutuk jeʼeloʼ tin chʼaʼatuklaj in pʼatik tuláakal baʼax kʼaas, utiaʼal beyoʼ in beetkimba utúul u j-jaajkunaj Jéeoba.

Tin kʼáataj upʼéel Biblia tiʼ Francisco, letiʼ túuneʼ tu tsʼáajten upʼéeliʼ bey xan le libro La verdad que lleva a vida eterna. * Le ka tin xokaj tuʼux ku yaʼalik Dios yaan u choʼik u jaʼi u yich máak yéetel yaan xan u xuʼulsik le kíimiloʼ, tin tsʼáaj cuentaeʼ tsʼoʼok in kaxtik le u jaajil jeʼel u jáalkʼabtik máakoʼ (Juan 8:32; Apocalipsis 21:4). Ka tsʼoʼokeʼ binen teʼ tuʼux ku muchʼkuba u j-jaajkunajoʼob Jéeobaoʼ, yéetel le yaabilaj eʼesaʼabtenoʼ tu beetaj u jach jaʼakʼal in wóol.

Taakchaj in tsikbaltik tiʼ uláakʼ máakoʼob bix úuchik in kʼaʼamal teʼ tuʼux ku muchʼkuba le j-jaajkunajoʼoboʼ, ka túun tin muchʼaj José Luis yéetel in amigoʼob ka tin tsikbaltajtiʼob tuláakal. Ka máan wa jaypʼéel kʼiineʼ, binoʼon tuláakloʼon teʼ muchʼtáambaloʼ. Utúul chʼúupal kulukbal táanil tiʼ toʼoneʼ tu sutuba u paktoʼon. Jach jaʼakʼ u yóol ka tu yilaj jach chowaktak u tsoʼotsel k-pool. Maʼ tu kaʼa sutaj u yichiʼ. Baʼaleʼ maas jaʼakʼ u yóol ka tu yiloʼon tuláakʼ semana teʼ muchʼtáambaloʼ, tumen tsʼaamaj k-traje yéetel k-corbata.

Maʼ sen úuch tiʼ lelaʼ, teen yéetel Migueleʼ binoʼon tiʼ upʼéel asamblea tu beetaj u j-jaajkunajoʼob Jéeoba. Mix utéen k-ilmaj kaʼach bix u jach biskuba yéetel yaabilaj jejeláas máakoʼob. Tsʼoʼoleʼ le asambleaoʼ beetaʼab láayliʼ teʼ tuʼux binoʼon k-uʼuy le paax tiʼ rockeʼ. Baʼaleʼ ¡jach yaʼab u jelaʼanil! Le paax k-uʼuyik beoraaʼ yéetel le máaxoʼob yanoʼoboʼ tu beetoʼob u jach kiʼimaktal k-óol.

Teen yéetel in amigoʼobeʼ káaj k-xokik le Bibliaoʼ. Ka máan bey óoliʼ ocho meseseʼ, tu kʼiinil 26 tiʼ julio tiʼ 1974, teen yéetel Migueleʼ okjaʼanajoʼon, 20 jaʼaboʼob yaan tiʼ tu kaʼatúulaloʼon. Maʼ úuch okjaʼanakoʼoneʼ okjaʼanaj xan uláakʼ kantúul tiʼ k-amigoʼob. Le baʼax tsʼoʼok in kanik teʼ Bibliaoʼ tu péeksen in wáant in óotsil maama tsʼoʼok u jach muʼyaj. Tin tsikbaltaj xan tiʼeʼ le baʼax tsʼoʼok in kanikoʼ, ka joʼopʼ k-bisba jach maʼalob. Tumen teen u maas nojchileʼ, tin wilaj xan in jach áantik in wíitsʼnoʼob.

Jeʼel bix máanik le jaʼaboʼoboʼ, in maama yéetel tuláakal in wíitsʼnoʼobeʼ, chéen utúul maʼatecheʼ, tsʼoʼok u kankoʼob baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ yéetel tsʼoʼok u yokjaʼob utiaʼal u beetkubaʼob u j-jaajkunajoʼob Jéeoba. Tu jaʼabil 1977 tsʼoʼok in beel yéetel Soledad, le chʼúupal jaʼakʼ u yóol ka yáax binoʼon teʼ muchʼtáambaleʼ. Maʼ úuch tsʼoʼokok k-beel ka t-beetaj k-precursoriliʼ, bey k-aʼalik tiʼ le máaxoʼob u jach kʼubmubaʼob u kʼaʼaytoʼob le baʼax ken u beet Diosoʼ.

Utúul in láakʼtsileʼ tu yutskíintaj u kuxtal

In wíitsʼin Marivíeʼ violartaʼab tu chichnil, lelaʼ tu beetaj u máansik upʼéel jach yaayaj kuxtal. Tu x-lóoʼbaynileʼ tu bisaj upʼéel kuxtal maʼ maʼalobiʼ: ku drogarkuba, ku yookol yéetel ku máan kaʼach yéetel yaʼab xiiboʼob. Le yaan 23 jaʼaboʼob tiʼeʼ oksaʼab cárcel, tuʼux seguernaj u bisik le kuxtal yantiʼoʼ.

Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ, teneʼ táan in beetik in superintendentei tiʼ circuito, utúul j-jaajkunaj ku máan u xíimbalt le j-jaajkunajoʼob yanoʼob tiʼ jejeláas kaajoʼoboʼ. Tu jaʼabil 1989, teen yéetel Soledadeʼ túuxtaʼaboʼon teʼ kaaj tuʼux oksaʼan cárcel in wíitsʼin Marivíoʼ. Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ maʼ sen úuch luʼsaʼaktiʼ u chan hijo tumen le autoridadoʼoboʼ, le beetik jach lubaʼan u yóol, yéetel taak kaʼach u kíimil. Upʼéel kʼiineʼ binen in xíimbalteʼ ka tin waʼalajtiʼ ka k-múul xok le Bibliaoʼ, letiʼ túuneʼ tu yóotaj. Upʼéel mes káajak u xokik le Bibliaoʼ, tu pʼataj u drogarkuba yéetel u tsʼuʼutsʼik chamal. Jach kiʼimakchaj in wóol ka tin wilaj bix táan u yáantaʼal tumen Jéeoba u kʼex u kuxtal (Hebreob 4:12).

Maʼ úuch káajak u xokik le Bibliaoʼ, Marivíeʼ káaj u tsikbaltik le baʼaxoʼob ku kanik tiʼ uláakʼ koʼoleloʼob oksaʼanoʼob carceloʼ yéetel tiʼ le ku beetik u policíaloʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ, maʼ tu pʼataj u kʼaʼaytaj kex ku máansaʼal yaanal carceliʼ. Tiʼ upʼéeleʼ, kʼaʼaytajnaj tiʼ tuláakal le oksaʼanoʼob teʼ cárceloʼ. Ka máan le jaʼaboʼoboʼ, yaʼab koʼoleloʼob tiʼ jejeláas carceloʼobeʼ tu xokoʼob le Biblia tu yéeteloʼ.

Marivíeʼ kʼuch u kʼiinil u yaʼalikten u kʼáat u kʼub u kuxtal tiʼ Jéeoba yéetel u yokjaʼ. Baʼaleʼ, maʼ chaʼab u jóokʼol teʼ carceloʼ mix ka xiʼik mix máak teʼ cárcel utiaʼal ka okjaʼanakoʼ. Marivíeʼ maas tiʼ kampʼéel jaʼaboʼob chúukpaj u yóol utiaʼal maʼ u beetik le baʼaloʼob kʼaastak ku beetaʼal teʼ carceloʼ. ¿Baʼax áant utiaʼal maʼ u lúubul u yóol? Teʼ ora u yojel ku yúuchul le muchʼtáambaloʼoboʼ, letiʼeʼ ku xokik xan le baʼaxoʼob ku xokaʼaloʼ. Yaʼab xan u orar tiʼ Jéeoba, tsʼoʼoleʼ maʼ xuʼul xan u xokik le Bibliaoʼ.

Tu tsʼoʼokeʼ bisaʼab tiʼ upʼéel maas nojoch cárcel tuʼux yaan upʼéel piscinaiʼ. Letiʼeʼ tu tuklaj yaan u páajtal u yokjaʼ úuchik u máansaʼaliʼ. Yéetel bey úuchikoʼ, teʼeloʼ chaʼab u yokjaʼiʼ. Bey úuchik in bin teʼ cárcel in máans u discursoi utiaʼal ka okjaʼanakoʼ. Yanchajen tu yiknal teʼ súutuk maas anchaj kiʼimak óolal ichil u kuxtaloʼ.

Baʼaleʼ, tu yoʼolal le kuxtal maʼ maʼalob yaan tiʼ kaʼachoʼ, Marivíeʼ kʼojaʼanchaj tiʼ sida. Kex beyoʼ tu yoʼolal u maʼalob conductaeʼ, jóokʼ teʼ cárcel tu mesil marzo tiʼ 1994, maas táanil tiʼ u kʼiinil unaj u jóokʼol kaʼachoʼ. Desde teʼ kʼiin jeʼeloʼ kajlaj yéetel in maama yéetel maʼ tu xulaj u meyajtik Jéeoba tak tu kʼiinil ka kíimiʼ, lelaʼ úuch kaʼapʼéel jaʼab jóokʼok teʼ carceloʼ.

Yaan kʼiineʼ jach ku lúubul in wóol

Teneʼ tak bejlaʼa kin muʼyaj yoʼolal le kuxtal kin bisik kaʼachoʼ. Le talam kuxtal tin máansaj tu yiknal in taata yéetel le kʼaakʼas kuxtal yanchajten tin táankelmiloʼ pʼáat tin tuukul. Yaʼab utéenel maʼ maʼalob in wuʼuyikimba yoʼolal baʼaxoʼob tin beetiʼ yéetel kin wuʼuyik jach mix baʼal in beelal. Yaʼab utéenel ku jach lúubul in wóol. Baʼaleʼ le baʼax ku yaʼalik u Tʼaan Dioseʼ tsʼoʼok u jach áantken utiaʼal ka in wuʼuyimba maʼalobil. In tuukul tiʼ tekstoʼob jeʼex Isaías 1:18 yéetel Salmo 103:8-13 tsʼoʼok xan u jach áantken.

In orar tiʼ Jéeobaeʼ láayliʼ tsʼoʼok u yáantken utiaʼal ka in wuʼuy yaan in beelaleʼ. Yaʼab utéenel ken orarnakeneʼ, ku yáalal u jaʼil in wichoʼob. Baʼaleʼ le baʼax ku yaʼalik 1 Juan 3:19, 20 ku líiʼsik in wóol: «Bey jeʼel u páajtal k-ojéeltik utiaʼaloʼon le jaajoʼ, yéetel k-uʼuyik jeetsʼel aniloʼon tu táan Jajal Dios; tumen wa k-puksiʼikʼal ku takik k-pool tiʼ wa baʼaxeʼ, Jajal Dioseʼ [maas] nojoch tiʼ k-puksiʼikʼal, yéetel letiʼeʼ u yojel tuláakal».

Tsʼoʼok in tsʼáaik cuenta maʼ kʼasaʼan máaken jeʼex in tuklik kaʼacheʼ, tumen kin wuʼuyik xeʼexeʼetʼpajaʼan in puksiʼikʼal ken in tukult bey maʼ tu kʼamiken Dioseʼ. Tiʼ tuláakal máaxoʼob kaxtik Jéeobaeʼ, le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ letiʼeʼ ku kaʼa natsʼkuba tiʼ le máaxoʼob ku arrepentiroʼob yéetel ku beetkoʼob baʼax ku yaʼalikoʼ (Salmo 51:17).

Ken in wuʼuy yaan baʼax chiʼichnakkúuntikeneʼ, kin wilik in tuukul tiʼ baʼaloʼob maʼalobtak yéetel ku líiʼskoʼob in wóol, jeʼex le yanoʼob tu cartai Filipenses 4:8. In kammaj xan baʼax ku yaʼalik Salmo 23 yéetel baʼaxoʼob tu yaʼalaj Jesús le táan u kaʼansaj teʼ puʼukoʼ. Ken yanakten tuukuloʼob maʼ jach maʼalobtakeʼ, kin kʼaʼajsik baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Le in «tuukul» tiʼ baʼaloʼob maʼalobtakeʼ, ku yáantken teʼ áakʼaboʼob maʼ tu páajtal in weenloʼ.

In watan yéetel xan uláakʼ máaxoʼob meyajtik Dioseʼ jach yaʼab xan u líiʼskoʼob in wóol. Kex tu káajbal maʼ tin jach naʼatik kaʼach le baʼaxoʼob ku yaʼalkoʼoboʼ, le Bibliaoʼ tsʼoʼok u yáantken in wileʼ le yaabilajoʼ tuláakal baʼax ku creertik (1 Corintoiloʼob 13:7). U jaajileʼ, jujumpʼíitil tsʼoʼok in kanik yaan baʼaxoʼob maʼ tu páajtal in beetik jach tubeel.

Le in wilik maʼ in chaʼik u jach lúuʼsik in wóol le baʼaxoʼob chiʼichnakkúuntkenoʼ tsʼoʼok u yáantken in naʼat bix u yuʼubkuba le máaxoʼob kin xíimbalkoʼoboʼ. Teen yéetel in watneʼ tsʼoʼok óoliʼ treinta jaʼaboʼob joʼopʼok jach kʼubikba k-kʼaʼayt le maʼalob péektsiloʼ. Le kiʼimak óolal kin wuʼuyik ikil in wáantik u maasiloʼ ku yáantken utiaʼal maʼ u jach lúubul in wóol yéetel utiaʼal in tuʼubsik le baʼaloʼob kʼaastak uchaʼantenoʼ.

Bejlaʼeʼ kin tuukul tiʼ le yaʼab maʼalob baʼaloʼob tsʼoʼok u tsʼáaikten Jéeobaoʼ, yéetel ku taaktal in waʼalik xan le baʼax ku yaʼalik le salmistaaʼ: «Yaan in kiʼikiʼtʼantik Yuumtsil [...]. Letiʼ máax saʼatsikten, tuláakal in kʼasaʼaniloʼob; letiʼ máax tsʼakik, tuláakal in kʼojaʼaniloʼob; letiʼ máax tokik in kuxtal tiʼ muknal; letiʼ máax tsʼáaikten chúukaʼan yaakunaj yéetel muumun óolal» (Salmo 103:1-4).

[Tsolajiloʼob]

^ xóot’ol 14 Beetaʼan tumen u j-jaajkunajoʼob Jéeoba; xuupul.

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 30]

Yaʼab utéenel ku jach lúubul in wóol. Baʼaleʼ le baʼax ku yaʼalik u Tʼaan Dioseʼ tsʼoʼok u jach áantken utiaʼal ka in wuʼuyimba maʼalobil

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 27]

José Luis, in wíitsʼin yéetel Miguel, in amigoeʼ, kex xan tu beetoʼob baʼaloʼob kʼaastakeʼ, tu kʼexaj u kuxtaloʼob

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 28]

Familia Morcillo (1973)

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 29]

Mariví, le tiaʼan carceloʼ

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 30]

Teen yéetel Soledad, in watan

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 30]

 

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 30]