Say Salita nen Jehova et Mabilay

Saray Pabitar ed Libro a Lucas

SAY Ebanghelyo nen Mateo et ipapasen a nisulat a nagkalautla parad saray Judio, tan say ebanghelyo nen Marcos et parad saray aliwan Judio.Balet say Lucas et parad amin a totoo. Say libro a Lucas so kompleton rekord na bilay tan ministeryo nen Jesus. Insulat iya nen manga 56-58 C.E.

Bilang sakey a doktor, maasikaso tan maalwar a sinuysoy nen Lucas so “amin a bengabengatla ya agawa nanlapu ed inmuna.” Talomplo tan liman taotaon so saknapen na saray salaysay to, manlapud 3 B.C.E. ya anggad 33 C.E. (Luc. 1:3) Ngalngalin 60 a porsiento na saray salaysay nen Lucas so agnaromog ed arum ya ebanghelyo.

ASASAKBAY A MINISTERYO

(Lucas 1:1–9:62)

Kayari nen Lucas ya insalaysay iray detalye na inkianak nen Juan a Managbautismo tan si Jesus, imbaga to ed sikatayo a ginapoan nen Juan so ministeryo to diad koma-15 a taon na uley nen Tiberio Cesar, salanti nen kasakbayan na taon 29 C.E. (Luc. 3:1, 2) Binautismoan nen Juan si Jesus diad pansamposampot na satan lanlamang a taon. (Luc. 3:21, 22) Kasabi 30 C.E., ‘si Jesus so pinmawil ed Galilea tan nambabangat dia ed saray sinagoga da.’​—Luc. 4:14, 15.

Ginapoan nen Jesus so primeron impanliliber to ed Galilea pian manpulong. Inkuan to ed ulop na totoo: “Kaukolan ko met ya ipulong ko so ebanghelyo na panarian na Dios ed saray arum a syudad.” (Luc. 4:43) Impila toy Simon a managsigay tan say arum ni ra. Tan inkuanton: “Manlapud natan mansigay ka[yo la] na saray totoo.” (Luc. 5:1-11; Mat. 4:18, 19) Kaiba nen Jesus so 12 apostoles to diad samay komaduan impanliliber to ed Galilea pian manpulong. (Luc. 8:1) Tan diad samay komatlon impanpupulong to et imbaki to irayan 12 “a mangipulong na panarian na Dios tan manambal ed saray sakisakit.”​—Luc. 9:1, 2.

Makasulatan Iran Tepet a Naebatan:

1:35​—Kasin nausar so selulan iknol (egg cell) nen Maria diad impangilukon to’d si Jesus? Pian say iyanak nen Maria et talagan ilalak na saray inmuunan ateng to a di Abraham, Isaac, Jacob, Juda, tan David, a singa insipan na Dios, say egg cell to so nepeg nausar pian naporma so ugaw. (Gen. 22:15, 18; 49:10; 2 Sam. 7:8, 16) Anggaman ontan, say angiyalis ed perpekton bilay na Anak na Dios ed eges nen Maria, tan nansengegan na impanlukon to et say masanton espiritu nen Jehova. (Mat. 1:18) Mapatnag ya inekal na saya so antokaman ya ag-inkayadyari ed egg cell nen Maria tan manlapu la’d gapo et sinalimbengan na satan so ombabaleg a lukon ed antokaman a depekto.

1:62​—Kasin nagmaliw ya emel tan telek si Zacarias? Andi. Say panagsalita to labat so naapektaan. Tua a walaray ‘inyandawes’ day impantepet da ed si Zacarias na ingaran to ed ugaw, balet ta aliwan lapud sikatoy telek. Segseguradon nadngel toy imbaga nen asawa to ya ingaran ed anak da. Nayarin intepet iya na arum ed si Zacarias diad impansinyas da. Unong ed salaysay, say pakapansalita labat nen Zacarias so kaukolan ya ipawil kanian mapatnag sirin ya agnaandi so pakadngel to.​—Luc. 1:13, 18-20, 60-64.

2:1, 2​—Panon a makatulong so impanukoy ed ‘unonan inkipadron’ odino panagparehistro pian nadetermina so inkianak nen Jesus? Diad uley nen Augusto Cesar, amidua so agawan panagparehistro​—say inmuna et nen 2 B.C.E., bilang kasumpalan na Daniel 11:20 tan say komadua et nen 6 odino 7 C.E. (Gawa 5:37) Si Quirinius a gobernador ed Sirya so walad puesto sanen agawa irayan panagparehistro, nayarin lapud sikatoy amiduan nan-gobernador. Say tinukoy  nen Lucas et samay primeron panagparehistro, kanian say inkianak sirin nen Jesus et sanen 2 B.C.E.

2:35​—Diad anton dalan a walay “kampilan” ya ontalos ed kamarerwa nen Maria? Saya so manutukoy ed pinasyan sakit a nalikna nen Maria diad pakaimaton to ed pangipulisay na karaklan a totoo ed si Jesus bilang say Mesias tan ed maot-ot ya ipatey To.​—Juan 19:25.

9:49, 50​—Akin ya agsinebelan nen Jesus so lakin mamapapaway na demonyo, anta sayan laki et andi’d man ya ontutumbok ed sikato? Agsinebelan nen Jesus iyan laki lapud diad saman et agni aporma so Kristianon kongregasyon. Sirin, agla kinaukolan a sayan laki et wadman a kaiba nen Jesus pian makapangipatnag na pananisia ed ngaran nen Jesus tan makapanpapaway na demonyo.​—Mar. 9:38-40.

Saray Leksion Parad Sikatayo:

1:32, 33; 2:19, 51. Momotekteken nen Maria iray ebento tan balbalikas ya anumpal ed saray propesiya. Sikatayo met ey, naynay tayo met kasin sankanonot iray impasakbay nen Jesus nipaakar ed say “kasampotan na bengatla,” ya isisiglaot tayo iratan ed saray nagagawa natan?​—Mat. 24:3.

2:37. Ibabangat na ehemplo nen Ana a nepeg tayon dayewen si Jehova tekep na katooran, a ‘mansiansia itayon malet ed pikakasi,’ tan agpapaulyan so “panmomoyong tayo.”​—Roma 12:12; Heb. 10:24, 25.

2:41-50. Inyuna nen Jose ed bilay to so panagdayew ed Dios tan inasikaso to so pisikal tan espiritual a pankaukolan na pamilya to. Kanian, maabig so ehemplo to parad saray kaamaan.

4:4. Agpapalabasen so sanagew ya agtayo naikday panaon a morekdeken iray espiritual a bengatla.

6:40. Say sakey a managbangat na Salita na Dios et nepeg a mangipanengneng na maabig ya ehemplo ed saray iyaaralan to. Nepeg ton ikana ed bilay to no antoy ibabangat odino ipupulong to.

8:15. Pian ‘nabembenan tayo so [salita] tan manbunga’ itayo tekep na anos, nakaukolan tayon talosan, pablien, tan ipapuso so nanaaralan tayo manlapud Salita na Dios. Makana so panagdalepdep ya atekepan na pikakasi sano babasaen so Biblia tan saray publikasyon tayo.

SAGINONOR A MINISTERYO NEN JESUS

(Lucas 10:1–24:53)

Imbaki nen Jesus so 70 diad saray syudad tan paspasen ed Judea. (Luc. 10:1) Sikatoy nambaroy ed balang “syudad tan binaleybaley, a nambangat.”​—Luc. 13:22.

Limaran agew antis na Paskua nen 33 C.E., linmay Jesus ed Jerusalem ya akalugan ed asno. Asabi la so panaon a pakasumpal na samay imbalikas to ed saray apostol to: “Say Anak na too kaukolan a mantepel na dakel a bengatla, tan ipulisay na saray mamasiken tan makauley na saray saserdotes tan saray eskribas, tan ompatey, et onoli ed bilay ed komatlo ya agew.”​—Luc. 9:22, 44.

Makasulatan Iran Tepet a Naebatan:

10:18​—Anto so tutukoyen nen Jesus sanen inkuan to ed saray 70 a babangatan: “Anengneng ko si Satanas a naplag nanlapu ed tawen a singa kirmat”? Agdia ibabaga nen Jesus ya apatakyas lay Satanas ed tawen, lapud agawa labat itan sanen nitrono lay Kristo ed tawen bilang Ari nen 1914. (Apo. 12:1-10) Diad impanukoy nen Jesus ed sayan ebenton nagawa ni labat ed arapen diad paraan a singa asumpal  la, mapatnag ya idadanet ton nagawan-nagawa itan.

14:26​—Diad anton pantalos a saray papatumbok nen Kristo et “gulaen” da so kakanayon da? Diad Biblia, no maminsan, say ‘panggula’ ed sakey a too odino bengatla et kabaliksan ton wala ni mas aroen mo nen saratan. (Gen. 29:30, 31) Kanian saray Kristiano et “gulaen” da so kakanayon da, diad pantalos a say pangaro ra ed si Jesus et mas ni nen say ed kakanayon da.​—Mat. 10:37.

17:34-37​—Siopa iray “agila,” tan anto so natutukoy a “bangkay” a pantitiponan da? Saramay “naala” odino niliktar so niyaliling ed saray agila a nanengneng day anggan arawdawi. Say “bangkay” a pantitiponan da et say tuan Kristo diad agnanengneng a kiwawala to, tan say espiritual a taganon itatarya nen Jehova parad sikara.​—Mat. 24:28.

22:44​—Akin a pinasyay gonigon tan irap nen Jesus? Walay pigaran rason. Unona, mapaga si Jesus a naapektaan si Jehova a Dios tan say ngaran To lapud ipapatey ton singa kriminal. Sakey ni et amta to a say magnayon a bilay to tan say ilalo na katooan et akadepende ed pansiansia ton matoor.

23:44​—Kasin say eklipse so sengegan na taloy oras a bilunget? Andi. Saray eklipse et nagagawa labat no panaoy balon bulan, aliwan no tulaw, a singa ed panaoy Paskua. Sirin, samay agawan bilunget sanen inatey si Jesus et milagro na Dios.

Saray Leksion Parad Sikatayo:

11:1-4. No pankomparaen tayo irayan instruksion tan samay modelon pikakasi a niiter ed Sermon na palandey manga 18 bulan ed asasakbay, naimano tayon walay daiset a pandumaan na inkisalita na saraya, kanian malinew sirin a say panagpikasi et aliwa labat a basta pangulit-ulit ed apasakey iran balikas.​—Mat. 6:9-13.

11:5, 13. Anggaman mabulos si Jehova a mangebat ed saray pikakasi tayo, nakaukolan tayo nin siansia so manseet ed panagpikasi.​—1 Juan 5:14.

11:27, 28. Aliwan say maong ya ulopan ed pamilya odino say iyaasenso ed bilay so lapuan na peteg a liket, noagta say matoor a panaggaway linawa na Dios.

11:41. Say nepeg a mamakiwas et sikatayon mangiter na “payabol” odino tulong et say aro tan mabunlok a puso.

12:47, 48. Mas baleg so pakatetelan na samay toon walay mas baleg a responsabilidad to balet ta agto itan susumpalen, nen samay agmakaamta odino agmakatalos a maong ed saray obligasyon to.

14:28, 29. Makabat no manggastos itayo unong labat ed walan badyet tayo.

22:36-38. Agpinan-awit nen Jesus iray babangatan na saray armas pian naprotektaan odino niyagel day inkasikara. Diad tua, sanen angawit iray espada ed samay labi na impantraidor nen Judas ed si Jesus, inananamot Ton imbangat ed sikara so sakey a makanakanan leksion: “Saray amin a mangala na kampilan, ompatey ira naani ed kampilan.”​—Mat. 26:52.

[Litrato ed pahina 31]

Maabig so ehemplo nen Jose bilang sakey ya ulo na pamilya

[Litrato ed pahina 32]

Si Lucas so angisulat ed sankakompletoan a rekord ed bilay tan ministeryo nen Jesus