ข้ามไปยังเนื้อหา

ข้ามไปยังสารบัญ

จุดเด่นจากพระธรรมลูกา

จุดเด่นจากพระธรรมลูกา

พระ​คำ​ของ​พระ​ยะโฮวา​มี​ชีวิต

จุด​เด่น​จาก​พระ​ธรรม​ลูกา

เป็น​ที่​ยอม​รับ​กัน​ว่า​กิตติคุณ​ของ​มัดธาย​เขียน​ขึ้น​ใน​เบื้อง​ต้น​เพื่อ​ผู้​อ่าน​ชาว​ยิว และ​กิตติคุณ​ของ​มาระโก​เขียน​เพื่อ​คน​ที่​ไม่​ใช่​ชาว​ยิว. แต่​กิตติคุณ​ของ​ลูกา​เขียน​เพื่อ​คน​ทุก​เชื้อชาติ. หนังสือ​ลูกา​ซึ่ง​เขียน​ประมาณ​สากล​ศักราช 56-58 เป็น​บันทึก​ที่​รวบ​รวม​เรื่อง​ราว​ชีวิต​และ​งาน​รับใช้​ของ​พระ​เยซู​ไว้​อย่าง​ครบ​ถ้วน.

เนื่อง​จาก​เป็น​แพทย์​ซึ่ง​มี​ความ​ห่วงใย​และ​รอบคอบ​แม่นยำ ลูกา​สืบ​เสาะ “ทุก​เรื่อง​ตั้ง​แต่​ต้น​อย่าง​ถูก​ต้อง​แม่นยำ” และ​บันทึก​ของ​ท่าน​ครอบ​คลุม​ช่วง​เวลา 35 ปี—ตั้ง​แต่​ปี 3 ก่อน​สากล​ศักราช​จน​ถึง​สากล​ศักราช 33. (ลูกา 1:3) เกือบ​ร้อย​ละ 60 ของ​เนื้อหา​ใน​กิตติคุณ​ของ​ลูกา​ไม่​มี​ใน​กิตติคุณ​เล่ม​อื่น.

งาน​รับใช้​ช่วง​ต้น

(ลูกา 1:1–9:62)

หลัง​จาก​ให้​ราย​ละเอียด​เกี่ยว​กับ​การ​เกิด​ของ​โยฮัน​ผู้​ให้​บัพติสมา​และ​การ​ประสูติ​ของ​พระ​เยซู ลูกา​บอก​เรา​ว่า​โยฮัน​ได้​เริ่ม​ทำ​งาน​รับใช้​ใน​ปี​ที่ 15 แห่ง​รัชกาล​ซีซาร์​ทิเบริอุส ซึ่ง​ก็​คือ​ใน​ฤดู​ใบ​ไม้​ผลิ​สากล​ศักราช 29. (ลูกา 3:1, 2) โยฮัน​ให้​บัพติสมา​แก่​พระ​เยซู​ใน​ฤดู​ใบ​ไม้​ร่วง​ปี​นั้น. (ลูกา 3:21, 22) เมื่อ​ถึง​สากล​ศักราช 30 ‘พระ​เยซู​จึง​กลับ​มา​ยัง​แคว้น​แกลิลี​และ​เริ่ม​สอน​ใน​ธรรมศาลา.’—ลูกา 4:14, 15.

พระ​เยซู​ทรง​เริ่ม​ต้น​งาน​ประกาศ​ใน​แคว้น​แกลิลี​รอบ​แรก. พระองค์​ทรง​บอก​ฝูง​ชน​ว่า “เรา​ต้อง​ประกาศ​ข่าว​ดี​เรื่อง​ราชอาณาจักร​ของ​พระเจ้า​แก่​เมือง​อื่น ๆ ด้วย.” (ลูกา 4:43) พระองค์​ทรง​พา​ซีโมน​ซึ่ง​เป็น​ชาว​ประมง​และ​คน​อื่น ๆ ไป​ด้วย​กัน​กับ​พระองค์. พระองค์​ตรัส​ว่า “ตั้ง​แต่​นี้​ไป​เจ้า​จะ​จับ​คน.” (ลูกา 5:1-11; มัด. 4:18, 19) อัครสาวก 12 คน​อยู่​กับ​พระ​เยซู​ใน​ช่วง​ที่​พระองค์​ประกาศ​ใน​แคว้น​แกลิลี​รอบ​ที่​สอง. (ลูกา 8:1) ใน​การ​ประกาศ​รอบ​ที่​สาม พระองค์​ทรง​ส่ง​อัครสาวก 12 คน​ออก​ไป “ประกาศ​ราชอาณาจักร​ของ​พระเจ้า​และ​รักษา​โรค.”—ลูกา 9:1, 2.

คำ​ตอบ​สำหรับ​คำ​ถาม​เกี่ยว​กับ​ข้อ​คัมภีร์:

1:35เซลล์​ไข่​ของ​มาเรีย​ถูก​ใช้​ใน​การ​ให้​กำเนิด​พระ​เยซู​ไหม? เพื่อ​พระ​กุมาร​ที่​เกิด​จาก​มาเรีย​จะ​เป็น​ลูก​หลาน​ของ​บรรพบุรุษ​ของ​เธอ​อย่าง​แท้​จริง คือ​อับราฮาม, ยูดาห์, และ​ดาวิด ตาม​ที่​พระเจ้า​ทรง​สัญญา​ไว้ เซลล์​ไข่​ของ​เธอ​ต้อง​ถูก​ใช้​เพื่อ​ให้​กำเนิด​พระ​กุมาร. (เย. 22:15, 18; 49:10; 2 ซามู. 7:8, 16) อย่าง​ไร​ก็​ตาม พระ​ยะโฮวา​ทรง​ใช้​พระ​วิญญาณ​บริสุทธิ์​ของ​พระองค์​ใน​การ​ถ่ายทอด​ชีวิต​สมบูรณ์​ของ​พระ​บุตร​และ​ก่อ​ให้​เกิด​การ​ปฏิสนธิ. (มัด. 1:18) ดู​เหมือน​ว่า​ขั้น​ตอน​ดัง​กล่าว​ช่วย​แก้ไข​ความ​ไม่​สมบูรณ์​ใด ๆ ที่​มี​อยู่​ใน​เซลล์​ไข่​ของ​มาเรีย​และ​ช่วย​ปก​ป้อง​ตัว​อ่อน​ที่​กำลัง​พัฒนา​ไม่​ให้​ประสบ​กับ​สิ่ง​ใด ๆ ที่​ก่อ​ความ​เสียหาย​ตั้ง​แต่​แรก.

1:62เซคาระยาห์​กลาย​เป็น​ใบ้​และ​หู​หนวก​ด้วย​ไหม? ไม่. เฉพาะ​การ​พูด​ของ​เขา​เท่า​นั้น​ที่​ได้​รับ​ผล​กระทบ. คน​อื่น ๆ “ทำ​ท่า​ทาง” ถาม​เขา​ว่า​ต้องการ​ตั้ง​ชื่อ​ทารก​ว่า​อะไร แต่​ไม่​ใช่​เพราะ​เซคาระยาห์​หู​หนวก. เขา​คง​ต้อง​ได้​ยิน​ว่า​ภรรยา​พูด​อะไร​ใน​เรื่อง​การ​ตั้ง​ชื่อ​บุตร​ชาย. คน​อื่น ๆ อาจ​สอบ​ถาม​เซคาระยาห์​ใน​เรื่อง​นี้​โดย​ทำ​ท่า​ทาง​หรือ​ชี้​มือ​ชี้​ไม้​ถาม. ข้อ​เท็จ​จริง​ที่​ว่า​เฉพาะ​การ​พูด​ของ​เขา​เท่า​นั้น​ที่​จำเป็น​ต้อง​ได้​รับ​การ​ฟื้นฟู​แสดง​ว่า​เซคาระยาห์​ไม่​ได้​สูญ​เสีย​ความ​สามารถ​ใน​การ​ได้​ยิน.—ลูกา 1:13, 18-20, 60-64.

2:1, 2—การ​กล่าว​อ้างอิง​ถึง “การ​จด​ทะเบียน​สำมะโนครัว​ครั้ง​แรก​นี้” ช่วย​ระบุ​เวลา​ที่​พระ​เยซู​ประสูติ​อย่าง​ไร? ช่วง​ที่​ซีซาร์​เอากุสตุส​ปกครอง มี​การ​จด​ทะเบียน​สำมะโนครัว​หลาย​ครั้ง—ครั้ง​แรก​ทำ​เมื่อ​ปี 2 ก่อน​สากล​ศักราช​ซึ่ง​ตรง​กับ​ที่​บอก​ไว้​ล่วง​หน้า​ที่​ดานิเอล 11:20 และ​ครั้ง​ที่​สอง​ทำ​เมื่อ​ปี​สากล​ศักราช 6 หรือ 7. (กิจ. 5:37) คีเรนิอุส​เป็น​ผู้​ว่า​ราชการ​แคว้น​ซีเรีย​ใน​ช่วง​ที่​มี​การ​จด​ทะเบียน​สำมะโนครัว​ทั้ง​สอง​ครั้ง และ​ดู​เหมือน​ว่า​เขา​อยู่​ใน​ตำแหน่ง​นั้น​สอง​ครั้ง. การ​ที่​ลูกา​กล่าว​อ้างอิง​ถึง​การ​จด​ทะเบียน​สำมะโนครัว​ครั้ง​แรก​ทำ​ให้​ระบุ​ได้​ว่า​พระ​เยซู​ประสูติ​ใน​ปี 2 ก่อน​สากล​ศักราช.

2:35—“ดาบ​ยาว” จะ​แทง​ทะลุ​ตัว​มาเรีย​อย่าง​ไร? คำ​พรรณนา​นี้​หมาย​ถึง​ความ​ทุกข์​ที่​เกิด​ขึ้น​กับ​มาเรีย​เมื่อ​เห็น​ผู้​คน​ส่วน​ใหญ่​ไม่​ยอม​รับ​ว่า​พระ​เยซู​เป็น​พระ​มาซีฮา​และ​ความ​ทุกข์​โศก​ที่​เธอ​จะ​รู้สึก​เมื่อ​เห็น​พระองค์​สิ้น​พระ​ชนม์​อย่าง​เจ็บ​ปวด.—โย. 19:25.

9:27, 28—เหตุ​ใด​ลูกา​จึง​กล่าว​ว่า​การ​เปลี่ยน​พระ​กาย​เกิด​ขึ้น “แปด​วัน” หลัง​จาก​พระ​เยซู​ทรง​สัญญา​กับ​เหล่า​สาวก​ว่า​พวก​เขา​บาง​คน​จะ “ไม่​ตาย” จน​กว่า​พวก​เขา​จะ​เห็น​พระ​เยซู​เสด็จ​มา​ใน​ราชอาณาจักร​ของ​พระองค์ ขณะ​ที่​ทั้ง​มัดธาย​และ​มาระโก​รายงาน​ว่า​เกิด​ขึ้น​ใน​อีก “หก​วัน​ต่อ​มา”? (มัด. 17:1; มโก. 9:2) ดู​เหมือน​ว่า​ลูกา​กล่าว​รวม​อีก​สอง​วัน​เข้า​ไป​ด้วย คือ​วัน​ที่​พระ​เยซู​ทรง​สัญญา​และ​วัน​ที่​เกิด​เหตุ​การณ์​การ​เปลี่ยน​พระ​กาย.

9:49, 50—เหตุ​ใด​พระ​เยซู​ไม่​ห้าม​ชาย​คน​หนึ่ง​ไว้​ไม่​ให้​ขับ​ปิศาจ แม้​ว่า​ชาย​คน​นั้น​ไม่​ติด​ตาม​พระองค์? พระ​เยซู​ไม่​ห้าม​ชาย​คน​นั้น​เพราะ​ประชาคม​คริสเตียน​ยัง​ไม่​ถูก​ก่อ​ตั้ง. ดัง​นั้น ชาย​คน​นั้น​จึง​ยัง​ไม่​จำเป็น​ต้อง​ติด​ตาม​ไป​ด้วย​กัน​กับ​พระ​เยซู​จริง ๆ เพื่อ​จะ​แสดง​ความ​เชื่อ​ใน​พระ​นาม​พระ​เยซู​และ​ขับ​ปิศาจ.—มโก. 9:38-40.

บทเรียน​สำหรับ​เรา

1:32, 33; 2:19, 51. มาเรีย​จด​จำ​เหตุ​การณ์​และ​ถ้อย​คำ​ที่​สำเร็จ​เป็น​จริง​ตาม​คำ​พยากรณ์. เรา​จด​จำ​สิ่ง​ที่​พระ​เยซู​ทรง​บอก​ไว้​ล่วง​หน้า​เกี่ยว​กับ “ช่วง​สุด​ท้าย​ของ​ยุค” โดย​เทียบ​สิ่ง​ที่​พระองค์​ตรัส​กับ​สิ่ง​ที่​กำลัง​เกิด​ขึ้น​ใน​ทุก​วัน​นี้​ไหม?—มัด. 24:3.

2:37. ตัว​อย่าง​ของ​อันนา​สอน​ว่า​เรา​ควร​นมัสการ​พระ​ยะโฮวา​อย่าง​สม่ำเสมอ “หมั่น​อธิษฐาน​อยู่​เสมอ” และ​ไม่​ขาด “การ​ประชุม” คริสเตียน.—โรม 12:12; ฮีบรู 10:24, 25.

2:41-50. โยเซฟ​ให้​ผล​ประโยชน์​ฝ่าย​วิญญาณ​มา​เป็น​อันดับ​แรก​ใน​ชีวิต​และ​ดู​แล​สวัสดิภาพ​ด้าน​ร่าง​กาย​และ​วิญญาณ​ของ​ครอบครัว. โยเซฟ​วาง​ตัว​อย่าง​ที่​ดี​ไว้​ใน​เรื่อง​นี้​ให้​ประมุข​ครอบครัว​ทั้ง​หลาย​เลียน​แบบ.

4:4. เรา​ไม่​ควร​ปล่อย​ให้​แต่​ละ​วัน​ผ่าน​ไป​โดย​ไม่​ได้​ใคร่ครวญ​เรื่อง​ฝ่าย​วิญญาณ.

6:40. คน​ที่​เป็น​ครู​สอน​พระ​คำ​ของ​พระเจ้า​ต้อง​วาง​ตัว​อย่าง​ที่​ดี​แก่​นัก​ศึกษา. เขา​ต้อง​ทำ​สิ่ง​ที่​เขา​สอน​ให้​คน​อื่น​ทำ.

8:15. เพื่อ​จะ “จด​จำ [พระ​คำ] ไว้​และ​เกิด​ผล​ด้วย​ความ​เพียร​อด​ทน” เรา​ต้อง​เข้าใจ, เห็น​ค่า, และ​ซึมซับ​พระ​คำ​ของ​พระเจ้า. เมื่อ​อ่าน​คัมภีร์​ไบเบิล​และ​หนังสือ​ที่​อาศัย​คัมภีร์​ไบเบิล​เป็น​หลัก เรา​ต้อง​คิด​รำพึง​พร้อม​ด้วย​การ​อธิษฐาน.

งาน​รับใช้​ช่วง​ท้าย​ของ​พระ​เยซู

(ลูกา 10:1–24:53)

พระ​เยซู​ทรง​ส่ง​คน​อื่น ๆ 70 คน​ให้​ล่วง​หน้า​พระองค์​เข้า​ไป​ใน​เมือง​และ​สถาน​ที่​ต่าง ๆ ใน​แคว้น​ยูเดีย. (ลูกา 10:1) ระหว่าง​เดิน​ทาง พระองค์ ‘ทรง​สอน​ขณะ​ไป​ตาม​เมือง​และ​ตาม​หมู่​บ้าน.’—ลูกา 13:22.

ห้า​วัน​ก่อน​จะ​ถึง​ปัศคา​สากล​ศักราช 33 พระ​เยซู​ทรง​ประทับ​นั่ง​บน​หลัง​ลูก​ลา​เข้า​กรุง​เยรูซาเลม. ถึง​เวลา​แล้ว​ที่​เหตุ​การณ์​ซึ่ง​พระองค์​ตรัส​ไว้​กับ​เหล่า​สาวก​จะ​สำเร็จ​เป็น​จริง ที่​ว่า “บุตร​มนุษย์​ต้อง​ทน​ทุกข์​ทรมาน​หลาย​อย่าง แล้ว​จะ​ถูก​พวก​ผู้​เฒ่า​ผู้​แก่ พวก​ปุโรหิต​ใหญ่​กับ​พวก​อาลักษณ์​ปฏิเสธ และ​จะ​ถูก​ฆ่า แล้ว​ใน​วัน​ที่​สาม​จะ​ถูก​ปลุก​ให้​เป็น​ขึ้น​มา.”—ลูกา 9:22, 44.

คำ​ตอบ​สำหรับ​คำ​ถาม​เกี่ยว​กับ​ข้อ​คัมภีร์:

10:18—พระ​เยซู​ทรง​หมาย​ถึง​อะไร​เมื่อ​พระองค์​ทรง​บอก​สาวก 70 คน​ว่า “เรา​เห็น​ซาตาน​ตก​จาก​ฟ้า​แล้ว​เหมือน​ฟ้า​แลบ”? พระ​เยซู​ไม่​ได้​บอก​ว่า​ซาตาน​ถูก​ขับ​จาก​สวรรค์​แล้ว. เหตุ​การณ์​นั้น​ยัง​ไม่​เกิด​ขึ้น​จน​กระทั่ง​ไม่​นาน​หลัง​จาก​พระ​คริสต์​ได้​รับ​แต่ง​ตั้ง​เป็น​กษัตริย์​ใน​สวรรค์​ใน​ปี 1914. (วิ. 12:1-10) แม้​ว่า​เรา​ไม่​สามารถ​กล่าว​ได้​อย่าง​แน่นอน แต่​โดย​การ​ตรัส​ถึง​เหตุ​การณ์​ใน​อนาคต​ราว​กับ​ว่า​เกิด​ขึ้น​แล้ว ดู​เหมือน​พระ​เยซู​ทรง​เน้น​ว่า​เหตุ​การณ์​นั้น​จะ​เกิด​ขึ้น​แน่นอน.

14:26—สาวก​ของ​พระ​คริสต์​ต้อง “ชัง” ญาติ ๆ ใน​ความ​หมาย​ใด? ใน​คัมภีร์​ไบเบิล คำ​ว่า “ชัง” มี​ความ​หมาย​ได้​ด้วย​ว่า​รัก​ใคร​คน​หนึ่ง​หรือ​ของ​สิ่ง​หนึ่ง​น้อย​กว่า​อีก​คน​หนึ่ง​หรือ​อีก​สิ่ง​หนึ่ง. (เย. 29:30, 31) คริสเตียน​ต้อง “ชัง” ญาติ ๆ ใน​ความ​หมาย​ที่​ว่า รัก​พวก​เขา​น้อย​กว่า​รัก​พระ​เยซู.—มัด. 10:37.

17:34-37—ใคร​คือ “นก​อินทรี” และ “ซาก​ศพ” ซึ่ง​เป็น​ที่​ที่​นก​อินทรี​มา​รวม​ตัว​กัน​คือ​อะไร? คน​ที่ “ถูก​เอา​ไป” หรือ​ได้​รับ​การ​ช่วย​ให้​รอด​ถูก​เปรียบ​กับ​นก​อินทรี​ที่​มี​สายตา​ยาว​ไกล. “ซาก​ศพ” ซึ่ง​เป็น​ที่​ที่​นก​อินทรี​มา​รวม​ตัว​กัน​คือ​พระ​คริสต์​แท้​ขณะ​ที่​พระองค์​ประทับ​อย่าง​ไม่​ประจักษ์​แก่​ตา​และ​อาหาร​ฝ่าย​วิญญาณ​ที่​พระ​ยะโฮวา​ทรง​จัด​เตรียม​ให้​พวก​เขา.—มัด. 24:28.

22:44—เหตุ​ใด​พระ​เยซู​จึง​ทรง​ทุกข์​ใจ​อย่าง​ยิ่ง? มี​หลาย​เหตุ​ผล​ที่​ทำ​ให้​เป็น​อย่าง​นี้. พระ​เยซู​ทรง​เป็น​ห่วง​ว่า​การ​สิ้น​พระ​ชนม์​ของ​พระองค์​ใน​ฐานะ​อาชญากร​จะ​ส่ง​ผล​กระทบ​ต่อ​พระ​ยะโฮวา​พระเจ้า​และ​พระ​นาม​ของ​พระองค์. นอก​จาก​นั้น พระ​เยซู​ทรง​ทราบ​ดี​ว่า​ชีวิต​นิรันดร์​และ​อนาคต​ของ​เผ่า​พันธุ์​มนุษย์​ทั้ง​สิ้น​ขึ้น​อยู่​กับ​การ​ที่​พระองค์​รักษา​ความ​ซื่อ​สัตย์.

23:44—สุริยุปราคา​เป็น​เหตุ​ที่​ทำ​ให้​เกิด​ความ​มืด​นาน​สาม​ชั่วโมง​ไหม? ไม่. สุริยุปราคา​เกิด​ขึ้น​เฉพาะ​ใน​ช่วง​ข้าง​ขึ้น ไม่​ใช่​ใน​ช่วง​ที่​ดวง​จันทร์​เต็ม​ดวง​ซึ่ง​เป็น​ช่วง​เดียว​กับ​เทศกาล​ปัศคา. ความ​มืด​ที่​เกิด​ขึ้น​ใน​วัน​ที่​พระ​เยซู​สิ้น​พระ​ชนม์​เป็น​การ​อัศจรรย์​จาก​พระเจ้า.

บทเรียน​สำหรับ​เรา:

11:1-4. การ​เทียบ​คำ​แนะ​นำ​นี้​กับ​ถ้อย​คำ​ที่​ต่าง​กัน​เล็ก​น้อย​ใน​คำ​อธิษฐาน​แบบ​อย่าง ซึ่ง​ประทาน​ให้​ใน​คำ​เทศน์​บน​ภูเขา​ประมาณ 18 เดือน​ก่อน​หน้า​นี้ แสดง​ให้​เห็น​อย่าง​ชัดเจน​ว่า​เมื่อ​อธิษฐาน​เรา​ไม่​ควร​เพียง​แค่​กล่าว​ซ้ำ​คำ​เดิม ๆ.—มัด. 6:9-13.

11:5, 13. แม้​ว่า​พระ​ยะโฮวา​ทรง​เต็ม​พระทัย​ตอบ​คำ​อธิษฐาน​ของ​เรา แต่​เรา​ควร​หมั่น​อธิษฐาน​อยู่​เสมอ.— 1 โย. 5:14.

11:27, 28. ความ​สุข​ที่​แท้​จริง​เกิด​จาก​การ​ทำ​ตาม​พระทัย​ประสงค์​ของ​พระเจ้า​อย่าง​ซื่อ​สัตย์ ไม่​ใช่​จาก​สาย​สัมพันธ์​ใน​ครอบครัว​หรือ​การ​ประสบ​ความ​สำเร็จ​ด้าน​วัตถุ.

11:41. การ​ที่​เรา​แสดง​ความ​เมตตา​ด้วย​การ​ให้​ควร​เกิด​จาก​หัวใจ​ที่​เปี่ยม​ด้วย​ความ​รัก​และ​ให้​อย่าง​เต็ม​ใจ.

12:47, 48. คน​ที่​ได้​รับ​หน้า​ที่​รับผิดชอบ​มาก​แต่​ละเลย​การ​ทำ​หน้า​ที่​รับผิดชอบ​นั้น​มี​ความ​ผิด​มาก​ยิ่ง​กว่า​คน​ที่​ไม่​รู้​หรือ​ไม่​เข้าใจ​หน้า​ที่​ของ​ตน​อย่าง​เต็ม​ที่.

14:28, 29. นับ​ว่า​ฉลาด​ที่​เรา​จะ​ดำเนิน​ชีวิต​ให้​เหมาะ​กับ​ราย​ได้​ของ​เรา​เอง.

22:36-38. พระ​เยซู​ไม่​ได้​บอก​ให้​เหล่า​สาวก​พก​อาวุธ​เพื่อ​ใช้​ป้องกัน​ตัว​เอง. แทน​ที่​จะ​เป็น​อย่าง​นั้น การ​ที่​พวก​เขา​มี​ดาบ​อยู่​ใน​มือ​ใน​คืน​ที่​พระ​เยซู​ทรง​ถูก​ทรยศ​ทำ​ให้​พระ​เยซู​สามารถ​สอน​บทเรียน​สำคัญ​แก่​พวก​เขา​ว่า “ทุก​คน​ที่​ใช้​ดาบ​จะ​พินาศ​ด้วย​ดาบ.”—มัด. 26:52.

[ภาพ​หน้า 31]

โยเซฟ​วาง​ตัว​อย่าง​ที่​ดี​ใน​การ​เป็น​ประมุข​ครอบครัว

[ภาพ​หน้า 32]

ลูกา​บันทึก​เรื่อง​ราว​ชีวิต​และ​งาน​รับใช้​ของ​พระ​เยซู​ไว้​อย่าง​ครบ​ถ้วน​ที่​สุด