Diospa munakuynin mamap munakuyninpi rikukun

“Uj warmeqa [ñuñuq] wawitanta qonqarparinmanchu? Wijsanmanta llojsej wawanta manachu munakunman? Pay qonqapunman chaypis, noqaqa ni jaykʼaj qonqasqaykichu.” (ISAÍAS 49:15)

JUK mama, wawitan paqarikusqantawan, munakuywan ñuñuchin. ¿Manachu chay ruwasqan mamap munakuyninta rikuchin? Juk warmi Pam sutiyuq, jinata nin: “Wawitayta ñawpaq kutita marqʼarikuchkaptiyqa, mayta sunquy qhallallarirqa, chantapis tʼukurichiwarqa, imastachus payrayku ruwanayta”, nispa.

Kaymanta yachaqkunaqa, mamap munakuynin, imayna runachus wawan aswan qhipaman kananpaq yanapasqantapuni, ninku. Kay Programa de Salud Mental, de la Organización Mundial de la Salud nisqap wakichisqan qillqapiqa, jinata nin: “Juk wawata, maman saqirpariptin chayri mamanmanta tʼaqaptinku, chay wawaqa, mana kusisqachu wiñan, astawanqa may llakiyniyuq, manchali runamantaq tukun”, nispa. Kay qillqallataq nin: wawas, juchʼuymantapacha munakuypi, allin qhawasqa kawsaqkunaqa, astawan yuyaysapas kanku, nispa.

Estados Unidosmanta, Facultad de Medicina nisqapi, juk yachachiq Doctor Alan Schore sutiyuq, mamap munakuynin may allin kasqanmanta, jinata nin: “Wawa mamanwan ñawpaq kutirayku kasqanqa, wawata allinta runayananpaq yanapan”, nispa.

Chaywanpis wakin kutiqa, llakiyrayku chayri juk unquyrayku, mamaqa, wawitanta mana allinta qhawanmanchu chayri ‘ñuñuq wawitanta qunqarparinman’  (Isaías 49: 15). Chaywanpis, mana tukuychu chayta ruwanku. Chantapis mamasqa, wawitasninkuta munakunankupaqjinapuni ruwasqa kanku. Kaymanta yachayniyuq runas ninku: Juk warmi unqukunan kachkaptin, oxitocina nisqa hormona ukhunpi yapakun, chaytaq warmita wawitanta unqukunanpaq yanapan, chay hormonallataq, mamap ñuñunpi leche kananpaq yanapan. Chantapis chay hormona qharita, warmita ima, munakuyta rikuchinankupaq yanapasqanta, yuyanku.

¿Imaraykutaq munakunchik?

Kawsay qhasillamanta rikhurisqanta niqkunaqa, mama wawitanta munakusqanqa, jinallamanta rikhurisqanta yachachinku, chantapis yachachillankutaq, chay munakuy tukuy kawsaqkunata yanapasqanta. Chaywanpis, mana wawitanta munakusqan, ¿jinallamantachu rikhurin?

Kaypi tʼukuriy. Bibliaqa, runa Diospa rikchʼayninman ruwasqa kasqanrayku, payjina kʼacha kaykunasta rikuchiyta atisqanta, yachachin (Génesis 1:27). Diospa kʼacha kaykunasninmantaqa, munakuynin aswan ñawpaqpi kachkan. Apóstol Juan qillqarqa: “Mana munakojri Diosta mana rejsinchu, imaraykuchus Diosqa munakuymin”, nispa (1 Juan 4:8). Kay pʼitiqa, mama ninchu Dios munakuyniyuq kasqanta. Manaqa, Dios munakuy kasqanta, nin. Chayrayku paymanta munakuy qallarin.

Bibliaqa, munakuymanta jinata nin: “Munakuyniyoj runaqa pacienciayoj, kʼachataj. Munakuyniyoj runaqa mana envidiakunchu, nitaj may kasqanta yuyakunchu, nillataj jatunchakunchu. Munakuyniyoj runaqa mana ruwanchu mana allin kajtaqa, nitaj payllapajchu imatapis maskʼan. Mana usqhayllata phiñakunchu, nitaj yuyarikullampunichu paypa contranta ima sajrata ruwasqankumantapis. Munakuyniyoj runaqa mana kusikunchu mana cheqan kajmantaqa, astawanqa kusikun cheqa kajmanta. Paypa contrampi ima kajtimpis, aguantakullan; jinallataj creeynin, suyakuynin, paciencian ima mana tukukunchu. Munakoyqa mana jaykʼajpis tukukonqachu” (1 Corintios 13:4-8). Munakuy aswan sumaq kʼacha kayninchik, jinallamanta rikhurisqanta creey, ¿allinchu kanman?

¿Imatá niwaq kaykunata yachasqaykimanta?

Ñawpaq parrafopi munakuymanta ñawirisqaykitawan, ¿manachu qampis jinata munakusunankuta munanki? Jinata munakusunankuta munasqaykiqa, mana pʼinqakunaykipaqchu. ¿Imarayku? Imaraykuchus ‘Diospa mirayninmanta kanchik’ (Hechos 17:29). Chaytaq ninayan, munakunapaq, munasqa kanapaq ima, ruwasqa kasqanchikta. Chantapis, Dios mayta munakuwasqanchikmanta mana iskaychakusunmanchu (Juan 3:16; 1 Pedro 5:6, 7). Kay yachaqanap qallariyninpi, Isaías libropi nisqanmanjina, Diospa munakuyninqa, mama wawitanta munakusqanmantapis, astawanraq kasqanta.

Chaywanpis ichá jinata tapukunki: “Diosninchik mayta munakuwaptinchik, jatun yachayniyuq kaptin ima, ¿imaraykutaq llakiykunata mana chinkachinchu? Chayri, ¿imaraykutaq wawas wañunankuta saqin?, ¿imaptintaq wakinkuna runa masinkuta sarunallankutapuni saqin?, ¿imarayku kay pachata mana allinta qhawasqankurayku wakinkunalla qhapaqyanankuta, saqin?”, nispa. Kay tapuykunapaq, kutichiykunata maskʼayqa allinpuni.

¿Atisunmanchu chay tapuykunaman, allin kutichiykunata tariyta? Arí. May chhika runas, Jehovamanta sutʼinchaqkunawan Bibliamanta yachakuspa, kay tapuykunaman kutichiyta tarinku. Kay revistata urqhuqkunaqa, chay tapuykunaman kutichiykunata maskʼanaykita munanku. Bibliapi Diosmanta, ruwasqasninmanta ima, yachakusqaykimanjinataq, rikunki pay mana karupichu kachkasqanta nitaq mana riqsiy atinachu kasqanta. Astawanpis, qam kikiykimanta ‘Dios, sapa jukninchikmanta mana karupichu kachkasqanta’, yachanki (Hechos 17:27).

[6 paginapi sutʼinchaynin]

Diosqa, mama wawitanta munakusqanmantapis, astawanraq munakuwanchik