Faamāfanafana i Ē ua Maua i se Maʻi e Oti Ai

“Ina ua ou iloa e lē toe foʻi i se lelei le maʻi o loʻu tinā, na faigatā ona ou talitonu i lenā mea. Na matuā faateʻia aʻu, ona ou te lē talia le manatu ua toeitiiti oti si oʻu tinā.”—Telesia, Kanata.

PE A maua se tasi i se maʻi ma ua iloa e lē o toe umi ae maliu, e telē se aafiaga i aiga ma uō, ma atonu latou te lē iloa le mea o le a fai. Atonu e taumānatu nisi pe tatau ona latou taʻu atu i lē ua maʻi le mea moni e tusa ma lona tulaga. E lē mautinoa e nisi pe faamata latou te mafai ona vāai atu, o loo mafatia lē pele iā i latou ma pei ai o le a lē faaaloalogia o ia, ona o āuga o le maʻi. E popole le toʻatele ona latou te lē iloa se tala po o se mea e fai i toe itula o le tagata maʻi.

O le ā le mea e tatau ona e iloa i le auala e tali atu ai i se tala faanoanoa e pei ona taʻua i luga? E faapefea ona avea i tatou ma “uō” moni ma tuuina atu faamāfanafanaga ma le lagolagosua i nei taimi faigatā?—Faataoto 17:17.

O Faalogona Masani

O se mea masani le lagonaina o le lē fiafia, pe a maua se tasi e pele iā i tatou i se maʻi tigāina. E oo foʻi i fomaʻi, e ui e latou te masani i le feoti o tagata, ae latou te ootia foʻi pe a vaai atu i ē o loo faataotolia ma āuga o le maʻi iā i latou.

Atonu e faigatā foʻi ona pulea ou faalogona pe a e vaai atu o tigāina se tasi e pele iā te oe. Na faapea mai Losa, o lē e nofo i Pasili ma ua maua lona uso i se gasegase e oti ai, “O se mea e faigatā tele le vaai atu o loo tigāina se tasi e  matuā pele iā te oe.” Ina ua iloa e le tagata faamaoni o Mose ua aafia lona tuafafine i le lepela, na ia tagiauē ma faapea atu: “Le Atua e, ou te ʻaiʻoi atu iā te oe ia e faamālōlō iā te ia.”—Numera 12:12, 13.

E tatou te faanoanoa pe a tatou vaavaai atu i āuga o maʻi i ē pele iā i tatou, auā na faia i tatou i le faatusa o le Atua alofa, o Ieova. (Kenese 1:27; Isaia 63:9) O ā faalogona o Ieova i puapuaga o tagata? Seʻi mātau le auala na tali atu ai Iesu. E lelei atoatoa le auala na ia faaata atu ai uiga o lona Tamā. (Ioane 14:9) Ina ua silasila atu Iesu i tagata mamaʻi, “ona mutimutivale lea o lona alofa” mo i latou. (Mataio 20:29-34; Mareko 1:40, 41) E pei ona talanoaina i le mataupu na muamua atu o lenei mekasini, ina ua maliu le uō a Iesu o Lasalo, na ia silasila atu i aafiaga o le oti i lona aiga ma ana uō, ma na matuā ootia ai lona finagalo ma ia “tagi ai.” (Ioane 11:32-35) O lea la, o loo faamatalaina e le Tusi Paia le oti o se fili, ma o loo valoia mai ua toeitiiti aveesea le maʻi ma le oti.—1 Korinito 15:26; Faaaliga 21:3, 4.

O le mea moni lava, e ono oso aʻe iā te oe le manatu e tatau ona tuuaʻia se tasi, po o se isi, pe a faalogo i tala ua maua se tasi e pele iā te oe i se gasegase e oti ai. Peitaʻi, na faapea mai le fautuaga a Dr. Marta Ortiz, o lē na tusia se tusi i le tausiga o i latou ua maua i se gasegase e oti ai: “Ia ʻalofia le tuuaʻia o isi, o fomaʻi, tausi maʻi, po o oe lava ona o le tulaga o le maʻi. O le a aveesea ai le va fealoaʻi ma galo ai le mea tāua lea e tatau ona fai: o le uaʻi atu i manaʻoga o i latou ua maua i gasegase e oti ai.” O ā ni vala aogā, e mafai ona e fesoasoani atu ai i lē pele iā te oe e onosaia lona maʻi aemaise le iloa e oo iā te ia le oti?

Ia Uaʻi Atu i le Tagata, ae Lē o Lona Maʻi

O le vala muamua, ia vaavaai i tala atu o aafiaga matuiā o le maʻi ma uaʻi atu i le tagata. E  faapefea ona e faia lea tulaga? Na faapea mai Sara, o se teine tausimaʻi: “Ou te faaalu se taimi e matamata ai i ata o le tagata maʻi a o malosi. Ou te faalogologo lelei a o ia faamatala mai mea na tutupu i taimi ua mavae. E fesoasoani lenei mea iā te aʻu e manatua ai le olaga ma le talaaga o le tagata maʻi, nai lo le uaʻi atu i le tulaga o loo iai.”

Na faamatala e Ane-Katerina, o se teine tausi maʻi foʻi, lona manatu i le tagata ae lē o le maʻi lea e aafia ai le tagata. Na ia faapea mai, “Ou te vaai saʻo lava i mata o le tagata maʻi, ma ou mafaufau pe faapefea ona ou fesoasoani iā te ia.” O loo faapea mai le tusi, The Needs of the Dying—A Guide for Bringing Hope, Comfort, and Love to Life’s Final Chapter: “O se faalogona masani le faanoanoa pe a vaaia se tasi e pele iā i tatou, ua suia ona foliga ona o le maʻi po o se faalavelave faafuaseʻi. O le mea e sili ona fai pe afai ua oo i na tulaga, o le taumafai e mafaufau i le tagata ma ona uiga tausaafia a o leʻi oo i ai nei tulaga faigatā.”

O lea la, e manaʻomia le lototele. Na faapea mai Siaosi, o se toeaina Kerisiano e masani ona asiasi atu iā i latou ua tugā o latou tulaga: “E tatau ona sili atu lo tatou alofa mo le tagata maʻi, ae lē vaai tau o lona maʻi.” Pe a e uaʻi atu i le tagata ae lē o lona maʻi, o le a aogā iā te oe aemaise foʻi lē e pele iā te oe. Na faapea mai Ivona o lē ua masani ona ia tausia tamaiti o loo aafia i le kanesa: “O lou iloa e mafai ona e fesoasoani i tagata mamaʻi e faatumauina lo latou fiafia, o le a fesoasoani iā te oe e feagai ai ma o latou tulaga faigatā.”

Ia Faalogologo Lelei

Atonu e faigatā i isi ona faafesootaʻi ma talanoa ma se tagata o loo tali oti, e ui e pele iā te ia. Aiseā? E latou te popole po o le ā le tala o le a fai atu. Peitaʻi, na faapea mai Ane-Katerina, o lē na tausia sana uō ua tali oti, e iai foʻi taimi e tatau ona fifilemu ai. Na ia faapea mai: “E lē na o tatou upu e faamāfanafana ai, ae o tatou foliga ma uiga faaalia. O lou nofo i ona autafa, o le tago atu e uu lona lima pe a manaʻomia, o le lē taofiofia o o tatou loimata pe a faailoa mai o latou faalogona, o nei mea uma e faaalia ai lo tatou alofa.”

E ono manaʻo lē pele iā te oe e faaalia saʻo atu ona faalogona moni, i se auala e faamaoni ma tuusaʻo. O nisi taimi, o loo iloa lelei e lē o loo maʻi, e lē faigofie ona faaali atu faalogona o ē pele iā te ia, ma latou ʻalofia ai le talanoa i mataupu tāua e patino iā i latou. Atonu foʻi e ʻalofia e uō moni le talanoaina o mataupu e patino i le tagata maʻi, ma natia ai nisi faamatalaga e talafeagai ona ia iloaina e faatatau i lona soifua mālōlōina. O le ā la le iʻuga o le natia o nei faamatalaga? Na faapea mai se fomaʻi e feagai ma tagata mamaʻi ua tali oti, o le taumafai e natia le mea moni e “fāi atu ai lou malosi lea e tatau ona faaalu i le feagai ai ma le maʻi.” O lea la, pe a manaʻo i ai le tagata maʻi, e tatau ona tuu o ia e talanoa saʻoloto i lona tulaga, aemaise foʻi pe afai e oo iā te ia le oti.

Ina ua iloa e auauna a le Atua le taimi o le a feoti ai, latou te leʻi natia o latou popolega mai le faaalia atu iā Ieova le Atua. O se faaaʻoaʻoga, ina ua iloa e le tupu o Esekia lea ua 39 ona tausaga o le a oti, na ia faaleo atu lona loto mafatia. (Isaia 38:9-12, 18-20) O lea la, e lē tatau ona taofiofia i latou o loo mamaʻi tigāina e faaalia mai o latou faanoanoaga auā ua toeitiiti maliliu. Atonu latou te lē fiafia ona ua faalēaogāina nei ni o latou sini na iai, e pei o faigāmalaga, mauaina o se fanau, vāai o tutupu aʻe fanau a a latou fanau, po o le faaalu o se taimi tele e auauna atu ai i le Atua. Po o le latou popole ina neʻi ʻaloʻalo mamao o latou aiga ma uō ma i latou ona o lo latou lē iloa o le mea e fai mo i latou. (Iopu 19:16-18) O le popole ina neʻi oo tigā iā te ia, le lē mafai ona  pulea gaoioiga masani a le tino, po o le oti na o ia, o mea uma nei e mamafa i o latou mafaufau.

Na faapea mai Ane-Katerina: “E tāua iā te oe ona lē taofiofia lau uō e faailoa mai ona faalogona, e aunoa ma lou faalavelave pe faamasino atu iā te ia po o lou lē faatāuaina o ona popolega. O le auala sili lea e te iloa ai ona faalogona moni, ma malamalama i ona moomooga, popolega, ma mea na ia faatalitalia.”

Ia e Malamalama i Ona Manaʻoga

Atonu e atili ai mafatiaga o lē ua tugā lona tulaga ona o aafiaga o togafitiga, ma galo ai iā te oe se manaʻoga autū o le tagata maʻi. O lona fia faia lea o ana lava filifiliga.

I nisi aganuu, atonu e taumafai se aiga e puipuia le tagata maʻi e ala i le natia o le mea moni e faatatau i lona tulaga, ma o nisi taimi latou te lē faaaofia ai le tagata maʻi i le filifilia o se togafitiga. I nisi aganuu, e ese foʻi faafitauli e tulaʻi mai. O se faataʻitaʻiga, na faapea mai Jerry, o se tama tausimaʻi: “I nisi taimi e ono talanoa ai le ʻauasimaʻi i le tulaga o le tagata maʻi i autafa o lona moega, ma ua pei lava e lē o lagona atu e le maʻi a latou tala o loo fai.” I na mea uma, e aveesea ai le aiā, ma lē faaaloalo mai ai i le tagata maʻi.

O le isi manaʻoga autū, o le iai lea o se faamoemoe. I atunuu e maua ai togafitiga faafomaʻi e lelei, o le a iai se faamoemoe pe a maua se togafitiga talafeagai. Na faamatala e Miseli, o lē na fesoasoani i lona tinā lea na faatolu ona aafia i le kanesa: “Pe a manaʻo loʻu tinā e fai se isi ituaiga o togafitiga po o le talanoa i se isi fomaʻi faapitoa, ou te fesoasoani iā te ia i ana saʻiliʻiliga. Ou te lagona i loʻu loto le mea moni, ae ou te taumafai pea e talanoa i mea e atiaʻe ma faalaeiau ai.”

Ae faapefea pe afai e lē maua se togafitiga? Ia manatua e manaʻomia ona talanoa mai le tagata maʻi e faatatau i lona oti. Na faapea mai Siaosi le toeaina Kerisiano lea na taʻua i luga: “E tāua tele le aua neʻi natia le mea moni ua lata mai le oti. O le a maua ai le avanoa e fai ai ni ana fuafuaga ma sauni mo lona maliu.” O na sauniuniga e maua ai e le tagata maʻi le faalogona ua māeʻa ni mea na manaʻo e fai, ma saʻoloto ai lona mafaufau mai le manatu o ia o se avega mamafa i isi.

O le mea moni, e faigatā ona talanoaina nei mataupu. Ae o na talanoaga, o avanoa lelei na e faaali atu ai ou faalogona moni. E ono faaaogā e lē o le a oti lenā avanoa e talanoaina ai ni feeseeseaʻiga, faaalia ai ona faanoanoaga, po o le talosaga atu e faamagalo o ia. E ono faaleleia atili ai lau faiā ma lē ua toeitiiti maliu.

Faamāfanafana Atu i Ona Toe Taimi

E faapefea ona e faamāfanafanaina se tagata o le a oti? O loo faapea mai Dr. Ortiz, lea na taʻua i luga: “Ia tuu le avanoa i le tagata maʻi e fai ai ona moomooga mulimuli. Ia faalogologo lelei. Pe a talafeagai, fai le mea e manaʻo i ai le maʻi. Afai e lē mafai ona faataunuu moomooga o le tagata maʻi, ia taʻu i ai le mea moni.”

O le taimi sili lenei e manaʻomia ai e lē ua toeitiiti oti le mafuta atu i ē pele iā te ia. Na faapea mai Siaosi: “Ia fesoasoani i le tagata maʻi e faafesootaʻi ē pele iā te ia, ina ia talanoa iā i latou e tusa lava pe pupuu na talanoaga ona ua vaivai le tagata maʻi.” E tusa lava pe fai i le telefoni, o le a maua ai se avanoa e fefaalaeiauaʻi ai ma tatalo faatasi. Na faapea mai Kilisitina o se fafine Kanata e toʻatolu ē pele iā te ua maliliu: “O le latalata i lo latou oti, o le atili ai lea ona latou faalagolago atu i tatalo a le ʻauuso Kerisiano.”

Pe tatau ona e fefe e tagi i luma o lē pele iā te oe? E leai. Pe a e tagi, o le a mafai e lē o le a oti ona faamāfanafana atu iā te oe. O loo taʻua i le tusi, The Needs of the Dying: “E lagona le faagaeetia pe a faamāfanafanaina e se tasi ua tali oti i tatou, o se mea e matuā tāua iā i latou.” O le faamāfanafana atu i isi, o le a mafai ai e lē o le a toeitiiti oti ona iloa o ia o se uō, tamā, po o se tinā alofa.

 O le mea moni, e iai ni māfuaaga lē maʻalofia o le a e lē faatasi ai ma lē pele iā te oe i ona toe taimi. O lea la, pe a mafai ona e faatasi ma lau uō i le falemaʻi po o le fale foʻi, ia taumafai e uu lona lima seʻia oo i le taimi e maliu ai. O ona toe taimi nei e sili ona talafeagai e faaleo atu ai ou saafiafiga, lea atonu e faigatā ona e faaleoina atu. Aua neʻi e faatagaina lona lē iloa o se mea ma mea o le a e lē faamavae atu ai, ma e faailoa atu e faapea, e lua te toe feiloaʻi ma ia pe a toetū mai.—Iopu 14:14, 15; Galuega 24:15.

Pe a e faaaogā lelei ona toe taimi, o le a e lē faanoanoa i se taimi mulimuli ane ai. E ono faamāfanafanaina oe i le lumanaʻi e nei taimi faigatā pe a e toe mafaufau i ai. O le a faamaonia ai o oe o se uō moni i “aso vale.”—Faataoto 17:17.

[Faamatalaga faaopoopo i le itulau 27]

A e uaʻi atu i le tagata ae lē o lona maʻi, o le a aogā iā te oe aemaise foʻi lē e pele iā te oe

[Pusa/Ata i le itulau 29]

Auala e Faaaloalogia ai le Tulaga ma le Aiā a le Tagata Maʻi

E tele ni taumafaiga i atunuu eseese e amanaʻia ai le aiā a lē ua tali oti, ina ia oti filemu ma mamalu. E fesoasoani se tusi e muaʻi tusia e tusa ma le manaʻo o le tagata maʻi, e utagia ai lana aiā pe maliu i le fale po o le falemaʻi.

O le a mafai e faatonuga ua muaʻi saunia ona:

• Tatala ai pea fesootaʻiga ma fomaʻi ma aiga

• E tuusaʻoloto ai le aiga mai le tau faia o ni faaiʻuga

• E faaitiitia ai togafitiga e lē manaʻomia, lē aogā, ma taugatā

Ina ia aogā faatonuga ua muaʻi tusia, e tatau ona iai faamatalaga nei:

• Le igoa o lē o le a faia au faaiʻuga tau togafitiga

• O togafitiga e te taliaina pe teena pe afai ua leai se togafitiga o lou maʻi

• Pe afai e mafai, ia tusia le igoa o se fomaʻi e malamalama i au filifiliga

[Ata i le itulau 26]

Ia manatua le olaga ma le talaaga o le tagata maʻi, nai lo le uaʻi atu i le tulaga o loo iai