Go na content

Go na table of contents

Trowstu den wan di e siki seryusu

Trowstu den wan di e siki seryusu

Trowstu den wan di e siki seryusu

„Di mi kon sabi taki mi mama ben e siki seryusu, dan mi no ben man bribi a sani dati. Mi ben lasi-ati srefisrefi, èn mi no ben man bribi taki mi lobi mama ben o dede te fu kaba.”—Grace, na Kanada.

BAKA te datra kon si taki wan lobiwan e siki seryusu, dan famiriman nanga mati e sari srefisrefi, èn kande den no sabi san fu du. Kande son sma e tweifri efu den musu taigi a siki sma krin san na a situwâsi fu en. Trawan no sabi efu den sa abi a deki-ati fu si fa a sma di den lobi e pina èn e firi syen kande, fu di a siki meki taki a no man du noti moro gi ensrefi. Furu sma e frede taki den no o sabi san fu taki noso san fu du na ini den lasti yuru fu a siki sma en libi.

San yu musu kon sabi fu man handri na a yoisti fasi te yu e kisi den sortu takru nyunsu disi? Èn fa yu kan de „wan trutru mati” di e trowstu èn e yepi wan sma di de na ini a banawtu disi?—Odo 17:17.

Wan sani di kan pasa nanga ala sma

Sma e sari te wan lobiwan fu en kon siki seryusu. Srefi datra di e kisi fu du nanga dede doronomo, nofo tron e broko den ede te den e si taki a sma di siki seryusu abi yepi nanga trowstu fanowdu. Iya, nofo tron den datra disi e firi leki den no man du noti fu yepi a sma.

Kande a muilek tu gi yu fu hori yusrefi te yu e si fa wan lobiwan fu yu e pina. Luku na eksempre fu Hosa, wan uma di e libi na Brasyonkondre. A sisa fu na uma disi ben e siki seryusu. Hosa e taki: „A hebi trutru fu si fa wan sma di yu lobi srefisrefi e pina fu di a abi pen doronomo.” Di Moses ben si taki en sisa ben kisi gwasi, dan a getrow man disi bari: „Mi Gado, grantangi, meki a kon betre, mi e begi yu!”—Numeri 12:12, 13.

Na fu di wi meki leki wan prenki fu wi Gado Yehovah di abi sari-ati gi trawan, meki wi e sari te wi e si fa wan lobiwan di siki e pina (Genesis 1:27; Yesaya 63:9). Fa Yehovah e si a pina di libisma e pina? Luku fa Yesus e si a tori dati. A sori den srefi fasi fu en Tata na wan volmaakti fasi (Yohanes 14:9). Te Yesus ben e si fa sikisma ben e pina, dan a ben e „firi sari” gi den (Mateyus 20:29-34; Markus 1:40, 41). Soleki fa wi ben taki kaba na ini na artikel na fesi, dan Yesus en mati Lasarus ben dede, èn Yesus si sortu krakti a sani disi ben abi tapu den famiri nanga den mati fu Lasarus. A sani disi meki taki a ben sari srefisrefi èn a „bigin krei” (Yohanes 11:32-35). Iya, Bijbel e taki dati dede na wan feanti èn taki heri esi siki nanga dede no sa de moro.—1 Korintesma 15:26; Openbaring 21:3, 4.

A no de fu taki dati te yu e kisi a takru nyunsu taki wan lobiwan fu yu e siki seryusu, dan kande yu sa wani gi wan sma a fowtu fu dati, awansi suma na dati. Ma Datra  Marta Ortiz, wan uma di skrifi wan pisi tori di e taki fu a fasi fa sma e sorgu gi den wan di e siki seryusu, e gi a rai disi: „Te a siki sma no man kon betre, dan yu no musu gi den datra, den sma di e sorgu gi sikisma, noso yusrefi a fowtu fu dati. Disi sa meki taki sma no o man feni en moro nanga makandra èn a sa puru sma prakseri fu a moro prenspari sani, namku den sani di a siki sma abi fanowdu.” San na wan tu bun sani di yu kan du fu yepi a lobiwan fu yu fu horidoro èn fu no lasi-ati fu di a sa dede?

Poti prakseri na a siki sma

A fosi sani di yu kan du, na fu poti prakseri na a sma di siki, na presi taki yu e broko yu ede tumusi nanga san a siki e du nanga a sma. Fa yu kan du dati? Sarah, wan uma di e sorgu gi sikisma, e taki: „Mi e teki ten fu luku fowtow fu a siki sma fu a ten di a ben de gosontu ete. Mi e arki bun te a e fruteri mi fu den sani di a du na ini en libi. Disi e yepi mi fu no poti tumusi furu prakseri na a fasi fa a sma kon de now di a siki, ma a e yepi mi fu memre fa a libi fu a sma ben de, èn san a ben du na ini en libi.”

Anne-Catherine, wan uma di e sorgu tu gi sikisma, e fruteri san e yepi en fu no poti tumusi furu prakseri na a fasi fa a sma kon de. A e taki: „Mi e luku a siki sma na ini en ai, èn mi e pruberi fu kon sabi san mi kan du fu meki a sma firi moro bun.” Wan buku e taki: „Furu sma no e firi switi srefisrefi te den e si fa wan lobiwan e pina fu di a siki seryusu, noso fu di a kisi wan mankeri. A moro bun sani di yu kan du na ini den sortu situwâsi dati, na fu luku a lobiwan fu yu na ini en ai èn fu si en leki a sma di a de trutru, aladi a kon siki” (The Needs of the Dying—A Guide for Bringing Hope, Comfort, and Love to Life’s Final Chapter).

A no de fu taki dati wan sma musu dwengi ensrefi fu man du disi, èn a musu wani du dati trutru. Georges, na wan Kresten owruman di gwenti go luku brada nanga sisa di siki seryusu. Luku san a e taki fu a tori disi: „Wi musu abi tranga lobi gi den mati fu wi, so taki a siki fu den no e tapu wi fu yepi den.” Te yu e poti prakseri na a sma, na presi taki yu e poti prakseri na a siki, dan dati sa gi yu nanga a lobiwan fu yu deki-ati. Yvonne, wan uma di sorgu gi pikin di abi kanker, e taki: „Te yu kon si taki yu man yepi sikisma fu no kisi a firi taki den no man du noti moro gi densrefi, dan dati sa yepi yu fu no sari tumusi te yu de na a sma disi di e kon swaki moro nanga moro.”

De klariklari fu arki

Son leisi, sma no wani taki nanga wan siki sma di no o libi langa moro, awinsi den lobi a sma dati trutru. Fu san ede? Den e frede taki den no o sabi san fu taki. Ma Anne-Catherine, di no so langa pasa ben e sorgu gi wan mati fu en di ben e siki seryusu, e sori taki son leisi a bun tu fu tan pî. A e taki: „A no soso den sani di wi e taki e trowstu wan sma, ma wi e trowstu sma tu nanga den sani di wi e du. Te wi e hari wan sturu sidon, te wi e skoifi go krosibei na a sma èn e hori en anu, te wi no e frede fu krei te a siki sma e taigi wi fa a e firi, dan ala den sani disi e sori taki wi e firi gi a sma.”

Kande a lobiwan fu yu sa wani taki san de na tapu en ati. Ma nofo tron a sma di siki e frustan taki den lobiwan fu en e broko den ede nanga en, èn a no e taki fu den seryusu problema fu en. Kande mati nanga famiriman di abi a bun fu a siki sma na prakseri, no e taki tu fu sani di a siki sma ben sa musu sabi, èn son leisi den no e fruteri a siki sma srefi prenspari tori di abi fu du nanga a gosontu fu en. San e pasa te sma no wani fruteri a siki sma fa a de nanga a gosontu fu en? Wan datra di e yepi sma di e siki seryusu, e taki dati te yu meki a siki sma kon sabi san na a situwâsi fu en, dan dati e gi en na okasi fu taki krin fu a siki fu en, èn a moro makriki gi mati nanga famiri fu yepi en so taki a no e lasi-ati. Fu dati ede, efu a siki sma wani taki krin fu a siki noso fu a dede fu en, dan sma no musu tapu en fu du dati.

Te den owruten futuboi fu Gado ben e si taki den ben o dede, dan den no ben e draidrai fu fruteri Yehovah Gado sortu sani ben e gi den broko-ede. Fu eksempre, di Kownu Heskia di ben abi 39 yari, kon sabi taki a ben o dede, dan a meki Yehovah kon sabi den broko-ede fu en (Yesaya 38:9-12, 18-20). Na so a de tu taki sma di siki seryusu musu kisi na okasi fu meki trawan kon sabi taki den e sari taki den no o libi langa moro. Kande den e firi brokosaka fu di den no o man du spesrutu sani moro. Iya, kande den ben wani go koiri na tra presi, kande den ben wan seti wan osofamiri, kande den ben wani si fa den granpikin fu den e gro kon bigi, noso kande den ben wani du moro na ini a diniwroko fu Gado. A kan de so tu taki den e frede taki mati nanga famiri fu den no sa kon luku den moro, soso fu di den denki taki den no o sabi san fu du (Yob 19:16-18). Fu di den sikisma e frede taki den sa pina, taki den skin sa kon swaki, noso taki den o dede den wawan, meki den kan broko den ede srefisrefi.

Anne-Catherine e taki: „A de prenspari taki yu e gi a mati fu yu na okasi fu taki san de tapu en ati. Te a e du dati, dan no koti en mofo, no krutu en, èn no taigi en taki a no abi reide fu frede. Disi na a moro bun fasi fa yu kan kon sabi fa a e firi trutru, san a wani, sortu broko-ede a abi, èn sortu howpu a abi.”

Sabi san na den moro prenspari sani

Kande a situwâsi fu a lobiwan fu yu kon moro takru fu di a kisi hebi dresi. A sani disi kan trobi yu so te, taki yu e frigiti san de moro prenspari gi a siki sma. A siki sma musu man teki en eigi bosroiti.

Na ini son kulturu, den famiri no e taigi a siki sma krin san na a situwâsi fu en, èn den no e gi en na okasi srefi fu bosroiti sortu datrayepi a wani. Kande den e du dati fu di den no wani taki a siki sma lasi-ati. Na ini tra kuturu wan tra sortu problema de. Fu eksempre, Jerry, wan mansma di e sorgu gi sikisma, e taki: „Son leisi te sma e go luku sikisma, dan den lobi fu taki fu a siki sma neleki a no de drape, aladi den e tanapu na a bedi fu a sma.” Den sani disi e meki a siki sma firi leki a no man du noti moro gi ensrefi.

Wan tra sani di de prenspari, na taki a sma musu abi howpu. Na ini kondre pe sma kan kisi bun datrayepi, wan siki sma nofo tron sa abi howpu, te a sabi taki a kan feni bun datrayepi. Michelle ben yepi en mama fu feni datrayepi ala den dri leisi di a ben kisi kanker. A e taki: „Efu mi mama wani tra datrayepi, noso efu a wani go na wan tra datra, dan mi e yepi en fu feni san a wani. Mi kon si taki mi no kan fruwakti taki a sa kon betre wantronso, èn taki mi no musu taki sani di kan meki a lasi-ati.”

Ma fa a de te howpu no de taki a sma o man feni yepi? Hori na prakseri taki a sma di o dede, musu man taki krin fu a dede fu en. Georges, a Kresten owruman di wi ben kari kaba, e taki: „A de tumusi prenspari fu meki a siki sma kon sabi taki a no o libi langa moro. Disi sa gi a sma na okasi fu seti sani na fesi èn fu sreka ensrefi gi a dede fu en.” Te wan siki sma e kisi na okasi fu du den sani disi, dan a sa firi bun fu di a du san a ben wani du bifo a dede. Boiti dati, a no sa broko en ede so furu taki a de wan hebi gi trawan.

A no de fu taki dati nowan sma feni en makriki fu taki fu den sortu tori disi. Ma te yu e taki finifini fu den sani disi, dan dati e gi yu wan moi okasi fu taki krin fa yu e firi. Kande a sma di o dede sa wani meki en bun baka nanga yu, kande a sa wani taigi yu taki a e sari fu den sani di a ben taki noso du, noso kande a sa wani aksi yu pardon. Den sortu takimakandra disi kan meki taki a matifasi fu yu nanga a sma di o dede, e kon moro tranga.

Trowstu a sma na ini den lasti dei fu en libi

Fa yu kan trowstu wan sma di no o libi langa moro? Datra Ortiz, di wi ben kari kaba, e taki: „Meki a siki sma taki san na den lasti sani di a wani. Arki bun te a e taki. Efu a kan, dan pruberi fu du san a siki sma wani. Efu yu no man du san a wani, dan taigi en dati krin.”

A sma di o dede, sa wani suku ibri okasi now fu taki nanga den lobiwan fu en. Georges e taki: „Yepi a siki sma fu feni okasi fu taki nanga den sma disi, awansi a no abi a krakti moro fu taki langa nanga den.” Srefi efu a man taki soso na telefon nanga den, toku den sa man trowstu makandra èn den sa man begi nanga makandra tu. Christina, wan uma fu Kanada di lasi dri lobiwan fu en baka makandra, e taki: „O moro a ten ben e kon syatu gi den, o moro den ben abi den Kresten mati fu den fanowdu fu begi nanga den.”

Yu musu frede fu krei na fesi wan lobiwan fu yu di o dede? Nôno. Te yu e krei, dan fu taki en leti, yu e gi a lobiwan fu yu na okasi fu trowstu yu. Wan buku e taki: „A e gi trutru deki-ati te wan lobiwan di o dede e trowstu yu, èn a de prenspari trutru taki a siki sma e kisi na okasi fu trowstu yu.” Te a siki sma di kisi furu yepi nanga trowstu fu sma man trowstu trawan, dan a e kisi na okasi baka fu sori taki a de wan mati, wan papa, noso wan mama di e broko en ede nanga trawan.

A no de fu taki dati son situwâsi kan meki taki yu no man de nanga wan lobiwan fu yu na ini den lasti yuru fu en libi. Ma efu yu man de nanga wan mati fu yu di e didon na ati-oso noso na oso, dan pruberi fu hori en anu teleki a dede. Den lasti momenti disi kan gi yu na okasi fu fruteri a sma fa yu e firi, èn fu taigi en sani di kande noiti yu ben fruteri en. Kande a lobiwan fu yu no man taki moro. No meki a sani dati tapu yu fu taigi en adyosi. Taigi en taki yu lobi en, èn taki yu abi a howpu fu si en baka na ini na opobaka.—Yob 14:14, 15; Tori fu den Apostel 24:15.

Te yu e gebroiki den lasti momenti disi bun, dan a no de fu taki dati bakaten a no sa hati yu taki yu no du dati. Fu taki en leti, disi kan de wan trowstu gi yu te yu e prakseri den sari momenti disi bakaten. Yu sa sori taki yu na wan trutru mati na ini ten „te banawtu de”. —Odo 17:17.

[Prenspari pisi na tapu bladzijde 27]

Te yu e poti prakseri na a sma na presi fu poti prakseri na a siki dan yu e yepi yusrefi èn a lobiwan fu yu

[Faki/​Prenki na tapu bladzijde 29]

Wan fasi fa wi kan sori lespeki gi wan siki sma

Na ini furu kondre, sma e du muiti fu lespeki a reti di wan sma di siki seryusu abi fu dede nanga wan korostu firi, èn nanga a firi taki a no ben de wan hebi gi trawan. Te den sikisma disi e skrifi na tapu papira fa den wani taki sma musu handri nanga den, dan dati e yepi trawan fu lespeki den reti fu den sma disi te den wani dede na oso noso na wan presi pe den e sorgu gi sikisma.

Den sani di a siki sma poti na tapu papira sa meki taki:

• Datra nanga famiriman sa man taki moro bun nanga makandra

• Den famiriman no sa abi fu teki bosroiti gi a siki sma

• A siki sma no sa abi fu kisi datrayepi di a no wani, di no de fanowdu, èn di diri tumusi

Den moro prenspari sani di musu poti na tapu papira:

• A nen fu a sma di yu gi a frantwortu fu teki bosroiti gi yu te a abi fu du nanga datrayepi

• A datrayepi di yu wani noso di yu e weigri, te howpu no de moro taki yu o kon betre

• Efu a kan, a nen fu a datra di sabi sortu bosroiti yu teki

[Prenki na tapu bladzijde 26]

No poti prakseri soso na a fasi fa a sma kon de now di a siki, ma poti prakseri na a fasi fa a sma en libi ben de èn na den sani di a ben du na ini en libi