Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Komana Mweluka?

Komana Mweluka?

Komana Mweluka?

Muloñadi malasha evumba ahuñunwininiyi Mariya hadi Yesu chiyadiña abadika awuseya?

Henohu kunashali mafuku antesha nakufwa kwaYesu, Mariya, muhela aLazaru, ‘wenjili namalasha anaradi abadika kulema wuseya, muchipunda chelola dalubanji,’ nawa wayihuñunwinini hadi Yesu. (Maku 14:3-5; Matewu 26:6, 7; Yowanu 12:3-5) Nsañu yaMaku naYowanu yashimunaña nawu awa malasha adiña nakufwika mali makulakaji asatu, kwakwihi nanfwetu yamukwamudimu yatambwileñayi hachaaka.

Indi awa malasha abadika wuseya afumini kudihi? Kwafumini anaradi, yatenawu muBayibolu ayishimuna nawu hikamutondu kanunkila (Nardostachys jatamansi) kawanikaña kuMpidi yaHimalaya. Anaradi yawuseya kakavulu adiña nakubombelaku tuyuma twabula wuseya nakuhiñishamu malasha akulumbisha. Hela chochu, Maku niYowanu azatisha mazu akwila nawu “anaradi yayeni NW.” Chineli awa malasha evumba adiña asweja wuseya chinakumwekesha nawu atela afumini kuIndia.

Muloñadi nsañu yaMaku chiyashimuna nawu Mariya “hakufumpa chipunda”? Kakavulu chipunda achituñileña chasoñoloka kumutu kulonda kwikali kwaswayi kujikaku hakwila ivumba dadiwahi dibuli kwidika. Alan Millard mumukanda windi waDiscoveries From the Time of Jesus wahosha nindi: “Chaswayi kwiluka ona mumbanda watiyili kuwaha chafumpiliyi [kumutu wachipunda,] chakadi kujikaku, nakuhuñununa malasha ejima hampinji yimu.” Ichi dichaletesheli “itala dejima diipuka niivumba danowu malasha.” (Yowanu 12:3) Mwalala chadiña chawana chalema wuseya, nawa chatelela. Muloñadi? Iwu mumbanda wamwekesheli kusakilila muloña mwahitili hohu mafuku antesha nahamweniyi Yesu nakusañula mana kwindi wakeñeliyi, Lazaru.—Yowanu 11:32-45.

Indi Yeriku wadiña mukala wumu tahindi yiyedi?

Matewu, Maku, niLuka wejima wawu asoneka nsañu yakuuka kwachihayamisha kwazatikilili kwakwihi naYeriku. (Matewu 20:29-34; Maku 10:46-52; Luka 18:35-43) Matewu niMaku ashimuna nawu ‘chadiñi nakufumayi’ muYeriku diyi mpinji yakoñeliyi Yesu ichi chihayamisha. Hela chochu, Luka wahosha nindi chamwekeni hampinji yelili Yesu “naswili dehi kwakwihi” naYeriku.

Indi mumafuku aYesu, kwadiña hohu mukala wumu wuyateneneña nawu Yeriku tahindi kwadiña yiyedi? Mukanda waBible Then & Now wakula nawu: “Hampinji yadiña Yesu hamaseki Yeriku amutuñulwili kukabeta kambwela yamukala wawukulu makilomita 1.6. Herodi Muneni watuñiluku chipañu chamumpinji yachishika.” Mukanda waArchaeology and Bible History, walumbulula nawu: “Mumafuku aYesu kwadiña nyisumba yiyedi yaYeriku. . . . Mukala wawukulu waYudeya wadiña makilomita 1.6 kufuma kumukala waRoma.”

Hadaha Yesu wakoñeli yihayamisha hampinji yadiñayi nakufuma mumusumba wawaYudeya nihelili naswili dehi kwakwihi namusumba waRoma hela helili naswili dehi kwakwihi namusumba wawaRoma hakufuma mumusumba waYudeya. Mwalala, kwiluka yuma yamwekeni hampinji yakusoneka kwalumbululaña nsañu yamwekanaña neyi yaditadikishaña.

[Mwevulu wudi hefu 10]

CHIPUNDA CHELOLA DAMALASHA

[Mazu aKusakilila]

© Réunion des Musées Nationaux/Art Resource, NY