Be ne Ing’eyo?

Ang’o momiyo mo mang’we ng’ar, ma Mariam notiyogo nengone ne tek ahinya?

Odiechienge manok kapok ne Yesu otho, Mariam, nyamin Lazaro, ‘nobiro gi chupa molos gi alabasta mopong’ gi mo mang’we ng’ar ma nengone tek gilala, miluongo ni nard,’ mi noolo morno e wi Yesu. (Mariko 14:3-5; Mathayo 26:6,7; Johana 12:3-5) Kaluwore gi weche ma Mariko kod Johana nondiko, nengo mo mang’we ng’arno ne en dinari 300​—ma dirom chudo mar jatich kuom higa achiel.

Mo ma nengone tekni ne owuok kanye? Wachre ni mo ma Muma wuoyo kuomeni ihinyo loso koa e yath moro mang’we ng’ar (Nardostachys jatamansi) mayudore e gode miluongo ni Himalaya Mountains. Mo ma nengone tekni, ne ihinyo kiko gi gik moko ma njawe, kendo seche moko ne ji uso modhi moko maket kode, to ok morno masie. Kata kamano, Mariko koda Johana luongo morno ni “mo mang’we ng’ar.” Bedo ni morno ne nengone tek nyiso ni nyalo bedo ni ne igole mabor e piny India.

Ang’o momiyo weche ma Mariko tiyogo nyiso ni Mariam ‘nonego chupa molos gi alabasta’? Pile, chupa mar alabasta ne bedo mapuot gi ka ng’ute, ma ne nyalo miyo bed mayot dino dhoge mondo suya kata tikne kik lal. E buge miluongo ni Discoveries From the Time of Jesus, Alan Millard wacho kama: “Yot neno kaka dhako ma nigi ilono, ne nyalo rikni nego [ng’ut chupa], komiyo tik duto wuok dichiel, ma ok ni orito yawo dho chupa mos.” Mano nyalo konyowa ng’eyo gimomiyo “ot nopong’ gi tik mo.” (Johana 12:3) Kuom adier, mano ne en mich ma nengone tek gilala, to kata kamano ne en mich mowinjore. Nikech ang’o? Noyudo eka dhako ma jachiwoni oa neno Yesu ka chiero owadgi mohero, miluongo ni Lazaro.​—Johana 11:32-45.

Be ne nitie mier ariyo​—⁠miluongo ni Jeriko koso mana kamoro achiel?

Mathayo, Mariko, kod Luka, giduto gindiko wach hono mar chango ng’ato ma ne otimore kamoro machiegni gi Jeriko. (Mathayo 20:29-34; Mariko 10:46-52; Luka 18:35-43) Mathayo kod Mariko wacho ni Yesu notimo hononi sama nonwang’o ‘owuok’ Jeriko. Luka to wacho ni hononi ne otimore sama Yesu ne ‘sudo machiegni’ gi Jeriko.

E kinde Yesu, be ne nitie mier ariyo miluongo ni Jeriko, koso ne en mana kamoro achiel? Buk miluongo ni Bible Then & Now dwoko kama: “Kane ochopo kinde Yesu, dala mar Jeriko noyudo oseger kendo, chiegni mail achiel yor milambo mar dala machon. Ruoth Herode nogero od ruoth kuno.” Buk miluongo ni Archaeology and Bible History, bende riwo wachno lwedo kama: “Jeriko mar ndalo Yesu ne gin mier ariyo ma tiyo gi nying’ achiel. . . . Dala machon mar Jo-Yahudi ne ni mail achiel koa kuom dala ma ne oger gi Jo-Rumi.”

Omiyo, nyalo bedo ni Yesu notimo honono, sama ne owuok e dala mar Jeriko ma ne oger gi Jo-Yahudi kochomo dala ma ne oger gi Jo-Rumi, kata koa koni kodhi kocha. Nenre maler ni, ng’eyo chal mar gik moko e kinde ma ne indiko Muma, konyowa lero weche manyalo bedo ni ok winjore malong’o.

[Picha manie ite mar 31]

Chupa mar alabasta mar mo mang’we ng’ar

[En mar]

© Réunion des Musées Nationaux/Art Resource, NY