Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Mmunyi mutudi ne bua kuenzela bakuabu malu?

Mmunyi mutudi ne bua kuenzela bakuabu malu?

Mmunyi mutudi ne bua kuenzela bakuabu malu?

“Nuenzele bantu malu onso anudi basue banuenzele.”​—LUKA 6:31.

1, 2. (a) Muyuki wa pa mukuna ntshinyi? (b) Ntshinyi tshituakonkonona mu tshiena-bualu etshi ne mu tshidi tshilonda?

YEZU KRISTO uvua Mulongeshi munene. Pavua bamfumu ba bitendelelu bavua bamuluisha batume bantu bua kumukuata, bantu abu bakapingana bianza bitupu bamba ne: ‘Kakuakadi muntu kale too ne katataka wakakula bu mudi muntu eu wakula.’ (Yone 7:32, 45, 46) Umue wa ku miyuki mitambe bunene ya Yezu uvua Muyuki wa pa mukuna. Muyuki eu udi mu Matayo nshapita 5 too ne wa 7 ne udi kabidi mu Luka 6:20-49. *

2 Pamuapa dîyi didi bantu batambe kumanya mu muyuki eu ngedi didi dileja mushindu utudi mua kuenzela bakuabu malu. Yezu wakamba ne: “Nuenzele bantu malu onso anudi basue banuenzele.” (Luka 6:31) Yezu wakenzela bantu malu mimpe be! Wakuondopa babedi, kujula too ne bafue. Kadi bantu bavua batambe kupeta dibenesha dia pa buadi ngaba bavua bitabe lumu luimpe luvuaye ubambila. (Bala Luka 7:20-22.) Tuetu Bantemu ba Yehowa, tudi ne disanka dia kuenza mudimu wa muomumue. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Mu tshiena-bualu etshi ne mu tshidi tshilonda, netukonkonone mêyi avua Yezu muambe bua mudimu eu ne malu makuabu a mu muyuki wende wa pa mukuna adi aleja mushindu utudi ne bua kuenzela bakuabu malu.

Tuikale ne mutshima mupuekele

3. Kuikala ne mutshima mupuekele kudi kumvuija tshinyi?

3 Yezu wakamba ne: ‘Badi ne mitshima mipuekele badi ne disanka, bua bobu nebapiane buloba.’ (Mat. 5:5) Mu Bible, kuikala ne mutshima mupuekele ki nditebelela to. Nkuikala ne bulenga bualu tudi tutumikila mikenji ya Nzambi. Kudi kumueneka mu malu atudi tuenzela bakuetu. Tshilejilu, ‘katuena tualujila muntu bubi ku bubi.’​—Lomo 12:17-19.

4. Bua tshinyi bena mitshima mipuekele badi ne disanka?

4 Bantu badi ne mitshima mipuekele badi ne disanka bualu ‘nebapiane buloba.’ Yezu ‘mmupianyi wa bintu bionso’ bualu udi ne mutshima mupuekele anyi ‘kalolo ne kanemu mu mutshima wende.’ Nunku yeye ke mupianyi munene wa buloba. (Mat. 11:29; Eb. 1:2; Mus. 2:8) Bible ukavua mumanyishe ne: Masiya “muana wa muntu” uvua ne bua kukokesha pamue ne bantu bakuabu mu Bukalenge bua mu diulu. (Dan. 7:13, 14, 21, 22, 27) Bu muvua ‘bapianyi tshiapamue ne Kristo’ 144 000 bela manyi bikale ne mitshima mipuekele, bavua pabu ne bua kupiana buloba. (Lomo 8:16, 17; Buak. 14:1) Bantu bakuabu badi ne mitshima mipuekele nebapete muoyo wa tshiendelele pa buloba buakokeshabu kudi Bukalenge bua Nzambi.​—Mus. 37:11.

5. Kuikala ne mutshima mupuekele bu Kristo kudi kutuenzela tshinyi?

5 Tuetu bikale ne malu makole, tudi tupangisha bakuabu bua kuikala ne lutulu ne nebikale batunyema. Kadi tuetu bikale ne mitshima mipuekele bu Yezu, netuikale ne musangelu ne netuikale tukolesha bena mu tshisumbu. Bupuekele nngikadilu udi nyuma wa Nzambi utuambuluisha bua kupeta patudi ‘bikale ne muoyo bua nyuma ne tuenda bua nyuma.’ (Bala Galatia 5:22-25.) Kakuyi mpata tudi basue kuikala munkatshi mua bantu badi ne mitshima mipuekele badi nyuma wa Yehowa ulombola.

Bena luse badi ne disanka

6. Ngikadilu kayi minene idi nayi bantu “badi ne luse”?

6 Mu muyuki wende wa pa mukuna, Yezu wakamba kabidi ne: “Badi ne luse badi ne disanka, bua bantu bakuabo nebabafue luse.” (Mat. 5:7) Bantu “badi ne luse” batu baditeka pa muaba wa bantu badi bakenga ne babenzela malu mimpe. Yezu wakenza bishima bua kuambuluisha bantu bavua bakenga bualu uvua ‘nabu luse.’ (Mat. 14:14; 20:34) Nunku kuditeka pa muaba wa bakuabu kudi ne bua kutusaka bua kubumvuila luse.​—Yak. 2:13.

7. Luse luakasaka Yezu bua kuenza tshinyi?

7 Dîba divua tshisumbu tshia bantu tshipangishe Yezu mua kuikisha, yeye ‘wakadi nabu luse, bualu bua bobu bakadi bu mikoko yakadi kayiyi ne mulami.’ Ke bualu kayi, “wakabanga kubayisha malu a bungi.” (Mâko 6:34) Tuetu petu tudi ne disanka dia bungi patudi tuyisha bantu lumu luimpe lua Bukalenge ne tubambila bua luse lunene ludi nalu Nzambi.

8. Bua tshinyi bena luse badi ne disanka?

8 Bena luse badi ne disanka bualu “nebabafue luse.” Patudi tuenzela bantu malu ne luse, bobu pabu nebatuenzele bia muomumue. (Luka 6:38) Yezu wakamba kabidi ne: ‘Binuajimijila bantu mibi yabu, Tatu wenu udi mu diulu neanujimijile mibi yenu.’ (Mat. 6:14) Anu bena luse ke badi Nzambi ufuila luse ne wanyisha.

‘Bakebi ba bupole’ badi ne disanka

9. Ntshinyi tshituenza bituikala bakebi ba bupole?

9 Yezu wakaleja bualu bukuabu budi bupetesha disanka pakambaye ne: “Ba diakalenga mbakebi ba bupole, bualu nebababikile bana ba [Nzambi].” (Mat. 5:9, MMM) Tuetu bikale bakebi ba bupole, katuakuitaba bua kubuelakana mu malu bu mudi kushiminyinangana malu kutu ‘kupandulula balunda badi banangangane.’ (Nsu. 16:28) Tukebe ditalala ne bantu mu tshisumbu ne pambelu patshi ku mêyi ne bienzedi bietu. (Eb. 12:14) Tuenze muetu muonso nangananga bua kuikala mu ditalala ne Yehowa Nzambi.​—Bala 1 Petelo 3:10-12.

10. Bua tshinyi “bakebi ba bupole” badi ne disanka?

10 Yezu wakamba ne: “bakebi ba bupole” badi ne disanka ‘bualu nebababikile bana ba Nzambi.’ Bu mudi bena Kristo bela manyi baleja ne: badi bitabuja mudi Yezu muikale Masiya, badi bapeta “bukole bua kuluabo bana ba Nzambi.” (Yone 1:12; 1 Pet. 2:24) Kadi netuambe tshinyi bua “mikoko mikuabo” ya Yezu idi payi ikeba bupole? Yezu neikale ‘Tatu wabu wa Tshiendelele’ mu bukokeshi buende bua Bidimu tshinunu pamue ne bapianyi nende. (Yone 10:14, 16; Yesh. 9:6; Buak. 20:6) Ku ndekelu kua bukokeshi buende bua Bidimu tshinunu, bakebi ba ditalala aba nebalue bana ba Nzambi ba pa buloba menemene.​—1 Kol. 15:27, 28.

11. Bikala ‘meji adi afuma mu diulu’ atulombola, netuenzele bantu malu kayi?

11 Bua tuetu kuikala mu malanda mimpe ne Yehowa “Nzambi wa ditalala,” tudi ne bua kuidikija ngikadilu yende bu mudi wa kukeba ditalala ne bakuabu. (Filip. 4:9) Tuetu bitabe bua ‘meji adi afuma mu diulu’ atulombole, netudienzeje bua kuikala mu ditalala ne bakuabu. (Yak. 3:17) Netuikale ne disanka bualu tudi tukeba ditalala.

“Munya wenu uteme”

12. (a) Ntshinyi tshiakamba Yezu bua butoke bua kudi Nzambi? (b) Mmunyi mutudi mua kukenkesha munya wetu?

12 Tudi tuenzela bantu malu mimpe patudi tubambuluisha bua kupeta butoke bua kudi Nzambi. (Mus. 43:3) Yezu wakambila bayidi bende muvuabu “munya wa buloba,” ne kubabela bua munya wabu uteme bua bantu bonso bamone ‘midimu yabu mimpe’ anyi malu mimpe avuabu benzela bakuabu. Bualu ebu buvua ne bua kuenza bua butoke bua Nzambi buteme ‘ku mêsu kua bantu’ anyi bua diakalenga dia bantu. (Bala Matayo 5:14-16.) Lelu munya wetu udi utema patudi tuenzela bantu netu malu mimpe ne patudi tuyisha lumu luimpe ‘pa buloba buonso,’ mmumue ne: mu “bisamba bionso.” (Mat. 26:13; Mâko 13:10) Edi ndiakalenga dinene be ditudi nadi!

13. Bantu badi batumanyina ku tshinyi?

13 Yezu wakamba ne: ‘Kabena bamanye mua kusokoka musoko udi muasa pa mukuna.’ Mbipepele bua kumona musoko udi pa mukuna. Bia muomumue, bantu badi batumanyina ku mudimu wa kuyisha lumu luimpe lua Bukalenge ne ku ngikadilu yetu mimpe bu mudi didikanda ne bulenga.​—Tito 2:1-14.

14. (a) Miendu ya mu bidimu lukama bia kumpala ivua bishi? (b) Kubenga kusokoka butoke buetu muinshi mua “mushete” kudi kumvuija tshinyi?

14 Yezu wakakula bua kutemesha muendu ne kubenga kuuteka muinshi mua mushete, kadi bua kuuteka pa tshitekelu tshia muendu bua ukenkeshe bantu bonso badi mu nzubu. Miendu ya mu bidimu lukama bia kumpala ivua mienza bu dibungu dia dîma divua ne mukusu uvua ubandisha mafuta a olive bua wowu kuutemesha. Bavua batamba kuuteka pa tshitekelu tshia dibaya anyi tshia tshiamu ne uvua ‘utemena bantu bonso mu nzubu.’ Bantu kabavua batemesha muendu bua kuuteka muinshi mua “mushete” to. Yezu kavua musue bua bayidi bende kusokoka butoke buabu muinshi mua mushete kampanda wa mu tshimfuanyi to. Nunku katulekedi buluishi anyi dikengeshibua bitusaka bua kusokoka bulelela anyi kudilaminabu to, kadi tubuleje patoke.

15. Mmunyi mudi ‘midimu yetu mimpe’ yambuluisha bantu?

15 Yezu wakambila kabidi bayidi bende ne: “Nunku munya wenu uteme ku mesu kua bantu, bamone midimu yenu mimpe, batumbishe Tatu wenu udi mu diulu.” Bua ‘midimu yetu mimpe,’ bamue bantu badi ‘batumbisha’ Nzambi padibu balua batendeledi bende. Bualu ebu budi ne bua kutusaka bua kutungunuka ne kuikala ‘miendu ya pa buloba.’​—Filip. 2:15.

16. Kuikala “munya wa buloba” kudi kutulomba tshinyi?

16 Kuikala “munya wa buloba” kudi kutulomba bua kuyisha Bukalenge bua Nzambi ne kuvuija bantu bayidi. Kadi tudi ne bua kuenza bualu bukuabu. Mupostolo Paulo wakamba ne: ‘Endayi bienu bu bana ba munya bualu mamuma a munya adi malu mimpe onso ne malu makane ne malu malelela.’ (Ef. 5:8, 9) Bienzedi bietu bidi ne bua kuikala bia tshitembu. Tudi ne bua kutumikila mubelu wa mupostolo Petelo wa ne: ‘Nuikale ne bienzedi bimpe munkatshi mua bisamba bia bende, bualu bua, mu mianda idibu banusonguela nuenu bu benji ba malu mabi, bobu batumbishe Nzambi mu dituku dialuaye, bua midimu yenu mimpe idibu bamona.’ (1 Pet. 2:12) Kadi tshia kuenza ntshinyi padi bilumbu bijuka pankatshi pa bena Kristo?

‘Ulengeje ne muanenu’

17-19. (a) ‘Kupa’ kudibu baleje mu Matayo 5:23, 24 ntshinyi? (b) Kulengejangana ne muanetu kudi ne mushinga kayi, ne mmunyi muakaleja Yezu muanda eu?

17 Mu muyuki wa pa mukuna, Yezu wakadimuija bayidi bende bua kubenga kukuatshilangana tshiji ne kupepejangana. Kadi bavua ne bua kukeba ditalala ne muanabu uvuabu benzele bibi ne lukasa. (Bala Matayo 5:21-25.) Tukonkonone bimpe mubelu wa Yezu eu. Bu wewe mulue ne mulambu webe ku tshioshelu ne uvuluka ne: muanenu udi nebe tshilumbu, ntshinyi tshiuvua ne bua kuenza? Uvua ne bua kuushiya kumpala kua tshioshelu ne kupingana bua kulengejangana ne muanenu. Pashishe uvua ne bua kupingana bua kufila mulambu webe.

18 Misangu ya bungi, ‘kupa’ kuvua mulambu uvua muntu ne bua kulambula Yehowa ku ntempelo wende. Milambu ya nyama ivua ne mushinga wa bungi bualu bilondeshile Mikenji ya Mose, Nzambi uvua muambile bena Isalele bua kuyifila. Kadi pauvua uvuluka ne: muanenu uvua nebe tshilumbu, kuvua mua kulambula kupa kuebe kumpala kua wewe kuyi muanji kulengejangana nende to. Yezu wakamba ne: ‘Ushiye kupa kuebe kumpala kua tshishipelu, uye biebe, ulengeje nende; pashishe ulue, ufile kupa kuebe.’ Uvua ne bua kuanji kulengejangana ne muanenu kumpala kua kuenza tshivua mikenji ikulomba.

19 Yezu kavua muleje patoke milambu ya kufila anyi bubi buvua muntu ne bua kuenza to. Nunku, pavua muntu uvuluka ne: muanabu uvua nende tshilumbu, uvua ne bua kushiya mulambu wende nansha wowu wa mushindu kayi. Uvua ne bua kushiya nyama utshivua ne muoyo ‘kumpala kua tshishipelu’ tshia milambu ya kuosha mu lubanza lua bakuidi ku ntempelo. Pavua muntu uvua muenzelangane bibi ulengeja ne muanabu, uvua ne bua kupingana ne kufila mulambu wende.

20. Bua tshinyi tudi ne bua kulengejangana lukasa ne muanetu udi mutuenzele bibi?

20 Ku mêsu kua Nzambi, malanda etu ne bana betu ntshitupa tshinene tshia ntendelelu wetu. Kulambula nyama kakuvua ne mushinga ku mêsu kua Yehowa bikala bavua bayilambula kabayi bangata bakuabu ne mushinga. (Mika 6:6-8) Ke bualu kayi Yezu wakambila bayidi bende bua ‘kulengejangana ne lukasa.’ (Mat. 5:25) Paulo wakafunda bualu bua muomumue ne: ‘Nuikala ne tshiji kadi kanuenji bualu bubi; dîba kadibueledi tshiji tshienu; kanushidi Diabolo muaba mu mitshima yenu.’ (Ef. 4:26, 27) Bobu batufikishe munda, tudi ne bua kulengeja malu ne lukasa bua katushadi ne tshiji ne nunku kushila Diabolo muaba.​—Luka 17:3, 4.

Tuikale tunemeka bakuabu

21, 22. (a) Mmunyi mutudi mua kutumikila mibelu ya Yezu itudi tufuma ku dilonga eyi? (b) Ntshinyi tshitualonga mu tshiena-bualu tshidi tshilonda?

21 Dikonkonona dia amue malu avua Yezu muambe mu muyuki wende wa pa mukuna didi ne bua kutuambuluisha bua kuenzela bantu bakuabu malu mimpe ne kubanemeka. Nansha mutudi tuetu bonso bena mapanga, tudi anu mua kutumikila mibelu ya Yezu bualu yeye ne Tatu wetu wa mu diulu kabena batulomba bua kuenza malu atudi katuyi mua kukokesha to. Tuetu tusambila ne tudienzeja ne muoyo mujima, Yehowa neatuambuluishe bua kuikala ne mutshima mupuekele, luse ne bena ditalala. Tudi mua kukenkesha butoke buetu budi butumbisha Yehowa. Tudi kabidi mua kukeba ditalala ne bana betu padibi bikengela.

22 Bua Yehowa kuanyishaye ntendelelu wetu, tudi ne bua kuenzela bakuetu malu mimpe. (Mâko 12:31) Mu tshiena-bualu tshidi tshilonda, netukonkonone makuabu malu a mu Muyuki wa pa mukuna adi ne bua kutuambuluisha bua kutungunuka ne kuenzela bakuetu malu mimpe. Panyima pa tuetu bamane kuelangana meji pa malu a mu muyuki wa tshikuma wa Yezu, mbimpe tuetu kudiebeja ne: ‘Mmunyi muntu ngenzela bakuabu malu?’

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 1 Mu didilongela diebe, bidi mua kukuambuluisha bua wewe kubala mvese eyi kumpala kua kulongolola tshiena-bualu etshi ne tshidi tshilonda.

Newandamune munyi?

• Kuikala muena mutshima mupuekele kudi kumvuija tshinyi?

• Bua tshinyi bantu “badi ne luse” badi ne disanka?

• Mmunyi mutudi mua kukenkesha butoke buetu?

• Bua tshinyi tudi ne bua ‘kukeba ditalala ne muanetu’ pa lukasa?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 4]

Kuyisha Bukalenge mmushindu muimpe wa kukenkesha butoke buetu

[Tshimfuanyi mu dibeji 5]

Bena Kristo badi ne bua kuikala ne bienzedi bia tshitembu

[Tshimfuanyi mu dibeji 6]

Enza muebe muonso bua kukeba ditalala ne muanenu