¿Imaynatá runa masinchikwan kawsana tiyan?

“Imaynatachus munankichej runas qankunapaj ruwanankuta, ajinallatataj qankunapis paykunapaj ruwaychej.” (LUC. 6:31.)

1, 2. a) ¿Imataq Jesuspa Urqupi yachachisqan? b) Kay yachaqanapi, qhipan yachaqanapi ima, ¿imasmantá yachakusun?

JESUCRISTOQA, Sumaq Yachachiqpuni karqa. Enemigosnin soldadosta payta japʼinankupaq kachaptinku, chʼusaq makilla kutimurqanku, nirqankutaq: “Mana jaykʼaj pi runapis parlarqachu chay runa jinaqa, nispa” (Juan 7:32, 45, 46.) Jesuspa juk sumaq umallirichiyninqa, Urqupi yachachisqan, chaytaq Mateo Evangeliopi tarikun, 5 tʼaqamanta 7 tʼaqakama. Chay yachachisqasninmanta Lucas 6:20-49 ñawirillasunmantaq. *

² Ichapis yaqha tukuy runa, Jesús Urqupi yachachisqanmanta, allinta kawsanapaq sumaq kamachiyta, astawan riqsinku. Chay kamachiyqa, runa masinchikwan allinta kawsanapaq yanapawanchik, imaptinchus nin: “Imaynatachus munankichej runas qankunapaj ruwanankuta, ajinallatataj qankunapis paykunapaj ruwaychej”, nispa (Luc. 6:31). Jesusqa, may chhika allinkunata runapaq ruwarqa. Unqusqasta jampirqa, wañusqastapis kawsarichirqa. Astawantaq, allin willaykunata willarqa, chay willayta uyariqkunataq, tʼinkasta japʼirqanku (Lucas 7:20-22, ñawiriy). Jehovamanta sutʼinchaqkunaqa, Reinomanta allin willaykunata willallanchiktaq, chay ruwasqanchiktaq sunqu juntʼasqa kanapaq yanapawanchik (Mat. 24:14; 28:19, 20). Kay yachaqanapi, qhipan yachaqanapi ima, imatachus Jesús willayninchikmanta nisqanta ukhunchasun, chantapis Urqupi yachachisqan runa masinchikwan allinta kawsanapaq yanapawasun.

Llampʼu sunqu runas kana

3. ¿Imaynataq llampʼu sunquyuq runa?

³ Jesús nirqa: “Kusikuyniyojmin kanku llampʼu sonqoyojkunaqa, imaraykuchus paykuna kay pachata herenciankupaj japʼenqanku”, nispa (Mat. 5:5). Biblia nisqanmanjina, llampʼu sunqu kayqa, mana llawchʼi runa kasqanchiktachu rikuchin. Astawanpis, llampʼu sunquyuq kaptinchikqa, kʼacha, yachachinapaqjinataq kasun, Diostaq ajina kananchikta kamachiwanchik. Chaytataq runawan kawsasqanchikpi rikuchisun. Arí, llampʼu sunquyuq runaqa, ‘pipis saqrata paypaq ruwaptin, mana saqrallawantaqchu kutichin’ (Rom. 12:17-19).

4. ¿Imaraykutaq llampʼu sunquyuq kaqkuna kusisqas kanku?

⁴ Llampʼu sunqu runasqa, kusikuyniyuq kanku, imaptinchus “kay pachata herenciankupaj japʼenqanku”. Jesusqa, “kʼacha, llampʼu sonqotaj”, ‘tukuy imata herenciatajina japʼinanpaqtaq’ churasqa karqa. Chayrayku payraq, ñawpaqta Jallpʼata herenciatajina japʼirqa, paytaq Jallpʼata kamachimunqa (Mat. 11:29; Heb. 1:2; Sal. 2:8). Chaywanpis Biblia nisqanmanjina, mana ‘runap churillanchu’ chay herenciata japʼinqa, wak runaspis Diospa Reinonpi kamachimullanqankutaq (Dan. 7:13, 14, 21, 22, 27). Chay kamachiqkunataq 144.000 akllasqa cristianos kanku, paykunapis llampʼu sunqu kasqankuta rikuchinku. Bibliataq, ‘Cristowan khuska herenciata japʼiqkuna’ nispa sutichan (Rom. 8:16, 17; Apo. 14:1). Chantapis, wak llampʼu sunqu runas kallantaq, paykunapis Jesús kamachichkaptin, kay pachata herenciatajina wiñayta kawsanankupaq, japʼinqanku (Sal. 37:11).

5. Jesucristojina llampʼu sunqu kaptinchik, ¿imaynatá hermanosninchik qhawawasun?

⁵ Tukuy tiempo hermanosninchikta qhaparpachaptinchik, paykunaqa, mana ñuqanchikwan kayta munanqankuchu nitaq chimpamullawasunpischu. Jesusjina llampʼu sunqu kaptinchiktaq, hermanosninchikqa, ñuqanchikwan kaspa kusikunqanku. Llampʼu sunqu kayqa, Diospa  espiritunpa puquyninmanta jamun, Diospa nisqanmanjina puriqkunapitaq rikukun (Gálatas 5:22-25, ñawiriy). Jehovaqa, espíritu santonniqta llampʼu sunqu runasta yachachin, ñuqanchikpis chay runaswan khuska kayta, ¿munanchikcharí?

¡May kusisqas kanku khuyakuqkunaqa!

6. ¿Imaspí khuyakuyniyuq kasqanchik rikukun?

⁶ Jesús Urqupi yachachichkaspa nillarqataq: “Kusikuyniyojmin kanku khuyakojkunapis, imaraykuchus paykunaqa khuyakuyta tarenqanku”, nispa (Mat. 5:7). ‘Khuyakuqkunaqa’, wakchasta khuyakuspa, munakuywan paykunata qhawanku. Jesusqa, runata ñakʼariqta rikuspa, paykunamanta ‘sunqunta nanachikuspa’, ‘khuyakuspa’ ima, yanaparqa (Mat. 14:14; 20:34, DIOS PARLAPAWANCHEJ). Ñuqanchiktapis, munakuyninchik khuyakuyniyuq kanapaq, tanqawanchik (Sant. 2:13).

7. ¿Imatá Jesús khuyakusqanrayku ruwarqa?

⁷ Juk kutiqa, Jesús samarikuyta munarqa. Chaywanpis, achkha runas maskʼaq risqankuta rikuspa, “khuyakuywan qhawarqa, mana michejniyoj ovejas jina kasqankurayku. Chantá paykunaman tukuy imata yachachiyta qallarerqa” (Mar. 6:34). Ñuqanchikpis Jesusjina runaman Diospa Reinonmanta, khuyakuyninmanta ima, willanchik. Jinata ruwaspataq, ¡mayta kusikunchik!

8. ¿Imaraykutaq khuyakuyniyuq kaqkuna kusisqas kanku?

⁸ Khuyakuqkunaqa, kusikuyniyuq kanku imaptinchus, “paykunaqa khuyakuyta tarenqanku”. Runamanta khuyakuptinchik, paykunapis ñuqanchikmanta khuyakunqanku (Luc. 6:38). Chantapis, Jesús nirqa: “Sichus contraykichejta juchallikojkunata perdonankichej chayri, ajinallatataj janaj pachapi kashaj Tataykichejpis juchasniykichejta pampachanqa”, nispa (Mat. 6:14). Arí, Jehovaqa, khuyakuqkunap juchasnillankuta pampachanqa.

¿Imaraykutaq ‘allinyachiqkuna’ kusisqas kanku?

9. Allinyachiq runa kaspa, ¿imatá ruwasun?

⁹ Jesús nirqa: “Kusikuyniyojmin kanku allinyachej kunaqa, imaraykuchus paykunaqa Diospa wawasnin nisqa kanqanku”, nispa. Kay kʼacha kaymanta parlasqanqa, kusichillawanchiktaq (Mat. 5:9). Allinyachiq runas kaptinchik, mana “sumaj kawsaqesta phiñanachi[sunchu]”, nitaq cuento qʼipi kasunchu nitaq wakkuna cuento qʼipis kanankuta saqisunchu (Pro. 16:28). Chantapis allinyachiq runa kaptinchikqa, parlasqanchikwan, ruwasqanchikwan ima, hermanoswan wak runaswanpis, allinpi kawsakusqanchikta rikuchisun (Heb. 12:14). Astawanraq Jehová Dioswan allinpi kananchikpaq kallpachakusun (1 Pedro 3:10-12, ñawiriy).

10. ¿Imaraykutaq “allinyachej kunaqa” kusisqas kanku?

¹⁰ Jesús nisqanmanjina “allinyachej kunaqa” kusisqas kanku, imaptinchus “Diospa wawasnin nisqa kanqanku”. Akllasqasqa, Jesuspi iñisqankurayku, ‘Diospa wawasnin’ kanqanku (Juan 1:12; 1 Ped. 2:24, MOSOJ TESTAMENTO). ¿Imá nisunmantaq allinyachiq ‘waq ovejasmantarí’? Jesús janaqpachamanta, akllasqaswan khuska Waranqa Watasta kamachimuchkaptin, payqa, chay ovejaspaq ‘Wiñaypaq Tatan’ kanqa (Juan 10:14, 16; Isa. 9:6; Apo. 20:6). Waranqa watas tukukuptintaq, Jallpʼapi kawsaq allinyachiqkunaqa, chiqamanta Diospa wawasninman chayanqanku (1 Cor. 15:27, 28).

11. ‘Diosmanta jamuq yachaywan’ yanapachikuptinchik, ¿imaynatá wakkunawan kawsasun?

¹¹ ‘Sunqu tiyaykuchiq Dioswan’ allinpi kananchikpaqqa, tukuy kʼacha kaykunasninta kawsayninchikpi  rikuchina tiyan (Fili. 4:9). ‘Diosmanta jamuq yachaywan’ kawsayninchikpi yanapachikuptinchikqa, tukuywan allinta kawsakusunchik (Sant. 3:17). Tukuywan allinta kawsakuptinchiktaq, kusisqa kasun.

“Kʼanchayniykichejqa kʼanchachun”

12. a) ¿Imatá Jesús kʼanchaywanjina Diosmanta yachachiymanta nirqa? b) ¿Imaynatá kʼanchayninchikta kʼancharichinchik?

¹² Yachakunchikjina, allinta runa masinchikwan kawsakunan tiyan. Chayrayku, paykunata kʼanchaywanjina Diosmanta yachachispa yanapasunman (Sal. 43:3). Jesús discipulosninman nirqa: “Qankunaqa kay pachapaj kʼanchay kankichej”, nispa. Chayrayku, kʼanchayninkuta sumaqta kʼancharichinankuta kamachirqa, runa ‘allin ruwasqasninkuta’, paykunata yanapayta munasqankuta ima, rikunankupaq. Kʼanchayninkuqa, “runaspa ñawpaqempi” kʼancharinqa, Diosmanta willaptinku (Mateo 5:14-16, ñawiriy). Kay tiempopitaq, runata yanapaptinchik kʼanchayninchik kʼancharin, allin willaykunata “tukuy nacionespi” nisunman “tukuy kay pachapi” willaptinchikpis, kʼancharillantaq (Mar. 13:10; Mat. 26:13). ¿Manachu kusikunchik jinata ruwachkasqanchikmanta?

13. ¿Imaspí cristianos kasqanchik rikukun?

¹³ Jesús nirqa: “Orqo patapi llajtaqa mana pakasqa kayta atinchu”, nispa. Arí, Orqo patapi llaqtaqa, karumantapis sutʼita rikukun. Jinallataq, Diospa Reinonmanta willaqkunaqa, allin ruwasqasninkumanta, llimphu kayninkumanta, maychus kaqta kawsasqankumanta ima, riqsichikunku (Tito 2:1-14).

14. a) ¿Imaynataq ñawpa tiempopi kʼanchana karqa? b) ¿Imaynatataq kʼanchayninchikta mana ‘wichʼiwan kʼunpuykusunchu’?

¹⁴ Jesús nirqa: “Nillataj pipis kʼanchayta japʼichinchu wichʼiwan kʼumpuykunampaj. Pillapis kʼanchata japʼichispaqa, pataman churan wasipi tukuy kajkunata kʼanchanampaj”, nispa. Ñawpa tiempopi kʼanchanaqa, oliva aceitewan juntʼasqa yuritujina karqa. Mechantaq, aceiteta chʼunqaspa kʼanchaq. Kʼanchanatataq, candelero pataman churaq kanku, wasintinta kʼanchananpaq. Kʼanchanataqa, ni pi wichʼi uraman churanmanchu karqa (ñawpa tiempopi wichʼiqa, sumaq simpʼasqa canastajina karqa, chaymantaq yaqha chunka pusaqniyuq librasjina yaykuq, chaytataq trigota, granota, wak mikhuykunata ima, medinankupaq apaykachaq kanku). Chayrayku Jesusqa, discipulosnin kʼanchayjina kasqankuta mana ‘wichʼiwan kʼumpuykunankuta’ munarqachu; astawanpis kʼanchayjina Diosmanta willayninkutaqa, ni imawan pakaykunankuchu karqa. Chayrayku, mana jaykʼaq saqinachu qhatiykachay, churanakuy ima, chiqa yachayta pakachinawanchikta, astawanqa runaman Diosmanta willanallapuni.

15. Allin ruwasqasninchik, ¿imatá ruwanankupaqtaq runata tanqan?

¹⁵ Jesús kʼanchanamanta parlaytawan, discipulosninman nirqa: “Ajinallatataj kʼanchayniykichejqa kʼanchachun runaspa ñawpaqempi, paykuna allin ruwasqasniykichejta rikuspa, janaj pachapi kashaj Tataykichejta jatunchanankupaj”, nispa. Wakin runasqa, allin ruwasqasninchikta rikuspa, Diosta yupaychayta qallarinku. Kayta yachayqa, kay pachapi ‘chʼaskasjina kʼanchanallanchikpaqpuni’, yanapawanchik (Fili. 2:15).

16. Kay ‘pachapaq kʼanchay kasqanchikrayku’, ¿imatá ruwana tiyan?

¹⁶ Kay ‘pachapaq kʼanchay kasqanchikrayku’, Diospa Reinonmanta runaman willana, yachachina ima. Chaywanpis mana chayllachu, apóstol Pablo nirqa: “Chayrayku kʼanchaymanta kajkuna jina kawsaychej. Chay kʼanchaymantataj jamun tukuy kʼacha kay, cheqan  kay, cheqa kaj ima”, nispa (Efe. 5:8, 9). Kawsayninchikqa, Diosta yupaychasqanchikta rikuchinan tiyan. Apóstol Pedrotaq, jinata yuyaychawanchik: “Allinta kawsakuychej mana creejkuna ukhupi. Paykunaqa kunan sajrata qankunapaj rimanku, sajra runaspis kawajchej jina. Chaywampis Diospa watukunan pʼunchaypi payta jatunchanqanku, allin ruwasqasniykichejta rikuspa” (1 Ped. 2:12). Mayqin hermanowanpis mana allinta kawsaptinchik, ¿imatá ruwana tiyan?

“Wawqeykiwanraj allinyakamuy”

17-19. a) ¿Ima jaywanamantataq kay Mateo 5:23, 24 pʼitikunapi parlachkarqa? b) Jesús nisqanmanjina, ¿imaraykutaq hermanosninchikwan allinyakuy may allinpuni kasqanta nisunman?

¹⁷ Jesús Urqupi yachachichkaspa, discipulosninta hermanosninkuwan mana phiñanakunankuta, nitaq paykunata pisipaq qhawanankuta, kamachirqa. Yuyaycharqataq, hermanonkuwan phiñanasqa kaptinku, usqhayllata allinyakunankuta (Mateo 5:21-25, ñawiriy). Jesuspa yuyaychasqanpi tʼukurina. Qamqa, juk jaywanata temploman apachkanki, chayaspataq hermanoyki qampaq phiñasqa kasqanta, yuyarikunki. ¿Imatá ruwanayki tiyan? Jaywanaykita altarpa ñawpaqinpi saqispa, hermanoykiwan allinyakamunayki tiyan. Hermanoykiwan allinyakuspataq, temploman kutiwaq, jaywanaykita jaywanaykipaq.

¹⁸ Jaywanataqa, Jehovap templonman apaq kanku, chaykunamantataq animales astawan kaq, qʼulachispa Jehovaman jaywanankupaq. Moisesniqta qusqa Ley nisqanmanjina, israelitasqa, Diosta yupaychanankupaq, jaywanasta jaywanankupuni karqa. Chaywanpis, juk israelita jaywananta jaywanan kachkaptin, hermanon paywan phiñasqa kasqanta yuyarikuptinqa, hermanonwanraq allinyakamunan karqa. Jesús nirqa: “Altarpa ñawpaqenman jaywanaykita saqey. Ñawpajta wawqeykiwanraj allinyakamuy. Chaymanta kutimusparaj, apamusqaykita Diosman jaywayta atinki”, nispa. Arí, Ley nisqanmanjina ruwanamantaqa, astawan allin karqa hermanonwan allinyakamunan.

¹⁹ Chaywanpis, mana sutʼita yachakunchu imayna juchamantachus, imayna jaywanamantachus, Jesús parlasqanta. Chayrayku israelitaqa, hermanon paywan phiñasqa kasqanta yuyariptinqa, ima jaywanapis kachun, saqinan karqa. Jaywanan uywa kaptinqa, sacerdotespa pationpi “altarpa ñawpaqenman” qʼulachinanpaq, kawsachkaqta saqinan karqa. Hermanonwan allinyakuspataq, temploman kutispa chay jaywananta jaywanman karqa.

20. Pi hermanollawanpis phiñasqa kaptinchik, ¿imaraykutaq usqhayllata paywan allinyakunanchik tiyan?

²⁰ Dios yupaychayninchikta allinpaq qhananpaq, allinta hermanosninchikwan kawsana tiyan. Israelitas hermanosninkuwan mana allinpi kaptinku, Diosqa, jaywanasninkuta qhasi mana kaqpaq kasqanta, qhawaq (Miq. 6:6-8). Chayrayku Jesús, discipulosninman nirqa: “Sichus piwampis phiñanakuytawan quejaman rishanki chayqa, paywan allinyakapuy”, nispa (Mat. 5:25).  Pablopis kikillantataq qillqarqa: “Phiñakuspaqa, ama juchallikuychejchu, nitaq inti yaykunankama phiñasqallapuni kaychejchu. Nillataj Kuraj Supaytapis uyariychejchu”, nispa (Efe. 4:26, 27). Pillapis phiñachinawanchikpaqjina mana allin kaqta ruwaptinqa, usqhayllata paywan allinyakuna tiyan. Mana chayta ruwaptinchik, ‘phiñasqallapuni kasunman’, Supaytaq tuqllasninman urmachiwasunman (Luc. 17:3, 4).

Runa masinchikta jatunpaqpuni qhawana

21, 22. a) ¿Imaynatá Jesús kamachisqanmanjina kawsasunman? b) ¿Imatá qhipan yachaqananpi yachakusun?

²¹ Jesús Urqupi yachachisqanmanta yachakusqanchik, runa masinchikta munakuywan, jatunpaq qhawananchikpaq ima, tanqawanchik. Juchasapa kaspapis, Jesuspa kamachisqanmanjina kawsayta atisunman, imaptinchus Jehová, Jesús ima, ruwayta atisqallanchikta suyanku. Jehovap yanapayninta mañakuspa, chaymanjina ruwaptinchik; llampʼu sunquyuq, khuyakuyniyuq, allinyachiq runas ima, kasun. Chantapis, Jehovata jatunchasunchik, kʼanchayjina runaman yachachispa, mana chayllachu, hermanosninchikwan ima chʼampaypis kaptin, usqhayllata paykunawan allinyakusunchik.

²² Tukuchanapaq, Dios yupaychayninchikta allinpaq qhawananta munaptinchikqa, runa masinchikwan allinta kawsakuna tiyan (Mar. 12:31). Qhipan yachaqanapi, Jesús Urqupi yachachisqanmanta, wak yachachiykunatañataq qhawasun, chaykunataq runapaq allin kaqta ruwananchikpaq yanapawasun. Jesús Urqupi yachachisqanqa, ni imawan kikinchakunchu, chay yachachiykunapi tʼukurispataq tapurikuna: “¿Munakuywanchu runa masiyta qhawani?”, nispa.

[Sutʼinchaynin]

¿Imatá kutichiwaq?

• ¿Imaynataq ‘llampʼu sunquyuq’ runa?

• ¿Imaraykutaq ‘khuyakuyniyuq’ runas kusisqas kanku?

• ¿Imaynatá kʼanchayninchikta kʼancharichisunman?

• ¿Imaraykutaq hermanosninchikwan usqhayllata allinyakunanchik tiyan?

[Tapuykuna]

[8 paginapi dibujo/foto]

Kʼanchayninchikta, Diospa Reinonmanta runaman willaspa, kʼanchachinchik

[9 paginapi dibujo/foto]

Kawsayninchikqa, Diosta yupaychasqanchikta rikuchinan tiyan

[10 paginapi dibujo/foto]

Tukuy imata ruwana, hermanosninchikwan allinyakunapaq