Ke Ini Owo Fo Akpade

Ke Tuesday, July 17, 2007, ke n̄kpọ nte n̄kanika itiaba mbubịteyo, ubomofụm ama ọfiọnọde ọkpọn̄ usụn̄ ke an̄wambehe ubomofụm oro ata ekese ubomofụm ẹsibehede ke Brazil, ke São Paulo. Ubomofụm oro ama ebe ọkọtọ ebiet ubon mbiomo, ndien n̄kpọ nte owo 200 ẹma ẹkpan̄a.

ẸKOT unọmọ emi ndiọkn̄kan unọmọ ke Brazil, ndien mbon oro owo mmọ akakpade idifreke unọmọ emi. Claudete esịne ke otu emi. Enye okosụk ese ekebe ndise ke ini okokopde ke mbụk n̄kpọntịbe ete ke ubomofụm ọduọ. Renato eyen esie ekesịne ke ubomofụm oro. Enye ekedi isua 26 kpọt, okonyụn̄ oyom ndidọ ndọ ke October. Claudete ke mbrenyịn ama odomo ndikot enye ke urụk ukopikọ edi owo ikọbọrọke. Enye ama ọduọ ke isọn̄ atua ikopke ndọn̄esịt.

Eren emi Antje okoyomde ndidọ ama akpa ke mbabuat n̄kpọntịbe ubomisọn̄ ke January 1986. Ibuot ama oyon̄ Antje ke ini enye okokopde se iketịbede. Enye ọkọdọhọ ete, “N̄kenịmke. N̄kekere ke ndaba idiọk ndap ye nte ke nyedemede ndikụt ke idịghe akpanikọ. Idem ama enyek mi onyụn̄ abiak mi nte n̄kpọ eke ẹdọhọde ke owo atuak mi idịbi.” Antje ama enen̄ede ofụhọ ke isua ita. Okposụkedi se ikande isua 20 ẹbede tọn̄ọ n̄kpọ emi eketịbe, idem esisụk enyenyek enye ke ini enye etide n̄kpọ emi.

Ọsọsọn̄ nditịn̄ ọkpọsọn̄ ndịk, eyịghe, ibikpai, ye nnanenyịn oro utọ enyene-ndịk n̄kpa unana idotenyịn emi esidade edi. Nte ededi, mme owo ẹsisụk ẹfofụhọ idem ke ini ẹfiọkde ke owo ọmọn̄ akpa, utọ nte ke ini owo ọdọn̄ọde udọn̄ọ ebịghi. Akanam idụhe owo oro enen̄erede eben̄e idem ebet n̄kpa owo esie. Eka Nanci ama akpa ke 2002 ke ama ọkọdọn̄ọ ebịghi. Kpa ye oro Nanci ọkọfiọkde ke eka imọ ama ọdọn̄ọ ebịghi, ibuot ama oyon̄ enye ke ini eka esie akakpade, enye onyụn̄ osụhọde etetie ke isọn̄ ufọkibọk. Eketie enye nte ke uwem iwọrọke n̄kpọ ndomokiet. Isua ition ẹmebe idahaemi, edi enye esisụk atatua ke ini etide eka esie.

Dr. Holly G. Prigerson ọkọdọhọ ke “mme owo isifreke owo emi akpade ofụri ofụri.” Edieke owo fo akpade, edide ke mbuari m̀mê idịghe, afo emekeme ndibụp ete: ‘Ndi ọdiọk owo ndifụhọ? Didie ke n̄keme ndiyọ n̄kpa owo mi? Ndi nyafiak n̄kụt enye tutu amama?’ Ibuotikọ oro etienede ọyọbọrọ mme mbụme emi ye mme mbụme efen oro afo enyenede.

[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 3]

EVERTON DE FREITAS/AFP/Getty Images