Avo Nzolw’aku Ofwidi

Kina Kiazole kia 17 kia ngonde a Yuli ya mvu a 2007 muna ola nsambwadi ya fuku, ekumbi dimosi di’ezulu diabwa mu sumbula kuna yanzala kia São Paulo, kuna Brasil. Ekumbi di’ezulu dialutakana yanzala kiawonso yo bwila muna vula dia lundila lekwa. Tezo kia 200 za wantu bafwa mu sumbula kiakina.

E Sumbula kiaki kiayikilwa vo i sumbula ki’ekumbi di’ezulu kiavonda wantu ayingi kuna Brasil, ka kilendi vilakanwa ko kw’awana bafwilwa azolw’au. Claudete wakala mosi mun’awana bafwilwa azolw’au. Vava katalanga televizau wawá e nsangu za sumbula ki’ekumbi di’ezulu. E mwan’andi Renato mun’ekumbi diadina kakala. Kimbuta kia mvu 26 kakala. Wakubamanga mu sompa muna ngonde ya Oktoba. Claudete wambokela mu telefone andi ya celular, kansi kantambulwila ko. Wabwa va ntoto yo yantika kaza ye dilu.

Muna ngonde a Yanuali ya mvu a 1986, Antje wafwilwa nzitikila mu sumbula ki’ekalu. Vava kawa e nsangu zazi, wafwa kiambu. “Kiakwikila dio ko. Yabadikila dio nze ndozi yambi yalota yo vingila vo ke ikala ya ludi ko vava isikama. Yayantika zakama ye ndunzi zangolo nze má kiantatikanga mu vumu.” Antje wakala ye ntantu zazi mu mvu ntatu. Kana una vo mvu 20 miviokele kala tuka kiabwila e sumbula kiaki, ozakamanga vava kesungamenanga dina diabwa.

Ke dilendakana ko mu yika e ntantu, lukatikisu, mpasi ye kondwa kwa vuvu kutwasanga lufwa lwa kinsalukisa lwa nzolw’eto. Kana nkutu vo nzolw’eto kafwididi mu sumbula ko, kansi kimbevo kia kolo kianda kindidi, e ntantu zayingi kaka zikalanga. Kavena muntu ko wakubama mu zizidila ntantu za lufwa lwa nzolw’andi. Muna mvu a 2002 ngudi a Nanci wafwa mu mpasi za mayela ma kolo kianda. Kana una vo i wau, vava kafwa, Nanci wabwa vana ntoto muna lupitalu yo fwa kiambu. Wamona vo e zingu kiandi ke kiakala diaka mfunu ko. Mvu ntanu miviokele kala, kansi vava keyindulanga ngudi andi, dila kedilanga.

Dotolo Holly G. Prigerson wavova vo, “o wantu ke besinga vevoka ko mu ntantu za fwilwa azolw’au, bafwete zo kulukiana kaka.” Avo fwidilu nzolw’aku mu sumbula yovo mu mayela, nanga lenda yuvula: ‘Nga diambote mu kendalala? Aweyi ndenda zizidila e ntantu za lufwa lwa nzolw’ame? Nga tusinga monana diaka?’ Elongi dilanda divana e mvutu za yuvu yayi ye yakaka yikutokanesanga.

[Avwe a Foto zina muna lukaya lwa 3]

EVERTON DE FREITAS/AFP/Getty Images