Muta Mutu ye Mu Lata Ha Timela

La bubeli, manzibwana a lizazi la July 17, 2007, ka nako ya 7 kiloko, fulai ye ne longile batu ne i biukile ku zwa mwa mukwakwa mwa libala la lifulai mwa São Paulo le li patehile hahulu mwa Brazil. Fulai ye, ne i tulile mukwakwa o mutuna ni ku yo lenga mwa muyaho mo ku bulukelwanga libyana. Batu ba ba bat’o ba 200 ne ba shwile mwa kozi yeo.

KOZI yeo, ye taluswa sina kozi ye maswe hahulu ya lifulai ye kile ya ezahala mwa Brazil, ha i na ku libalwa ki batu ba ne ba shwezwi ki balatiwa ba bona. Bo Claudete ni bona ne ba shwezwi ki mulatiwa wa bona mwa kozi yeo. Ne ba utwile za kozi ya fulai yeo ha ne ba sweli ku buha TV. Mwan’a bona Renato, na li mwa fulai yeo. Na li wa lilimo ze 26 fela. Na hupula ku nyala mwa kweli ya October. Bo Claudete ba lika ka t’ata ku lizeza mwan’a bona luwaile fa luwaile lwa ku fumbata, kono na sa alabi. Ba wela fa bulilo ni ku kala ku lila maswe.

Bo Antje ne ba shwezwi ki munna ya na bata ku ba nyala, mwa kozi ye maswe ya fa mukwakwa ka January 1986. Ha ne ba utwile za kozi ye, ne ba mbemukile. Ne ba bulezi kuli: “Sa pili ne ni nahana kuli ne si niti. Ne ni ikutwa kuli ne ni lola tolo ye maswe ni kuli ha ni ka pundumuka fa buloko, ni ka fumana kuli haki niti. Ne ni sabile maswe mi se ni kala ku utwa hahulu butuku inge kuli ku na ni mutu ya ni natile mwa mba.” Bo Antje ne ba bile mwa maswabi a matuna ka lilimo ze talu ze ne tatami. Nihaike kuli se ku fitile lilimo ze fitelela 20 ku zwa fo ne i ezahalezi kozi yeo, ba sa sabanga maswe ha ba nahana ze ne ezahezi.

Ha ku konahali ku talusa ka manzwi butuku bo ba utwanga batu kwa lipilu ha ba shwelwa ki mutu ye ba lata mwa kozi ka sipundumukela. Kono nihaikaba kuli ba ziba kuli mulatiwa wa bona wa timela, sina mo ku belanga haiba u kulile ka nako ye telele, ni fo maswabi a banga a matuna hahulu. Ha ku na mutu ya itukisezanga lifu la mulatiwa. Bomahe Nanci ne ba timezi mwa silimo sa 2002 hamulaho wa ku kula ka nako ye telele. Kono ka lizazi le ne ba timezi, Nanci na inzi fa bulilo mwa sipatela inze a felezwi ki m’ata. Ni yena na sa ikutwa kuli ha ku sa na za pilela. Se ku fitile lilimo ze ketalizoho ku zwa fo ba timelela bomahe, kono u sa lilanga ha ba hupula.

Mualafi ya bizwa Dr. Holly G. Prigerson na bulezi kuli: “Batu ha ba libalangi lifu, kono ba fitanga fela fa ku twaela.” Haiba mu latehezwi ki mwanahabo mina mwa lifu, ibe kuli ki ka sipundumekela kamba kutokwa, mu kana mwa ipuza kuli: ‘Kana ku lukile ku lila? Ni kona ku tiyela cwañi lifu la mulatiwa? Kana ni ka mu bona hape?’ Taba ye tatama i ka nyakisisa lipuzo ze ni lipuzo ze ñwi ze mu kana mwa ipuza.

[Manzwi a bañi ba siswaniso fa likepe 3]

EVERTON DE FREITAS/AFP/Getty Images