Iñiyniyuqkunamanta yachakunapaq

‘Ñuqaqa, Jehovap kamachin kani’

MARIAQA, payta waturikuqta tʼukuspa qhawan. Imaptinchus, mana tatasninmantachu tapun; manaqa, payta waturikuq jamusqa. Mariaqa, sutʼita reparan waturikuqqa, mana Nazaretmantachu kasqanta. Juchʼuy llaqtapiqa, tukuy riqsinakunku, chayrayku mana chaymanta kaqtaqa, riqsinkupacha. Chay mana riqsisqa runaqa, Mariata napaykun: “Qampi Diospa khuyakuynin kachun. [Jehová] Señorqa qanwan kashan. Tukuy warmismanta aswan bendecisqa kanki”, nispa (Lucas 1:28).

Bibliaqa, jinata galilea Nazaretmanta, Helip ususin Mariamanta niwanchik. Mariaqa, imatachus kawsayninpi ruwananta akllanan karqa. Payqa, carpintero Josewan casarakunanpaq parlarqaña, Joseqa mana qhapaqchu karqa, chaywanpis Diosman chiqa sunqu karqa. Chayrayku imaynachus Mariap kawsaynin kananqa, sutʼiña karqa; payqa, qusanwan khuska llamkʼaspa, familianta uywaysispa ima, kawsanan karqa. Kunanqa, waturikuq runaqa, Dios imatachus Mariaman kamachisqanta willan, chayta juntʼananpaqtaq, kawsayninqa wakjinaman tukunan karqa.

Biblia, Mariap kawsayninmanta pisita parlasqanmanta, ichapis tʼukunki. Imaraykuchus familianmanta pisita parlan, chantá imayna warmichus kasqanta, ima rikchʼayniyuqchus kasqanmanta ima, ni imata parlanchu. Chaywanpis, Mariamanta pisi sutʼinchasqanpiqa, sumaq yachayta tarisunman.

Mariamanta sumaqta yachakunapaq, ñawpaqtaqa, llulla religionkuna yachachisqankuta, qunqayman churana. Imaptinchus Mariataqa, cuadrospi dibujasqata, valorniyuq rumimanta ruwasqata, yesomanta ruwasqasta ima, rikuchinku. Chantapis, imastachus Mariamanta mana entiendey atina yachachiykuna nisqankuta qunqayman churana, imaraykuchus kay wakcha warmita, “Diospa Maman” “Janaqpachapi Kamachiq” nispa, sutichanku. Astawanpis Biblia, Mariap iñiyninmanta parlasqanpi atienekuna, chantá, imatachus paymanta yachakuyta atisqanchikta, qhawarina.

Juk ángel Mariata waturikun

Qam ichapis, pichus Mariata waturikusqanta yachanki, payqa mana juk runachu karqa, manaqa ángel Gabriel karqa. Chantá, “tukuy warmismanta aswan bendecisqa kanki” niptin, Mariaqa, “tʼukorqa”, tapukurqataq imaraykutaq ajinamanta napaykusqanta (Lucas 1:29). ¿Pitaq ajinamanta bendecichkarqa? Mariaqa, mana pipis payta sumaqpaq qhawanankuta suyachkarqachu, chaywanpis angelqa, Diospaq aswan bendecisqa kasqanmanta parlachkarqa, chaytaq Mariapaqqa, may allin karqa. Chantapis Mariaqa, Dios payta sumaqpaq qhawaptinpis, paypa munayninta ruwananpaq kallpakullarqapuni. Ñuqanchikpis Dios sumaqpaq qhawanawanchikpaq mayta kallpakunchik chayqa, mana jatunchakuspa nisunmanchu allinpaqña qhawasqa kasqanchikta, Mariaqa chayta sumaqta yacharqa. ¿Imatá? Dios jatunchakuqkunap contranta sayaykusqanta, kʼumuykuqkunatataq, yanapasqanta (Santiago 4:6).

Mariaqa, kʼumuykukuq sunqu kanan karqa, imaptinchus angelqa, ni imawan kikinchakuq ruwananmanta parlachkarqa. Payqa, juk wawitayuq kanan karqa, chay wawitataq, tukuy runasmanta aswan riqsisqa kanan karqa. Chantapis Gabriel nirqa: “[Jehová] Diostaj David tatanpa trononta payman konka. Jacobpa ayllunpitaj wiñaypaj camachenka. Gobiernonmantarí  mana tucucuynin” kanqachu, nispa (Lucas 1:32, 33, MOSOJ TESTAMENTO). Mariaqa, waranqa watasmanta aswan ñawpaqta, Dios, Davidta, mirayniykimanta wiñaypaq kamachinqanku nisqanta yacharqa (2 Samuel 7:12, 13). Chay wawaqa, ¡Mesías kanan karqa, pitachus Diospa llaqtan unaytaña suyachkarqa!

Chantapis, chay angelqa nillarqataq “patapi kaq Diospa Churin” sutichasqa kananta. ¿Imaynatá Mariaqa Diospa wawanta paqarichikunman karqa? ¿Imaynatá wawayuq rikhurinman karqa? Payqa, Josewan casarakunankupaq parlasqaña, chaywanpis manaraq casarakurqachu, chayrayku mana manchachikuspa angelta jinata tapurqa: “Chantá imaynataj kay kanqa? Noqaqa qharita mana rejsinichu”, nispa (Lucas 1:34, Qheshwa Biblia). Mariapaq qhariwan mana puñuykusqanqa, mana pʼinqaychu karqa, astawanpis mana khuchichakusqanta may sumaqpaq qhawarqa. Kay tiempopitaq, may chhika waynas, sipaskuna ima, khuchichakuymanta wañurichkanku, mana jinata yuyaqkunatataq, asipayanku. Chiqamanta kay pachapi runasqa, yuyayninkuta tikrachinku, Jehovataqrí ni jaykʼaq chayta ruwanchu (Malaquías 3:6). Diosninchikqa, Mariap tiemponpijina, kay tiempopipis, khuchichakuypi mana urmaqkunata may allinpaq qhawan (Hebreos 13:4).

Mariaqa, Diosman chiqa sunqu kaspapis, mana juchamanta kacharisqachu karqa. Chayrayku, ¿imaynatataq, mana juchayuq Diospa wawanta paqarichikunman karqa? Ángel Gabriel nirqa: “Espiritu Santo qanman jamonqa, Diospa atiynintaj llanthusonqa; chay mana juchayoj nacej wawaqa sutichasqa kanqa Diospa Churin”, nispa (Lucas 1:35). “Mana juchayoj” nispaqa, llimphu, mana chʼichiyuq, Diospaq tʼaqasqa kasqanta niyta munan. Runasqa, juchasapas kasqankuta wawasninkuman herenciatajina saqinku. Chayrayku kay kutipi, Jehovaqa mana jaykʼaq rikukurqajina milagrota ruwanan karqa. Imaptinchus janaq pachamantapacha, Mariap wiksanman wawanta churanan karqa, chantapis espíritu santonwan, nisunman atiyninwan, ‘llanthunan’ karqa, chay wawita ni ima juchayuq paqarikunanpaq. ¿Angelpa nisqanta María creerqachu? ¿Imatataq kutichirqa?

Mariap kutichisqan

Chiqa kaqta mana japʼikuyta munaqkuna, cristiano nichikuqkuna ima, juk warmi mana qhariwan puñuspalla wawayuq kananta, mana creeyta atinkuchu. Chay runasqa, may chhika yachayniyuq kaspapis, ángel Gabriel, “Diospajqa mana imapis mana atikojqa kanchu” nisqanta, mana entiendenkuchu (Lucas 1:37). Jatun iñiyniyuq kasqanrayku Mariaqa, angelpa nisqanta creerqa. Chaywanpis, mana imapipis creesqallantachu ninayan. Astawanpis allin yuyayniyuq runajina creenanpaqqa, pruebasta munarqa. Ángel Gabrieltaq, chiqapuni kasqanta rikuchinanpaq, ayllunmanta mana wawayuq kayta atiq Elizabetpis, Diospa milagronniqta wawayuq kananta sutʼincharqa.

¿Imatá ruwanman karqa María, Dios angelniqta nisqan, chiqapuni kasqanta yachaspa? Juk ruwayta juntʼanan karqa. Mana nisunmanchu chay may sumaq ruwayqa, Mariapaq ni ima chʼampayta apamunantaqa. Mariaqa, Josewan casarakunanpi tʼukunan karqa. ¿José,  unquq kasqanta yachaspa, casarakuyta munanmanraqchu karqa? Chantá, ichá mana ruway atinatajina qhawarqa, imaptinchus Diospa may munasqa, kuraq kaq Churinta, ukhunpi apanan karqa. Chantapis paqarikuptintaq, chay wawitata kay saqra pachamanta jarkʼanan karqa. Chaytaq may jatun ruway karqa.

Bibliaqa, wakin qharis chiqa sunqu kaspapis, Diospa kamachisqanta juntʼanankupaq iskaychakusqankuta rikuchiwanchik. Moisés, Diospa sutinpi parlamunanpaq, mana sumaqta parlayta yachasqanta nirqa (Éxodo 4:10). Jeremiaspis, Dios kamachisqanta juntʼananpaq, “waynallaraj” kasqanta nirqa (Jeremías 1:6). Jonasrí, Diospa kamachisqanta mana juntʼayta munaspa, ¡ayqirqa! (Jonás 1:3.) Mariarí, ¿imatá kutichirqa?

Mariaqa, angelman, “noqaqa Señorpa kamachin kani. Diospa munaynin ruwasqa kachun noqapi nisqaykiman jina”, nispa kutichirqa. Ajina llampʼu sunquwan, kasukuspa, kutichisqanmanta, kunankama parlakun (Lucas 1:38). Chay tiempopi kamachi sipaskuna, aswan pisipaq qhawasqa kaq kanku, patronnintataq chʼinmanta kasukuq kanku. Ajinallatataq María, Jehová patronninta qhawachkarqa. Chantapis Mariaqa, Jehová chiqa sunqu kasqanta, chiqa sunqu kamachisnin llasa kamachiykunata juntʼaptinku bendecinanta ima yacharqa, chayrayku payqa Jehovapi mayta atienekurqa (Salmo 18:25).

Diosqa, wakin kutipi, mana ruwayta atinapaqjina, imatapis ruwananchikta mañawanchik. Chaywanpis, Diospa Palabranqa, Diospi atienekunanchiktapuni niwanchik, imaynatachus María, atienekurqajina (Proverbios 3:5, 6). ¿Mariajinachu ruwasunchik? Jinata ruwasun chayqa, paypi iñiyninchik astawan wiñanqa, paytaq tʼinkawasun.

Elizabetta waturikusqan

Ángel imatachus Elizabetmanta nisqanqa, Mariata mayta kallpacharqa. ¿Pitaq Elizabetmanta astawan Mariata entiendenman karqarí? Chayrayku Mariaqa, kimsa chayri tawa pʼunchayta, chay Judap urqusninta rirqa, sacerdote Zacarías warmin Elizabetpa wasinman, yaykuptintaq, Jehová, Mariap iñiyninta juk señalniqta kallpacharqa. Mariap napaykusqanta uyarispa Elizabetqa, wiksan ukhupi wawitan kusiywan kuyuriqta reparakurqa, espíritu santowan juntʼataq, Mariata nirqa: “Señorniypa maman”, nispa. Dios, espíritu santonniqta Elizabetman sutʼincharqa, Mariap wiksanpi kaq wawitaqa Señornin, Mesías kasqanta. Chantapis Dios, Elizabetta tanqarqa, María chiqa sunqu, kasukuq kasqanmanta, “kusikuyniyojmin kanki creesqaykirayku”, nispa jatunchananpaq (Lucas 1:39-45). Chayrayku Jehová, imatachus Mariaman nisqan, juntʼananpuni karqa.

María, imatachus angelman kutichisqanqa, Lucas 1:46-55 pʼitikunapi qillqasqa kachkan. Bibliamanta kay pʼitikunallapi Mariap nisqanmanta astawan sutʼinchariwanchik. Chaypi agradecekuq sipas kasqanta rikukun, Mesiaspa maman kananmanta Diosta jatunchasqanrayku. Chantapis paypa parlasqanqa rikuchin, imayna iñiyniyuqchus kasqanta, imaptinchus Jehovamanta rikuchin, uqharikuqkunata, atiyniyuqkunata ima, kʼumuykachachisqanta, astawanpis wakchasta, kʼumuykukuq sunquwan yupaychaqkunatataq, yanapasqanta. Chantapis nisqanqa, Diospa Palabranta sumaqta riqsisqanta rikuchillantaq, imaptinchus yachakusqanmanjina payqa, iskay chunka kuraq parlaykunata, Hebreo qillqamanta uqharirqa.

Chantapis Mariaqa, Diospa Palabranta ñawirisqanpi, allinta tʼukurisqanta rikunchik. Chantá yuyasqanmanjinalla kutichinanmantaqa, llampʼu sunquwan Bibliap nisqanwan kutichirqa. Mana chayllachu, wiksan ukhupi wawita kaqpis, paqarikuytawan wiñaspa kikillantataq ruwarqa: “Kay yachachisqayqa mana noqajtachu, manachayqa Kachamuwajniypata”, nispa (Juan 7:16). Ñuqanchikpis allin kanman tapurikunanchik: “¿Paykunajinachu, Bibliata jatunpaq qhawani? Chayri, ¿yachasqaymanjinallachu yachachiyta munani?”, nispa. Mariap kutichisqanqa, sutʼita rikuchiwanchik imatachus ruwananchikta.

Mariaqa, Elizabetwan kimsa killata qhipakurqa, iskayninku maytachá kallpachanakurqanku (Lucas 1:56). Kaytaq yuyarichiwanchik, allin amigosta akllakuyqa, may sumaq kasqanta.  Ñuqanchikpis, Diosta chiqamanta yupaychaqkunawan, amigosta ruwakusun chayqa, astawan Diosta yupaychaypi ñawpaqman risun, Diosmantaq astawan qayllaykusun (Proverbios 13:20). Kunanqa, María wasinman kutinpunan karqa. ¿Imatataq José, munasqan María unquq kasqanta yachaspa ninman karqarí?

María, Josewan

Mariaqa, mana unquq kasqan sutʼi kaptinraqchu, Josewan parlarqa. Manaraq willachkaspaqa, ichapis, imatachus kay chiqa sunqu runa, ninanpi tʼukurirqa. Chaywanpis, mana manchachikuspa, imatachus ángel nirqa sutʼita willarqa. Joseqa, mayta llakikurqa. Imatachus munasqan María nisqanmanta, creeytachá munarqa, chaywanpis mana jaykʼaq chay ruwakusqanmanta tʼukurqa. Bibliaqa, José imaspichus tʼukurisqanta mana niwanchikchu, chaywanpis divorciakuyta munasqanta niwanchik, imaptinchus chay tiempopi casarakunapaq parlasqa kaqkunataqa, casarasqatajinaña qhawaq kanku. Chayrayku Joseqa, Mariata mana pʼinqaypi rikhurichiyta, nitaq jasutʼichiyta munaspa, pakayllamanta divorciakuyta munarqa (Mateo 1:18, 19). Mariaqa, José mana creesqanmanta llakiyninwan mana atipachikurqachu. Astawanpis, kʼacha runa José llakisqa kasqanmantachá, sunqunta nanachikurqa.

Jehovaqa, José imatachus munasqanta, mana ruwananta saqirqachu. Chayrayku musquyninpi, juk ángel, María milagroniqta unquq kachkasqanta nirqa. Ajinapi Josep sunqun tiyaykapurqa, María imatachus Jehovap nisqanmanjina ruwachkasqantataq, ruwaysirqa. Chaymantataq, Mariawan casarakurqa, jinamanta Jehová Diospa Churinta tukuy sunqu uywarqa (Mateo 1:20-24).

Imaynatachus iskay waranqa watas ñawpaqta, José, Mariawan kawsakusqankumanta, casarasqas kaqkuna, casarakuyta yuyaqkuna ima, mayta yachakunkuman. Joseqa, María juk sumaq mama kasqanta rikuspa, Jehová angelninniqta kamachisqanta juntʼasqanmanta ima, maytachá kusirikurqa. Chantapis Joseqa, imata ruwanapaqpis Diospi atienekuna, may allinpuni kasqanta yacharqa (Salmo 37:5; Proverbios 18:13). Chantapis, familianmanta umajina kaspa, ruwananpaq tukuy ima yuyaychakusqanpi, khuyakuynin, kʼacha kaynin ima, rikukullarqapunichá.

María, Josewan casarakuyta munasqanmanta, ¿imatataq yachakunchik? Rikunchikjina Joseqa, Mariap nisqanta mana creeyta atillarqachu, chaywanpis payqa, mana iskaychakuspa, José familianmanta uman kananta suyakullarqapuni. Chantapis, pacienciawan suyakuyqa, may allin kasqanta yachakurqa, chaytaq kay tiempomanta hermanaspaq, may sumaq yachachiy. Chantapis José, Mariawan, puraqmanta sutʼita mana llullakuspa parlayqa, allin kasqanta, rikurqanku.

José, Mariawan casarasqa kawsayninkuta sumaqmanta qallarirqanku. Imaptinchus iskayninku Jehovata imamantapis astawan ñawpaqta munakurqanku, chantapis allin tatas, munakuniyuqtaq kayta munarqanku. Astawanpis, jatuchaq chʼampaykunata atipananku karqa, jatuchaq tʼinkastataq, japʼinanku karqa. Paykunaqa, tukuy tiempomanta aswan riqsisqa runata, uywananku karqa nisunman Jesusta.

[19 paginapi dibujo/foto]

Casarakunapaqqa, Diosta munakuy aswan jatun