Jach yanchaj u fejoʼob

«Teneʼ u palitsilen yuumtsil»

MARÍAEʼ jach jaʼakʼ u yóol le ka tu paktaj le máax taal xíimbaltkoʼ. Le uʼulaboʼ maʼ tu kʼáataj tuʼux yaan u taata wa u maama Maríaiʼ, tumen María taal u yile. Letiʼeʼ u yojel maʼ nazaretil le máakaʼ tumen tiʼ upʼéel kaaj chichneʼ séebaʼan u yilaʼal máax táanxel tuʼux u taal, yéetel le máax xíimbaltikoʼ jeʼel tuʼuxak ka xiʼikeʼ chíikaʼan yaanal tuʼux u taal. Le máak túunaʼ tu yaʼalajtiʼ: «¡Kin tsikikech, jach kʼambeʼenchajaʼanech! Yuumtsil yaan ta wéetel, Jajal Dios tsʼoʼok u kiʼtʼantikech ichil tuláakal koʼoleloʼob» (Lucas 1:28).

Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ u taata Maríaeʼ Elí, tiʼ u taal tiʼ u kaajil Nazareteʼ. Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ Maríaeʼ, tsʼoʼok u éejemtik u tsʼoʼokol u beel yéetel José, utúul máak óotsil, baʼaleʼ jach yaan u fe tiʼ Dios. Bey túunoʼ Maríaeʼ yaan u kʼaʼabéettal u yáantik u yíicham utiaʼal ka yanak baʼaxoʼob kʼaʼabéettiʼob yéetel u kanáantik le u paalaloʼob kun antaltiʼoboʼ. Baʼaleʼ, chéen ka tu yilaj u kʼuchul utúul máak túuxtaʼan tumen Dios utiaʼal u tsʼáa upʼéel meyaj tiʼ, le baʼax aʼalaʼabtiʼoʼ jach yaan u beetik u kʼexpajal u kuxtal.

Maʼ xaaneʼ yaan u jaʼakʼal a wóol ken a wojéelt le Bibliaoʼ maʼ yaʼab baʼax ku yaʼalik yoʼolal Maríaiʼ. Chéen upʼíit baʼax ku yaʼalik yoʼolal u familia, maʼatech u jach tʼaan tiʼ bix u modos mix tiʼ bix u wíinklil. Baʼaleʼ tiʼ le upʼíit baʼax ku yaʼalik tu yoʼolaloʼ yaʼab baʼaloʼob jeʼel u páajtal k-kankeʼ.

Utiaʼal ka k-ojéelt bix Maríaeʼ, yáaxeʼ kʼaʼabéet k-luʼsik ichil k-tuukul yaʼab tiʼ le baʼaxoʼob ku kaʼansik le jejeláas religionoʼoboʼ. Bey túunoʼ ken tʼaanakoʼon tiʼ Maríaeʼ maʼ unaj k-tuukul tiʼ le bix u boʼonloʼ, mix tiʼ u ímagen beetaʼan yéetel mármol wa yesooʼ. Unaj k-luʼsik xan ichil k-tuukul le kaʼansajoʼob maʼ teʼ Biblia u taal ku beetaʼal tu yoʼolaloʼ bey xan le uláakʼ kʼaabaʼob ku tsʼaʼabaltiʼ, jeʼex «U Maama Dios» yéetel «U Reinai Kaʼan». Baʼaxeʼ maas maʼalob ka k-il baʼax ku kaʼansik le Biblia tu yoʼolaloʼ. Ichileʼ yaʼab baʼax jeʼel u páajtal k-kanik tiʼ le fe anchajtiʼoʼ yéetel bix jeʼel u páajtal k-beetik jeʼex letiʼoʼ.

Le ka xíimbaltaʼab tumen le angeloʼ

Maʼ xaaneʼ techeʼ a wojleʼ, le máax xíimbalt Maríaoʼ maʼ utúul máakiʼ, utúul ángel, u kʼaabaʼeʼ Gabriel. Le ka tu yaʼalajtiʼ «Jajal Dios tsʼoʼok u kiʼtʼantikech ichil tuláakal koʼoleloʼob», Mariaeʼ jach «jaʼakʼ yóol» yéetel joʼopʼ u máansik tu tuukul baʼaxten bey úuchik u tʼaʼanloʼ (Lucas 1:29). Maríaeʼ maʼ tu kaxtaj ka tsʼaʼabak nojbeʼenil tiʼ tumen le máakoʼoboʼ, baʼaleʼ tu kaxtaj u lúubul utsil tiʼ Dios, le oʼolal kex tsʼoʼok u yaʼalaʼaltiʼ ku kiʼikiʼtʼantaʼal tumen Dioseʼ, maʼ tu xulaj u beetik baʼaloʼob maʼalobtakiʼ. Wa k-kaxtik lúubul utsil tiʼ Dios yéetel maʼ k-taasikba nojbaʼalil tumen k-tuklik tsʼoʼok u kʼamkoʼoneʼ, yaan k-kanik upʼéel baʼal jach kʼaʼanan, upʼéel baʼal jach u yojel xan kaʼach María. ¿Baʼaxiʼ? Tiʼ Dioseʼ maʼatech u lúubul utsil le máaxoʼob kaʼanal u yichoʼoboʼ, baʼaleʼ ku yáantik yéetel ku yaabiltik le máaxoʼob kabal u yóoloʼoboʼ (Santiago 4:6).

Yoʼolal le kabal óolal yaan kaʼach tiʼ Maríaoʼ tsʼaʼabtiʼ upʼéel nojoch meyaj tumen le angeloʼ. Aʼalaʼabtiʼ yaan u yantal utúul u chaambal kun kʼuchul u beetuba reyil yóokʼol tuláakal le Luʼumaʼ. Gabrieleʼ tu yaʼalaj xan tiʼ: «Jajal Dios Yuumtsil kun beetik [reyil] jeʼel bix David u taataeʼ, tu yoʼolal u beetik u jalaʼachil yóokʼol Israel mantatsʼ. U jalaʼachileʼ mix bikʼin bíin xuʼuluk» (Lucas 1:32, 33). Maríaeʼ u yojel u yaʼalmaj Dios tiʼ David u chʼiʼibaloʼob kun gobernar utiaʼal  mantatsʼ (2 Samuel 7:12, 13). Bey túunoʼ le u hijo María kun síijloʼ letiʼ kun kʼuchul u beetuba le Mesías úuch joʼopʼok u páaʼtaʼal tumen le israelitaʼoboʼ.

Le angeloʼ tu yaʼalaj xaneʼ le chaambaloʼ «u paal Jajal Dios le j-sen kaʼanaloʼ». Baʼaleʼ chéen utúul x-kʼeban koʼoleleʼ, ¿bix jeʼel kaʼach u síijsik u Hijo Dioseʼ? ¿Bix kun creertbil kaʼach u yantal u chaambal wa maʼ tsʼokaʼan u beeliʼ? Maríaeʼ u yaʼalmaj u tsʼoʼokol u beel yéetel José, baʼaleʼ maʼ kʼuchuk u kʼiinil kaʼachiʼ, le oʼolal letiʼeʼ tu yaʼalaj: «¿Bix túun bíin úuchuk lelaʼ? Tumen minaʼan in wíicham» wa jeʼex u yaʼalik le Traducción del Nuevo Mundooʼ «¿Bix túun kun úuchul lelaʼ? Tumen maʼ in nupimba yéetel mix juntúul xiibiʼ» (Lucas 1:34). Le baʼax tu yaʼalaj Maríaoʼ ku yeʼesikeʼ, letiʼeʼ maʼ suʼlakchaj ikil maʼ yanak mix baʼal u yil yéetel utúul xiibiʼ, baʼaxeʼ tu yilaj jach kʼaʼanan u bisik upʼéel toj kuxtal. Bejlaʼeʼ yaʼab chʼúupalaloʼob yéetel xiʼipalaloʼobeʼ maʼ bey u tuukuloʼobiʼ, tumen kex maʼ tsʼokaʼan u beeloʼobeʼ ku yantal baʼal u yiloʼob yéetel wa máax, le oʼolaleʼ wa yaan máax maʼ tu beetik jeʼex letiʼobeʼ ku sen pʼaʼaskoʼob. Kex u máakiloʼob le yóokʼol kaab tsʼoʼok u kʼexpajal bix u tuukuloʼobeʼ Jéeobaeʼ maʼ kʼexpajak bix u tuukuliʼ (Malaquías 3:6). Jeʼex tu kʼiiniloʼob Maríaeʼ, bejlaʼeʼ Dioseʼ jach u yaabilmaj le máaxoʼob ku kuxtaloʼob jeʼex u yaʼalikoʼ (Hebreob 13:4).

Maríaeʼ láayliʼ yaan kʼeban tu wíinklil kex jach u tsʼaamaj u yóol kaʼach u meyajt Dios. Le oʼolaleʼ, ¿bix kaʼach jeʼel u páajtal u síijsik u Hijo Dios utiaʼal maʼ u yantal kʼeban tiʼeʼ? Gabrieleʼ tu yaʼalajtiʼ: «Kiliʼich [muukʼ] kun taal ta wóokʼol, u páajtalil sen kaʼanal [...] Jajal Dios kun toʼikech bey yéetel jumpʼéel múuyaleʼ. Le beetik xaneʼ le kiliʼich chan paal kun síijiloʼ yaan u tʼaʼanal u Paal Jajal Dios» (Lucas 1:35). Le tʼaan «kiliʼich[oʼ]» u kʼáat u yaʼaleʼ limpio, minaʼan kʼeban tiʼ. U jaajileʼ tuláakal le taatatsiloʼoboʼ ku máanskoʼob le kʼeban tiʼ u paalaloʼoboʼ. Baʼaleʼ Jéeobaeʼ u kaʼaj u beet kaʼach upʼéel baʼal mix utéen ilaʼak. U kaʼaj u máans u kuxtal u Hijo yaan teʼ kaʼan tu jobnel María yéetel yaan u toʼik María yéetel u kiliʼich muukʼ, utiaʼal beyoʼ u kanáantik maʼ u yantal kʼeban tu wíinklil le chaambal kun síijloʼ. ¿Tu creertaj wa María le baʼax aʼalaʼabtiʼoʼ? ¿Baʼax tu núukaj?

Le baʼax tu núukaj Maríaoʼ

Yaʼab máakoʼob, jeʼex le máaxoʼob kaʼanchajaʼan u xookoʼob yanoʼob ichil le religionoʼob ku yaʼalikoʼob ku creertikoʼob Cristooʼ, ku talamtaltiʼob u creertikoʼob u yantal u chaambal utúul chʼúupal maʼ yanchajaʼan mix baʼal u yil yéetel utúul xiibiʼ. Kex jach kaʼanchajaʼan u xookoʼobeʼ, maʼ tu kʼuchul u naʼatoʼob le baʼax tu yaʼalaj le angelaʼ: «Tumen mix baʼal talam tiʼ Yuum Jajal Dios» (Lucas 1:37). Tumen María jach yaan u fejeʼ tu creertaj le baʼax tu yaʼalaj le angeloʼ. Baʼaleʼ jeʼex tuláakal máakeʼ, Maríaeʼ u kʼáat ka eʼesaʼaktiʼ jach jaaj le baʼax aʼalaʼabtiʼoʼ. Gabriel túuneʼ tu yaʼalajtiʼeʼ, Elizabet, u láakʼtsil María yéetel maas nojoch tiʼ letiʼeʼ, kex maʼ tu páajtal kaʼach u yantal u chaambaleʼ beoraaʼ tsʼoʼok u tsʼaʼabal u páajtalil tiʼ tumen Dios.

Beoraaʼ yaan upʼéel meyaj tsʼoʼok u tsʼaʼabal tiʼ María yéetel eʼesaʼabtiʼ jach yaan u béeytal tuláakal le baʼax aʼalaʼabtiʼoʼ, ¿baʼax túun ken u beete?  Maʼ chéen chʼaʼabil ken u beet le meyaj tsʼaʼabtiʼoʼ tumen yaan kaʼach u taasik talamil tiʼ. Yáaxeʼ Maríaeʼ unaj u tuukul kaʼach tiʼ baʼax ken u yaʼal José ken u yojéelt u kaʼaj yantal u chaambal, ¿yaan wa u yóotik kaʼach tsʼoʼokol u beel tu yéetel? Maʼ xaaneʼ jach chiʼichnakchaj yoʼolal le jach nojoch meyaj tsʼaʼabtiʼoʼ. Yaan kaʼach u kanáantik ichil u jobnel le máax maas yaabiltaʼan tumen Diosoʼ: U yáax Paal Jéeoba. Tsʼoʼoleʼ ken síijkeʼ yaan kaʼach u kanáantik tiʼ le baʼaxoʼob yaan teʼ kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ. ¡Jach túun nojoch le meyaj tsʼaʼabtiʼaʼ!

Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ, tak jujuntúul xiiboʼob meyajt Dios úuchjeakileʼ, chan sajakchaj u beetoʼob le meyaj tsʼaʼabtiʼoboʼ. Jeʼex Moiseseʼ tu yaʼalaj maʼ tu páajtal u bin u yaʼal le baʼax aʼalaʼabtiʼ tumen Diosoʼ, tumen kʼalkʼalak u tʼaan (Éxodo 4:10). Jeremíaseʼ tu yaʼalaj jach paal, le oʼolal maʼ tu páajtal u beetik le meyaj tsʼaʼabtiʼ tumen Diosoʼ (Jeremías 1:6). Yéetel Jonaseʼ púutsʼ kaʼach tiʼ le meyaj tsʼaʼabtiʼoʼ (Jonás 1:3.) Baʼaleʼ ¿baʼax tu yaʼalaj María?

Le baʼax tu yaʼaloʼ tak bejlaʼaʼ ku kʼaʼajsaʼal tumen yaʼab máakoʼobeʼ, tu yeʼesaj kabal óolal yéetel tu beetaj baʼax aʼalaʼabtiʼ. Letiʼeʼ tu núukaj tiʼ Gabriel: «Teneʼ u palitsilen Yuumtsil; u beet Jajal Dios tin wéetel jeʼel bix tsʼoʼok a waʼaliktenaʼ» (Lucas 1:38). Le x-lóoʼbayan chʼúupalaloʼob ku palitsiltaʼaloʼob kaʼachoʼ, u kuxtaloʼobeʼ ku pʼáatal tu kʼab le máax palitsiltmiloʼoboʼ. Bey xan úuchik u kʼubik u kuxtal María tiʼ Jéeoba Diosoʼ. Letiʼeʼ u yojeleʼ Jéeobaeʼ mix bikʼin ken u pʼat le máaxoʼob yaabiltikoʼ, yéetel yaan u kanáantaʼal wa ku yilik u beetik le nojoch meyaj tsʼaʼabtiʼoʼ (Salmo 18:25).

Yaan kʼiineʼ le baʼax ku kʼáatik Dios ka k-beetoʼ k-ilik bey jach talameʼ wa bey maʼ tu páajtal k-beetkeʼ. Baʼaleʼ le Bibliaoʼ ku yeʼesik jach jeʼel u páajtal k-kʼubik óol tiʼ Dios jeʼex tu beetil Maríaeʼ (Proverbios 3:5, 6). ¿Yaan wa k-beetik? Wa k-beetkeʼ Dioseʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal ka maas muʼukʼaʼanchajak k-fe tiʼ letiʼ.

Bin u xíimbalt Elizabet

Le baʼax tu yaʼalaj Gabriel yoʼolal Elizabetoʼ jach tu yáantaj María. Tiʼ tuláakal le koʼoleloʼoboʼ chéen Elizabet jeʼel u páajtal kaʼach u naʼatik bix u yuʼubikubaeʼ. Le oʼolal Maríaeʼ bin u xíimbalt Elizabet tak tu kaʼanal witsiloʼob Judá, tu bisaj óoxpʼéel wa kampʼéel kʼiinoʼob u kʼuchliʼ. Le ka ook tu yotoch Elizabet yéetel Zacarías, le sacerdoteoʼ, Jéeobaeʼ tu beetaj upʼéel baʼal tu muʼukʼaʼankúuntaj u fe María. Elizabeteʼ le ka tu yuʼubaj u tʼaan Maríaeʼ, tu yuʼubaj u síitʼ le chaambal yaan tu jobneloʼ, chuʼup yéetel kiliʼich muukʼeʼ ka tu yaʼalaj tiʼ María: «u maama in Yuumtsil». Dios tsʼáaj u yojéelt Elizabet le chaambal kun síijil tiʼ Maríaoʼ, u Yuumtsil, letiʼe Mesías úuch joʼopʼok u páaʼtaʼaloʼ. Tsʼoʼoleʼ letiʼ xan péeks u kiʼikiʼtʼant María úuchik u chúukpajal u yóol u beet baʼax u kʼáat Dios, letiʼeʼ tu yaʼalajtiʼ: «Kiʼ a wóol teech tumen oksaj óolnajech» (Lucas 1:39-45). Le baʼax úuchaʼ tu yeʼesaj tiʼ María jach yaan u béeytal tuláakal le baʼax aʼalaʼabtiʼ tumen Jéeobaoʼ.

Le baʼax tu núukaj Maríaoʼ tsʼíibtaʼab tu Evangelioi Lucas 1:46-55. Ichil tuláakal le Bibliaoʼ chéen teʼ teksto ku chíikpajal le maas chowak tsikbal tu beetaj Maríaoʼ, yéetel ku kaʼansiktoʼon yaʼab baʼaloʼob tiʼ letiʼ. Le baʼaxoʼob tu yaʼaloʼ tu yeʼeseʼ letiʼeʼ utúul chʼúupal jach tu tsʼáaj gracias tiʼ Jéeoba úuchik u yéeyaʼal utiaʼal u beetuba maamatsil tiʼ le Mesíasoʼ. Tu yeʼesaj xan nojoch u fe, tumen tu yaʼaleʼ Jéeobaeʼ ku mixbaʼalkuntik le máaxoʼob nojbaʼal u taaskubaʼob yéetel yaan páajtalil tiʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ le baʼax tu yaʼaloʼ ku yeʼeskeʼ jach u kʼaj óol le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ, ku tuklaʼaleʼ tu chʼaʼachiʼitaj maas tiʼ veinte utéenel le Kiliʼich Tsʼíiboʼob ich Hebreooʼ.

Lelaʼ ku yeʼeskeʼ Maríaeʼ suukaʼan kaʼach u tuukul tiʼ baʼax ku yaʼalik u Tʼaan Dios. Letiʼeʼ maʼ tu yaʼalaj chéen baʼaxoʼob taal tu tuukuliʼ baʼaxeʼ yéetel kabal óolal tu chʼaʼachiʼitaj le baʼax ku yaʼalik le Kiliʼich Tsʼíiboʼ. Le chaambal yaan tu jobneloʼ ken máanak kʼiineʼ yaan kaʼach u yantal le tuukul xan tiʼaʼ, yéetel yaan u yaʼalik: «In kaʼansajeʼ maʼ in tiaʼaliʼ baʼaleʼ utiaʼal le máax túuxtenoʼ» (Juan 7:16). Le oʼolaleʼ maʼalob ka a tukulte: «¿Kin weʼesik wa kin beetik le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ? ¿Kin kaʼansik wa chéen baʼaxoʼob kin tuklik?». Le baʼax tu yaʼalaj Maríaoʼ ku yeʼesiktoʼon baʼax unaj k-beetik.

 Maríaeʼ pʼáat yéetel Elizabet kex óoliʼ óoxpʼéel mesoʼob, le oʼolal jeʼel u páajtal k-aʼalik tu paklan líiʼsaj u yóoloʼobeʼ (Lucas 1:56). Lelaʼ ku yeʼesiktoʼon u kʼaʼananil k-yéeyik maʼalob máaxoʼob yéetel ken k-bisba. Wa k-ilik bisikba yéetel máaxoʼob jach tu jaajil u yaabiltmoʼob Jéeobaeʼ yaan u maas muʼukʼaʼantal k-fe yéetel yaan u yáantkoʼon k-maas natsʼba tiʼ Dios (Proverbios 13:20). Ka suunaj María tu yotocheʼ, ¿baʼax tu yaʼalaj José le ka tu yojéeltaj embarazada?

María yéetel José

Maríaeʼ maʼ tu páaʼtaj u jach chíikpajal wa embarazada utiaʼal ka tʼaanak yéetel Joseiʼ. Maʼ xaaneʼ, yáaxeʼ tuukulnaj tiʼ baʼax jeʼel u yaʼalik José ken u yaʼaltiʼeʼ. Letiʼeʼ maʼ sajakchaj u tsikbalttiʼ baʼax tsʼoʼok u yúuchliʼ. Joseiʼ jach chiʼichnakchaj wal le ka tu yojéeltaj bix yanik Maríaeʼ. U kʼáat kaʼach u creert baʼax ku yaʼalik, baʼaleʼ mix utéen uchaʼan upʼéel baʼal beyoʼ. Le Bibliaoʼ maʼatech u yaʼalik baʼaxoʼob sen máan tu pool José, baʼaleʼ ku yaʼalik tu tuklaj u mukul divorciarkuba tiʼ letiʼ, tumen úuchileʼ desde ken u chʼaʼatʼant utúul xiʼipal yéetel utúul chʼúupal u tsʼoʼokol u beeloʼobeʼ ku yilaʼal bey tsʼokaʼan u beeloʼobeʼ. Lelaʼ bey tu tuklaj u beetik tumen maʼ u kʼáat kaʼach u taas subtsilil tiʼ Maríaiʼ mix ka castigartaʼak tumen le kaajoʼ (Mateo 1:18, 19). Maríaeʼ maʼ tsʼíikilnaj le ka tu yilaj maʼ tu creertaj José le baʼax tu yaʼaloʼ. Baʼaxeʼ yaachaj wal u yóol ka tu yilaj bix u muʼyaj José yoʼolal le baʼax tu yaʼalajtiʼoʼ.

Jéeobaeʼ maʼ tu chaʼaj u beetik José le baʼax tu tukloʼ. Tumen ichil upʼéel wayakʼeʼ utúul angeleʼ tu yaʼalaj tiʼ Joseiʼ le chaambal yaan tu jobnel Maríaoʼ, u Hijo Dios. Ka tsʼoʼokeʼ Joseiʼ, tu chaʼaj u nuʼuktaʼal tumen Dios jeʼex tu beetil Maríaoʼ. Tsʼoʼok u beel yéetel María, ka tu kʼamaj le nojoch meyaj tsʼaʼabtiʼoboʼ: u kanáantkoʼob u Hijo Jéeoba (Mateo 1:20-24).

Le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼob bey xan le táan u tuklik u tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ, yaʼab baʼax jeʼel u páajtal u kanikoʼob tiʼ María yéetel José, le máaxoʼob kuxlajoʼob óoliʼ dos mil jaʼaboʼob beoraaʼ. Ka tu yilaj José jach utúul maʼalob maamatsil Maríaeʼ, jach kiʼimakchaj wal u yóol úuchik u beetik le baʼax aʼalaʼabtiʼ tumen le angeloʼ. Tsʼoʼoleʼ kʼuch xan u yileʼ ken joʼopʼok u chʼaʼatuklik máak baʼax ken u beeteʼ kʼaʼabéet u chaʼik u nuʼuktaʼal tumen Dios (Salmo 37:5; Proverbios 18:13). Le oʼolaleʼ, letiʼeʼ jach maʼalob úuchik u nuʼuktik u familia, tu yeʼesaj u yutsil yéetel tu chʼaʼaj en cuenta bix u yuʼubikuba u yatan yéetel u paalal.

¿Baʼax k-kanik tiʼ María le úuchik u yóotik tsʼoʼokol u beel yéetel Joseoʼ? Kex tu káajbal José maʼ tu creertaj le baʼax aʼalaʼabtiʼ tumen Maríaoʼ, letiʼeʼ maʼ kʼuuxilnajiʼ baʼaxeʼ confiarnaj tiʼ le máax kun kʼuchul u beetuba u yíichamoʼ. Maríaeʼ tu yilaj jach maʼalob ka yanak paciencia tiʼ máak, lelaʼ jach maʼalob baʼax ku kaʼansik tiʼ le chʼúupalaloʼob ku meyajtkoʼob Dios bejlaʼoʼ. Le baʼax úuchoʼ maʼ xaaneʼ tu kaʼansaj tiʼ José yéetel tiʼ María u kʼaʼananil u tʼaanoʼob yéetel u jaajil yéetel maʼ u taʼakikoʼob mix baʼal.

María yéetel Joseiʼ jach bin utsil tiʼob tumen tu kaʼatúulal jach u yaabiltmoʼob Jéeoba yéetel tu yilaj u beetkubaʼob jach maʼalob taatatsiloʼob. Tu aktáantoʼob xan nukuch talamiloʼob, baʼaleʼ yaʼab utsiloʼob tu kʼamoʼob. Anchajtiʼob u jatsʼuts páajtalil u kanáantkoʼob Jesús, le maas maʼalob máak tsʼoʼok u kuxtal way Luʼumeʼ.

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 17]

Le yaabilaj tiʼ Diosoʼ ku yáantik le tsʼokaʼanu beeloʼob utiaʼal ka xiʼik utsil tiʼoboʼ