Abasi Ọfọn ye Ami

Nte Bolfenk Moc̆nik obụkde

“Kûyak idem enyek fi.” Se eka mi eketịn̄de uko uko ọnọ mi edi oro, ekem enye afat mi. Mbonekọn̄ ẹma ẹmen mi ẹdaha, ẹnyụn̄ ẹda mi ẹka esop. Ke akpatre, ẹma ẹbiere n̄kpọkọbi isua ition ẹnọ mi. Ekeme ndidi utọ n̄kpọ emi akpanam idem emem ekese owo. Edi ke nditịn̄ akpanikọ, esịt ama enen̄ede ana mi sụn̄. Yak ntịn̄ nte emi ọkọtọn̄ọde.

SE MBỤKDE ke enyọn̄ emi eketịbe ke 1952 ke Slovenia. * Edi nyom ndibem iso mbụk se iketịbede toto ke 1930. Isua emi ke Mme Ntiense Jehovah, emi ẹkesikotde Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ini oro, ẹkediomi ndinịm ediwak owo baptism usen kiet ke obio nnyịn. Berta ye Franz Moc̆nik, kpa ete ye eka mi, ẹma ẹtiene ẹna baptism usen oro. N̄kedi isua itiokiet ini oro ndien Majda adiahaeka mi ekedi isua inan̄. Ẹkesinịm mme edinam Christian ke ufọk nnyịn emi okodude ke obio Maribor.

Ke 1933, Adolf Hitler ama ada ukara ke Germany onyụn̄ ọtọn̄ọ ndikọbọ Mme Ntiense Jehovah. Ediwak Mme Ntiense emi ẹketode Germany ẹma ẹwọrọ ẹkedụn̄ ke Yugoslavia man ẹkekwọrọ ikọ do. Ete ye eka mi ẹma ẹsinen̄ede ẹma ndikama utọ ndima nditọete emi isen. Mmenen̄ede nti Martin Poetzinger, enye ama esịne ke otu nditọete oro ẹkesidide edem nnyịn. Mbon Germany ẹma ẹkọbi enye isua usụkkiet ke mme itienna ekikere mmọ. Ndien ke 1977, enye ama akabade edi owo Otu Ukara Mme Ntiense Jehovah tutu esịm ini emi enye akakpade ke 1988.

Martin ekesina ke bed mi ini ekededi oro enye ekedide ufọk nnyịn, ndien ami ye adiahaeka mi ima isitiene ete ye eka nnyịn ikana ke ubet. Enye ama enyene ekpri ediye n̄wed ofụri orụk ifiọk, ndien mma nnen̄ede mma n̄wed oro. Mma nsima ndikụbọde n̄wed oro nse mme n̄kpọ.

Ini Ukọbọ Ekenen̄erede Ọsọn̄ Ubọk

Ke 1936, ukara Hitler ama ọtọn̄ọ ndisọn̄ odudu, kpa isua emi ke ete ye eka mi ẹkedụk akamba mbono ofụri ererimbot ke Lucerne ke Switzerland. Sia ete mi ekenyenede ata edinem uyo, ẹma ẹdọhọ enye okot mme utịn̄ikọ Bible ọdọn̄ ke ọkpọ umụmikọ, ndien ẹma ẹmen ọkpọ umụmikọ emi ẹsan̄a ẹbre ẹnọ mme owo ke ofụri Slovenia. Ikebịghike tọn̄ọ ẹkekụre enịm-mbụk mbono oro, ẹma ẹtọn̄ọ ndinen̄ede n̄kọbọ Mme Ntiense ke Europe. Ediwak mmọ ẹma ẹbọ ufen ẹnyụn̄ ẹkpan̄a ke mme itienna ekikere mbon Germany.

Ọyọhọ ekọn̄ ererimbot iba ama ọtọn̄ọ ke September 1939, ndien ke April 1941, udịmekọn̄  Germany ẹma ẹda ndusụk ikpehe Yugoslavia ẹnyene. Owo ikayakke mbon Slovenia ẹnịm ufọkn̄wed mmọ aba. Owo ikonyụn̄ iyakke nnyịn isisem usem nnyịn ke eferife. Sia Mme Ntiense Jehovah mîsitieneke ibuana ke en̄wan ukaraidem, mmọ ikamaha nditiene n̄n̄wana ekọn̄. * Emi ama anam ẹmụm ediwak mmọ ẹdọn̄ ke ufọk-n̄kpọkọbi ẹnyụn̄ ẹwot ndusụk mmọ—esịnede ekpri akparawa emi n̄kenen̄erede mfiọk, emi ekekerede Franc Drozg. Ebiet oro mbonekọn̄ Germany ẹkesitopde mme owo ẹwot ikoyomke usụn̄ ikpọn̄ ufọk nnyịn. Ke nteti nte eka mi ekesidade ọfọn̄ ofụk utọn̄ man okûkop uyom ikan̄. Akpatre ikọ oro Franc ekewetde ke leta ọnọ ufan esie ekedi: “Iyosobo ke Obio Ubọn̄ Abasi.”

Mma Nnam Se N̄kenen̄erede Ntua N̄kpọfiọk

N̄kedi isua 19 ini oro. Kpa ye oro n̄kamade nte Franc ọkọsọn̄ọde ada, idem ama enyek mi. Ndi ẹmọn̄ ẹtiene ẹwot mi? Mbuọtidem oro n̄kenyenede ke Jehovah Abasi ama ọtọn̄ọ ndimem. Ekem ẹma ẹkot mi ẹte ndidụk ekọn̄. Ndịk oro akanamde mi ama akan mbuọtidem oro n̄kenyenede ke Abasi, ntre mma ndụk ekọn̄.

Ẹma ẹnọ mi n̄ka ebiet oro ẹken̄wanade ekọn̄ ye mbon Russia. Ikebịghike, mma n̄kụt okpo mbonekọn̄ ẹnade ẹkan mi ẹkụk. Ekọn̄ oro ama enyene ndịk-e! Esịt ama enen̄ede afịna mi. Mma n̄kpe Jehovah ubọk nte efen ọnọ mi onyụn̄ an̄wam mi nsan̄a ke nnennen usụn̄. Ke ini ekọn̄ oro ekenen̄erede ọsọn̄ ubọk esịn ndutịme ke otu nnyịn, mma nda ifet oro mfehe.

Mma mfiọk ke edieke ẹmụmde mi ke ẹyewot mi. Ntre, mma ndịbe ke nsio nsio ebiet ke ofụri ọfiọn̄ itiaba. Mma n̄wet mme ikọ ifan̄ ke kad nnọ ẹsọk adiahaeka mi. N̄kọdọhọ enye ke mmọkpọn̄ utom oro n̄kanamde, ke mmonyụn̄ ntọn̄ọ obufa utom idahaemi. Ikọ mi ọkọwọrọ ke nyom ndinam utom Abasi, edi ama ada ini mbemiso n̄kekemede ndinam utom Abasi ọyọhọ ọyọhọ.

Ke May 1945, ẹma ẹkan Germany, ntre mma mfiak nnyọn̄ Maribor ke August 1945. Ke mfọniso, kpukpru nnyịn—ami, ete mi, eka mi, ye adiahaeka mi—ima ibọhọ enyene-ndịk ekọn̄ oro. Edi kpa ye oro mbon Communist ẹkedade ukara, mmọ ẹkesụk ẹkọkọbọ Mme Ntiense Jehovah. Ukara ama ọdọhọ ẹtre utom ukwọrọikọ, edi Mme Ntiense ẹkesụk ẹkekwọrọ ikọ ke ndịbe.

Ke February 1947, ẹma ẹbiere ikpe n̄kpa ẹnọ mme anam-akpanikọ Ntiense ita emi, Rudolf Kalle, Dus̆an Mikić, ye Edmund Stropnik. Edi owo ikowotke aba mmọ, ẹma ẹkabade ẹbiere n̄kpọkọbi isua 20 ẹnọ mmọ. Ẹma ẹwet kpukpru se iketịbede emi ke mbụk n̄kpọntịbe, ndien emi ama anam ediwak owo ẹfiọk nte ukara ọkọkọbọde Mme Ntiense. Ke ini n̄kokotde mbụk emi, mma nnen̄ede ntua n̄kpọfiọk. Mma mfiọk se akanade nnam.

Abasi Ama An̄wam Mi

Mma mfiọk ke ana nnam n̄kpọ Abasi, ntre mma nnen̄ede nsịn ukeme man ntiene n̄kwọrọ ikọ ke ndịbe. Mma nnen̄ede nsịn idem n̄kpep Bible, ndien edisana spirit Abasi ama an̄wam mi mfep ndiọi edu, nte edin̄wọn̄ sika.

Mma nna baptism ke 1951, ndiwụt ke mmayak idem nnọ Abasi, ndien mma mfiak ntọn̄ọ ndidu uwem nte Christian, kpa usụn̄ uwem oro  n̄kefehede n̄kpọn̄ ke n̄kpọ nte isua 10 oro ẹkebede. Ke akpatre, mma ndikụt ke Jehovah edi ata eti Ete oro enen̄erede ama nnyịn. Okposụkedi n̄kanamde ndiọi ubiere ke ini n̄kedide akparawa, ama enen̄ede enem mi ndikot ke Bible nte ke Abasi esifen ndudue owo. Nte edima Ete, Abasi amaka iso ada “mme idụt ima,” odụri mi.—Hosea 11:4.

Ke ini ukọbọ emi, nnyịn ikesidedịbe inịm mme mbono esop Christian ke nsio nsio ufọk ekemmọ Mme Ntiense, ikesinyụn̄ ida ido nneme ikwọrọ ikọ. Ikọyọhọke isua kiet ke mma n̄kana baptism, ẹma ẹmụm mi ẹsịn ke ufọk-n̄kpọkọbi. Eka mi ama oyom ifet odụk edikụt mi esisịt ini mbemiso ẹkebierede ikpe ẹnọ mi. Ndien nte n̄ketịn̄de ke ntọn̄ọ, enye ama afat mi onyụn̄ ọdọhọ mi ete: “Kûyak idem enyek fi.” Ke ini ẹkebierede n̄kpọkọbi isua ition ẹnọ mi, idem ikenyekke mi.

Ẹkesịn mi ke ata ekpri ufọk-n̄kpọkọbi ye mbon n̄kpọkọbi ita efen, ntre mma nda ifet oro n̄kwọrọ ikọ nnọ mme owo emi mîkpekenyeneke ifet ndikop etop Abasi mi. Kpa ye oro mmen̄kenyeneke Bible m̀mê mme n̄wed Bible ekededi, ama akpa mi idem nte n̄kekemede nditi mme itie N̄wed Abasi oro n̄kesikotde ke ini n̄kekpepde Bible ke idem mi. Mma nsidọhọ mbon oro ikodude ntre ke ufọk-n̄kpọkọbi nte ke edieke anade ndu ke ufọk-n̄kpọkọbi oro nsịm isua ition, ke Jehovah ọyọnọ mi ukeme ndidu. Edi Jehovah ekeme n̄ko ndinam ẹsọp ẹsio mi mbemiso esịm isua ition oro. Ndien edieke Jehovah enyịmede ẹsio mi, anie ekeme ndibiọn̄ọ enye?

Ndinam N̄kpọ Abasi ke Ifụre

Ke November 1953, ukara ama ọdọhọ ẹsion̄o kpukpru Mme Ntiense Jehovah ke ufọk-n̄kpọkọbi. Mma ndifiọk ke ẹma ẹdọdọhọ ifiak itọn̄ọ utom ukwọrọikọ ke ọfiọn̄ iba oro ẹkebede. Ntre, ima isọsọp itọn̄ọ ndinam ndutịm nnọ mme mbono esop ye utom ukwọrọikọ. Ima ikụt ebiet oro ididade inịm mme mbono esop ke ubet idakisọn̄ ufọk oro okodude ke ufọt obio Maribor. Ikewet ke ibibene ufọk oro ite, “Mme Ntiense Jehovah—Esop Maribor.” Esịt ama enen̄ede adat nnyịn ndinam n̄kpọ Jehovah ke ifụre.

Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ 1961, mma ntọn̄ọ utom usiakusụn̄, oro ọwọrọ ke n̄kesikwọrọ ikọ kpukpru ini. Ke n̄kpọ nte ọfiọn̄ itiokiet ẹma ẹkebe, ẹma ẹdọhọ ndinam utom ke n̄kọk itieutom Mme Ntiense Jehovah ke Yugoslavia, emi okodude ke Zagreb, ke Croatia. Ekpri ubet kiet kpọt okodu ini oro ndien owo ita ẹkesinam utom do. Nditọete oro ẹkedụn̄ọde ẹkpere ẹma ẹsidi uwemeyo ẹdin̄wam ke utom man ẹkpesio Enyọn̄-Ukpeme ke mme usem n̄kann̄kụk.

Nditọete iban oro ẹkedụn̄ọde ke n̄kann̄kụk oro ẹma ẹsinyụn̄ ẹtiene ẹdin̄wam ke utom. Mmọ ẹma ẹsikịm mme ikọn̄ magazine emi ẹdian kiet, ẹsinyụn̄ ẹnam mme utom en̄wen. Mma nsinam ediwak utom, esịnede edikabade mme n̄wed, n̄kot n̄wed oro ẹkabarede nnen̄ede ndudue, nnọ mme n̄wed ẹwọrọ, nsinyụn̄ ntịm mme n̄kpọ oro ẹwetde nnịm.

Ẹkpụhọ Utom Mi

Ke 1964, ẹma ẹnọ mi n̄kanam utom nte esenyịn oro asan̄ade-san̄a, ndien utom emi ama esịne ndisan̄a kpukpru ini nse ediwak esop Mme Ntiense man nsịn udọn̄ nnọ mmọ ẹdọdiọn̄ ẹnam n̄kpọ Abasi. Mma nnen̄ede mma utom emi. N̄kesiwak ndisan̄a ke bọs, mîdịghe ke tren ke ini ntode esop kiet n̄ka en̄wen. Mma nsiwat enan̄-ukwak, mîdịghe nsan̄a ke ukot, ndusụk ini n̄wọk mbat oro akadade owo ke itọn̄ukot man n̄kese Mme Ntiense oro ẹkedụn̄ọde ke mme obio-in̄wan̄.

N̄kpọ imam ama esinyụn̄ etịbe ndusụk ini. Ini kiet, eyenete kiet ama ada ukpatn̄kpọ oro enan̄-mbakara okodụride emen mi aka esop en̄wen. Nte ikosụk iwatde ke idiọk usụn̄ oro, wheel kiet ama ọwọrọ. Ite iwọn̄ọde enyịn idikụt idem nnyịn ke isọn̄. Ima itie ke ndedehe isọn̄ oro imenede enyịn ise enan̄-mbakara oro, enye onyụn̄ owụk enyịn ese nnyịn ke n̄kpaidem. N̄kpọ emi okosụk enenem nnyịn imam ke ata ediwak isua ẹma ẹkebe. Mma n̄kop ata inemesịt ke nte nditọete obio-in̄wan̄ oro ẹkenen̄erede ẹma mi ntre, ndien ndisọpke mfre utọ ima oro.

Ke ini n̄kakade obio Novi Sad, mma n̄kokụt Marika emi ekedide asiakusụn̄, nnyịn ima ikabade ufan. Ama enen̄ede enem mi ndikụt  nte enye akamade Ikọ Abasi onyụn̄ enen̄erede esịn idem ke utom ukwọrọikọ, emi ama anam nyom ndidọ enye. Ke ima ikọdọ ndọ, nnyịn ima isisan̄a kiet ise mme esop.

N̄kpọ ikonyụn̄ imemke ye ete ye eka mi ye adiahaeka mi ke ini ẹkekpande utom ukwọrọikọ nnyịn. Ẹma ẹdori ete mi ikọ ẹte ke enye akadiana ye mme asua ke ini ekọn̄ oro, ntre ẹma ẹsio enye ke utom. Enye ama an̄wana ke ata anyan ini ndifiak nnyene utom emi, edi ibuot ikodụhe, emi ama anam idem enen̄ede emem enye. Enye ikenen̄ekede isịn idem aba ke n̄kpọ Abasi, edi ama afiak ọsọn̄ idem ke esop oro enye okodude mbemiso enye akakpade ke 1984. Eka mi emi ekedide ata osụhọde idem an̄wan, okonyụn̄ okponode Abasi ke ofụri esịt ama ebebem iso akpa ke 1965. Adiahaeka mi ke ododu ke esop ke Maribor.

Nte Ikọkwọrọde Ikọ ke Austria

Ke 1972, ẹma ẹnọ mi ye n̄wan mi ika Austria ikọkwọrọ ikọ inọ ediwak nditọ Yugoslavia oro ẹkewọrọde ẹkedụn̄ọ do. Ke ini nnyịn ikesịmde Vienna emi edide ibuot obio Austria, nnyịn ikọfiọkke ke iyodu do isịm mfịn. Sụn̄sụn̄, ẹma ẹsiak mbufa esop ye n̄kpri otu ke ofụri Austria. Mmọ ẹkesinịm mme mbono esop ke mme usem oro ẹsisemde ke Yugoslavia.

Nte ini akakade, mma mfiak ntọn̄ọ utom nte esenyịn oro asan̄ade-san̄a, nsinyụn̄ nsan̄a nse mme esop ye n̄kpri otu emi ke ofụri obio oro. Ekem, ẹma ẹdọhọ nnyịn isika Germany ye Switzerland, emi mme utọ esop emi ẹkedude n̄ko. Mma nsinam ndutịm man ẹnịm n̄kpri ye ikpọ mbono ke mme idụt emi.

Ndusụk ini, mbon Otu Ukara ẹma ẹsidụk mme ikpọ mbono emi, ndien mma mfiak nsobo ye Martin Poetzinger ke kiet ke otu mbono emi. Ima ifiak iti se iketịbede ke n̄kpọ nte isua 40 oro ẹkebede, oro edi, ini oro enye ekesidide ufọk nnyịn ke ubọk ke ubọk. Mma mbụp enye nte, “Ndi emeti nte n̄kesimade ndikụbọde ekpri n̄wed fo nse?”

Enye ama ọdọhọ, “Bet kan̄a ise,” onyụn̄ ọwọrọ ekemen n̄wed oro edinọ mi, ete, “Bọ do, da nte enọ emi ufan ọnọde fi.” Nsụk mmama n̄wed oro.

Ke N̄kokop Odudu kpa ye Unana Nsọn̄idem

Mma ndọn̄ọ kansa ke 1983. Esisịt ini ke oro ebede, ẹma ẹdọhọ ke ndidụhe uwem mbịghi. N̄kpọ emi ama enen̄ede afịna n̄wan mi, edi nte enye esede aban̄a mi, ọkọrọ ye un̄wam oro ediwak nditọete ẹnọde ẹnam n̄kop nsọn̄idem.

Ami ye n̄wan mi ke ika iso ikwọrọ ikọ ofụri ini ke Vienna. Ediwak ini, mmesika n̄kọk itieutom nnyịn usenubọk n̄kakabade n̄wed, ndien n̄wan mi aka ukwọrọikọ. Mmenen̄ede n̄kop inemesịt nte ke ekpri otu oro ẹketode Yugoslavia ẹdidụn̄ ke Austria—emi ẹkekabarede ẹdi Mme Ntiense—ẹmewak ẹsịm owo 1,300 idahaemi. Ami ye n̄wan mi iman̄wam ediwak mmọ ẹdifiọk Abasi.

Ke mme isua ndondo emi, mmetiene mbuana ke edinam ediyak mbufa n̄kọk itieutom nnọ Abasi ke n̄kani obio Yugoslavia. Ke 1999, ẹma ẹyak n̄kọk itieutom ke Croatia ẹnọ Abasi, ẹnyụn̄ ẹyak en̄wen ke Slovenia ẹnọ ke 2006. Mma nsịne ke otu n̄kani owo oro ẹkedọhọde ẹbụk nte ẹketọn̄ọde utom ukwọrọikọ ke mme idụt emi ke n̄kpọ nte isua 70 oro ẹkebede.

Ke akpanikọ, Jehovah edi edima Ete oro esiwakde ndifen ndudue owo. Enen̄ede enem mi ndifiọk ke enye isisehe mme idiọk ido nnyịn! (Psalm 130:3) Abasi enen̄ede ọfọn ye ami onyụn̄ atua mi mbọm. *

[Mme Ikọ Idakisọn̄]

[Ndise ke page 27]

Ọtọn̄ọde ke ufien aka nnasia: Ete ye eka mi, Majda adiahaeka mi ye ami, ke Maribor ke Slovenia ke iduọk isua 1940

[Ndise ke page 29]

Ami ye Marika n̄wan mi