Kuzeye ko ina Ivangama
Kuzeye ko ina Ivangama
“E menemene kuna mbongo, o masika kuvweni ko: kadi kuzeye wo ko eyi ivangama.”—KIM. 11:6.
1. E mbena imenang’e mbongo ekuma yinina yesivi ye lukasakeso?
M VATI a nsengo kafwete kala ye luzindalalu. (Yak. 5:7) Vava kekunang’e mbongo, kafwete vingila vo yamena yo kola. Kele vo o ntoto wambote, malembe-malembe, e mbongo ibuka yo vaikisa o ntu. I bosi, imena yo kola. Kuna kulanda, e via dizala ye mbongo yabwaka ivavwa kutikwa. Diasivi kikilu diamona e mbena imenang’e mbongo. Dialukasakeso mpe diazaya nani Olunga-lunganga e mbena yayi. Tulenda kweto sia mbole yovo mvindu a bulu mu menesa mbongo. Tulenda mpe yitila o maza. Kansi, Nzambi yandi kaka owokesanga.—Tezanesa ye 1 Korinto 3:6.
2. Muna kingana twalongoka mun’elongi diavioka, o Yesu adieyi kalonga mu kuma kia dina divangamanga kwa muntu mu kituka se nlongoki a Kristu?
2 Nze una twalongoka mun’elongi diavioka, Yesu watezanesa salu kia samun’e nsangu za Kintinu yo nkuni omwangang’e mbongo. Muna kingana katá mu kuma kia mpila zayingi za ntoto, Yesu wavova vo kana nkutu vo mvati okunini mbongo ambote, e mpila ntim’a muntu yau isonganga kana vo e mbongo inungunuka yovo ve. (Maku 4:3-9) Muna kingana kia nkuni waleka, Yesu wavova vo o mvati kazaya emvimba ko e mbena imenanga mbongo. Kadi mbongo ke imenanga mu ngolo za muntu ko, mu ngolo za Nzambi kaka. (Maku 4:26-29) Yambula twabadika yingana tatu yakaka katá o Yesu: kingana kia disu dia lulungu, kia funa ye ki’ekonde. *
Kingana kia Disu dia Lulungu
3, 4. Nkia mambu ma nsangu za Kintinu mena muna kingana kia disu dia lulungu?
3 Kingana kia disu dia lulungu, kiasonama mpe muna nkand’a Maku kapu kia 4, mambu mole kisonganga: Diantete, wokela kwampwena mu kuma kia wantu bewanga e nsangu za Kintinu. Diazole, lusadisu bebakanga awana bewanga e nsangu zazi. Yesu wavova vo: “Nkia ntezanisa tutezanis’e kintinu kia Nzambi? ovo, muna nkia kingana tusia kio? Kina nze disu dia lulungu, dina vo, ovo dikuninu muna ntoto, kufwil’owu dilutidi keva vana vena mbongo yawonso in’ova nza ko, ovo dikuninu, dimenene, dikitukidi se nene vana vena mvûdi miawonso, yo bula ntayi zampwena, yavana nuni z’ezulu zilenda belela muna lembeka kiandi.”—Maku 4:30-32.
4 Muna kingana kiaki, lunungunuku lwa “kintinu kia Nzambi” lutezaniswanga yo sayana kwa nsangu za Kintinu ye mpila yawokelela e nkutakani y’Akristu tuka kina kia Pentikosti ya mvu a 33 wa T.K. yamu unu. Disu dia lulungu mbongo yakete-kete, dilenda songa diambu dilutidi keva. (Tezanesa ye Luka 17:6.) Kansi, nti a lulungu ukulanga yo lwaka mu lá kwa meta 3-5. E tayi yandi ikumamanga yo kituka se nti.—Mat. 13:31, 32.
5. E nkutakani y’Akristu muna tandu kiantete nkia ngwokela yawokela?
5 O lunungunuku lwa nkutakani y’Akristu mu buka kiandwelo lwayantikila muna mvu a 33 wa T.K. vava alongoki 120 bakuswa yo mwand’avelela. Ke kolo ko, e nkutakani yayi yandwelo yawokela se mazunda m’akwikidi. (Tanga Mavangu 2:41; 4:4; 5:28; 6:7; 12:24; 19:20.) Vioka 30 ma mvu, o lutangu lw’asadi muna salu kiaki kia nkutika lwawokela kikilu, o Paulu wa ntumwa wavova kw’ampangi muna nkutakani ya Kolosai vo e nsangu zambote “zatelekwa muna nsema wawonso, wina kunansi ezulu.” (Kol. 1:23) Ekwe wokela!
6, 7. (a) Nkia ngwokela yimonekanga tuka mvu a 1914? (b) Nkia ngwokela yakaka isinga moneka?
6 Tuka kiayadikilwa Kintinu kia Nzambi kun’ezulu muna mvu a 1914, e ntayi za “nti” a lulungu zawokela kikilu. Nkangu a Nzambi bemonanga una ulunganenanga ungunza wa Yesaya vo: “Ona wandwelo okituka s’ezunda, ona wankè se zula kiangolo.” (Yes. 60:22) E buka kiakina kiandwelo kia Akristu akuswa basalanga e salu kia Kintinu muna tandu kia 20, ke bakala nkutu ye ngindu ko vo mu mvu a 2008, mazunda sambanu ma mazunda m’Ambangi besala e salu kiaki mu vioka nsi 230. Kieleka, kiwokela kikilu, nze una kayika Yesu muna kingana kia disu dia lulungu.
7 O wokela nga vana kwasukila? Ve. Kuna kukwiziwa, awana besakalelanga Kintinu kia Nzambi belungila nza yawonso. Atantu awonso befwaswa. Ediadi ke divangama mu ngolo za wantu ko, kansi za Mfumu Yave vava kesingika mambu ma nza. (Tanga Daniele 2:34, 35.) Tumona diaka e ndungana ansuka ya ungunza wakaka kasoneka Yesaya vo: “E nza izala yo zayi wa Yave, una mefuka kalunga o maza.”—Yes. 11:9.
8. (a) Muna kingana kia Yesu, nuni nki zisonganga? (b) Mu nkia diambu tutaninwanga tuk’owau?
8 Yesu wavova vo nuni z’ezulu zilenda belela kuna nsi a viozi kia Kintinu. E nuni zazi ke mbeni za Kintinu ko zina zivavang’o dia e mbongo ambote nze una zavanga e nuni ziyikwanga muna kingana kia nkuni ona wamwang’e mbongo vana ntoto. (Maku 4:4) Kansi, muna kingana kiaki, e nuni akwa ntima miansongi zisonganga, ana bevavanga etininu muna nkutakani y’Akristu. Kana nkutu owau, wantu awaya besadiswanga mu yambula mavangu ma nsafu ma nza yayi. (Tezanesa ye Yesaya 32:1, 2.) Yave otezanesanga mpe Kintinu kia Masia ye nti nze una tutanganga muna mvovo mia ungunza vo: “Muna mongo w’ebata dia Isaele nkuna yo; yasavula tayi, yo yima bundu, yo kala nsedele anene: muna mukala nuni za mave mawonso; muna vevelo kia tayi yandi zikadila.”—Yez. 17:23.
Kingana kia Funa
9, 10. (a) O Yesu nkia diambu kazola vova vava katá kingana kia funa? (b) Muna Nkand’a Nzambi e funa nki usonganga? Nkia kiuvu tufimpa muna kuma kia funa kayika Yesu?
9 Ke ntangwa zawonso ko tumonanga lunungunuku. Yesu wayika diambu diadi muna kingana kiakaka katá. Wavova vo: “E kintinu ki’ezulu kina nze funa, una wabongwa kwa nkento, yo dimbikilwa muna nzongo ntatu mia mfumfu, yawonso yavana yafuna.” (Mat. 13:33) E funa nki usonganga? Aweyi unin’e ngwizani ye ngwokel’a salu kia Kintinu?
10 Muna Nkand’a Nzambi, e funa, esumu usonganga. O Paulu wa ntumwa wasadila e funa mu songa dina dilenda vang’esumu vava kasonekena ampangi muna nkutakani ya Korinto. (1 Kor. 5:6-8) O Yesu vava kasadila e mvovo funa, nga wokela kwa diambu diambi kayika?
11. E funa aweyi wasadilwanga muna Isaele yankulu?
11 Una ka tuvene e mvutu za kiuvu kiaki ko, yambula twazaya mambu matatu mamfunu. Diantete, kana una vo Yave kazolanga ko vo nkangu wasadila e funa muna nkinzi a Nduta, kansi, vakala ye ntangwa ina Yave kayambula vo nkangu bavana yimenga yasiwanga e funa. E funa wasadilwanga vava nkangu wavananga kimenga kia ungudi se matondo. Ndiona wavananga kimenga kiaki, wavananga kio mu vutula matondo kwa Yave mu kuma kia nsambu zayingi katambula. O dia kwaku kwayangidikanga awonso badianga ko.—Fuka 7:11-15.
12. Adieyi tulongokele mu mpila ina Nkand’a Nzambi katezanesenanga e diambu?
12 Diazole, ezak’e ntangwa Nkand’a Nzambi ulenda sadila mvovo mosi mu yika diambu mu mpil’ambi, kansi e mvovo wau ulenda mpe sadilwa mu sono yakaka ya Nkand’a Nzambi mu yika diambu mu mpila yambote. Muna bong’e nona, muna 1 Petelo 5:8, Satana otezaneswanga ye nkosi, mu songa vo nkwa nsoki kikilu. Kansi, muna Lusengomono 5:5, Yesu otezaneswanga ye nkosi, i sia vo “Nkosi w’ekanda dia Yuda.” Ovava, e nkosi sinsu kia unkabu wansongi.
13. E kingana kia Yesu mu kuma kia funa nkia diambu kisonganga mu kuma kia lunungunuku lwa muntu muna mwanda?
13 Dietatu, o Yesu kavova ko vo e funa wayivisa mfumfu yo lembi sadilwa diaka. Kansi, o Yesu wayika dina bevangang’o wantu vava bevangang’e mbolo. O nkento wasia e funa kimana e mfumfu yafuna. E funa waswekama wakala muna mfumfu. I kuma vo, o nkento kalenda mona ko e mpila yafunina e mfumfu. Ediadi dikutusungamesanga o nkuni ona wamwang’e mbongo yo leka o fuku. Yesu wavova vo, “e mbongo itumbuluka, yo kula, e mbena kazeye yo ko.” (Maku 4:27) Eyayi i mpil’ambote tulenda tezanesena una muntu kewokeselanga ngwizani andi yo Nzambi ina ke tumonanga ko. Kuna lubantiku nanga ke tulendanga mona lunungunuku lwalu ko, kansi tulenda mona e nluta lutwasanga.
14. Kingana kia funa wafunisa e mfumfu yawonso aweyi kitezanesenwanga ye salu kia samuna nsangu zambote?
14 Kana una vo o lunungunuku lwalu ke lumonekanga ko muna meso ma wantu, kansi mu vangama luna muna nza yawonso. Ediadi i diambu diakaka diyikwanga muna kingana kia funa. E funa, wafunisa e mfumfu yawonso, “nzongo ntatu mia mfumfu.” (Luka 13:21) Nze funa, e salu kia samuna nsangu zambote za Kintinu eki kisadisanga ulolo wa wantu mu kituka alongoki, kiwokelanga kikilu yamu tezo kia samuna nsangu zazi za Kintinu ‘yakuna nsuk’a nza.’ (Mav. 1:8; Mat. 24:14) Ekw’elau diampwena dia sala e salu kiaki kia samun’e nsangu za Kintinu!
Ekonde
15, 16. (a) Yika mu mvovo miankufi e kingana ki’ekonde. (b) Ekonde nki disonganga? E kingana kiaki, nkia diambu kiyikanga mu kuma kia lunungunuku lwa salu kia samuna nsangu za Kintinu?
15 Edi disundidi o mfunu, ke lutangu lw’awana bekitukanga alongoki a Yesu Kristu ko, kansi e fu besonganga. Yesu wayika mpe lunungunuku lwalu lwa mwanda lwa salu kia Kintinu vava katá kingana kiakaka mu kuma ki’ekonde. Wavova vo: “Ye diaka diaka, e kintinu ki’ezulu kina nz’ekonde diatubwa muna mbu diawungulula mbizi za mpila zawonso.”—Mat. 13:47.
16 Ekonde, edi diawungulula mbizi za mpila zawonso, salu kia samun’e nsangu za Kintinu disonganga. Yesu wavova vo: “Vava [ekonde] diazala, bavolele dio van’ekumu, bafongele, bakutikidi zina zambote muna natinwa, vo i zina zambi, bavetele zo. I wau wuwu ukala kuna mbaninu a nza: ambasi bevaika, bevaul’an’ambi mun’asongi wabaveta mun’esoka dia tiya: i muna mukala dilu yo nkweteso a meno.”—Mat. 13:48-50.
17. Nkia ntangwa kivangama salu kia vaul’o wantu kiyikwanga muna kingana ki’ekonde?
17 O vaula kwaku, nga lufundisu lwansuka lwa mameme ye nkombo lusonganga luna kayika o Yesu lusinga vangama vava kekwiza muna nkembo andi? (Mat. 25:31-33) Ve. O lufundisu lwalu lwansuka luvangama vava Yesu kekwiza muna kolo kia mpasi zayingi. O vaulwa kuyikwanga muna kingana ki’ekonde ku “mbaninu a nza” kuvangama. * Mu kolo kiaki tuzingilanga, i sia vo tufinamene mu kolo kia mpasi zayingi. E salu kia vaul’o wantu aweyi kivangilwanga owau?
18, 19. (a) E salu kia vaula wantu aweyi kivangamenanga owau? (b) Akwa ntima miansongi nkia diambu bafwete vanga? (Tala e sinsu kina vana lukaya lwa 21.)
18 Omu tandu kiaki, mazunda ye mazunda ma wantu nga mbizi, bevaikanga mu mbu a nza yayi yo kota muna nkutakani a Yave. Akaka bekalanga muna Luyindulu lwa lufwa lwa Yesu, vena mpe y’awana bekwizanga muna tukutakanu tweto, vo i akaka belongokanga Nkand’a Nzambi. Nga awonso awaya Akristu akwikizi? Nanga balenda ‘volwa van’ekumu,’ kansi Yesu wavova vo “zina zambote” kaka i zikutikwa muna natinwa, i sia vo, muna nkutakani y’Akristu. Vo i zina zambi, zivetwa, kadi o vetwa mun’esoka dia tiya, lufwasu luna lusinga kwiza luyikanga.
19 Nze mbizi zambi, ndonga mun’awana balongoka Nkand’a Nzambi ye nkangu a Yave bayambula kwau longoka. Akaka mun’awana bawutwa kwa mase m’Akristu ke bezolanga kituka alandi a Yesu ko. Basadilanga Yave, kansi ke mu luzolo lwau ko. Dilenda kala vo, basadila Yave mu fikolo, i bosi, bayambula. * (Yez. 33:32, 33) Ozevo, diamfunu kikilu kwa akwa ntima miawonso miansongi bayambula vo bakutikwa muna natinwa, i sia vo, muna nkutakani, yo zindalala kala mo, ekolo lumbu kia mfundisa yansuka ka kialweke ko.
20, 21. (a) Adieyi tulongokele muna fimpa yingana ya Yesu mu kuma kia ngwokela? (b) Owau nkia nzengo obakidi?
20 Ozevo, adieyi tulongokele muna fimpa yingana ya Yesu mu kuma kia wokela? Kosi, nze una disu dia lulungu dinungunukinanga yo kituka se nti anene, e salu kia samun’e nsangu za Kintinu mpe kiwokelanga ova nza. Ke vena diambu ko dilenda ningamesa o wokela kwa salu kia Yave. (Yes. 54:17) Vana ntandu, awana ‘bebelanga kuna nsi a viozi kia nti wau’ betaninwanga muna kimwanda. Kole, Nzambi kaka owokesanga. Nze una funa ulembi monekanga, kansi ufunisanga e mfumfu yawonso, diau adimosi mpe ke ntangwa zawonso ko tumonanga o lunungunuku yovo bakula mvimba mpila luvangamenanga, kansi mu vangama lwina. Tatu, ke awonso ko bewanga nsangu zambote i bena bafwana. Akaka bena nze mbizi zambi za kingana kia Yesu.
21 Nkia mpila lukasakeso lwa mona vo ulolo wa wantu ambote mu tuntwa bena kwa Yave! (Yoa. 6:44) Ediadi, wokela ditwasanga muna nsi zayingi. Yave wa Nzambi, yandi kaka ofwene tambula nkembo wawonso mu kuma kia wokela kwaku. Ekolo tumonanga ngwokela yayi, yambula konso muntu mu yeto kalemvokela luludiku lwasonekwa se kolo vo: “E menemene kuna mbongo . . . , kadi kuzeye wo ko eyi ivangama, yovo yayi yovo yayina, yovo yau ayole yavangama kumosi.”—Kim. 11:6.
[Mvovo Vana Yand’a lukaya]
^ tini. 2 Mana masonama mun’Eyingidilu dia 15 Yuni, 1992, lukaya lwa 17-22 ye mun’Eyingidilu dia 1 Yuni, 1976, lukaya lwa 333-352 mu kimputu, masobele nze una tumona mu tini yilende.
^ tini. 17 Kana una vo e mvovo mia Matai 13:39-43 diambu diaswaswana miyikanga mu kuma kia salu kia samuna nsangu za Kintinu, e ndungan’a kingana kiaki ye kingana ki’ekonde mu “mbaninu a nza” kaka ilunganena. Salu kia mwanda kia vaula e mbizi kikal’aka nze salu kia mwang’e mbongo ye kia nkutika, kisalwanga yamu kolo kiaki.—Eyingidilu dia 15 Oktoba, 2002, lukaya lwa 25-26 mu kimputu; Sambila Nzambi Mosi Kaka Aludi, lukaya lwa 178-181, tini kia 8-11.
^ tini. 19 Nga diadi disongele vo awonso beyambulanga longoka Nkand’a Nzambi yo lembi kutakana ye nkangu a Yave vetwa bevetwa kw’ambasi? Ve! Kele vo muntu ovilukidi kikilu o ntima yo vutuka kwa Yave, otondwa kwa yandi.—Mal. 3:7.
Nkia Mvutu Ovana?
• E kingana kia Yesu mu kuma kia disu dia lulungu, adieyi kitulongele mu kuma kia wokela kwa salu kia Kintinu ye lutaninu lwa mwanda?
• E funa muna kingana kia Yesu nki usonganga? Nkia ziku kia diambu kayik’o Yesu mu kuma kia wokela kwa salu kia Kintinu?
• Nkia diambu dia salu kia Kintinu diyikwanga muna kingana ki’ekonde?
• Aweyi tulenda vanga muna sikila kuna sambu di’awana ‘bena muna natinwa’?
[Yuvu ya Longoka]
[Mafoto zina muna lukaya lwa 18]
E kingana kia disu dia lulungu adieyi kitulongele mu kuma kia wokela kwa salu kia Kintinu?
[Foto ina muna lukaya lwa 19]
Adieyi tulongokele mu kuma kia kingana kia funa?
[Foto ina muna lukaya lwa 21]
O vaula e mbizi zambote ye zina zambi adieyi kusonganga?