Skip to content

Skip to table of contents

Tamuzyi Naa Nzizili Ziti Kule!

Tamuzyi Naa Nzizili Ziti Kule!

Tamuzyi Naa Nzizili Ziti Kule!

“Cifumofumo byala imbuto zyako, aciindi cagoko utalesyi maanza aako, nkaambo tozi na nzizili zisi kule.”—MUK. 11:6.

1. Nkaambo nzi kulangilila cisyango mbocikomena mbocili cintu cigambya alimwi cimanina maano?

MULIMI weelede kukkazyika moyo. (Jak. 5:7) Amana kusyanga mbuto, weelede kulindila kutegwa zimene akukomena. Aasyoonto-syoonto, ikuti bulongo kabuli kabotu, busonje bulatalika kuboneka atala aabulongo. Kumane boobo bulakomena akuba zisyango izijisi nseke. Eelyo cilasika ciindi cakuti muunda utebulwe. Elo cilagambya kaka ikulibonena ameso zisyango mbozikomena! Alimwi cilamanina maano ikuyeeya yooyo uupa kuti kazikomena. Tulakonzya kwiibambila kabotu mbuto. Tulakonzya kugwasya kutilila. Pele Leza alikke nguukonzya kupa kuti ikomene.—Amukozyanisye a 1 Ba-Korinto 3:6.

2. Ino ntwaambo nzi Jesu ntwaakali kuyiisya kumakani aakukomena kwakumuuya muzikozyanyo zyakabandikwa mucibalo camusyule?

2 Mbubwenya mbuli mbukwaambidwe mucibalo cili musyule, mulimo wakukambauka makani aa Bwami, Jesu wakaukozyanisya kumulimi uusyanga mbuto. Mucikozyanyo cabulongo bwamisyobo iindene-indene, Jesu wakakankaizya kuti, nokuba kuti mulimi ulakonzya kusyanga mbuto mbotu, imoyo wamuntu kuugama nguukonzya kutondezya naa mbuto eeyo iyookomena naa pe. (Mk. 4:3-9) Mucikozyanyo casikuminza mbuto amane waakoona, Jesu wakatondezya kuti mulimi ooyu tazyi mbuli kukomena mbokuboola. Cili boobu nkaambo kukomena kulacitika kwiinda munguzu zya Leza, ikutali munguzu zyamuntu. (Mk. 4:26-29) Lino atubandike zikozyanyo zya Jesu azimbi zyotatwe—nseke yamusitada, bumena alimwi alusabwe. *

Cikozyanyo Canseke Yamusitada

3, 4. Ino cikozyanyo canseke yamusitada citonkomeka cibeela nzi cijatikizya mulumbe wa Bwami?

3 Icikozyanyo canseke yamusitada alimwi icilembedwe mubbuku lya Marko caandaano 4, citonkomeka twaambo tobile ootu: kakusaanguna, ikuvwula kwabantu baswiilila mulumbe wa Bwami; ikabili, mbobakwabililwa aabo bazumina mulumbe. Jesu wakati: “Tubweezyanyenzi Bwami bwa-Leza? Na ncikozyanonzi ncituti bupanduluzye? Buli mbuli inseke yamusitada yasyangwa ansi niniini kwiinda inseke zyoonse zyaansi, nekubaboobo yasyangwa buyo, ilakomena, ilaba impati kwiinda misamu yoonse, akusonsa mitabi mipati, elyo bayuni bakujulu balakonzya kukala mucenzule cayo.”—Mk. 4:30-32.

4 Ikaambo nkotujana aawa kaamba kukomena kwa “Bwami bwa-Leza” ikutondezyegwa akusakana kwamulumbe wa Bwami alimwi akukomena kwambungano ya Banakristo kuzwa mu Pentekoste yamu 33 C.E. kuya kumbele. Nseke yamusitada niniini kapati yalo iikonzya kwiiminina kantu kaniini kapati. (Amukozyanisye a Luka 17:6.) Nokuba boobo, cisamu camusitada cilakonzya kulampa mamita aabalilwa ku 3 kusikila ku 5 alimwi cilaba amitabi mipati cakunga ilakonzya kulibonya mbuli cisamu cini.—Mt. 13:31, 32.

5. Ino mbungano ya Banakristo yamumwaanda wamyaka wakusaanguna yakakomena buti?

5 Ikukomena kwambungano ya Banakristo kwakatalika aniini-niini mu 33 C.E. ciindi basikwiiya babalilwa ku 120 nobakananikwa amuuya uusalala. Nokuba boobo, muciindi buyo cisyoonto, imbungano eeyi iyakajisi buyo basikwiiya basyoonto yakakomena akuba abantu bali zyuulu zili mbozibede zyabasyomi. (Amubale Incito 2:41; 4:4; 5:28; 6:7; 12:24; 19:20.) Mweelwe wabatebuzi wakakomena kapati cakuti mumyaka buyo iili makumi otatwe mwaapostolo Paulo wakakonzya kwaambila mbungano yaku Kolose kuti makani mabotu akakambaukwa kale ku “bantu boonse baansi ano.” (Kol. 1:23) Elo kaka kuvwula kuli boobu kulagambya!

6, 7. (a) Ino nkuvwula kuli buti kwacitika kuzwa mumwaka wa 1914? (b) Ino nkuvwula kuli akumbi ikuya kucitika?

6 Kuzwa ciindi Bwami bwa Leza nobwakatalika kulela mu 1914, imitabi ya “cisamu” camusitada yalampa kwiinda mpoyakali kuyeeyelwa. Bantu ba Leza balibonena kuzuzikizyigwa kwabusinsimi bulembedwe kubbuku lya Isaya kuti: “Kakamu kaniini kayooba cuulu, abantu bace bayooba mukowa mupati.” (Is. 60:22) Kakamu kaniini kabananike ikakali kukambauka kumatalikilo kwamwaanda wamyaka wa 20 tiibakazyi kuti mumwaka wa 2008, ibantu batandila kutuulunzuma tuli ciloba bakali kukonzya kutola lubazu mumulimo wakukambauka mumasi aayinda ku 230. Masimpe kuvwula ooku kulagambya twakweelanya akooko kwakaambwa a Jesu mucikozyanyo canseke yamusitada!

7 Pele sena kukomena mpokwiimina aawa? Peepe. Mukuya kwaciindi bantu boonse bakkala anyika baya kulelwa a Bwami bwa Leza. Basikukazya boonse banoogusyidwe kale. Eeci tacikacitiki kwiinda munguzu zyamuntususu pe, pele kwiinda munguzu zya Mweendelezi Mwami Jehova aakubweza ntaamu mutwaambo tucitika anyika. (Amubale Daniele 2:34, 35.) Aboobo tuya kubona kuzuzikizyigwa kwabusinsimi abumbi bulembedwe kuli Isaya, bwakuti: “Nyika iyoozula luzibo lwa-Jehova mbubonya mbuli maanzi mbwaazuzya lwizi.”—Is. 11:9.

8. (a) Ino nguni ngobaiminina bayuni mucikozyanyo ncaakaamba Jesu? (b) Ino tukwabilidwe kunzi nociba ciindi cino?

8 Jesu wakati bayuni balayusa mucimvwule ca Bwami obu. Bayuni aaba tabaiminini bantu batabuyandi Bwami ibalya nseke zibotu, mbuli mbobakacita bayuni mucikozyanyo camwaalumi wakali kuminza mbuto muvwu liindene-indene. (Mk. 4:4) Pele mucikozyanyo eeci bayuni baiminina bantu babombemyoyo ibayanda kukwabililwa mumbungano ya Bunakristo. Nociba ciindi cino, bantu aaba balakwabililwa kumicito iikonzya kubasofwaazya mumeso aa Leza alimwi akumilimo iisesemya iicitwa munyika eeyi mbyaabi. (Amukozyanisye a Isaya 32:1, 2.) Mbubwenya buyo Jehova wakakozyanisya Bwami bwa Mesiya kucisamu, eelyo wakasinsima kuti: “Njooizikila atala lyacilundu cilamfu ca-Israyeli, elyo iyoopanda mitabi akuzyala micelo akuba musamu wakedari mubotu loko, nkabela munsi awo muyookala bayuni bamisyobo misyobo. Bayookala mucenzule camitabi yawo.”—Ezk. 17:23.

Cikozyanyo Cabumena

9, 10. (a) Ino nkaambo nzi Jesu nkaakali kukankaizya mucikozyanyo cabumena? (b) Kanji-kanji mu Bbaibbele, ino bumena bwiiminina nzi, alimwi ino mubuzyo nzi waamba zyabumena mbwakaamba Jesu ngotutiilange-lange?

9 Kukomena takuboneki nokucitika pe. Mucikozyanyo cakwe cabili, Jesu wakakankaizya kaambo aaka. Wakati: “Bwami bwakujulu bulikozyene abumena mbwaakabweza mwanakazi akubuvundika munsuwo zyotatwe zyabusu mane do boonse nibwakafufumuka.” (Mt. 13:33) Ino bumena oobu bwiiminina nzi, alimwi ino buswaangene buti akukomena kwa Bwami?

10 Kanji-kanji mu Bbaibbele, bumena bulabelesyegwa kwiiminina cibi. Mwaapostolo Paulo wakaamba bumena kajisi muzeezo ooyu naakali kwaamba kuyunga kukonzya kunyonganya ikwamuntu uubisya wakali mumbungano yaku Korinto yansiku. (1 Kor. 5:6-8) Sena Jesu wakaamba bumena ikuti bwiiminina kukomena kwacintu cibyaabi?

11. Ino mbuti bumena mbobwakali kubelesyegwa mu Israyeli yansiku?

11 Katutanaingula mubuzyo ooyu, tweelede kulanga-langa twaambo tupati totatwe. Kakusaanguna, nokuba kuti Jehova tanaakazumizya kuvwela bumena lyapobwe lya Pasika, ziindi zimwi wakali kuzumina zipaizyo zijisi bumena. Bumena bwakali kubelesyegwa muzipaizyo zyacilumbyo izyakutontozya, mwalo sikutuula mwaakali kulisungula kupa zyintu eezyi akaambo kakulumba zilongezyo zinji zizwa kuli Jehova. Cilyo eeci cakali kubakkomanisya aabo bakali kucilya.—Lev. 7:11-15.

12. Ino ncinzi ncotukonzya kwiiya kunzila Bbaibbele mbolibelesya zyintu zimwi kwiiminina zyintu zimbi?

12 Ikabili, nokuba kuti bumena bwakali kwiiminina cintu citali cibotu mu Magwalo, ciindi cimwi bulakonzya kwiiminina cintu cibotu. Mucikozyanyo, kulugwalo lwa 1 Petro 5:8, Saatani ukozyanisyigwa kumulavu, ikutondezya bube bwakwe buyoosya ibwabukali. Pele ku Ciyubunuzyo 5:5, Jesu ukozyanisyigwa kumulavu—“mulavu wamusyobo wa-Juda.” Mukaambo kajatikizya Jesu, mulavu ulabelesyegwa kwiimina busicamba mukucita bululami.

13. Ino cikozyanyo ncaakaamba Jesu icabumena citondezya nzi kumakani aakukomena kwamuntu kumuuya?

13 Ikatatu, mucikozyanyo ncaakaamba Jesu, tanaakaamba kuti bumena bwakasangana abusu boonse cakunga tiibwakali kukonzya kubelesyegwa pe. Wakali kwaamba buyo mbocibambwa cinkwa lyoonse. Mukaintu wakali kuvwela caali bumena, pele eeci cakali kugwasya. Bumena bwakalisangene abusu bwakubambya cinkwa. Aboobo, icakali kucitika avwela bumena mubusu tanaakali kucibona mukaintu pe. Eeci cituyeezya mwaalumi wakali kusyanga mbuto amane masiku woona. Jesu wakati “imbuto zilamena akukomena, pele walo tazi naazikomena buti.” (Mk. 4:27) Elo kaka eeyi nzila yakukozyanisya mbokutaboneki kukomena kwamuntu kumuuya ninguba-uba! Kumatalikilo tatukonzyi kukubona kukomena pe, pele citobela tulacibona kabotu-kabotu.

14. Ino ncibeela nzi camulimo wakukambauka icitondezyedwe mukaambo aaka kakuti bumena bulafwufwumusya busu boonse bukandidwe?

14 Nokuba kuti kukomena ooku takulibonyi kubantu, kulacitika munyika yoonse. Aaka nkakaambo akambi kakankaizyigwa mucikozyanyo cabumena. Bumena bulafwufwumusya busu bukandidwe boonse, “muzyeelelo zyotatwe zyabusu.” (Lk. 13:21) Mbubwenya mbuli bucita bumena, mulimo wakukambauka Bwami walo iwapa kuti basikwiiya bavwule wasakana kapati cakunga Bwami bulakambaukwa “kusikila kumamanino aanyika.” (Inc. 1:8; Mt. 24:14) Elo kaka tulijisi coolwe ikuba akati kabaabo batola lubazu mumulimo ooyu wa Bwami uuli mukukomena cigambya!

Ilusabwe

15, 16. (a) Amucaambe mubufwaafwi cikozyano calusabwe. (b) Ino lusabwe lwiiminina nzi, alimwi ino ncibeela cili icakuvwula kwabasikumwaya ba Bwami icikozyanyo eeci ncocaamba?

15 Icintu ciyandika kapati kwiinda mweelwe wabantu balyaamba kuti mbaasikwiiya ba Jesu Kristo, mbubotu bwabasikwiiya aabo. Jesu wakakaamba kaambo aaka kakuvwula kwabasikumwaya ba Bwami naakaamba cikozyanyo acimbi, icalusabwe. Wakati: “Alimwi Bwami bwakujulu bulikozyene alusabwe ilwakawaalwa mulwizi akuca inswi zyamisyobo misyobo.”—Mt. 13:47.

16 Ilusabwe ilwiiminina mulimo wakukambauka Bwami, lulajata nswi zyamisyobo yoonse. Jesu wakazumanana ulaamba: “Luzule, bakalukwelela kunkomwe, bakala, balundika inswi imbotu munsuwo, imbi bazisowa. Mbuboobo mbukuzooba kumamanino aaciindi. Baangelo bazoosika, bazoosala babi kuzwa kubaluleme, elyo bazoobasowela mubbila lyamulilo, oko kuzooba kulila akuluma ntwino.”—Mt. 13:48-50.

17. Ino kwaandaanya kwaambwa mucikozyanyo calusabwe kucitika muciindi cili?

17 Sena kwaandaanya ooku kujatikizya lubeta lwamamanino lwambelele ampongo Jesu ndwaakaamba kuti luya kucitika aakuboola mubulemu bwakwe? (Mt. 25:31-33) Peepe. Lubeta lwamamanino luya kucitika Jesu aakuboola ilyamapenzi mapati. Kwiindana kuliko nkwakuti ikwaandaanya kwaambwa mucikozyanyo calusabwe kucitika “kumamanino aaciindi.” * Twaamba ciindi cino ncotupona—mumazuba imapenzi mapati nayoosika. Pele ino mbuti kwaandaanya mbokuli mukucitika lino?

18, 19. (a) Ino mulimo wakwaandaanya uli mukucitwa buti mazuba aano? (b) Ino nintaamo nzi njobeelede kubweza babombe myoyo? (Alimwi amubone bupanduluzi buyungizyidwe aapeeji 21.)

18 Tuulunzuma tuli mbotubede twanswi zyacikozyanyo twaboola ncobeni kumbungano ya Jehova mazuba aano kuzwa mulwizi lwiiminina bantu bali munyika. Ibamwi balajanika ku Ciibalusyo, bamwi kumiswaangano alimwi ibambi balazumina kwiiya Bbaibbele andiswe. Pele sena bantu boonse aaba balaba Banakristo beni-beni? Balakonzya ‘kukwelelwa kunkomwe,’ pele Jesu utwaambila kuti nswi “imbotu” ilikke njobabikka munsuwo iiminina mbungano ya Banakristo. Izitali zibotu zilasowegwa, eelyo zilalangilwa kuyoosowelwa mubbibi lyamulilo lyacikozyanyo iliiminina lunyonyooko luli kumbele.

19 Inswi zitali zibotu ziiminina bantu banji ibakali kwiiya Bbaibbele ababelesi ba Jehova, pele ibakaleka kwiiya. Ibamwi bakazyalwa kubazyali Banakristo kunyina nobayanda kuba basikutobela mikondo ya Jesu. Kunyina nobasala kubelekela Jehova, ambweni bakamubelekela kwaciindi cisyoonto bamane bacileka. * (Ezk. 33:32, 33) Pele cilayandika kapati kuti bantu boonse babombe myoyo banjile mucisuwo ciiminina mbungano kabutanasika buzuba bwalubeta lwamamanino alimwi akukkalilila mukati mobacingilidwe.

20, 21. (a) Ino ncinzi ncotwaiya mukulanga-langa zikozyanyo zya Jesu zijatikizya kukomena? (b) Ino ncinzi ncomukanzide kucita?

20 Ino ncinzi ncotwaiya mukulanga-langa zikozyanyo zya Jesu zyaamba makani aakukomena? Cakusaanguna, mbubwenya mbuli kukomena kwanseke yamusitada, kuli bantu banji bakazumina mulumbe wa Bwami anyika aano. Kunyina cikonzya kwiimika mulimo wa Jehova! (Is. 54:17) Kunze lyaboobo, kukwabililwa kumuuya kwacitwa kuli baabo ibayanda “kukala mucenzule” camusamu ooyo. Icabili, Leza nguupa kuti kacikomena. Mbubwenya mbuli bumena mbobusangana mubusu boonse bukandidwe, ikukomena ooku kunyina nokulibonya ameso nokuba kukumvwisya kabotu, pele kucitika ncobeni! Catatu, takuli kuti bantu boonse bazumina baleelela pe. Ibamwi baba mbuli nswi zitali zibotu mucikozyanyo ca Jesu.

21 Elo cilakulwaizya kaka ikubona bantu ibeelela kabakwelwa a Jehova! (Joh. 6:44) Eeci capa kuti kube kuyungizyika kugambya mucisi acisi. Ibulemu boonse ibuba akaambo kakuyungizyika ooku buunka kuli Jehova Leza. Mbwaanga twalibonena ameso eezyi kazicitika, tweelede kukulwaizyigwa kutobela lulayo oolu lwakalembwa myaanda yamyaka iili mbwiibede yainda ilwakuti: “Cifumofumo byala imbuto zyako, . . . nkaambo tozi na nzizili zisi kule akati kazyo, na zyoonse zyobile zilaba kabotu.”—Muk. 11:6.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 2 Ibupanduluzi oobu nkubambulula bupanduluzi bwakacitidwe musyule oomu mu Ngazi Yamulindizi ya June 15, 1992, mapeeji 17-22, alimwi aya October 1, 1975, mapeeji 589-608.

^ munc. 17 Nokuba kuti bbuku lya Matayo 13:39-43 lyaamba zibeela zyamulimo wakukambauka Bwami ziindene, ikuzuzikizyigwa kucitika ciindi comwe akuzuzikizyigwa kwacikozyanyo calusabwe, nkokuti “kumamanino aaciindi.” Ikusala nswi zyacikozyanyo ncintu cizumanana, mbubwenya mbuli kusyanga alimwi akutebula mbouli mulimo uuzumanana kwaciindi coonse eeci.—Ngazi Yamulindizi, yamu Cingisi ya October 15, 2000, mapeeji 25-26; Amukombe Leza Mwini-Mwini Uuli Alikke, mapeeji 178-181, mincali 8-11.

^ munc. 19 Sena eeci cipandulula kuti kufwumbwa wakaleka kwiiya naa kuyanzana ababelesi ba Jehova wakasoogwa nkaambo wakabonwa abangelo kuti teeleli? Peepe! Ikuti muntu kayanda kupiluka ncobeni kuli Jehova, nzila ilatuba.—Malk. 3:7.

Ino Inga Mwaingula Buti?

• Ino cikozyanyo ca Jesu icaamba nseke yamusitada cituyiisya nzi kumakani aakuvwula kwabasikumwaya ba Bwami alimwi akukwabililwa kumuuya?

• Ino bumena mucikozyanyo ca Jesu bwiiminina nzi, alimwi ino nkaambo nzi kabwini kaamba kuvwula kwabasikumwaya ba Bwami Jesu nkaakatonkomeka?

• Ino ncibeela nzi cakuvwula kwabasikumwaya ba Bwami Jesu ncaakaamba mucikozyanyo calusabwe?

• Ino mbuti mbotukonzya kubona masimpe kuti twakkalilila akati kabaabo ibali ‘muzisuwo’?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Zifwanikiso izili apeeji 18]

Ino ncinzi cikozyanyo canseke yamusitada ncecituyiisya kujatikizya kuvwula kwabasikumwaya ba Bwami?

[Cifwanikiso icili apeeji 19]

Ino ncinzi ncotwiiya kuzwa kucikozyanyo cabumena?

[Cifwanikiso icili apeeji 21]

Ino ncinzi ciiminina kwaandaanya nswi zibotu kunswi zitali zibotu?