Biliyor muydunuz?

İsa Hangi Dilde Konuşuyordu?

İsa’nın konuştuğu dil konusunda bilginlerin farklı görüşleri var. Ancak yeryüzünde yaşamış bir insan olarak İsa’nın İbranicenin bir çeşidini ve Aramcanın bir lehçesini kullandığı düşünülüyor. İsa Celile’nin Nasıra şehrine gelip oradaki havraya girdiğinde İşaya’nın peygamberlik sözlerinden okudu; bu kayıt İbranice yazılmıştı. Mukaddes Kitap İsa’nın bu ayetleri Aramcaya tercüme ettiğini söylemiyor (Luka 4:16-21).

Profesör G. Ernest Wright İsa Mesih’in yaşadığı dönemde Filistin’de konuşulan diller hakkında şöyle diyor: “Belli ki halk Yunanca ve Aramca konuşuyordu . . . . Romalı askerler ile memurlar sohbetlerinde herhalde Latinceyi, gelenekçi Yahudiler ise birbirleriyle konuşurken büyük ihtimalle çağdaş bir İbranice kullanıyordu.” Böylece Pilatus’un İsa’nın işkence direğinin üzerine astırdığı yaftanın neden İbranice, Latince ve Yunanca olarak üç dilde yazıldığı anlaşılıyor (Yuhanna 19:20).

Alan Millard kitabında şöyle diyor: “Romalı yöneticiler görev başındayken kesinlikle Yunanca konuşurdu. Dolayısıyla İsa da duruşması sırasında Pilatus’un sorularını Yunanca yanıtlamış olabilir” (Discoveries From the Time of Jesus). Mukaddes Kitap böyle olup olmadığını belirtmese de, o konuşma sırasında bir tercüman kullanıldığından söz edilmemesi ilginçtir (Yuhanna 18:28-40).

Profesör Wright’a göre “İsa’nın Yunanca veya Latince konuşup konuşamadığını tam olarak bilmemiz mümkün değil. Ancak vaaz verirken genellikle ya Aramca ya da halkın konuştuğu, büyük oranda Aramcanın etkisindeki bir çeşit İbranice kullandı” (Biblical Archaeology, 1962, sayfa 243).

Yeruşalim’deki mabedin taşları ne kadar büyüktü?

Öğrencileri İsa’yla Yeruşalim’deki mabet hakkında konuşurken biri “Öğretmen, şu taşlara, şu binalara bak!” dedi (Markos 13:1). Acaba o taşlar ne kadar büyüktü?

İsa’nın yeryüzünde bulunduğu dönemde, Kral Herodes, Tapınak Tepesinin büyüklüğünü Süleyman’ın dönemindekinin iki katına çıkarmıştı. Orası 480 metreye 280 metre ölçüsüyle uygarlığın o dönemindeki en büyük yapay platformdu. Söylendiğine göre, yapının inşasında kullanılan taşların bazıları 11 metre uzunluğunda, 5 metre genişliğinde ve 3 metre yüksekliğindeydi. Bu taşlardan birkaçı 50 tondan ağırdı. Hatta bir tanesinin ağırlığı 400 tona yakındı ve bir bilgine göre “büyüklük açısından uygarlığın o döneminde onun eşi yoktu.”

İsa, öğrencisinin sözlerine şöyle karşılık verdi: “Bu büyük binaları görüyor musun? Burada taş üstünde taş bırakılmayacak, hepsi yerle bir olacak” (Markos 13:2). O devasa taşlar, MS 70’te Romalı askerler tarafından sökülüp atıldı ve birçoğu hâlâ orada duruyor.

[Sayfa 26’daki resim]

Tapınak tepesi yakınında, yerle bir edilmiş mabet taşları, Yeruşalim