Nga Otoma Vovanga ‘Ndinga Yavelela’?
Nga Otoma Vovanga ‘Ndinga Yavelela’?
‘Mvana ndinga yavelela kwa nkangu, awonsono bavovelela nkumbu a Yave.’ —SEF. 3:9.
1. Nkia lukau lwamfunu katuvana o Yave?
O LUKAU lwa ndinga ke lwatuka kwa wantu ko, kansi kwa Yave wa Nzambi wa Mvangi a wantu. (Luv. 4:11, 12) Kavana kaka ngangu za vova ko kwa Adami wa muntu antete, kansi wamvana mpe ngangu za soka mvovo miampa kimana kakala ye mambu mayingi ma vova. (Etu. 2:19, 20, 23) Kieleka, lukau lwamfunu kikilu. Lukau lwalu lusadisanga wantu mu vovana yo S’au ezulu yo kembelela nkumbu andi anene.
2. Ekuma wantu ke bevovelanga diaka ndinga mosi ko?
2 Muna mvu 1.700 miantete mia lusansu lwa wantu, awonso ndinga mosi kaka bavovanga eyi yakala ye “mpova mosi.” (Etu. 11:1) I bosi, ukolami wasaka diaka muna lumbu ya Nimerode. Nswaswani ye kani dia Yave, akolami awaya bakutakana va fulu kiayikilwa vo Babele, kadi mu mbanza mosi bazola zingila. Bayantika tunga nzo yandá, mu ‘kuyivangila nkumbu,’ ke mu vana nkembo kwa Yave ko. Muna kuma kiaki, Yave wabindakesa ndinga ina bavovanga akolami awaya yo yantika vova ndinga zayingi. Wantu bamwanganiswa mu nza yawonso.—Tanga Etuku 11:4-8.
3. Adieyi diabwa vava Yave kabindakesa ndinga yavovanga akolami kuna Babele?
3 O unu, vioka 6.800 za ndinga zivovwanga va nza. Konso ndinga ivwidi mvovo miaswaswana. Ediadi disonganga vo, vava Yave wa Nzambi kabindakesa ndinga yavovanga akolami awaya, wavunzuna e ndinga ina bavovanga muna ngindu zau. Kasia kaka mvovo miampa ko muna ntu miau, kansi wasoba mpe mpila yakaka ya vovela yo vaikisa ndinga zampa. Ekiaki i kuma e fulu batungila nzo yayina yandá kiayikilwa vo “Babele” ina ye nsasa vo mavwanga. (Etu. 11:9) Nkand’a Nzambi kaka utoma songanga una wayantikila ulolo wa ndinga zivovwanga o unu.
Ndinga Yampa, Yavelela
4. Adieyi kavova o Yave divangama mu lumbu yeto?
4 Kana una vo lusansu lwa Nkand’a Nzambi mu kuma kia dina kavanga o Nzambi muna Babele lw’esivi, vena ye diambu diakaka diesivi, disundidi o mfunu divangamanga mu lumbu yeto. Muna Sefaniya wa ngunza, Yave wavova vo: ‘Mvana ndinga yavelela kwa nkangu, awonsono bavovelela nkumbu a Yave yo kunsadila kumosi.’ (Sef. 3:9) Ayeyi i ‘ndinga yavelela’? Aweyi tulenda yo toma vovela?
5. Ayeyi i ndinga yavelela? Nkia nluta itwasanga?
5 E ndinga yavelela i ludi mu kuma kia Yave wa Nzambi y’ekani diandi nze una diasonamena muna Nkand’a Nzambi una vo i Diambu diandi. E ‘ndinga’ yayi mpe i umbakuzi wa ludi mu kuma kia Kintinu kia Nzambi, una kivelelesela nkumbu a Yave, tundidika kimfumu kiandi yo twasa nsambu zakwele mvu kw’akwa kwikizi. E ndinga yayi yampa nkia nluta itwasanga? Tuvoveswanga vo wantu ‘bevovelela nkumbu a Yave’ yo “kunsadila kumosi.” Nswaswani ye dina diabwa muna Babele, e ndinga yayi yavelela itwasanga nkembo muna nkumbu a Yave ye kintwadi vana vena nkangu andi.
Longoka Ndinga Yavelela
6, 7. (a) Adieyi divavwanga muna longoka ndinga yampa ye aweyi dilenda sadisila mu longoka ndinga yavelela? (b) Adieyi tufimpa owau?
6 Vava muntu kelongokanga ndinga yampa, mayingi mevavwanga, ke sungamena kaka mvovo miampa ko. O longoka ndinga yakaka divavanga vo muntu kalongoka mpila yakaka ya yindula yo vova. Konso ndinga ina ye mpil’andi ya songela ngindu. O vaikisa e mvovo muna ndinga yampa divavanga vo muntu kasadila e yikwa ya vovela, nze lubini, mu mpila yaswaswana ye nding’andi. Diau adimosi mpe divangamanga vava tuyantikanga longoka ndinga yavelela ya ludi kia Nkand’a Nzambi. Mayingi divavanga ke longoka kaka malongi masina ko ma Nkand’a Nzambi. Longoka ndinga yayi yampa divavanga vo twavangulul’e nyindu ye ntima mieto.—Tanga Roma 12:2; Efeso 4:23.
7 Adieyi dilenda kutusadisa mu bakula ndinga yavelela yo zaya mpe toma yo vova? Nze una ulongokelwanga konso ndinga, vena ye mambu malenda kutusadisa mu toma vova ndinga ya ludi kia Nkand’a Nzambi. Yambula twabadika ezaka ndekwa besadilanga wantu mu longoka ndinga zakaka yo zaya una dilenda kutusadisila mu longoka ndinga yayi yavelela.
Una Tulenda Toma Vovela Ndinga Yavelela
8, 9. Avo tuzolele longoka ndinga yavelela adieyi tufwete vanga? Ekuma dinina mfunu?
8 Toma wunikinanga. Kuna lubantiku, dilenda kala diampasi mu bakula nding’a nzenza. (Yes. 33:19) Kansi, ekolo muntu kelongokanga yo sia sungididi mu dina kewanga, oyantika zay’e mvovo ye una mivovelwanga. Tulukiswanga vo: ‘Tufwete mo luta sia mu matu mana mawakana, tunkwa kukumunwa vana mena.’ (Ayib. 2:1) Yesu nkumbu miayingi kavovesa alongoki andi vo: “O nkwa matu manwe, mbula kawa.” (Mat. 11:15; 13:43; Maku 4:23; Luka 14:35) Elo, tufwete ‘wanga yo bakula’ mana mevovwanga kimana twawokesa umbakuzi weto wa ndinga yavelela.—Mat. 15:10; Maku 7:14.
9 Muna toma wa tufwete kala ye sungididi. O vanga wo nluta ditwasanga. (Luka 8:18) Vava tukalanga muna lukutakanu lw’Akristu, nga tusiang’e sungididi mu dina divovwanga, ovo mambu makaka tuyindulanga? Diamfunu twasianga ngolo za wunikina dina divovwanga. Avo ke wau ko, tukituka se fwa-matu.—Ayib. 5:11.
10, 11. (a) Vana ntandu a toma wunikina, adieyi diaka tufwete vanga? (b) Nkia diambu diakaka divavwanga mu vova ndinga yavelela?
10 Tanginina ana betoma yo vovanga. Awana belongokanga ndinga yampa bekasakeswanga ke mu sia kaka sungididi ko, kansi batanginina mpe awana bazeye yo toma vova. Ediadi dikubasadisa mu venga mpova yambi ilenda kakidila akaka mu bakula dina bevovanga. Diau adimosi mpe, muna longoka ndinga yavelela, tufwete tangininanga awana bazeye yo toma “longa.” (2 Tim. 4:2) Yuvulanga ana bazeye yo. Yambula vo basingika kele vo kutomene vova ko.—Tanga Ayibere 12:5, 6, 11.
11 Ovova ndinga yavelela ke divavanga kaka ko vo twakwikila e ludi yo longa kio kw’akaka, kansi twasadilanga e nsiku mia Nzambi muna zingu kieto. O tanginina akaka dilenda kutusadisa mu vanga wo. Ediadi divavanga vo twatanginina lukwikilu y’etima diau. Divavanga mpe vo twatanginina e mpila zingu kia Yesu. (1 Kor. 11:1; Ayib. 12:2; 13:7) Avo tukwamanana wo vanga, dilenda twasa kintwadi vana vena nkangu a Nzambi yo vova ndinga yavelela mu mpila mosi.—1 Kor. 4:16, 17.
12. O sungamena mambu aweyi dilenda sadisila mu longoka ndinga yampa?
12 Sungamena mambu. Awana belongokanga ndinga bafwete sungamenanga mambu mampa. Divavanga vo basungamenang’e mvovo miampa. Kuna kw’Akristu, o sungamena mambu dilenda kubasadisa mu bakula ndinga yavelela. Diambote mu sungamenanga nkumbu za nkanda mina muna Nkand’a Nzambi una mialandanena. Akaka besianga ngolo za sungamena mvovo mia sono yayingi ya Nkand’a Nzambi. Akaka bemonanga vo diambote mu sungamena nkunga mia Kintinu, nkumbu za makanda ma Isaele ye nkumbu za ntumwa 12 ye fu ya mbongo a mwanda. Kuna nz’ankulu, Aneyisaele ayingi bayimbilanga nkunga mu ntu. Mu lumbu yeto, kindende kimosi walenda sungamena mvovo mia tini 80 ya Nkand’a Nzambi vava kakala ye kimbuta kia mvu nsambanu. Nga tulenda toma sadila ntu mieto mu sungamenanga mambu?
13. Vutukila mambu ekuma dinina mfunu?
13 O vutukila kusadisanga mu sungamena mambu. O susumunwa dimosi muna mpil’eto ya longoka malongi ma Kikristu. Petelo wa ntumwa wavova vo: “Suswila kaka ikunususwila mama, e ntangwa zawonso, kufwil’owu nuzeye mo ko, yo sikidiswa muna ludi kin’omo yeno.” (2 Pet. 1:12) Ekuma tuvwilanga mfunu wa susumunwa? E kuma kadi diwokesanga umbakuzi weto yo siamisa luzolo lweto lwa lemvokela Yave. (Nku. 119:129) O susumunwa nkanikinu mia Nzambi ntangwa zawonso dilenda kutusadisa mu kuyifimpa yo venga fu kia ‘vilakana.’ (Yak. 1:22-25) Avo tulembi sungamena e ludi, e nyindu miakaka milenda kota muna ntima mieto, ka tulenda diaka toma vova ndinga yavelela ko.
14. Adieyi dilenda kutusadisa vava tulongokanga ndinga yavelela?
14 Tanga mu nding’a wakana. (Lus. 1:3) Akaka bevavanga longoka ndinga yampa muna vovololanga yo mu nsi a ntima. Ediadi ke ditwasanga nluta miambote ko. Vava tulongokanga ndinga yavelela, ezak’e ntangwa, tufwete ‘vungutanga’ yovo tanga mu nding’a kuluka kimana twatoma sia sungididi. (Tanga Nkunga 1:1, 2.) O vanga wo dikutusadisanga mu kotesa mana tutanganga muna ntima. Muna Kiyibere, o mvovo ‘vunguta’ una ye nsasa vo badika. Wauna o vunda fiakete mu kulula madia kukadilanga o mfunu muna kumika nitu zeto, o badika mfunu kwina muna toma bakula dina tutanganga. Nga tuvaulanga ntangwa ya badika mana tutanganga? Avo tumanisi tanga Nkand’a Nzambi, tufwete badikanga dina tutangidi.
15. Aweyi tulenda longokela e ‘mvovo’ mia ndinga yavelela?
15 Fimpanga e mvovo. Muna longoka ndinga yampa, diamfunu dikalanga mu longoka una usonamenanga e mvovo yo sadilwa kimana miakala ye nsasa. Ediadi dilenda kutusadisa mu bakula ndinga tulongokanga yo vova yo mu mpila yambote. Wauna konso ndinga yinina ye mpil’andi ya vovela, e ndinga yavelela ya ludi kia Nkand’a Nzambi ivwidi mpe “mbandu ya mambu mavimpi.” (2 Tim. 1:13) Tufwete landanga “mbandu” yayi.
16. Nkia fu tufwete venga? Aweyi tulenda wo vangila?
16 Kwamanana nungunuka. O muntu lenda longoka ndinga yo yantika yo vova, kansi kuna kulanda olenda yambula yo vova. Diau adimosi mpe dilenda bwila awana bevovanga e ndinga yavelela. (Tanga Ayibere 5:11-14.) Adieyi dilenda kutusadisa mu venga fu kiaki? Tufwete sianga ngolo za longoka ndinga yayi e lumbu yawonso. “Mbula twayambula mambu ma lubantiku ma Kristu twenda yakuna nzikuka; ke tukubinge nkubilw’a mpilukw’a ntima muna mavangu mafwa ko, ngatu lukwikilu muna Nzambi, y’elongi dia mvuba, ye ngyambik’a moko, ye mfuluk’a mafwa, ye nzengo a mvu ya mvu.”—Ayib. 6:1, 2.
17. Longoka lumbu yawonso nkia kuma dinina mfunu? Yika nona.
17 Sikidisa ntangwa ofwete longoka. O longoka mambu makete lumbu yawonso disundidi o wete ke mu longoka mayingi ko mu lumbu ya tutu. Longokanga vava una ye ngindu zavuvama. O longoka ndinga yampa difwananene yo vanga e nzila muna mfinda. Avo e nzila yayi idiatilwanga kwayingi, ke dikalanga diampasi ko mu kangalela mo. Kansi, kele vo ke iviokelanga diaka wantu ko, ikitukanga se mfuta. Muna kuma kiaki, o kala ye ntâla yo luzindalalu mfunu dina. (Dan. 6:16, 20) Muna longoka ndinga yavelela ya ludi kia Nkand’a Nzambi, tufwete ‘lungalalanga muna ntâla zawonso.’—Ef. 6:18.
18. Ekuma tufwete vovelanga ndinga yavelela ntangwa zawonso?
18 Vovanga yo ntangwa zawonso. Akaka vava belongokanga ndinga yampa, lukatikisu bekalanga lwau mu vova mu kuma kia nsoni yovo wonga wa lembi toma vova. Ediadi dikubasimbanga mu nungunuka. Vava tulongokanga e ndinga, tufwete yo vovanga ntangwa ke ntangwa. Muna vovanga ndinga yampa ntangwa zawonso, o nlongoki i kezayila yo toma vova. Diau adimosi mpe, tufwete vovanga ndinga yavelela ntangwa zawonso. “Muna ntima i mukwikidilw’e nkwikil’a ndungidi; muna nua mpe i mutambulwidil’e ntambulwil’a luvuluku.” (Roma 10:10) Ke vava tuvubwanga kaka ko ‘tutambulwilanga vana meso ma ndonga,’ kansi vava mpe tuvovanga oma ma Yave ntangwa zawonso ye vava tusamunanga nsangu zambote. (Mat. 28:19, 20; Ayib. 13:15) Tukutakanu tw’Akristu tukutusadisanga mu vova ndinga yavelela mu mpila yakiá.—Tanga Ayibere 10:23-25.
Tuvovanga Ndinga Yavelela mu Kembelela Yave Kumosi
19, 20. (a) Nkia diambu diesivi divangamanga kwa Mbangi za Yave mu lumbu yeto? (b) Adieyi tufwete kwamanana vanga?
19 Diambu diesivi diabwa muna Yerusaleme kina kia Lumingu kia 6 kia ngonde a Sivani ya mvu wa 33 wa tandu kieto, muna mene. Muna lumbu kiaki, nanga muna ola yevwa, awana bakala mun’esuku diantandu ‘bayantika vovela mu ndinga zakaka’ mu mpil’esivi. (Mav. 2:4) O unu, selo ya Nzambi ke bevovanga diaka ndinga mu mpil’esivi ko. (1 Kor. 13:8) Kana una vo i wau, Mbangi za Yave besamunanga nsangu zambote za Kintinu mu tezo kia 430 ma ndinga.
20 Yakala konso ndinga tuvovanga, tuyangalalanga wau vo yeto awonso kintwadi tuna mu vova ndinga yavelela ya ludi kia Nkand’a Nzambi. Kansi, ediadi diaswaswana ye dina diavangama muna Babele. Muna ndinga mosi yayi, nkangu a Yave ukembelelanga e nkumbu andi. (1 Kor. 1:10) Yambula twazindalala sala “kumosi” ye mpangi zeto zamakala ye zamakento mu nza yawonso ekolo tulongokanga yo toma vova ndinga yayi, yo twasa nkembo kwa Yave w’Es’eto ezulu.—Tanga Nkunga 150:1-6.
Nkia Mvutu Ovana?
• Ayeyi i ndinga yavelela?
• Adieyi divavwanga mu vova ndinga yavelela?
• Adieyi dilenda kutusadisa mu toma vova ndinga yavelela?
[Yuvu ya Longoka]
[Babu kina muna lukaya lwa 23]
Longoka Toma Vova Ndinga Yavelela Muna
◆ toma wunikinanga.
◆ tanginina ana betoma yo vovanga.
◆ sungamena yo vutukila.
◆ tanganga mu nding’a wakana.
◆ fimpang’e ‘mvovo.’
◆ kwamanana nungunuka.
◆ sikidisanga ntangwa ofwete longoka.
◆ vovanga yo ntangwa zawonso.
[Foto ina muna lukaya lwa 24]
Nkangu a Yave bevovanga kumosi e ndinga yavelela