Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Tuikalayi ne buneme bua tutumbishe Yehowa

Tuikalayi ne buneme bua tutumbishe Yehowa

Tuikalayi ne buneme bua tutumbishe Yehowa

“Mudimu udi [Yehowa] wenza udi ne bunene ne butumbi.”​—MUS. 111:3.

1, 2. (a) Mmunyi muudi mua kumvuija “buneme”? (b) Nkonko kayi ituandamuna mu tshiena-bualu etshi?

BIBLE udi wamba mudi Nzambi “muluate buneme.” (Mus. 104:1) Buetu tuetu bantu, kuikala ne buneme kudi imue misangu kumvuija kuvuala bimpe. Tshilejilu, mupostolo Paulo wakambila bakaji bena Kristo bua ‘badilengeje ne bilulu bidi bibakanyine; bikale ne kalolo ne bupuekele; kabaluki nsuki yabu bipia; kabaluatshi ngolo ne mabue ne bilulu bia mushinga mupite bungi.’ (1 Tim. 2:9) Kadi ngikadilu wa kanemu udi utumbisha bunene ne buneme bua Yehowa mmupite bionso ebi.​—Mus. 111:3.

2 Muaku wa tshiena Ebelu udibu bakudimune mu Bible ne: “buneme” udi mua kumvuija kabidi “butumbi,” “lumu,” “bunene” ne “kanemu.” Bilondeshile nkonga miaku kampanda, “buneme ngikadilu wa muntu utudi mua kutua mushinga, udi muakanyine kanemu ne lumu.” Kakuena muntu udi mukumbanyine kanemu ne lumu kupita Yehowa to. Nunku tuetu Bantemu bende, tudi ne bua kuikala ne kanemu mu ngakuilu wetu ne mu bienzedi bietu. Kadi bua tshinyi bantu badi ne bua kuikala ne kanemu? Mmalu kayi adi aleja butumbi ne bunene bua Yehowa? Buneme bua Nzambi budi butusaka ku tshinyi? Ntshinyi tshitudi mua kulongela ku mushindu uvua Yezu Kristo muleje ngikadilu eu? Mmunyi mutudi mua kuleja butumbi bua Nzambi?

Tshitudi ne bua kuenzela malu ne buneme

3, 4. (a) Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza bua mudi Yehowa ututua mushinga? (b) Musambu wa 8:5-9 uvua wakula kabidi bua nganyi? (Bala note udi kuinshi kua dibeji.) (c) Mbanganyi bavua Yehowa mutue mushinga ku kale?

3 Bu mutudi tuetu bonso benza ku tshimfuanyi tshia Nzambi, tudi mua kuenza malu ne buneme. Yehowa wakatua muntu wa kumpala mushinga pakamupeshaye mudimu wa kulama buloba. (Gen. 1:26, 27) Nansha pakenza muntu bubi, Yehowa wakamuambuluila mudimu uvuaye nawu wa kulama buloba. Nunku Nzambi utshidi ‘wasa bantu tshifulu tshia butumbi.’ (Bala Musambu wa 8:5-9.) * Bu mudi Yehowa ututua mushinga, tudi ne bua kutumbisha dîna diende dinene ne kanemu ne buneme.

4 Yehowa udi wangata bantu badi bamuenzela mudimu wa tshijila ne mushinga. Wakatua Abele mushinga pakitabaye mulambu wende ne kubenga wa Kana wabu. (Gen. 4:4, 5) Wakambila Mose bua kupesha Yoshua uvua ne bua kumupingana bua kulombola bena Isalele ndambu wa ‘butumbi buende.’ (Nom. 27:20) Bible udi wamba bua Solomo muana wa Davidi ne: ‘Yehowa wakatamba kudiundisha Solomo kumpala kua bena Isalele bonso, wakamuambika butumbi bua bakalenge bonso ba mu Isalele bakadi badianjila kumpala kuende.’ (1 Kul. 29:25) Nzambi neatue bena Kristo bela manyi babishibua mushinga wa bungi bualu bavua bamanyishe ‘butumbi bua bunene bua bukalenge buende’ too ne ku lufu luabu. (Mus. 145:11-13) Nunku padi musumba udi wenda uvula wa ‘mikoko mikuabu’ utumbisha Yehowa, udi pawu ne diakalenga dia kuenza mudimu wa buneme.​—Yone 10:16.

Malu adi aleja butumbi ne bunene bua Yehowa

5. Yehowa udi ne buneme bua mushindu kayi?

5 Davidi wakimba musambu bua kuleja dishilangana didi pankatshi pa bunene bua Nzambi ne bukese bua bantu wamba ne: ‘Yehowa Mukalenge wetu, ke mudi dîna diebe ne butumbi pa buloba buonso nunku! Wewe wakuteka butumbi buebe pa mutu pa diulu!’ (Mus. 8:1) Yehowa Nzambi ke udi mutambe bunene ne udi ne buneme mu diulu ne pa buloba katshia anu kumpala menemene kua kufukaye “diulu ne buloba” too ne pakavuaye mumane kukumbaja dijinga diende dia kukudimuna buloba mparadizu ne kuvuija bantu bapuangane.​—Gen. 1:1; 1 Kol. 15:24-28; Buak. 21:1-5.

6. Bua tshinyi mufundi wa misambu udi wamba ne: Yehowa mmuluate buneme?

6 Mufundi wa misambu uvua utshina Nzambi uvua ne bua kuikala mulengibue ku muoyo pakabandilaye bunene bua diulu divua dikenka ne mitoto butuku. Mushindu udi Nzambi “uvungulula bia mu diulu bu tshilulu tshikudika” wakamukemesha bikole, ke yeye kuamba mudi Yehowa muluate buneme bua midimu yende minene. (Bala Musambu wa 104:1, 2.) Bunene ne butumbi bia Mufuki wa bukole buonso udi kayi umueneka bidi bimuenekela ku bintu bidiye mufuke.

7, 8. Bintu bitudi tumona mu diulu bidi bitujadikila tshinyi bua butumbi ne bunene bua Yehowa?

7 Tuangatayi tshilejilu tshia tshisumbu tshia mitoto ne mabulunge tshidibu babikila ne: La voie lactée. Mu tshisumbu etshi tshinene tshidi ne mitoto ne mabulunge makuabu bu mudi buloba ne diba, buloba budi bumueneka bukese anu bu diteta dia lusenga dia ku mpenga kua musulu wa mâyi. Bushuwa, tshisumbu etshi nkayatshi tshidi ne mitoto mipite pa miliyare lukama. Wewe muambe ne: ubala mitoto eyi ku umue ku umue kuyi wimana butuku ne munya, udi mua kuenza bidimu bipite pa 3 000 bua kuyijikija yonso.

8 Bikala tshisumbu tshia mitoto etshi nkayatshi tshikale ne mitoto miliyare lukama, netuambe tshinyi bua bisumbu bikuabu bidi bishale? Bamanyi ba malu a mabulunge badi batshinka ne: kudi mua kuikala bisumbu bia mitoto bitue ku miliyare 50 too ne ku miliyare 125. Kadi diulu dijima didi mua kuikala ne mitoto bungi kayi? Lukonko elu ndutupite mutu. Kadi Yehowa yeye ‘mmujadike bungi bua mitoto, udi uyibikila buonso buayi ku mêna ayi.’ (Mus. 147:4) Paudi umona mudi Yehowa muluate butumbi ne bunene, kuenaku umvua bua kutumbisha dîna diende anyi?

9, 10. Mmunyi mudi dienza dia mampa ditumbisha meji a Mufuki wetu?

9 Mpindieu tuteke bualu bua diulu ku luseke, tuanji kuakula bua biakudia bu mudi diampa. Yehowa ke “wakafuka diulu ne buloba” ne udi kabidi ‘upesha badi ne nzala biakudia.’ (Mus. 146:6, 7) “Buneme ne butumbi” bia Nzambi bidi bimuenekela ku bintu binene bidiye muenze bu mudi bikunyibua bidi biambuluisha bua kuenza mampa. (Bala Musambu wa 111:1-5.) Yezu wakalongesha bayidi bende bua kusambila ne: ‘Utupe tshitupa tshia bidia bietu bia buatshiabuatshia lelu.’ (Mat. 6:11) Diampa divua tshiakudia tshinene tshia bisamba bia bungi bia bantu ba kale bu mudi bena Isalele. Nansha mudi diampa dimueneka bu tshiakudia tshipepele, mushindu udibu basambakaja bintu bikese bua kubikudimuna bua kuluabi diampa dimpe ki mbualu bupepele to.

10 Ku kale bena Isalele bavua basambakaja bukula bua blé anyi bua mponda ne mâyi bua kuenza diampa. Bavua imue misangu belamu buanga bua mampa anyi luevene. Bintu ebi bivua bibuelakana ne bikudimuka mu mushindu wa dikema. Katutu anu tumvua mushindu utubi bikudimukangana to. Pashishe mushindu udi mubidi wetu ushintulula diampa patudi tudidia udi pawu ukemesha. Nunku kabiena bitukemesha padi mufundi wa misambu wamba ne: ‘Yehowa, mona mudi bungi bua mishindu ya midimu yebe! Wewe wakenza buonso buayi ne lungenyi luebe.’ (Mus. 104:24) Udiku umvua pebe bua kutumbisha Yehowa nunku anyi?

Bunene ne butumbi bua Yehowa bidi bikusaka ku tshinyi?

11, 12. Kuela meji pa bintu bidi Nzambi muenze nekutuambuluishe ku tshinyi?

11 Katuena anu ne bua kumanya malu a mabulunge bua tuetu kushisha kumona buimpe bua mitoto butuku anyi kulonga mushindu utu bintu bikudimukangana bua kunanga diampa to. Kadi bua tuetu kuanyisha bunene bua Mufuki wetu tudi ne bua kuela meji pa bintu bidiye mufuke. Diela meji edi nedituambuluishe ku tshinyi? Nedituambuluishe anu mudibi bituambuluisha patudi tuelela meji pa mushindu uvua Yehowa wenzela bantu malu.

12 Davidi wakimba bua malu manene avua Yehowa muenzele tshisamba tshiende wamba ne: “Nengelangane meji a buneme butambe bua butumbi buebe, ne a midimu yebe ya kukema.” (Mus. 145:5) Tudi tuleja mutudi tuanyisha bintu ebi patudi tulonga Bible ne tuelela meji pa bitudi tubalamu. Dielangana meji edi nedituambuluishe ku tshinyi? Nedivudije dianyisha dietu bua butumbi ne bunene bua Nzambi. Dîba adi, netumvue bua kutumbisha Yehowa anu bu Davidi wakamba ne: “Nembalondele bienzedi biebe binene.” (Mus. 145:6) Kuelangana meji pa midimu ya kukema ya Nzambi kudi ne bua kukolesha malanda etu nende ne kutusaka bua kulondela bakuabu malu ende ne tshisumi ne disanka. Utuku uyisha lumu luimpe ne tshisumi ne wambuluisha bantu bua kuanyisha bunene ne butumbi bua Yehowa Nzambi anyi?

Yezu uvua wangata bantu ne mushinga anu bu Nzambi

13. (a) Bilondeshile Danyele 7:13, 14, ntshinyi tshidi Yehowa mupeshe Muanende? (b) Mmunyi mudi Mukalenge Yezu umona bantu bende?

13 Yezu Kristo Muana wa Nzambi uvua uyisha lumu luimpe ne tshisumi ne unemeka Tatuende wa mu diulu wa buneme ne butumbi. Yehowa wakapesha Muanende mulela umue butumbi bua pa buabu bualu wakamupesha ‘bukokeshi ne bukalenge.’ (Bala Danyele 7:13, 14.) Nansha nanku, Yezu katu uditambisha anyi upepeja bantu to. Kadi Mmukokeshi udi umvuila bantu bende ne udi mumanye malu adibu mua kuenza ne adibu kabayi mua kuenza ne udi ubatua mushinga. Tuangate tshilejilu tshia mushindu uvua Mukalenge udi Nzambi muteke eu umona bantu bavua balua kudiye, nangananga bavuabu babenga kudi bantu bakuabu.

14. Mmunyi muvua bena Isalele bamona muena nsudi?

14 Ku kale bantu bavua ne nsudi bavua bafua lufu lubi. Disama adi divua dienda didia mubidi wabu ku kakese ku kakese. Bivua bikole bua kuondopa muena nsudi anu bu mudibi bikole bua kujula muntu ku lufu. (Nom. 12:12; 2 Bak. 5:7, 14) Bantu bavua bangata bena nsudi bu bavua kabayi bakane ne bavua babipata munkatshi muabu. Pavua muena nsudi usemena pabuipi ne bantu, uvua ne bua kuela mbila ne: “Tshiena muakane, tshiena muakane.” (Lew. 13:43-46) Muena nsudi uvua anu bu tshitalu. Bilondeshile mikanda ya ba Rabi, muena nsudi uvua ne bua kuimanyina anu pa bule bua metre matue ku abidi ne muntu yonso. Bavua bamba kabidi ne: pavua mfumu kampanda wa tshitendelelu umona muena nsudi nansha pa bule, uvua umuasa mabue bua kasemenyi kudiye to.

15. Ntshinyi tshivua Yezu muenzele muena nsudi?

15 Kadi tangilayi tshiakenza Yezu pavua muena nsudi mulue kudiye umusengelela bua amuondope. (Bala Mâko 1:40-42.) Pamutu pa kumuipata, Yezu wakamumvuila luse ne kumunemeka. Yezu wakamumona bu muntu uvua ukuatshisha luse, uvua dijinga ne diambuluisha. Muoyo wa munda wakamusama, biakamusaka bua kumuambuluisha. Kuololaye tshianza, kulenga muena nsudi ne kumuondopa.

16. Mushindu uvua Yezu wangata bantu bakuabu udi ukulongesha tshinyi?

16 Mmunyi mutudi tuetu bayidi ba Yezu mua kuidikija muvua Yezu wangata bantu ne mushinga anu bu Tatuende? Tudi ne bua kumona bantu bonso ne: mbakanyine kanemu nansha bobu banene, bakese, bakulumpe anyi bana, basama anyi bikala ne makanda a mubidi. (1 Pet. 2:17) Nangananga bantu badi ne mudimu wa kutangila bakuabu bu mudi balume, baledi ne bakulu bena Kristo badi ne bua kunemeka bantu badibu batangila ne kubambuluisha bua kudituabu bobu bine mushinga. Bible udi uleja mudi bantu bonso ne bua kuenza bualu ebu padiye wamba ne: ‘Mu dinanga dia bana benu ba mu Kristo nunangangane muntu ne muntu; mu buneme muntu ne muntu ateke mukuabu kumpala.’​—Lomo 12:10.

Tuikale ne kanemu mu ntendelelu wetu

17. Ntshinyi tshidi Bible utulongesha bua kuikala ne kanemu patudi tutendelela Yehowa?

17 Bible udi uleja ne: tudi ne bua kuikala ne kanemu nangananga patudi tutendelela Yehowa. Muambi 5:1 udi wamba ne: ‘Ulame makasa ebe pawabuela mu nzubu wa Nzambi.’ Bakambila Mose ne Yoshua bua kumusha bisabata biabu pavuabu mu muaba wa tshijila. (Ekes. 3:5; Yosh. 5:15) Bavua ne bua kuenza nunku bua kuleja kanemu. Bakuidi bena Isalele bavua ne bua kuvuala tuputula tua muinshi tua lin bua “kubuikila butaka buabo.” (Ekes. 28:42, 43) Mukenji eu uvua ubambuluisha bua kabajangi bantu pavuabu benza mudimu ku tshioshelu. Muntu yonso wa mu dîku dia muakuidi uvua ne bua kutumikila mikenji yonso ya Nzambi ivua yakula bua buneme.

18. Mmunyi mutudi tuleja buneme patudi tutendelela Yehowa?

18 Nunku bua ntendelelu wetu kuikalaye ne buneme, tudi ne bua kuikala ne kanemu. Bua bantu bakuabu kutunemeka ne kutuangata ne mushinga, tudi ne bua kubanemeka pabu. Kanemu ketu kakena ne bua kuikala ka tshidingishilu to. Kakena ne bua kuikala anu ka pamutu pa mutu to, kadi ne bua kufumina mu muoyo wetu. (1 Sam. 16:7; Nsu. 21:2) Buneme budi ne bua kuikala munda muetu ne kushintulula ngikadilu yetu, mushindu utudi tumona malu, utudi tusomba ne bantu ne mutudi tudimona tuetu bine. Nunku buneme budi ne bua kumueneka dîba dionso mu malu atudi tuakula ne atudi tuenza. Pa bidi bitangila ngikadilu wetu, tshimuenekelu tshietu, mvuadilu wetu ne didilengeja, tudi ne bua kulonda mubelu wa mupostolo Paulo wa ne: “Katuena tulenduisha muntu mu bualu, bua mudimu wetu kaubandibu. Kadi mu malu onso tudi tudimanyisha bu bena mudimu ba Nzambi.” (2 Kol. 6:3, 4) Tudi ‘tutumbisha diyisha dia Nzambi Musungidi wetu mu malu onso.’​—Tito 2:10.

Tutungunuke ne kuleja butumbi bua Nzambi

19, 20. (a) Mmushindu kayi muimpe utudi tuleja bakuabu buneme? (b) Ntshinyi tshitudi ne bua kudisuika bua kuenza pa bidi bitangila buneme?

19 Bena Kristo bela manyi badi ‘milopo bua bualu bua Kristo’ badi baleja buneme. (2 Kol. 5:20) Bantu ba mu ‘mikoko mikuabu’ badi babambuluisha ne lulamatu luonso badi pabu batumibue badi ne buneme bua Bukalenge bua Masiya. Mulopo anyi mutumibue mmuntu utu wakuila ditunga diende ne dikima ne buneme. Nunku tudi ne bua kuakula ne dikima ne buneme bua kukuatshisha Bukalenge bua Nzambi. (Ef. 6:19, 20) Patudi tuambila bantu bakuabu “lumu lua diakalengele,” tudi tuleja mutudi tubangata ne mushinga.​—Yesh. 52:7.

20 Tudi ne bua kudisuika bua kutumbisha Nzambi pa kuenza malu adi umvuangana ne buneme buende. (1 Pet. 2:12) Tuikalayi tunemeka Yehowa misangu yonso, tunemeka ntendelelu wende ne bena kuitabuja netu. Yehowa udi muluate butumbi ne buneme asanke bua mushindu utudi tumutendelela ne buneme.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 3 Malu avua Davidi muambe mu Musambu wa 8 adi akula kabidi bua muntu mupuangane Yezu Kristo.​—Eb. 2:5-9.

Newandamune munyi?

• Kuanyisha bunene bua butumbi bua Yehowa kudi kutusaka ku tshinyi?

• Bualu buvua Yezu muenzele muena nsudi budi bukulongesha tshinyi bua kanemu?

• Mmishindu kayi itudi mua kutumbisha Yehowa ne buneme?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 12]

Mmunyi muvua Yehowa mutue Abele mushinga?

[Tshimfuanyi mu dibeji 14]

Midimu minene ya Yehowa idi imuenekela nansha ku dienza dia mampa

[Tshimfuanyi mu dibeji 15]

Bualu buvua Yezu muenzele muena nsudi budi bukulongesha tshinyi bua kanemu?

[Tshimfuanyi mu dibeji 16]

Kutendelela Yehowa ne buneme nkumunemeka