Eaha to roto?

Tapura tumu parau

A faahanahana ia Iehova ma te faaite i te tura

A faahanahana ia Iehova ma te faaite i te tura

A faahanahana ia Iehova ma te faaite i te tura

‘E ohipa [tura] ta Iehova e te hanahana.’—SAL. 111:3MN.

1, 2. (a) E nafea outou e faataa ˈi i te “tura”? (b) E hiˈopoahia teihea mau uiraa i roto i teie tumu parau?

 I TE aniraahia ˈtu ia faataa i te taˈo “tura,” ua pahono oioi mai Madison ahuru matahiti, “Faanehenehe ma te au.” Te mea ta tera tamahine i ore paha i ite, te parau ra te Bibilia e ua ‘vehîhia te Atua i te [tura].’ (Sal. 104:1; MN) No te taata, i te tahi mau taime, e taaihia te tura i te faanehenehe ma te au. Ei hiˈoraa, ua hinaaro te aposetolo Paulo “ia faanehenehe” te mau vahine Kerisetiano “ia ratou iho i te ahu e au ra, ma te faaieie ore, e te haapao maitai; eiaha ma te rouru firi, e te auro, e te poe, e te ahu taoˈa rahi.” (Tim. 1, 2:9) Ua hau atu râ te hoê haerea tura o te faateitei i “te [tura] e te hanahana” o Iehova.—Sal. 111:3MN.

2 I roto i te Bibilia, e nehenehe te taˈo Hebera no “tura” e huri-atoa-hia ei “hanahana,” “teitei,” e “hinuhinu.” Ia au i te tatararaa a te hoê titionare, te “tura” o “te huru maitai aore ra te haerea tia, e au ia faahanahanahia aore ra ia faaturahia.” O Iehova anaˈe te au ia faahanahana-rahi-hia e ia faatura-roa-hia. No reira ei tavini pûpûhia na ˈna, ia paraparau e ia ohipa tatou ma te faahanahana ia ˈna e tia ˈi. No te aha râ te taata e nehenehe ai e faaite i te tura? E nafea e ite-papu-hia ˈi te tura e te hanahana o Iehova? E nafea tatou i mua i te tura o te Atua? Eaha ta Iesu Mesia e haapii mai no nia i te faaiteraa i teie huru maitai? E e nafea tatou e faaite ai i te tura o te Atua?

No te aha tatou e nehenehe ai e faaite i te tura

3, 4. (a) E nafea tatou i mua i te tura i tuuhia mai i nia ia tatou? (b) Te tohu ra te Salamo 8:5-9 ia vai? (A hiˈo i te nota i raro i te api.) (c) I nia ia vai i tuu ai Iehova i te tura i tahito ra?

3 No te mea ua hamanihia ratou ia au i te huru o te Atua, e nehenehe ta te taata atoa e faaite i te tura. Ua faahanahana Iehova i te taata matamua ma te faatoroa ia ˈna ei tiaau i te fenua. (Gen. 1:26, 27) I muri aˈe atoa i te ereraa te taata i te tia-roa-raa, ua faaite â Iehova i te hopoia a te taata no te fenua. Te “faakorona” noa ra hoi te Atua i te taata i te tura. (A taio i te Salamo 8:5-9.) * E titau te tura i tuuhia mai i nia ia tatou ia faaite i te tura—ia arue i te iˈoa teitei o Iehova ma te faatura rahi e te tura.

4 Ua tuu iho â râ Iehova i te hoê faito tura i nia i te feia e pûpû ra i te hoê taviniraa moˈa na ˈna. Ua faahanahana te Atua ia Abela ma te farii i ta ˈna tusia, ma te ore râ e hiˈo i ta to ˈna tuaana o Kaina. (Gen. 4:4, 5) Ua faauehia Mose e ‘tuu i te tahi pae tura no ˈna’ i nia ia Iosua, te taata o tei mono ia ˈna ei aratai i te mau Iseraela. (Num. 27:20) No nia i te tamaiti a Davida o Solomona, te na ô ra te Bibilia e: “Ua faarahi hua maira Iehova ia Solomona i te aro o Iseraela, e ua horoa maira i te hinuhinu rahi ia ˈna, aore ïa i horoahia mai i te hoê arii no Iseraela mai tahito mai â.” (Par. 1, 29:25) E tuu Iehova i te tura faahiahia roa i nia i te mau Kerisetiano faatavaihia tei faatiahia, o tei faaite ma te taiva ore i “te hanahana e te mana o to ˈna ra basileia.” (Sal. 145:11-13) Ma te faateitei ia Iehova, te fanaˈo atoa ra te nahoa o te mau “mamoe ê atu” a Iesu e maraa noa ra i te hoê tiaraa haamaitaihia e te tura.—Ioane 10:16.

Te tura e te hanahana o Iehova tei ite-papu-hia

5. Eaha te rahi o to Iehova tura?

5 I roto i te hoê himene e faataa ê ra i te rahi o Iehova e te haihai o te taata, ua himene te papai salamo Davida: “E to matou Atua, e Iehova! ua teitei to oe iˈoa e ati noa ˈˈe te mau fenua atoa nei; e to oe ra hanahana, ua tuuhia e oe i nia iho i te mau raˈi ra!” (Sal. 8:1) Hou te poieteraa o “te raˈi e te fenua” e i muri roa ˈˈe i te tupu-hope-raa te opuaraa a te Atua e faariro i te fenua ei paradaiso e e faahoˈi i te huitaata i te tia-roa-raa—mai tahito mai â e a muri noa ˈtu—o te Atua ra o Iehova te Ihotaata teitei roa ˈˈe e tei au roa ˈˈe ia faaturahia i te ao taatoa.—Gen. 1:1; Kor. 1, 15:24-28; Apo. 21:1-5.

6. No te aha te papai salamo i parau ai e ua vehîhia Iehova i te tura?

6 Eaha râ paha te papai salamo mǎtaˈu i te Atua i te putapû ia ˈna i mataitai i te po fetia i te hau rahi o te reva, tei î i “te mau ofai taoˈa” e anaana ra! No te maere rahi o to te Atua ‘hohoraraa i te mau raˈi mai te paruru,’ ua faaau te papai salamo ia Iehova mai tei vehîhia i te tura no to ˈNa aravihi poieteraa faahiahia. (A taio i te Salamo 104:1, 2.) Te ite-papu-hia ra te tura e te hanahana o te Atua Poiete mana hope itea ore i roto i ta ˈna mau ohipa ite-mata-hia.

7, 8. Eaha te haapapuraa o te tura e te hanahana o Iehova ta tatou e ite ra i nia i te raˈi?

7 Ei hiˈoraa, a hiˈo na i te haapueraa fetia Maoroaheiata. I roto i teie reva aano o te mau fetia, paraneta, e te mau faanahoraa mahana, e mea iti roa te paraneta Fenua e au hoi i te hoê huˈa one o te hoê tahatai hopea ore. Ua hau atu hoi i te 100 miria fetia i roto i teie anaˈe haapueraa fetia! Ahiri e nehenehe outou e numera hoê fetia i te tetoni taitahi ma te faaea ore e 24 hora i te mahana hoê, e titauhia hau atu i te 3 000 matahiti i te maoro ia naea 100 miria fetia.

8 Mai te peu e 100 miria fetia to roto i te haapueraa fetia Maoroaheiata anaˈe, e te toea ïa o te ao nui? Te manaˈo nei te mau aivanaa ihi reva teitei e tei rotopu te Maoroaheiata i te mau 50 miria e tae roa ˈtu i te 125 miria haapueraa fetia. Ehia rahiraa fetia to roto i te ao nui taatoa? Mea fifi roa ia taa i te pahonoraa. Teie râ, “ua hope te mau fetia i te taiohia e [Iehova]; e na ˈna i mairi i to ratou iˈoa.” (Sal. 147:4) I to outou iteraa e nafea Iehova e vehîhia ˈi i teie huru tura e hanahana, aita anei outou e hinaaro ra e faateitei i to ˈna iˈoa rahi?

9, 10. E nafea te horoaraa i te faraoa e faahanahana ˈi i te paari o to tatou Atua Poiete?

9 I teie nei, e faahaehaa anaˈe i to tatou mata mai te mau raˈi teitei i raro atu i te tahi mea matauhia mai te faraoa. E ere noa Iehova i te Atua o “tei hamani i te mau raˈi e te fenua” o Oia atoa râ ‘tei horoa i te maa aore ra faraoa na tei poia.’ (Sal. 146:6, 7) E itehia te “maitai” aore ra tura “e te hanahana” o te Atua i roto i ta ˈna mau ohipa rarahi, oia atoa i to ˈna horoaraa mai i te mau raau tupu no te hamani i te faraoa. (A taio i te Salamo 111:1-5.) Ua haapii Iesu i ta ˈna mau pǐpǐ ia pure: “Ho mai i te maa [aore ra faraoa] e au ia matou i teie nei mahana. (Mat. 6:11) E maa tumu te faraoa no te rahiraa o te taata i tahito ra, e no te mau Iseraela atoa. Noa ˈtu e ua faarirohia te faraoa ei maa ohie, e ere roa ˈtu râ i te mea ohie te tauiraa o te tahi mau taoˈa rii ia riro mai ei faraoa momona.

10 I te papairaahia te Bibilia, ua faaohipa te mau Iseraela i te sitona aore ra i te kerite e te pape no te hamani i te faraoa. I te tahi mau taime, e faaohipa-atoa-hia te faahopue. E ati teie mau taoˈa tumu te tahi i te tahi no te hamani i te hoê rahiraa taoˈa maere tei tapiri roa te tahi i te tahi. Aita e taa-maitai-hia ra e nafea teie mau taoˈa e ohipa amui ai. Hau atu â, e tauiraa maere atoa te huru haapauraa o te faraoa i roto i te tino taata. No reira te papai salamo i himene ai: “Aita te huru rau o ta oe ra ohipa, e Iehova! e mau ravea paari anaˈe â ta oe!” (Sal. 104:24) Te hinaaro atoa ra anei outou e arue ia Iehova?

E nafea outou i mua i te tura e te hanahana o te Atua?

11, 12. Eaha ta te feruriruriraa i te mau ohipa poieteraa a te Atua e faatupu mai?

11 Aita e titauhia ra ia riro mai tatou ei aivanaa ihi reva teitei no te maere i te hoê po fetia aore ra ei aivanaa ihi taoˈa no te au i te faraoa. No te haafaufaa râ i te hanahana o to tatou Atua Poiete, e mea tia ia rave tatou i te taime no te feruri i te mau ohipa a to ˈna rima. Eaha ta teie feruriruriraa e faatupu mai? Hoê â ïa faahopearaa e te feruriruriraa i te tahi atu mau ohipa taa ê a Iehova.

12 No nia i te mau ohipa rarahi a Iehova no to ˈNa nunaa, ua himene Davida: “E parau vau i te tura e te hanahana o to oe ra mana, e te mau ravea taa ê na oe ra.” (Sal. 145:5) E faaite tatou i te anaanatae i teie mau ohipa ma te haapii i te Bibilia e ma te rave i te taime no te feruriruri i ta tatou e taio ra i roto i te reira. Eaha ta teie feruriruriraa e faatupu mai? E rahi mai to tatou mauruuru no te tura e te hanahana o te Atua. Papu, e hinaaro tatou mai ia Davida e faahanahana ia Iehova i te na ôraa e: “E faaite hoi au i to oe ra mana.” (Sal. 145:6) E haapaari te feruriruriraa i te mau ohipa faahiahia a te Atua i to tatou taairaa e Iehova e e hinaaro tatou e parau ia vetahi ê no nia ia ˈna ma te anaanatae e te faaotiraa papu. Te faaite ra anei outou i te parau apî maitai ma te itoito rahi e te tauturu ra anei outou i te taata ia haafaufaa i te tura, te hanahana, e te teitei o te Atua ra o Iehova?

Ua faaite Iesu i te tura o te Atua ma te tia roa

13. (a) Ia au i te Daniela 7:13, 14, eaha ta Iehova i horoa i ta ˈna Tamaiti? (b) Ei Arii, e nafea Iesu e haa ˈi i nia i to ˈna mau taata?

13 Ua poro te Tamaiti a te Atua, Iesu Mesia, i te parau apî maitai ma te itoito rahi, e ua faahanahana oia i to ˈna Metua teitei i te raˈi ra. Ua faahanahana taa ê Iehova i ta ˈna Tamaiti fanau tahi ma te horoa ˈtu i ‘te mana e te basileia.’ (A taio i te Daniela 7:13, 14.) E ere râ Iesu i te taata teoteo e te ahaaha. Mea taa ê roa oia—e Faatere aumihi oia o te taa ra i te mau otia o to ˈna mau taata e o te tâuˈa ra ia ratou ma te faatura. A rave na i te hoê hiˈoraa e mea nafea Iesu ei Arii maitihia i te haaraa i nia i te mau taata ta ˈna i farerei, te feia iho â râ tei tuuhia i te hiti e tei au-ore-hia.

14. I Iseraela i tahito ra, mai te aha te huru o te taata i nia i te lepera?

14 I te tau tahito, e pinepine te taata i roohia i te lepera i te pohe mǎrû noa ma te mauiui. E maˈi-riirii-hia te mau tuhaa o te tino o te hoê lepera. Te faaoraraa i te hoê lepera e mea fifi roa ïa mai te faatiaraa i te hoê taata mai te pohe mai. (Num. 12:12; Arii 2, 5:7, 14) Ua faarirohia te mau lepera ei taata viivii e te faufau e e tiahihia ratou i rapae au i te totaiete. Ia haafatata ratou i te taata, mea titauhia ia pii ratou: “Ua viivii, ua viivii.” (Lev. 13:43-46) E au te hoê lepera mai te hoê taata pohe. Ia au i te mau faatiaraa a te mau rabi, e faatiahia te hoê lepera ia haafatata i te hoê taata 1,7 metera i te atea. Te faatiahia ra e ia itehia ˈtu te hoê lepera, noa ˈtu tei te atea ê, ua taora ˈtu te tahi aratai haapaoraa i te ofai ia atea ê atu â oia.

15. Eaha ta Iesu i rave no te hoê lepera?

15 E mea taa ê râ to Iesu huru i nia i te hoê lepera tei haere atu ia ˈna ra e tei taparu e faaora ia ˈna. (A taio i te Mareko 1:40-42.) Aita oia i tiahi i te lepera, ua aumihi e ua faatura Iesu i teie taata ta te taata e ape noa. O te hoê taata tei tia ia arohahia e tei hinaaro i te tamǎrûraa ta Iesu i ite. Ma te aau putapû, ua ohipa oioi Iesu no to ˈna aumihi. Ua faatoro oia i te rima, ua tapea i te lepera e faaora ˈtura ia ˈna.

16. Eaha ta outou i haapii mai i te huru haerea o Iesu i nia ia vetahi ê?

16 Ei pǐpǐ na Iesu, e nafea tatou e nehenehe ai e pee i te haerea o Iesu i to ˈna faaiteraa i te tura e au i to ˈna Metua? Te hoê ravea ia farii ïa tatou e mea tano ia faahanahana e ia faatura tatou i te mau taata atoa—ma te ore e haapao i to ratou tiaraa, ea, aore ra matahiti. (Pet. 1, 2:17) E titauhia ia faatura te feia iho â râ e hopoia tiaau ta ratou, e tane faaipoipo anei, e metua, e e matahiapo Kerisetiano, i te mau taata ta ratou e haapao ra a tauturu atu ai ia ratou ia tapea noa i te faatura ia ratou iho. Ma te tapao e e titauraa teie no te mau Kerisetiano atoa, te na ô ra te Bibilia e: “Ei atiraa aroha mau to outou ia outou iho, i te aroha taeae ra; i te faaturaraa ˈtu te tahi i te tahi.”—Roma 12:10.

Faaiteraa i te tura e au i te haamoriraa

17. Eaha ta tatou e haapii mai i roto i te mau Papai no nia i te faaiteraa i te tura e au ia haamori tatou ia Iehova?

17 E titauhia ia ara maitai i te faaiteraa i te tura e au ia haamori tatou ia Iehova. “E ara i to avae ia haere i te fare o te Atua,” ta te Koheleta 5:1 ïa e parau ra. Ua faauehia Mose raua o Iosua ia tatara i to raua tamaa i te hoê vahi moˈa. (Exo. 3:5; Ios. 5:15) Ia na reira raua ei tapao no te tura e te faatura rahi. I faahepohia na te mau tahuˈa Iseraela ia ahu i te tatohe vavai “ei tapoi ia ratou.” (Exo. 28:42, 43) Maoti te reira e ore ai to ratou tohe e itehia ia tavini ratou i nia i te fata. E mea tia ia paturu te mau melo atoa o te utuafare tahuˈa i te ture aveia teitei a te Atua no nia i te tura.

18. E nafea te tura e faaitehia ˈi i roto i ta tatou haamoriraa ia Iehova?

18 Ua taaihia ïa te tura i roto i te haamoriraa i te hanahana e te faatura. Ia fanaˈo tatou i te hanahana e te faatura, e mea tia ia haa tatou ma te faatura. Te tura o ta tatou e faaite e ere ïa i te faahua tura noa aore ra ei ahu rapae au noa. Ia hau atu i tei itehia e te mata taata nei i ta te Atua e ite ra e tia ˈi—to tatou ïa aau. (Sam. 1, 16:7; Mas. 21:2) Ia riro roa te tura ei tuhaa o tatou e ia ohipa te reira i nia i to tatou haerea, to tatou huru, to tatou mau taairaa e vetahi ê, e tae noa ˈtu i ta tatou hiˈoraa e to tatou manaˈoraa ia tatou iho e tia ˈi. Oia mau, ia ite-papu-hia te tura i te mau taime atoa i roto i ta tatou mau parau e ohipa atoa e tia ˈi. No nia i to tatou haerea, huru, e ahu e e faaneheneheraa rouru, e haapao maitai tatou i te mau parau a te aposetolo Paulo: “Aore roa i tuu i te turoriraa i te taata atoa, ia ore ia faainohia te toroa nei: te faaite hua nei râ matou ia matou iho e e rave ohipa na te Atua i te mau mea atoa nei.” (Kor. 2, 6:3, 4) “Ia nehenehe te parau a te Atua a to tatou Ora ra ia [t]atou i te mau mea atoa.”—Tito 2:10.

A tamau â i te faaite i te tura o te Atua

19, 20. (a) Eaha te hoê ravea maitai roa no te faatura ia vetahi ê? (b) No nia i te tura, eaha ta tatou faaotiraa papu?

19 Te faaite ra te mau Kerisetiano faatavaihia i te tura, ei ‘tia na te Mesia.’ (Kor. 2, 5:20, MN) Te mau “mamoe ê atu,” o te turu ra ma te taiva ore ia ratou, e vea tura ïa no te Basileia Mesia. E paraparau te hoê tia aore ra te hoê vea ma te mǎtaˈu ore e ma te tura i te iˈoa o ta ˈna hau. Ia parau ïa tatou ma te tura e te mǎtaˈu ore no te paturu i te faatereraa a te Atua, te Basileia e tia ˈi. (Eph. 6:19, 20) E ia hopoi tatou i “te parau oaoa e te maitai ra” ia vetahi ê, aita anei tatou e faaite ra ia ratou i te tura?—Isa. 52:7.

20 Ia faaoti papu tatou e faahanahana i te Atua ma te hoê haerea e au i to ˈna tura e tia ˈi. (Pet. 1, 2:12) E faaite noa anaˈe i te faatura rahi ia ˈna, i ta ˈna haamoriraa e i to tatou mau hoa haamori. E ia mauruuru Iehova, o tei vehîhia i te tura e te hanahana, i to tatou huru tura i te haamoriraa ia ˈna.

[Nota i raro i te api]

^ Te tohu atoa ra te mau parau a Davida i roto i te Salamo 8 i te taata tia roa o Iesu Mesia.—Heb. 2:5-9.

E nafea outou e pahono ai?

• Ia haafaufaa tatou i te hanahana o to Iehova tura, eaha ïa te faahopearaa no tatou?

• Eaha ta tatou e haapii no nia i te tura i to Iesu tâuˈaraa i te hoê lepera?

• E nafea tatou e faahanahana ˈi ia Iehova ma te tura?

[Uiraa haapiiraa]

[Hohoˈa i te api 19]

Mea nafea Iehova i te faahanahanaraa ia Abela?

[Hohoˈa i te api 20]

Te ite-papu-hia ra ta Iehova mau ohipa rarahi i te horoaraa mai i te faraoa

[Hohoˈa i te api 21]

Eaha ta outou i haapii no nia i te tura i to Iesu tâuˈaraa i te hoê lepera?

[Hohoˈa i te api 22]

Te taaihia ra te haamoriraa tura i te faahanahanaraa ia Iehova