Mme Akpan N̄kpọ Oro Ẹtode Leta Oro Ẹkenọde Ẹsọk Mbon Galatia, Ephesus, Philippi, ye Mbon Colossae
Ikọ Jehovah Enyene Uwem
Mme Akpan N̄kpọ Oro Ẹtode Leta Oro Ẹkenọde Ẹsọk Mbon Galatia, Ephesus, Philippi, ye Mbon Colossae
KE INI apostle Paul okopde ke mbon Ido Ukpono Mme Jew ke ẹnam ndusụk Christian ẹwọn̄ọde ẹkpọn̄ utuakibuot akpanikọ, enye ewet okopodudu leta ọnọ “ẹsọk mme esop ke Galatia.” (Gal. 1:2) Leta emi, oro ẹkewetde ke n̄kpọ nte isua 50-52 E.N., ọdọn̄ọ item emi ẹnọde ẹban̄a mme akpan n̄kpọ onyụn̄ ọdọn̄ọ n̄kpọsọn̄ n̄kpeubọk.
Ke n̄kpọ nte isua duop ẹma ẹkebe, ke ini Paul odude ke Rome nte “owo-n̄kpọkọbi Christ Jesus,” enye ewet n̄wed ọnọ ẹsọk esop ke Ephesus, ke Philippi, ye ke Colossae, onyụn̄ ọnọ mmọ ata eti item ye nsịnudọn̄. (Eph. 3:1) Mfịn, nnyịn imekeme ndibọ ufọn edieke inọde ntịn̄enyịn ke etop emi odude ke n̄wed Galatia, Ephesus, Philippi, ye Colossae.—Heb. 4:12.
DIDIE KE “ẸBAT OWO KE EDINEN”?
Sia mbon Ido Ukpono Mme Jew ẹdomode n̄kari n̄kari ndiwụt ke Paul inenke, enye ọsọn̄ọ owụt idaha esie nte apostle ebe ke nditịn̄ n̄kpọ mban̄a idemesie. (Gal. 1:11–2:14) Paul etịn̄ ntem man owụt ke ukpepn̄kpọ mmọ inenke: “Ẹbat owo ke edinen, itoho ke mme utom ibet, edi oto ke mbuọtidem ke Christ Jesus ikpọn̄-ikpọn̄.”—Gal. 2:16.
Paul ọdọhọ ke Christ ‘edep mbon oro ẹdude ke idak ibet osio ke ufụn’ onyụn̄ ọnọ mmọ ifụre man ẹkpenyene ubọhọ ufụn Christian. Enye ọsọn̄ọ eteme mbon Galatia ete: “Ẹsọn̄ọ ẹda, ẹkûnyụn̄ ẹyak ẹtọn̄ọ ntak ẹkọbi mbufo ke ọkpọnọ ufụn.”—Gal. 4:4, 5; 5:1.
Mme Mbụme N̄wed Abasi Oro Ẹbọrọde:
3:16-18, 28, 29—Ndi ediomi oro Abasi akanamde ye Abraham ke enyenyene ufọn? Ih, ke enyenyene. Ẹkedada Ibet ediomi ẹdidian, ikedịghe man ada itie ediomi oro Abasi akanamde ye Abraham. Mmọdo, ediomi oro Abasi akanamde ye Abraham osụk enyenyene ufọn ke ‘ẹma ẹkebiat’ Ibet ẹfep. (Eph. 2:15) Ẹda mme un̄wọn̄ọ ediomi emi ẹnọ ata “mfri” Abraham—oro edi, Christ Jesus, emi edide akpan owo, ye mbon oro “ẹdide eke Christ.”
6:2—Nso idi “ibet Christ”? Ibet emi esịne kpukpru se Jesus ekekpepde onyụn̄ owụkde. Enye esịne akpan akpan ibet oro enye ọkọnọde ete “ẹma kiet eken.”—John 13:34.
6:8—Nnyịn ‘itọ didie inọ spirit’? Nnyịn inam ntem ke ndidu uwem ke usụn̄ oro ayakde spirit Abasi ada nnyịn usụn̄. Nditọ nnọ spirit abuana ukeme ofụri esịt oro isịnde nditiene mbuana ke mme edinam oro ẹnamde inyene edisana spirit.
Se Nnyịn Ikpepde:
1:6-9. Oyom mbiowo Christian ẹnam n̄kpọ ye unana ubiatini ke ini mme mfịna ẹdude ke esop. Mmọ ẹkeme ndisọsọp n̄kan mme ukwan̄ ekikere edieke ẹtịmde ẹkọk ibuot ẹnyụn̄ ẹdade N̄wed Abasi.
2:20. Ufak edi ọkpọkpọ enọ emi Abasi ọnọde nnyịn. Akpana ikpep ndida enye ntre.—John 3:16.
5:7-9. Ndiọi nsan̄a ẹkeme ‘ndibiọn̄ọ nnyịn ndika iso nsụk ibuot nnọ akpanikọ.’ Ọfọn ikpọn̄ mmọ.
6:1, 2, 5. Mbon oro “ẹdotde ke n̄kan̄ eke spirit” ẹkeme ndin̄wam nnyịn ibiom mfịghe nnyịn, utọ nte akamba afanikọn̄ oro idụkde ke ntak emi idụkde idiọk afan̄ edi ifiọkke. Amaedi ndibiom mbiomo oro inyenede ke ntak emi idide Christian, inyene ndibiom enye emi ke idem nnyịn.
‘NDITAN̄ KPUKPRU N̄KPỌ NDỌN̄ KE CHRIST’
Ke ini Paul etịn̄de aban̄a nte mme Christian edidianade kiet ke leta oro enye ewetde ọnọ ẹsọk mbon Ephesus, enye etịn̄ aban̄a “ndutịm ke adan̄aemi edimek ini ekemde ọyọhọ ọyọhọ . . . ndifiak ntan̄ kpukpru n̄kpọ ndọn̄ ọtọkiet ke Christ, mme n̄kpọ eke ẹdude ke heaven ye mme n̄kpọ eke ẹdude ke isọn̄.” Christ ọmọnọ “mme owo nte enọ” man ẹn̄wam kpukpru nnyịn “ikabade idi kiet ke mbuọtidem.”—Eph. 1:10; 4:8, 13.
Man mme Christian ẹkpono Abasi ẹnyụn̄ ẹnam edidiana kiet odu, akpana mmọ “ẹmen obufa owo ẹsịne” ẹnyụn̄ “ẹsụk ibuot ẹnọ kiet eken ke ndịk Christ.” Mmọ ẹkpenyene n̄ko “ndisọn̄ọ nda n̄n̄wana ye n̄kari Devil” ebe ke ndimen ofụri n̄kpọekọn̄ eke spirit nsịne.—Eph. 4:24; 5:21; 6:11.
Mme Mbụme N̄wed Abasi Oro Ẹbọrọde:
1:4-7—Didie ke ẹkemek mme Christian oro ẹyetde aran anyan ini mbemiso mmọ ẹkemanade? Ẹkemek mmọ nte otu idịghe nte owo kiet kiet. Emi ekedi mbemiso akpa anana-mfọnmma owo akamanade. Ntịn̄nnịm ikọ oro odude ke Genesis 3:15, emi ẹketan̄ade mbemiso ẹkeyomode anana-mfọnmma owo ekededi, esịne uduak Abasi ndinam ndusụk mme anditiene Christ ẹkara ye Christ ke heaven.—Gal. 3:16, 29.
2:2—Spirit ererimbot ebiet ofụm didie, ndien enye akara ererimbot didie? “Spirit ererimbot”—kpa edu nda-ke-idem ye nsọn̄ibuot—odu ke kpukpru ebiet kpa nte ofụm oro isikotde. (1 Cor. 2:12) Enye akara ererimbot sia enye enen̄ede ọsọn̄ odudu, mme edinam esie ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹtara ẹsuana nte ofụm.
2:6—Mme Christian oro ẹyetde aran ẹsan̄a didie ẹdu “ke mme itie eke heaven” ke ini ẹsụk ẹdude ke isọn̄? Ikọ oro “mme itie eke heaven” iwọrọke udeme eke heaven oro ẹn̄wọn̄ọde ẹnọ mmọ. Utu ke oro, emi aban̄a n̄kokon̄ idaha eke spirit oro mmọ ẹnyenede ke ntak emi ‘ẹfịkde mmọ idiọn̄ọ ke edisana spirit oro ẹken̄wọn̄ọde.’—Eph. 1:13, 14.
Se Nnyịn Ikpepde:
4:8, 11-15. Jesus Christ ama “ada mbuotekọn̄ ọnyọn̄,” oro edi, ọbọ mme owo iyakke Satan akara aba mmọ man ọnọ mmọ nte enọ man ẹbọp esop Christian ẹnam ọkọri. “Ke ima,” nnyịn imekeme “[ndikọri] ke kpukpru n̄kpọ ke idak . . . Christ” ebe ke ndikop uyo nnyụn̄ nsụk ibuot nnọ mbon oro ẹdade nnyịn usụn̄ nnyụn̄ mbere ye mme ndutịm esop.—Heb. 13:7, 17.
5:22-24, 33. N̄wan ana osụk ibuot ọnọ ebe onyụn̄ okpono enye. Enye anam ntre ke ndinyene “sụn̄sụn̄ ye ifụre ifụre edu” ye ke ndidomo ndikpono enye ebe ke nditoro enye nnyụn̄ mbere ye enye man mme ubiere esie ẹwọrọ usụn̄.—1 Pet. 3:3, 4; Titus 2:3-5.
5:25, 28, 29. Kpa nte ebe ‘ọbọkde’ idemesie, enye ekpenyene ndinọ se n̄wan esie oyomde onyụn̄ an̄wam enye ọkọri ke n̄kan̄ eke spirit. Ekpenyene n̄ko ndiwụt ke imama enye ebe ke ndibiat ini ye enye onyụn̄ ebe ke ndikere mban̄a enye ke ikọ ye ke edinam.
6:10-13. Ana ida ofụri esịt imen n̄kpọekọn̄ eke spirit emi Abasi ọnọde isịne edieke anade in̄wana ye odudu mme demon.
‘ẸKA ISO ẸTỊM ẸSAN̄A’
Paul etịn̄ aban̄a ima ke ofụri leta oro enye ewetde ọnọ ẹsọk mbon Philippi. Enye ọdọhọ ete: “Emi edi se n̄kade iso mbọn̄ akam, nte ima mbufo akpakam ọdọdiọn̄ awak ke nnennen ifiọk ye ọyọhọ mbufiọk.” Man an̄wam mmọ ẹfep afia edinyene mbuọtidem n̄kaha ke idemmọ, enye eteme mmọ ete: “Ẹka iso ẹsan̄a ke ndịk ye nyekidem ẹnam edinyan̄a mbufo ọwọrọ usụn̄.”—Phil. 1:9; 2:12.
Paul esịn udọn̄ ọnọ mbon oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha ete ẹbịne ‘utịtmbuba oro man ẹbọ utịp ikot eke heaven oro Abasi okokotde.’ Enye ọdọhọ ete: “Ke udomo oro nnyịn ima ikanam n̄kọri, ẹyak nnyịn ika iso itịm isan̄a kpa ke ido emi.”—Phil. 3:14-16.
Mme Mbụme N̄wed Abasi Oro Ẹbọrọde:
1:23—Nso “n̄kpọ iba” ẹkefịghe Paul, ndien nso ‘edisana nyak’ ke enye okoyom? Ke ntak se ikọwọrọde Paul, n̄kpọ iba emi ẹkefịghe enye: uwem m̀mê n̄kpa. (Phil. 1:21) Okposụkedi emi enye mîtịn̄ke se imọ ikpemekde, enye asiak se enye oyomde—oro edi, “edisana . . . nyak ye edidu ye Christ.” (Phil. 3:20, 21; 1 Thess. 4:16) ‘Edisana nyak’ emi ke ini edidu Christ ọwọrọ Paul ndibọ utịp oro Jehovah okodiomide ọnọ enye.—Matt. 24:3.
2:12, 13—Didie ke Abasi anam nnyịn ‘inyịme inyụn̄ inam’? Edisana spirit Jehovah ekeme nditụk nnyịn esịt ye ekikere man anam nnyịn inen̄ede inyene udọn̄ ndinam ofụri ukeme nnyịn ke utom esie. Ntem, nnyịn inanake un̄wam nte ‘ikade iso inam edinyan̄a nnyịn ọwọrọ usụn̄.’
Se Nnyịn Ikpepde:
1:3-5. Okposụkedi emi mbon Philippi ẹkedide ubuene, mmọ ẹma ẹnịm eti uwụtn̄kpọ kaban̄a ntatubọk ẹnọ nnyịn.—2 Cor. 8:1-6.
2:5-11. Nte ikụtde ke uwụtn̄kpọ Jesus, nsụhọdeidem iwụtke ke owo edi mmeme edi edi ukeme eke ido uwem. Akan oro, Jehovah esimenerede mbon nsụhọdeidem.—N̄ke 22:4.
3:13. “Mme n̄kpọ oro ẹdude ke edem” ẹkeme ndisịne utọ n̄kpọ nte eti ubọkọkọ; ifụre oro owo enyenede ke ntak emi otode ubon imọ; m̀mê idem akwa idiọkn̄kpọ oro ikanamde ke ini edem, ikabarede esịt, ẹnyụn̄ ‘ẹyet nnyịn isana.’ (1 Cor. 6:11) Nnyịn ikpenyene ndifre mme n̄kpọ emi, oro edi, itre ndinen̄ede n̄kere mban̄a mmọ, inyụn̄ ‘inyanade ibịne mme n̄kpọ oro ẹdude ke iso.’
“ẸSỌN̄Ọ ẸDA KE MBUỌTIDEM”
Paul ayararede mme ukwan̄ ekikere mme andikpep abian̄a ke leta oro enye ewetde ọnọ ẹsọk mbon Colossae. Enye ọdọhọ ke edinyan̄a itoho se Ibet oyomde ẹnam, edi ke oto ‘edika iso ke mbuọtidem.’ Paul esịn udọn̄ ọnọ mbon Colossae ete “ẹka iso ẹsan̄a ke ebuana ye [Christ], ẹdọn̄ n̄kam ẹnyụn̄ ẹbọp idem ẹkọri ke enye ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọ ẹda ke mbuọtidem.” Utọ nsọn̄ọnda oro okpotụk mmọ didie?—Col. 1:23; 2:6, 7.
Paul ewet ete: “Ke ẹsiode kpukpru n̄kpọ emi ẹfep, ẹsịne ima, koro enye edi mfọnmma mbọbọ edidianakiet. N̄ko, ẹyak emem Christ akara ke esịt mbufo.” Apostle oro asian mmọ ete: “Se ededi eke mbufo ẹnamde, ẹnam ke ofụri ukpọn̄ nte ẹnam ẹnọ Jehovah, inamke inọ owo.” Enye ọdọhọ ntem kaban̄a mbon oro mîdụhe ke esop: “Ẹka iso ẹsan̄a ke ọniọn̄ ye” mmọ.—Col. 3:14, 15, 23; 4:5.
Mme Mbụme N̄wed Abasi Oro Ẹbọrọde:
2:8—Nso idi “mme akpa n̄kpọ eke ererimbot” emi Paul odụride nnyịn utọn̄ aban̄a? Emi ẹdi mme n̄kpọ ererimbot Satan—mme akpan n̄kpọ m̀mê mme edumbet oro ẹnamde ererimbot emi, ẹnọde enye ndausụn̄, m̀mê ẹsịnde udọn̄ ẹnọ enye. (1 John 2:16) Ndusụk mmọ ẹdi ukpepn̄kpọ akwaifiọk, uma-inyene, ye mme nsunsu ido ukpono ererimbot emi.
4:16—Ntak emi leta emi ẹkenọde ẹsọk mbon Laodicea mîsịneke ke Bible? Ekeme ndidi koro leta emi ikesịneke n̄kpọ oro ebehede nnyịn mfịn. Mîdịghe, ekeme ndidi se idude ke enye ama esesịne ke leta en̄wen ke Bible.
Se Nnyịn Ikpepde:
1:2, 20. Ufak, emi edide enọ Abasi emi owo mîdotke, ekeme ndinam esịt ibiomke nnyịn aba ke ntak idiọkn̄kpọ oro ikanamde onyụn̄ anam ekikere ana nnyịn sụn̄.
2:18, 23. “Abian̄a abian̄a nsụhọdeidem”—oro edi, ndinam nte imosụhọde idem man ẹnem owo esịt, emi ekemede ndidi edisịn mme n̄kpọ obụkidem m̀mê ọkpọsọn̄ ntụkidem—edi uyarade ke owo “okohode idem ke idaha ekikere obụkidem esie.”