Galatas, Efesios, Filipenses hinaspa Colosenses sutiyoq cartakunapa allinniqnin yachachikuymanta
Jehová Diospa Palabranqa kawsachkanmi
Galatas, Efesios, Filipenses hinaspa Colosenses sutiyoq cartakunapa allinniqnin yachachikuymanta
APOSTOL Pablomanmi willarqaku ‘Galacia law’ congregacionkunapi, Moisespa chaskisqan Leyta defiendeq judiokuna, wakin cristianokunata pantachisqankumanta, chaymi tantearqa chay lawpi congregacionkunaman cartananpaq (Gal. 1:2). 50 hinaspa 52 watakunapi kay carta qellqasqanpiqa tarinchikmi consejokunata hinaspa yachachikuykunatapas.
Yaqa chunka wata qepatam Pabloqa Roma llaqtapi ‘Cristorayku presochasqa kachkaspan’ Efeso, Filipos hinaspa Colosas congregacionpi cristianokunaman qellqarqa consejananpaq hinaspa kallpanchananpaqpas (Efe. 3:1). Galatas, Efeso, Filipos hinaspa Colosas congregacionkunaman cartasqanqa allinmi ñoqanchikpaqpas (Heb. 4:12).
¿IMAYNATAM CRISTIANOKUNATA ‘MANA HUCHAYOQTA HINA DIOS CHASKINMAN’?
Moisespa Leyninta defiendeq judiokuna Pablopa apostol kayninta yanqacharuyta munaptinkum, payqa apostol kasqanta defienderqa vidanmanta willakuspa (Gal. 1:11–2:14). Judiokunapa yachachisqanku llulla kasqanta qawachinanpaqmi Pabloqa Galacia lawpi kaqkunata nirqa: “Diosqa manam pitapas chaskinmanchu mana huchayoqta hinaqa Moisespa kamachisqanta kasukuptillanqa, Jesucristoman iñikuptillanmi Diosqa pitapas chaskin”, nispa (Gal. 2:16).
Nirqataqmi, ‘leyman hina castigasqa kanankumanta librananpaq [Jesus] hamusqanta’ chaynapi libreña kanankupaq, hinaspam kallpancharqa ‘qaqa hina sayaspanku’ ‘sirviente hina sasallaña kawsayman’ amaña kutirinankupaq (Gal. 4:4, 5; 5:1).
Bibliapi wakin textokunamanta tapukusqankuta contestasqanku:
3: 16-18, 28, 29. ¿Yanqachasqachu kachkan Abrahanwan Diospa contrato rurasqan? Manam. Llaqtanman Diospa Leynin qosqanqa manam yanqacharqachu Abrahanwan contrato rurasqantaqa. Hinaptinqa, Moisespa Leynin mana valeqpaqña rikuriruptinpas, Abrahanwan Diospa contrato rurasqanqa manam yanqachasqachu kachkan (Efe. 2:15). Promesakunata chaskiqkunaqa Abrahanpa ‘mirayninkunam’, paykunaqa: Jesucristo hinaspa ‘Jesucristopa kaqkunam’.
6:2. ¿Imataq ‘Jesucristopa kamachikuyninkunaqa’? Lliw yachachisqankunam, aswanqa cristianokuna ‘kuyanakunankupaq’ kamachisqanmi (Juan 13:34).
6:8. ¿Ima ninantaq ‘chuya espirituman hina tarpuy’ ninanqa? Diospa chuya espiritun yanapawananchikpaq hina sumaqta kawsakuymi. Chaytaqa ruranchik tukuy sonqonchikmanta Dios yupaychayninchikpi astawan kallpanchakuspam, chaynapim chuya espiritu yanapawasun.
Imatam yachachiwanchik:
1:6-9. Congregacionpi punta apaqkunaqa chayllam atiendenanku ima sasachakuypas kaptinqa. Bibliata servichikuspanku hinaspa pruebakunata qawachispankuqa atinqakum pantay yachachikuykunata corregiyta.
2:20. Rantinchikpi Jesucristopa wañusqanqa Diospa regalonmi. Chaynatam qawananchik (Juan 3:16).
5: 7-9. Mana allin amistadkunaqa Diospa kamachikuyninkunata kasukunanchiktam harkawanchikman. Chaymi paykunawanqa mana hukllawakunanchikchu.
6:1, 2, 5. ‘Chuya espirituta kasukuqkunam yanapawanchikman’ ima sasachakuypipas, ejemplopaq, imapipas pantaruptinchik. Ichaqa Diosta imayna servisqanchikmantaqa sapakamam cuentata qosunchik.
‘LLAPALLANTAM DIOS HUKLLAWANQA CRISTOPI’
Cristianokuna huk sonqolla kanankuta munaspanmi Efeso llaqtapi iñiqkunaman cartasqanpi apostol Pablo nirqa: “Kay pachapi kaqkunatapas chaynataq hanaq pachapi kaqkunatapas llapallanta Dios hukllawanqa, chaynataqa ruranqa chaykunapi Cristo munaychakunanpaqmi”, nispa. Cristom congregacionpi punta apaq ‘runakunata’ regalota hina qowanchik ‘iñisqanchikpipas chaynataq Diospa Churin reqsisqanchikpipas llapallanchik wiñaspa hukllaña kananchikpaq’ (Efe. 1:10; 4:8, 13).
Diosta hatunchanapaqqa hinaspa huk sonqolla kanapaqqa ‘mosoqwan pachakuchkaq hinam mosoq runaña kananchik’ hinaspa ‘Cristota respetaspa kasunakunanchik’. Chaymantapas, ‘harkachikunanchikpaqmi Diospa llapallan qowasqanchikwan pachakunanchik chaynapi wateqawaqninchik Diablo mana urmachiwananchikpaq’ (Efe. 4:24; 5:21; 6:11).
Bibliapi wakin textokunamanta tapukusqankuta contestasqanku:
1: 4-7. ¿Ima ninantaq hanaq pachaman riqkunata Dios ñawpaqmantaraq akllasqanqa? Diosqa ñawpaqmantaraqmi tantearurqa hanaq pachaman runakuna rinankupaq, ichaqa manam nirqachu pikuna kanankumantaqa. Chaytaqa tantearurqa punta tayta-mamanchik huchallikusqanku qepallatam. Arí, Jehová Diosmi Genesis 3:15 nisqanpi willarqa wakin cristianokuna Jesucristowan hanaq pachapi kamachinankumanta (Gal. 3:16, 29).
2:2. ¿Imanasqataq kay pachapi mana allin ruraykuna tupan wayrawan, hinaspa imanasqataq Biblia nin munaychakuq kasqanta? Kay pachapi mana allin ruraykunaqa, (mana pipapas kamachisqan kayqa chaynataq mana pitapas kasukuq kayqa) wayra hinam tukuy hinastinpi kachkan (1 Cor. 2:12). Runakunata mana musyaylla controlasqanraykum Bibliaqa nin munaychakuq kasqanta.
2:6. ¿Imaynataq hanaq pachaman riqkunaqa ‘hanaq pachapi tiyachkanku’ kay Pachapi kawsachkaspankuraq? ‘Hanaq pachapi tiyachkanku nisqanqa’ manam hanaq pachapi herencia chaskinankumantachu rimachkan. Aswanqa rimachkan Diospa ‘prometekusqan chuya espiritunwan sellosqa kasqankurayku’ favorecesqa kasqankumantam (Efe. 1:13, 14).
Imatam yachachiwanchik:
4:8, 11-15. Jesucristom ‘presokunata aparikuchkaq’ hina Satanaspa munaychakusqanmanta wakin qarikunata qechururqa, paykunatam churarqa iñiqkunata espiritupi wiñachinankupaq. Congregacionpi punta apaqkunata kasukuspa yanapaspanchikqa ‘aswan-aswan wiñaspam Cristoman rikchakuq kasunchik, payqa llapallan iñiqkunapa umanmi’ (Heb. 13:7, 17).
5:22-24, 33. Warmiqa qosanta kasukuspanpas respetananmi. ¿Imaynatam chayta ruranman? ‘Hawkalla kawsakuspa sumaqllaña espirituyoq kaspan’, hukkunaman qosanmanta allinta rimaspa chaynataq ima rurasqankunapipas yanapaspam (1 Ped. 3:3, 4; Tito 2:3-5).
5:25, 28, 29. Qosaqa cuerponta mikuchichkaq hinam señoranta espiritualpi ‘mikuchinan’ iñiyninpi yanapaspan, kuyanantaqmi, ima necesitasqantapas qonanmi. Chaymantapas, kuyasqantam qawachinman sumaqta rimapayaspan, mana qaqchaspan, hinaspa kuska imatapas ruranankupaq tiempochakuspan.
6:10-13. Mana allin espiritukunawan peleasqanchikpi vencenanchikpaqqa harkachikunanchikpaq Diospa llapallan qowasqanchikkunawanmi pachakunanchik.
“KAWSASQANCHIKQA DIOSPA PALABRAN YACHASQANCHIKMAN HINAYÁ KACHUN”
Filipos lawpi iñiqkunaman cartasqanpim Pabloqa qawachin kuyakuy aswan allin kasqanta. Payqa nirqam: “Mañakuchkaniqa sumaqta entiendespaykichik yuyaywan aswanraq kuyakuq kanaykichikpaqmi”, nispa. Kikillankupi mana hapipakunankumantapas nirqam: “Manchakuywan hinaspa respetowanyá salvasqa kasqaykichik qespichiypi riychik”, nispa (Fili. 1:9; 2:12).
Iñiyninpi allin takyasqa kaqkunatam Pablo kallpanchan ‘carrerapi hina kallpanchakuspa chayanankupaq, chaynapi Jesucristontakama Diospa qayasqan premiota chaskinankupaq’, nintaqmi: “Sapakamapa kawsasqanchikqa Diospa palabran yachasqanchikman hinayá kachun”, nispa (Fili. 3:14-16).
Bibliapi wakin textokunamanta tapukusqankuta contestasqanku:
1:23. ¿Ima ‘iskay’ asuntom apostol Pablota hukmanyachirqa, hinaspa imatam munarqa? Peligrokunapi tarikusqanraykum Pabloqa hukmanyasqa karqa, akllananmi karqa wañuyta otaq kawsayta (Fili. 1:21). Mayqen akllakunanmanta mana willakuspanpas, ninmi: “Munaymanmi wañukuspay Cristowanña kuska kayta”, nispa (Fili. 3:20, 21; 1 Tes. 4:16). Chayqa sucedenanmi karqa ñoqanchikwanña Jesucristopa kasqan tiempopi, chaynapi Diospa qosqan premiota chaskinanpaq (Mat. 24:3).
2:12, 13. ¿Imaynatam Dios yanapawanchik allinkunata ‘munananchikpaq’ chaynataq ‘rurananchikpaqpas’? Jehová Diospa chuya espiritunmi yanapawanchik tukuy sonqonchikwan hinaspa yuyayninchikwan Diosta servisqanchikpi astawan kallpanchakunanchikpaq. Chaynaqa Diosmi yanapawanchik ‘salvasqa kananchikpaq’.
Imatam yachachiwanchik:
1:3-5. Filipos lawpi iñiqkunaqa wakcha kachkaspankupas qokuqmi karqaku (2 Cor. 8:1-6).
2:5-11. Jesuspa humilde kasqanmi qawachin humilde kayqa manam pantaq kaychu aswanqa allin kaytam qawachin. Chaymantapas Jehová Diosqa favorecenmi humildekunata (Pro. 22:4).
3:13. Qonqanapaq kaq ‘ñawpaq rurasqanchikkunaqa’ kanmanmi qollqeyoq kanapaq llamkay otaq apu familianchikta saqesqanchik. Kanmantaqmi saqesqanchik hatun huchakunapas, chaykunamantaqa Diosmi ‘mayllawarqanchik’ (1 Cor. 6:11). Chaykunataqa qonqananchikmi manañam yuyarinanchikchu, hinaspam ‘hamuq kaqkunata ruranapaq kallpanchakunanchik’.
‘IÑIYNIKICHIKPI SUMAQTA TAKYASUNCHIK’
Colosas llaqtapi cristianokunaman cartasqanpim Pablo qawachin llulla yachachiqkunapa yachachisqan pantasqa kasqanta. Nirqam iñiyninkupi ‘qaqa hina sayaspa’ salvacionta haypanankumanta, manam Leypa kamachisqanta cumplispankuchu. Hinaspam kallpancharqa Cristo Jesuspi ‘hapipakuspa kawsanankupaq’, chaynataq ‘yachachisqa kasqankuman hina allin sapichakusqa sacha hina iñiyninkupi sumaqta takyanankupaqpas’. Iñiqkunata, ¿yanapanmanchu karqa kayna cartasqan? (Col. 1:23; 2:6, 7.)
Pablom kaynata qellqarqa: “Tukuymanta llalliqtaqa kuyanakuychikyá, kuyanakuyllam tukuy imatapas sumaqtaqa allinyanachin. Cristopa qosusqaykichik hawka kawsakuypiyá takyaychik”. Hinaspam nirqa: “Tukuy ima rurasqaykichiktaqa ruraychik Señorninchikpaq rurachkaq hinayá”, nispa. Chaymantapas consejarqam ‘mana iñiq runakunawan’ allinta kawsanankupaq (Col. 3:14, 15, 23; 4:5).
Bibliapi wakin textokunamanta tapukusqankuta contestasqanku:
2:8. ¿Imamantam Pablo rimachkan cuidakuychik ‘kay pachapi yachachikuykunamanta’ nisqanwan? Kay pachapi Satanaspa munaychakusqan mana allin kaqkunamantam, rimachkantaqmi runakunapa yachachisqanmanta, pantasqa religionkunamanta hinaspa hukkunamantapas (1 Juan 2:16).
4:16. Laodicea lawpi iñiqkunaman cartasqanqa, ¿imanasqataq Bibliapi huk libro hina mana rikurinchu? Ichapas cartapi qellqasqan kay tiempopaq hina mana kasqanrayku, otaq nisqankuna Bibliapa wakin libronkunapi tarikusqanrayku.
Imatam yachachiwanchik:
1:2, 20. Dios kuyawaspanchik rantinchikpi wañunanpaq churinta qomusqanmi conciencianchikpi mana acusasqata hinaspa hawkallata tarichiwanchik.
2:18, 23. Hukkunapa qayllanpi allin qawasqa kananpaq humillakuq tukuqqa ichapas kapuqniyoq kaytaqa mana munanmanchu otaq cuerponta ñakarichinman, ichaqa chayna ‘humillakuq tukusqanwanqa’ qawachichkanmi ‘aychaman hina piensasqallanwan yanqapaq alto tukusqanta’.