Hunahunaa ang Imo “Madangatan”

SA BUG-OS naton nga pagkabuhi, kinahanglan maghimo kita sing madamo nga desisyon. Antes magdesisyon, pat-od gid nga maalam kita kon hunahunaon anay naton ang mangin resulta sang aton himuon. Daku gid ang paghinulsol sang iban bangod sa mga desisyon nga ila ginhimo. Ayhan nasiling mo man ini sa imo kaugalingon, ‘Kon nahibaluan ko lang nga amo sini ang matabo, kuntani wala ko na lang ini ginhimo.’

Ang isa ka eksperiensiado nga manuglakbay luyag gid makahibalo kon diin mapadulong ang tagsa ka dalan. Ayhan magakuha sia sing mapa kag mamangkot sa mga tawo nga nakasonar sa lugar nga iya kadtuan. Samtang nagalakbay sia, pat-od gid nga tandaan niya ang mga karatula nga iya makita. Sing kaanggid, paano mo mapat-od ang pinakamaayo nga dalan sa imo pagkabuhi? Paagi kay Moises, nagsiling ang Dios sa mga Israelinhon sang una: “Kon maalam sila, nahangpan na tani nila ini kag nahunahonaan ang ila madangatan.”​—Deuteronomio 32:29, Biblia sang Katilingban sang mga Kristiano.

Ang Pinakamaayo nga Laygay

Indi na kinahanglan nga magpalibog kita kon ano ang “madangatan” sang mga dalanon sang pagkabuhi nga mahimo naton maeksperiensiahan. Nahangpan gid sang Dios ang aton mga kahimtangan, amo nga nagakabagay gid sia nga maglaygay sa tanan nga tawo tuhoy sa pinakamaayo nga dalan nga dapat nila laktan. Nakita na sang Dios ang madamo nga dalanon nga ginpili sang tawo kag ang mga resulta sini. Ang Biblia nagsiling: “Kay ang mga dalan sang tawo yara sa atubangan sang mga mata sang GINOO, kag ginatapan niya ang tanan niya nga banas.”​—Hulubaton 5:21.

Ginaulikdan ni Jehova nga Dios ang mga nagahigugma sa iya. Paagi sa iya Pulong, ang Biblia, nagsiling sia kon ano ang pinakamaayo nga dalan  para sa ila. Sa sini, mabasa naton: “Ton-an ko ikaw kag tudloan ikaw sang dalanon nga dapat mo laktan; laygayan ko ikaw nga ang akon mata yara sa ibabaw nimo.” Gani, antes ka maglakat sa bisan ano nga dalan, maayo nga pangitaon mo anay ang laygay ni Jehova. Amo ini ang ginhimo ni Hari David sang Israel sang una, nga nagpangamuyo: “Pakilalaha ako sang dalan nga akon dapat laktan.”​—Salmo 32:8; 143:8.

Kon sundon mo ang dalan nga gintudlo sang masaligan kag eksperiensiado nga manuglakbay, magabatyag ka sing kasiguruhan kag kalig-unan. Wala mo na ginakabalak-an kon diin mapadulong ang isa ka dalan. Si David nagpangabay kay Jehova sing panuytoy kag instruksion, kag ginsunod niya ini. Subong resulta, naeksperiensiahan niya ang kalinong nga ginpabutyag sing matahom sa ika-23 sang Salmo. Si David nagsulat: “Ang GINOO akon manugpahalab, wala sing makulang sa akon; sa hilaw nga mga halalbon ginapapahuway niya ako. Sa luyo sang mga tubig nga malinaw ginatuytuyan niya ako; ginapahaulian niya ang akon kalag. Ginatuytuyan niya ako sa mga banas sang pagkamatarung tungud sa iya ngalan. Bisan nagalatas ako sang nalupyakan sang landong sang kamatayon, wala ako sing kahadlukan nga malaut.”​—Salmo 23:1-4.

Ano ang Palaabuton Nila?

Ang isa ka salmista, nga mahimo amo si Asaf ukon ang isa sa iya mga kaliwat, nagbaton nga “diotayan lang [sia] makadanlog” gikan sa husto nga dalan. Ngaa? Bangod nakita niya nga nagamanggaranon ang indi bunayag kag masingki nga mga tawo, kag nahisa sia sa “kauswagan sang malauton.” Ginahunahuna niya nga ang mga malauton “matawhay sing dalayon.” Ang malain pa, daw indi na sigurado ang salmista nga padayunon ang dalanon sang pagkamatarong nga iya ginpili.​—Salmo 73:2, 3, 6, 12, 13.

Pagkatapos sini, nagsulod ang salmista sa santuaryo ni Jehova, kag didto nangamuyo sia kag naghunahuna kon ano ang madangatan sang malauton. Ginpamalandungan niya ang palaabuton sang mga tawo nga iya ginkahisaan. “Kag dayon namutikan ko ang ila madangatan,” siling niya. Narealisar niya nga ini nga mga tawo yara “sa madanlog nga alagyan” kag ‘papason sa tuman nga kahadlok!’ Apang kamusta ang dalanon nga ginpili sang salmista? Nagsiling sia: “Imo ako [Jehova] gintuytoyan sang imo laygay, kag sa katapusan, imo ako dalhon sa himaya.”​—Salmo 73:17-19, 24, Biblia sang Katilingban sang mga Kristiano.

Ang pagpamalandong sa madangatan sang mga tawo nga nagmanggaranon bangod sa mahapos kag indi makatarunganon nga mga paagi nagpasalig sa salmista nga yara sia sa husto nga dalan. Sa katapusan, nagsiling sia: “Apang maayo sa akon nga magpalapit sa Dios.” Ang pagpabilin nga suod kay Jehova nga Dios pirme nagaresulta sing dayon nga mga kaayuhan.​—Salmo 73:28.

“Hibalua Kon Diin Ka Nagapadulong”

Mahimo nga maeksperiensiahan man naton ang subong sini nga kahimtangan. Ayhan gintanyagan ka sing maayo nga negosyo, isa ka promosyon sa trabaho, ukon mangin kasosyo sa isa ka  negosyo nga daku sing kita. Sa pagkamatuod, may risgo gid sa tagsa ka bag-o nga hilikuton. Apang, maalamon kon hunahunaon mo anay ang mga resulta ukon ang “madangatan” sini. Ano ayhan ang matabo sa ulihi? Obligahon ka bala sini nga magtrabaho sa iban nga lugar nga mahimo magpabudlay sa imo kag sa imo tiayon? Maayo ayhan nga mga kaupdanan ang imo mga katrabaho ukon ang mga makilala mo sa mga hotel kag sa bisan diin? Paagi sa pag-usisa sing maayo kon diin mapadulong ang isa ka dalan, makahimo ka sing maalamon nga desisyon. Sunda ang laygay ni Solomon: “Hibalua kon diin ka nagapadulong.”​—Hulubaton 4:26, Contemporary English Version.

Kinahanglan nga pamalandungan naton sing maayo ini nga laygay, ilabi na gid sang mga pamatan-on. Ang isa ka pamatan-on nga lalaki nag-arkila sing isa ka pelikula bisan nahibaluan na niya nga may binastos ini nga mga eksena. Suno sa iya, sang natan-aw niya ang pelikula, nagbatyag sia sing daku nga kaibog amo nga ginkadtuan niya ang isa ka babayi nga balayran nga iya lang kaingod. Apang sang ulihi, nakamarasmas sia nga nakahimo sia sing daku nga sala. Nakonsiensia ini nga pamatan-on kag nabalaka nga basi natapikan sia sing balatian. Ini nga hitabo santu gid sa ginalaragway sang Biblia: “Sa gilayon nagsonod sia sa iya, subong sang baka nga nagapakadto sa ihawan.” Wala ini kuntani natabo sa iya kon ginhunahuna  lang niya ang iya “madangatan”!​—Hulubaton 7:22, 23.

Magsalig sa mga Karatula

Maalamon gid nga sundon ang mga karatula, kag madamo nga tawo ang nagaugyon sini. Apang makapasubo nga ang pila wala nagsunod sa mga karatula bangod wala nila nagustuhan ang mga paandam sini. Binagbinaga ang kahimtangan sang pila ka Israelinhon sang panahon ni Jeremias. Ang ila pungsod kinahanglan magdesisyon, kag si Jehova nga Dios naglaygay sa ila: “Magpamangkot sang mga banas nga dumaan, kon diin ang maayo nga dalan; kag maglakat sa iya.” Apang nangin batinggilan ang mga Israelinhon kag nagsiling nga ‘indi sila maglakat’ sa dalanon ni Jehova. (Jeremias 6:16) Bangod sang ila pagrebelde, ano ang ila ‘nadangatan’? Sang 607 B.C.E., nag-abot ang mga Babilonianhon kag ginlaglag sing bug-os ang Jerusalem, kag ang mga pumuluyo sini ginbihag pakadto sa Babilonia.

Wala gid kita sing maayo nga padulungan kon indi naton pagsapakon ang mga karatula ukon mga paandam nga ginahatag sang Dios sa aton. Ang Biblia nagapalig-on sa aton: “Salig sa GINOO sa bug-os mo nga tagiposoon, kag dili magsandig sa imo kaugalingon nga paghangup. Sa tanan mo nga dalanon kilalaha sia, kag magatuytuy sia sa imo mga banas.”​—Hulubaton 3:5, 6.

Ang pila sang mga paandam sang Dios daw kaangay sang karatula nga “Indi Ka Magsulod.” Halimbawa, ang Biblia nagsiling: “Dili ka magsulud sa banas sang malauton, kag dili maglakat sa dalan sang malaut nga mga tawo.” (Hulubaton 4:14) Ang isa sining malaut nga mga banas ginalaragway sa Hulubaton 5:3, 4: “Ang mga bibig sang babayi nga malain nagapatolo sing dugus, kag ang iya baba madanlug pa sa lana; apang sa katapusan mapait sia subong sang ajenjo, matalum subong sang espada nga duha sing sulab.” Para sa pila ka tawo, ang imoral nga relasyon​—sa babayi man nga balayran ukon kay bisan sin-o—​daw makakulunyag. Ang karatula nga “Indi Ka Magsulod” amo kuntani ang magabulig sa ila sa matarong nga paggawi. Apang bangod wala nila ini ginsapak, malain ang ila nadangatan.

Gani antes ka maglakat sa sining imoral nga sahi sang dalan, pamangkuta ang imo kaugalingon, ‘Diin ako dalhon sini nga dalan?’ Ang pagbinagbinag anay sa imo “madangatan” importante gid agod indi mo paghimuon ang buhat nga may malain nga resulta. Ang AIDS kag ang iban pa nga balatian halin sa pagpakighilawas, subong man ang batok sa buot nga pagbusong, aborsion, naguba nga mga relasyon, kag ginatublag nga mga konsiensia amo ang naghigko sa dalanon sang mga tawo nga wala nagsapak sa paandam sang Dios. Maathag nga ginsambit ni apostol Pablo ang padulungan sang mga nagahimo sing imoral nga buhat. “Indi [sila] makapanubli sang Ginharian sang Dios.”​—1 Corinto 6:9, 10.

“Ini Amo ang Dalan”

Kon kaisa, mabudlay gid man hibaluon kon ano ang resulta sang aton mga desisyon. Gani, nagapasalamat gid kita sa Dios bangod sa iya mapinalanggaon nga pag-ulikid kag maathag nga panuytoy! “Ini amo ang dalan,” siling ni Jehova, “lakat kamo sa sini.” (Isaias 30:21) Diin mapadulong ang dalan nga ginapakita sa aton ni Jehova nga Dios? Bisan makitid ini kag mabudlay, nagsiling si Jesus nga ini nga dalan nagapadulong sa kabuhi nga wala katapusan.​—Mateo 7:14.

Magdulog sing makadali kag binagbinaga ang dalan nga imo subong ginaagyan. Husto bala ini nga dalan? Diin ini nagapadulong? Pangayua ang panuytoy ni Jehova nga Dios paagi sa pangamuyo. Usisaa ang ‘mapa,’ nga amo ang Biblia. Mahimo mo man pamangkuton ang eksperiensiado nga manuglakbay, ang isa nga nagalakat pirme sa dalanon sang Dios. Kon kinahanglan mo mag-agi sa lain nga dalan, himua ini sa gilayon.

Nalipay ang isa ka manuglakbay kon makakita sia sing karatula nga nagapasalig sa iya nga wala sia magtalang. Samtang ginausisa mo ang imo ginahimo kag nakita mo nga nagalakat ka sa banas sang matarong, padayuna ini. Malapit na gid lang matigayon ang pinakamaayo nga padya.​—2 Pedro 3:13.

Ang kada banas may lainlain nga padulungan. Kon malab-ot mo na ang punta sang dalan nga imo ginpili, ano ayhan ang imo isiling? Mahimo nga wala na sing pulos ang pagsiling, ‘Tani wala na lang ako mag-agi diri!’ Gani, antes mo sugdan ang paglakat sa isa naman ka dalan, pamangkuta ang imo kaugalingon, ‘Ano ayhan ang “madangatan” sini?’

[Kahon/​Mga piktyur sa pahina 10]

Ano ang “Madangatan” Sini?

Ang mga pamatan-on masami nga ginasulay kag ginapilit nga tilawan ang mga butang nga ginahimo sang kalabanan. Yari ang pila sa sini nga mga kahimtangan.

▪ Piliton ka sang iban nga magpanigarilyo.

▪ Ang isa ka manunudlo nga nabalaka sa imo buas-damlag nagapalig-on sa imo nga magkuha sing mataas nga kurso sa unibersidad.

▪ Ginaagda ka sa isa ka party nga makapagusto ka sing ilimnon kag droga.

▪ May nagpanugda nga ibutang mo sa Internet ang pila ka impormasyon tuhoy sa imo kaugalingon.

▪ Ginahagad ka sang imo abyan nga magtan-aw sing masingki kag imoral nga pelikula.

Ano ang himuon mo kon ginasulay ka nga himuon ini nga mga butang? Mapasulay ka bala dayon, ukon binagbinagon mo anay sing maayo kon ano ang “madangatan” sini? Maalamon nga pamangkuton mo ang imo kaugalingon: “Makabutang bala ang lalaki sing kalayo sa iya sabak kag indi masonog ang iya mga panapton? Ukon makalakat bala ang isa sa mainit nga mga baga kag indi mapaso ang iya mga tiil?”​—Hulubaton 6:27, 28.