Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Hembenu “Chibaaba Chanyonji Yisatu” muMaluwi

Hembenu “Chibaaba Chanyonji Yisatu” muMaluwi

Hembenu “Chibaaba Chanyonji Yisatu” muMaluwi

“Chibaaba chanyonji yisatu hichaketukaña swayuku.”—MUKWAKUTAÑISHA 4:12.

1. Hinyi wanuñili antu atachi mumaluwi?

 CHAKUMISHILIYI kuleña yuma yamenaña hamaseki nianyama akweti wumi, Yehova Nzambi waleñeli iyala watachi, Adama. Nkumininaku, Nzambi wamukamikili Adama tulu twatweni, nawa wanoneli lubavu lwaAdama nakumutuñila nkwashi wawanina. Chamumweniyi mumbanda, Adama wahosheli nindi: “Iwu neli dehi ifwaha dami, neli dehi mujimba wami.” (Kutachika 1:27; 2:18, 21-23) Yehova wetejeli kuleña mumbanda watachi, nakuyinuña hamu mumaluwi nawa wayikiswilili.—Kutachika 1:28; 2:24.

2. Indi Satana waleteli ñahi chaambu hadi Adama naEvu?

2 Chawushona, chakadi nikulaba maluwi hiyekalili neyi chafuukwiliyi Nzambuku. Munjilanyi? Spiritu watama, wekalili Satana, wamudimbili Evu nawa wadyili kumutondu wayikanishiluwu awa antu ayedi kudyaku. Hanyima yakukoña mwenimu, Adama wadiñijili mukudikaña kwañodindi, nawa chiyelili mwenimu adikañili nawuswa waNzambi wakuyula niwunlomboli wawuwahi. (Kutachika 3:1-7) Yehova chayihwiliyi chuma chakoñeliwu, chamwekeni chikupu nawu Adama niEvu wulunda wawu wekalili mukukala. Adama wahishili ñodindi namuloña, wahosheli nindi: “Mumbanda wanyinkeli kushakama nindi diyi wanyinkahu wena mutondu owu, hinukudya.”—Kutachika 3:11-13.

3. Indi aYudeya amakwawu ekalili nammwenu yamuchidinyi yaheña?

3 Hayaaka yayivulu yinahituhu, Satana nazatishi njila jajivulu jakusweka kulonda kutandisha kubula kutiyañana mumaluwi. Chakutalilahu, mpinji yikwawu wazatishaña akulumpi jansakililu kulonda kutandisha yitoñojoka yabula kushindamena hansona kutalisha hamaluwi. Akulumpi jawaYudeya amakwawu adiwileña nshimbi jaNzambi, nakwiteja amayala kuseña añodijawu hatunyiloña twanyanya tudi neyi kusweja kuluña muñwa mundehu. Ilaña Yesu wahosheli nindi: “Muntu wukuseña iñodindi, chiña namuloña wawuvumbi hohu; neyi wukumuseña chakadi muloña wawuvumbi hakusumbula wacheñi, neli wuvumbi.”—Matewu 19:9.

4. Indi ntanjikilu yamaluwi yidi mukukala ñahi makonu?

4 Satana wuchidi kunyika chikupu kulonda kuluwañesha mpanda yamaluwi. Kusumbwisha iyala neyala, mumbanda namumbanda, kwiteja antu abula kudisumbula kushakama hamu, nikwiteja kudiseña kunakumwekesha nawu Satana nakutwesha chikupu muniyi njila. (Tañenu Aheberu 13:4.) Hamu neyi akwaKristu, chumanyi chitwatela kwila kulonda kukañesha kutuluwañesha nammwenu yaheña yamaluwi yinatandi? Tushinshikenu hayaaku yaleñelaña kwikala namaluwi amuzañalu nawa amawahi.

Twalekenuhu Kwikala naYehova muMaluwi

5. Indi nhoshelu yakwila nawu “chibaaba chanyonji yisatu” yalumbulukadi kutalisha hamaluwi?

5 Hakwila nawu maluwi akoli, Yehova watela kwikala hakachi kawantu adisumbula. Izu dindi dahosha nawu: “Chibaaba chanyonji yisatu hichaketukaña swayuku.” (Mukwakutañisha 4:12) Nhoshelu yakwila nawu “chibaaba chanyonji yisatu” hinhoshelu yachifwikija. Neyi awa mazu achifwikija ayitalisha kumaluwi, abombelañamu iyala nimumbanda, nyonji yiyedi yakutachikilahu, yinashintuwu kudi mwonji wahakachi, Yehova Nzambi. Kudinuña hamu naNzambi kwakoleshaña adisumbula kulonda kushinda kukala, nawa diyi nsapi yakwikala namuzañalu chikupu mumaluwi.

6, 7. (a) Chumanyi akwaKristu chiyatela kwila kulonda Nzambi yekali mumaluwi awu? (b) Yumanyi chalemeshayi muhela wumu hadi nfumwindi?

6 Hanu dinu chumanyi chatela kwilawu adisumbula kulonda eluki chikupu nawu maluwi awu adi neyi chibaaba chanyonji yisatu? Ñimbi yamasamu wembili nindi: “Natiyi kuwaha nakwila muchima weyi, eyi Nzambi yami, mwalala, nshimbi jeyi jidi mukachi kamuchima wami.” (Masamu 40:8) Chochimu, kumukeña Nzambi kwatuleñelaña kumukalakela namuchima wumu. Dichi, adisumbula atela kwikala nawubwambu wawuwahi naYehova nikwikala namuzañalu wakwila nkeñelu yindi. Cheñi adisumbula atela kufwila kukolesha kukeña kwawu kuyamukeña Nzambi.—Yishimu 27:17.

7 Mwalala neyi nshimbi jaNzambi jidi mukachi kanyichima yetu, yililu yidi neyi chikuhwelelu, kuchiñeja, nikukeña kukumwekana nawa kukukolesha mpanda yamaluwi. (1 Akorinda 13:13) MukwaKristu wejina daSandra, wunashimbuli mumaluwi hadi yaaka 50, wahosheli nindi: “Yuma yinasweja kulemesha hadi nfumwami hiwunlomboli windi wakuspiritu nimaana alenjañayi ashindamena haBayibolu, nikukeña kwamukeñayi Yehova, kwakola chikupu kubadika chankeñayi.” Enu amayala mwasumbula, komana añodijenu dichayatela kuhoshawu hadenu?

8. Chumanyi chakeñekaña hakutambwila “wuloku wawuwahi” mumaluwi?

8 Hamu neyi adisumbula, komana muwumi wenu mwatwamijañaku yuma yakuspiritu niyuma yaWanta? Kubombelahu, komana mwamonaña chikupu mwini kwenu neyi diyi mukwenu wakukalakela hamu nindi Yehova? (Kutachika 2:24) Mwanta wamaana Solomoni wasonekeli nindi: “Antu ayedi anabadiki wumu, muloña akweti wuloku wawu wawuwahi nanyidimu yawu yakukabakanawu.” (Mukwakutañisha 4:9) Mwalala, adisumbula atela kuzata nañovu kulonda awani “wuloku wawu wawuwahi” kutalisha hakwikala namaluwi amawahi nawa ahaya nyaka akukiswila kudi Nzambi.

9. (a) Nyidimwinyi yikwetuwu amayala? (b) Kwesekeja naAkolose 3:19, indi iyala watela kuhemba ñahi ñodindi?

9 Neyi eyala namumbanda azataña nañovu hakulondela nshimbi jaNzambi hichinjikijilu chinakumwekesha nawu Nzambi wudi hakachi kamaluwi. Amayala akweti mudimu weneni wakuloñeshela chisaka yuma yakumujimba niyakuspiritu. (1 Timotewu 5:8) Cheñi ayikolesha kwakamenaña yitoñojoka yawañodijawu. HaAkolose 3:19, twatañañahu netu: “Enu amayala, keñenu añodi jenu, bayi muyitalumokelaku.” Muntu wumu wadiza Bayibolu walumbulwili nindi nhoshelu yakwila nawu ‘kutalumokela’ yabombelamu “kuyihoshola, hela kuyiketola namazu, nikubula kuyikeña, kuyakamena, kuyinka yuma yinakukeñawu, kuyikiña, nikuyikwasha.” Mwalala, yililu yamuchidiwu hiyatela kwikala muchisaka chawakwaKristuku. Neyi iyala wukuzatishaña wumutu windi munjila yayiwahi, chikumuletesha ñodindi kwovwahilaña wumutu windi.

10. Yililu yamuchidinyi yatela kumwekeshawu ambanda akwaKristu?

10 Ambanda akwaKristu akeñaña Yehova kwikala mumaluwi awu atela kulondela nshimbi yaNzambi. Kapostolu Pawulu wasonekeli nindi: “Enu ambanda, ovwahilenu anfumu jenwenu aweni neyi chimwovwahilaña Mwanta. Muloña iyala diyi mutu wamumbanda, chochadiyi Kristu mutu wachipompelu.” (Aefwesesa 5:22, 23) Satana wamudimbili Evu, nakutwamba nindi antu anateli kwikala namuzañalu wahaya nyaka chakadi wunlomboli waNzambi. Mwalala, yililu yakudimena makonu yinakumwekana mumaluwi amavulu. Hela chochu, ambanda amwakamaña Nzambi, eluka nawu kwovwahila anfumu jawu hichuma chatamaku. Anukaña nawu Yehova wamutondeli Evu kwikala “wamutelela” nfumwindi, chifulu chamweniyi Nzambi nindi chachiwahi. (Kutachika 2:18) Mumbanda mukwaKristu wovwahilaña mukudikeñela chifulu chamwinkawu kudi Nzambi, mwalala “hichibañula” chakuvwala nfumwindi.—Yishimu 12:4.

11. Chumanyi chashimwiniyi mana kwetu wumu chinakwashi maluwi indi?

11 Chuma chikwawu chikuletesha Nzambi yekali mumaluwi, adisumbula atela kudizilaña hamu Izu daNzambi. Gerald, wunashakami mumaluwi amawahi hadi yaaka 55, wahosheli nindi: “Kutaña nikudizila hamu Bayibolu hiyuma yasweja kulema yaleñelaña maluwi kwikala amawahi.” Watwalekeluhu nindi, “Kwilila yuma hamu, sweje-e yuma yakuspiritu, kwaleñelaña adisumbula kudikeña nikukundama kudi Yehova.” Kudizila hamu Bayibolu kwakwashaña chisaka kuhemba nshimbi jaYehova chikupu, kwakoleshaña wubwambu wawu naYena, nikuyilaku hambidi.

12, 13. (a) Muloñadi kulombela hamu chikwalemena kudi adisumbula? (b) Yumanyi yikwawu yakuspiritu yakoleshaña maluwi?

12 Cheñi adisumbula amuzañalu alombelaña hamu. Neyi iyala ‘yechila muchima windi’ nakulomba yuma yinesekani nakukala kunakumonawu, chafumañamu mpanda yawu yamaluwi yakolaña. (Masamu 62:8) Chakutalilahu, neyi mulombela hamu kudi Watwesha yejima kulonda yayilomboli nikuyinka maana, chikwikala chaswayi kudiwula yuma yimwabobola namwini kwenu. (Matewu 6:14, 15) Kuzatila hayuma yimunalombi, chikuwaha chikupu neyi wejima wenu mukudikasa chikupu kulonda kudikwasha ‘nikutwalekahu kudovwahila nikudanakena muntu namukwawu.’ (Akolose 3:13) Ilukenu nenu kulomba kwamwekeshaña nawu mwashindamena hadi Nzambi. Mwanta Davidi wahosheli nindi: “Mesu awu ejima atalaña kudeyi.” (Masamu 145:15) Neyi mesu etu akutalaña kudi Nzambi mukulomba, hitukuswejaña kwakamaku, muloña tuneluki netu ‘yena watuhembaña.’—1 Petulu 5:7.

13 Njila yikwawu yalema yikuletesha Yehova kwikala mumaluwi yidi yakuwanikaña kukupompa kwachipompelu nikuzatila hamu mumudimu wakushimwina. Hakupompa, adisumbula adizaña chakukañesha ‘maana akudimbana’ anakuzatishayi Satana hakusanda nachu yisaka. (Aefwesesa 6:11) Nawa adisumbula azatilaña hamu mpinji yejima mumudimu wakushimwina adizaña ‘chakwikala akola mbe chakadi kuswijewa.’—1 Akorinda 15:58.

Neyi Kukala Kunamwekani

14. Yumanyi yatela kuleta kukala mumaluwi?

14 Mwalala, yuma yatunateni hewulu hiyakuyambaku, dichi mwatela kuhanjekahu namwini kwenu chakadi kuhita mumbadi, netuku? Shinshikenu neyi mumaluwi enu hadi hanakukeñeka kuzatilahu chikupu. Bayibolu yahoshaña nawu, hela antu asha Nzambi mukachi kamaluwi awu “akamona yihuñu mumujimba.” (1 Akorinda 7:28) Hamuloña wakubula kuwanina kwawantu, kuluwañesha kwatama kwadinu ituña datama, ninyihetu yaDiyabolu, hela tuhu maluwi awambuña aNzambi ashinshika anateli kwikala mukukala kweneni. (2 Korinda 2:11) Ilaña Yehova watwikwashaña kumika kukala kwamuchidiwu. Mwalala, anateli kumika. Yoba, iyala wakashinshi wajimbesheli yimuna yindi, añamba jindi, nianyanindi. Ilaña, Bayibolu yahoshaña nawu: “Mwejimimu Yoba havulumwinuku, hamusupishili Nzambuku.”—Yoba 1:13-22.

15. Indi kukala kunateli kuleñela antu kwila ñahi, nawa njilanyi yayiwahi yatela kumanishilamu adisumbula kukala kwamuchidiwu?

15 Ilaña, iñoda Yoba, wamwilili nindi: “Eyi nihanu saña wakakelela kashinshi keyi, tahindi? Muhoshi Nzambi chatama, wufwi kweyi.” (Yoba 2:9) Mwalala, neyi kumwekana makabi hela kukala kukwawu, kwakama kwafumaña mukukala kweniku kunateli kuleñela muntu kwila yuma yabula kushikila. Iyala wamaana wahosheli nindi, “Chalala nyilami yasupishaña mukwamaana.” (Mukwakutañisha 7:7) Neyi mwini kwenu yatachika kuhosha nakuhila mazu atama hamuloña wakukabakana hela “nyilami,” esekenu kuwunda. Neyi ninenu mumwakula munjila yakuzuwa chikuleñela wumu hela wejima wenu kuhosha chuma chikubutula kesi kamulañi. (Tañenu Masamu 37:8.) Dichi diwulenu ‘mazu akuhosha lufuchi’ atela kuhoshayi hamuloña wachikela hela kudimbulula.—Yoba 6:3.

16. (a) Indi mazu aYesu ekala haMatewu 7:1-5 anakundami ñahi kumaluwi? (b) Muloñadi kubula kukakela kukabadi kamu chikwalemena mumaluwi?

16 Adisumbula atela kwiluka yuma yakamwekana. Wumu wamumaluwi nateli kumona yaaku mudi mukwawu nakutoñojoka nindi, ‘Nateli kumubalumuna.’ Hamuloña wakukeña nikudiwunjika, munateli kumukwasha mwini kwenu kuhimpa chovu-chovu. Anukenu nenu Yesu wafwanishili muntu washinshikaña hatuyiluwa twamukwawu namuntu watalaña “kachibalu” kadi mudisu damana kwindi ilaña wakañanyaña kumona “chipamba” chidi mudisu dindi. Yesu watukonkomweneni nindi: “Bayi musompesha akwenuku, kulonda abuli kuyisompesha ninenu.” (Tañenu Matewu 7:1-5.) Ichi hichinatwali mukwila nawu adisumbula atela kudiwula yiluwa yamaneniku. Robert, wunashakami mumaluwi hadi yaaka 40, wahosheli nindi: “Kuhosha chalala nawa mukukasunuka namwini kwenu nikwiteja chiluwa chinamoniyi mukwetu chakeñekaña adisumbula kuhimpa muchihandilu chawu.” Dichi bayi mukakela kabadi kamuku. Chatela tuhileña hayililu yabulayi mwini kwetu, dizenu kuhameka nikuzañalala nayililu yayiwahi yikwetiyi hayinu mpinji.Mukwakutañisha 9:9.

17, 18. Neyi makabi anasweji, kudihi kutwatela kuwana wukwashu?

17 Kweseka kunateli kwinza neyi chihandilu chihimpika. Adisumbula anateli kumona kukala neyi anekali dehi nanyana. Mwini kwenu hela mwana nateli kwiñila muyikatu yamaneni. Anvwali ashinakaja dehi anateli kukeñeka kuyakamena chikupu. Anyana akula dehi anateli kuya nakushakama kwakulehi. Kuhimpika kukwawu kunateli kwinza hamuloña wakwakamena nyidimu yamuchipompelu. Yuma yejimiyi yaletaña kukala nikwakama mumaluwi.

18 Chumanyi chimwatela kwila, neyi kukala kudi mumaluwenu kuyileñela kutoñojoka nenu jinayihwi dehi? (Yishimu 24:10) Bayi muzeyaku! Satana wakeñaña hohu kambuña Nzambi yaleki kudifukula kwalala. Wukusweja kutiya kuwaha neyi adisumbula aleka kudifukula kwalala. Dichi, zatenu nañovu yejima kulonda mwiluki chikupu nenu maluwenu mudi chibaaba chanyoji yisatu. MuBayibolu mwekala nsañu yayivulu yawantu atwalekeluhu nakashinshi hela chakwila amweni kweseka kwasweja. Chakutalilahu, mpinji yimu, Davidi wechilili muchima windi kudi Yehova, nakuhosha nindi: “Ntiyili luwi, eyi Nzambi, muloña antu . . . aletaña ndombu nakunkabisha.” (Masamu 56:1) Komana mwatiyahu dehi nenu anakuyikabisha kudi “antu”? Hela neyi kukala kumunakumona kunakufuma kwacheñi hela kudi muntu yimwadikunda nindi, anukenu nenu: Davidi womikili, ninenu munateli kumika. Davidi wahosheli nindi: “Ami namukeñakeñeli Yehova, wañitiyili, wampulwishili muwoma wami wejima.”—Masamu 34:4.

Nkisu Jikwawu

19. Munjilanyi mutwatela kukañeshela kuluwañesha kwaSatana?

19 Munanu mafuku akukuminina, adisumbula atela ‘kudikundejaña wejima wawu nakudikolesha wumu namukwawu.’ (1 Atesalonika 5:11) Bayi muhumbulakuku, Satana wuchidi kuhosha nindi twamwovwahilaña Yehova hamuloña wayuma yatwinkayi. Watela kuzatisha njila yidi yejima, kushilahu nikuluwañesha maluwi, kulonda kuluwañesha kashinshi ketu kudi Nzambi. Hakwila nawu tushindi kuluwañesha kwaSatana, twatela kumukuhwelela Yehova chikupu. (Yishimu 3:5, 6) Pawulu wasonekeli nindi: “Natweshi kwila yuma yejima mudi Kristu wankoleshaña.”—Afwilipi 4:13.

20. Nkiswinyi yafumaña mukusha Nzambi mumaluwi?

20 Nzambi chekalayi mumaluwi mwafumaña nkisu yayivulu. Mwalala ichi dichinamwekani kudi Joel niñodindi wunashakamiyi nindi hadi yaaka 51. Joel wahosheli nindi: “Namusakililaña Yehova mpinji yejima hakunyinka ñodami nihamaluwi etu amawahi. Hibwambu wamuwahi chikupu.” Kajindilwinyi kakwetuwu? “Mpinji yejima twafwilaña kumwekesha luwi, kudiwunjika, nikukeña kudi wumu namukwawu.” Kwosi watela kwila mwenimu chaloña mukanu kaayi. Ilaña, tuzatenu nañovu kulonda tuzatisheña nshimbi jamuBayibolu nikumusha Yehova mumaluwetu. Neyi twila mwenimu, maluwi etu akwikala neyi ‘chibaaba chanyonji yisatu chabulaña kuketuka swayi.’—Mukwakutaŋisha 4:12.

Munakwanuka?

• Indi kwikala naYehova mumaluwi kwatalisha mudihi?

• Chumanyi chiyatela kwila adisumbula neyi kukala kunamwekani?

• Twelukaña ñahi netu Nzambi wudi mumaluwi?

[Malwihu aKuzatisha haKudiza]

[Nyevulu yidi hefu 23]

Kulombela hamu kwakwashaña adisumbula kumika kukala