Mi Kend Mari Osiki gi “Tonde Adek”
Mi Kend Mari Osiki gi “Tonde Adek”
‘Tol mikado gi tonde adek ok chod piyo.’—EKL. 4:12.
1. Ng’ano ma noriwo dhano ariyo mokwongo e kend?
KANE osechweyo yien koda le, Jehova Nyasaye nochweyo Adam, dhano mokwongo. Bang’e Nyasaye nomiyo Adam nindo matut, mi notiyo gi achiel kuom ng’ede Adam e losone jakony makare chuth. Kane Adam oneno jakonyno ni i, nowacho kama: “Ma e chogo mar chokega, ringruok mar ringra.” (Chak. 1:27; 2:18, 21-23) Jehova ne mor gi chwech mar dhako mokwongono, omiyo noriwo dhano ariyo mokwongogo e kend, kendo nogwedhogi.—Chak. 1:28; 2:24.
2. Satan noketho nade winjruok ma ne nie kind Adam gi Hawa?
2 Gima lit en niya, mapiyo nono, chenro mar kend ma Nyasaye noketo, ne omonji. E yo mane? Malaika moro marach, ma bang’e nobedo Satan, nowuondo Hawa, mi Hawa nochamo olemb yath ma ne okwergi ni kik gicham. Mapiyo nono, Adam noriwore gi chiege ka ging’anjo ne ratiro ma Nyasaye nigo mar locho e wigi, kendo mar chikogi e yo maber. (Chak. 3:1-7) Kane Jehova openjogi kuom gima ne gisetimono, dwokogi ne nyiso maler ni winjruok e kind Adam gi Hawa nosechako bedo marach. Adam noketo ketho e wi chiege kowacho niya: “Dhako ma nimiya mondo obed koda, en e momiya olemb yadhno, mi nachamo.”—Chak. 3:11-13.
3. Jo-Yahudi moko nobedo gi paro mane ma ok kare?
3 Nyaka a kanyo, Satan osetiyo gi riekni mopogore opogore mondo oketh winjruok mar joma okendore. Kuom ranyisi, kinde moko osetiyo gi jotend din e jiwo puonj ma Ndiko ok osiro kuom wach kend. Jotend din mar Jo-Yahudi ne chayo chike Nyasaye, ka giyie ne chwo mondo oriemb mondegi nikech ketho moko matindo, kaka wach owo chumbi e chiemo. Kata kamano, Yesu noketo maler niya: “Ng’ato ma oriembo chiege, mak mana kuom terruok, mi okendo machielo, oterore.”—Math. 19:9.
4. Ere kaka ngima mar kend imonjo e ndalogi?
4 Satan podi odich gi temo ketho winjruok monego obedie e kind joma okendore. Gik matimore ndalogi kaka, kendruok e kind chwo gi chwo, chwo gi mon modak to ok gikendore kaluwore gi chik sirkal, koda ketho kend ma ji kethogo e yo mayot, nyiso kaka Satan ketho luor monego omi ngima mar kend. (Som Jo Hibrania 13:4.) Kaka Jokristo, en ang’o mwanyalo timo mondo paro ma ok kare ma ji mathoth nigo kuom ngima mar kend, kik kethwa? We wanon ane moko kuom kido mamiyo kend dhi maber, kendo bedo gi mor.
Ket Jehova e Kend
5. Ranyisi mar “tol mikado gi tonde adek” ochung’ne ang’o e kend?
5 Mondo kend omed dhi maber, joma okendore nyaka ket Jehova obedi ei kendno. Wachne wacho niya: ‘Tol mikado gi tonde adek ok chod piyo.’ (Ekl. 4:12) “Tol mikado gi tonde adek” en wach mitiyogo kaka ranyisi. Sama ranyisini itiyogo e wach kend, ochung’ne dichwo gi chiege, ma gin kaka tonde ariyo mokwongo, mikado kanyachiel gi tol madiere, ma en Jehova Nyasaye. Ka joma okendore keto Nyasaye e kindgi, mano miyogi teko mar kedo gi chandruoge, kendo mano e gima duong’ mamiyo kend bedo gi mor moloyo.
6, 7. (a) En ang’o ma Jokristo nyalo timo mondo gine ni Nyasaye nie kend margi? (b) En ang’o ma nyaminwa moro ohero ahinya kuom chwore?
6 Kata kamano, en ang’o ma joma okendore nyalo timo mondo gine ni kend margi chalo gi tol mokad gi tonde adek? Daudi jandik-zaburi nowero kama: “A Nyasacha, amor ahinya timo gi midwaro; Ee, chikni ni e i chunya.” (Zab. 40:8) Wan bende, hera mwaherogo Nyasaye miyo watiyone gi chunywa duto. Omiyo, dichwo gi dhako onego obed gi winjruok machiegni gi Jehova, kendo gibed moil e timo dwarone. Bende ng’ato ka ng’ato kuomgi onego omed tego hera ma nyawadgi nigodo kuom Nyasaye.—Nge. 27:17.
7 Ka chik Nyasaye ni ei chunywa gadier, nyiso kido kaka yie, geno, koda hera, biro bedonwa mayot, kendo kidogo biro konyo e gero kend. (1 Kor. 13:13) Jakristo moro miluongo ni Sandra, mosebedo e ngima mar kend kuom higini 50, wacho kama: “Gima ahero ahinya kuom chwora en bedo ni, otiyo gi puonj koda paro mawuok ei Muma e tayo ngimawa, kendo ohero Jehova moloyo kaka ohera.” Un chwo, be mondeu nyalo wuoyo kamano kuomu?
8. Ang’o madwarore mondo “pok maber” oyudore e kend?
8 Be loso winjruoku gi Nyasaye kendo tiyo tij lando wach Pinyruoth e gima duong’ ahinya e ngimau uduto ji ariyo? E wi mano, be en adier ni, ikawo jaodi kaka nyawadu mukonyorugo e tiyo ne Jehova? (Chak. 2:24) Suleman, Ruoth mariek nondiko kama: “Jariyo oloyo achiel gi ber, ni kech gin gi pok maber kuom tichgi mapek.” (Ekl. 4:9) Kuom adier, dichwo kaachiel gi chiege nyaka ti matek mondo eka giyud “pok maber,” ma en ngima mar kend masiko, ma nigi hera, kendo ma Nyasaye gwedho.
9. (a) Chwo nigi ting’ mage? (b) Kaluwore gi Jo Kolosai 3:19, dichwo onego odag nade gi chiege?
9 Gima biro nyiso kabe Nyasaye ni ei kend, en kinda ma dichwo kaachiel gi chiege keto, mondo omi gidag kaluwore gi chike Nyasaye. Chwo ema nigi ting’ mokwongo mar chiwo ne jo utegi dwaro mag ringruok koda gerogi ka gipidhogi e wach Nyasaye. (1 Tim. 5:8) Ijiwogi bende mondo gikech mondegi. E Jo Kolosai 3:19, wasomo kama: “Chwo, heruru mondu, kendo kik ubed mager kodgi.” Jasomo moro manono Muma nolero ni, sama ndikono wacho ni kik ‘gibed mager,’ mano dwaro ni kik “giti gi weche mager, kata gocho, kendo tuonogi hera monego giyud, weyo ritogi, koda weyo chiwonegi kony mowinjore.” Kuom adier, tim makamano ok owinjore obedie e od Jakristo ngang’. Dichwo matiyo gi migawone mar wich e yor hera, miyo bedo mayot ne chiege bolorone.
10. Mon ma Jokristo onego obed gi kido mane?
10 Mon ma Jokristo madwaro ni Jehova osiki e kend margi, bende nyaka luw chike Nyasaye. Jaote Paulo nondiko kama: “Mon, winjuru chwou, kaka uwinjo Ruoth, nikech dichwo en wi dhako, kaka Kristo bende en wi kanisa.” (Efe. 5:22, 23) Satan nowuondo Hawa, kotemo nyiso ni timo gik moko ka ok otelnwa gi Nyasaye, ne dhi kelo mor mosiko. Kuom adier, chuny mar ng’anjo, sani nenore ahinya e kend mang’eny. Kata kamano, mon moluoro Nyasaye, ok kaw wach winjo chwogi ka gima nyiso ni ochagi kaka joma mon. Ging’eyo ni Jehova noketo Hawa kaka jakony “mowinjorene” chwore, ma en migawo maonge kiawa ni Nyasaye nokwano kaka migawo maduong’. (Chak. 2:18) Kuom adier, dhako ma Jakristo ma yie luwo chenrono, obedo kaka “osimbo” ne chwore.—Nge. 12:4.
11. En ang’o ma owadwa moro nowacho ni nokonyo kend mare?
11 Kony machielo manyalo miyo Nyasaye osiki ei kend, en ka joma okendore puonjore Wach Nyasaye kanyachiel. Gerald, mosebedo gi mor e kend kuom higini 55 wacho kama, “Gima duong’ madwarore ahinya mondo omi kend odhi maber, en somo kendo puonjruok Muma kanyachiel.” Omedo wacho ni, “Timo gik moko kanyachiel, to moloyo weche modok korka lamo, kelou machiegni ng’ato gi nyawadgi koda machiegni gi Jehova.” Puonjruok Muma kanyachiel, konyo joot keto chike Jehova obed maler e pachgi, tego winjruokgi kode, kendo konyogi gimed timo dongruok.
12, 13. (a) Ang’o momiyo dwarore ahinya ni joma okendore owuo gi Nyasaye e lamo kanyachiel? (b) Gin tije mage mamoko mag Jokristo manyalo tego kend?
12 Joma kend margi dhi maber bende wuoyo gi Nyasaye e lamo kanyachiel. Sama dichwo ‘golo weche me i chunye,’ kochiwo kwayo motudore gi chal margi, kuom adier mano biro tego kend. (Zab. 62:8) Kuom ranyisi, nyalo bedo mayot weyo ywaruok moro amora manyalo bedo ni a nitie, bang’ lamo kusayo Jehova mondo ochiku kendo otau! (Math. 6:14, 15) Kaluwore gi wach lamo ma kamano, mano kaka dibed maber ka ng’ato ka ng’ato temo mondo okony nyawadgi, kendo ‘weyore richo ng’ato gi ng’ato.’ (Kol. 3:13) Ng’e ni, wuoyo gi Nyasaye e lamo en gima nyiso ni ng’ato geno kuom Nyasaye. Ruoth Daudi nowacho kama: “Wenge mag ji duto kiyi.” (Zab. 145:15) Sama wadhi ir Nyasaye kokalo kuom lamo, ok wabed gi parruok mang’eny, nimar wang’eyo ni ‘oparowa.’—1 Pet. 5:7.
13 Yo machielo mar miyo Jehova osiki ei kend, en dhi e chokruoge mag kanyakla kendo tiyo tij lendo kanyachiel. E chokruogewa, joma okendore puonjore kaka ginyalo kedo gi “wuond mariek” ma Satan tiyogo e ketho winjruok mar joot. (Efe. 6:11) Kendo ka pile dichwo gi chiege tiyo tij lendo kanyachiel, gibiro ng’eyo kaka ginyalo ‘bedo matek ma ok giyiengni.’—1 Kor. 15:58.
Sama Chandruoge Oneno
14. Gin gik moko kaka mage manyalo miyo chandruok obedie e kend?
14 En adier ni, paro mochiw malogo nyalo nenre ka gik ma useng’eyo, to kata kamano, donge unyalo wuoyo kuomgi ayanga gi jaodi? Nonuru ane ka nitie kama dwarore utimie lokruok moko e kend maru. Kata kamano, Muma nyiso maler ni kata mana jogo maketo Nyasaye e kend margi “none masira e [ringregi].” (1 Kor. 7:28) Nikech richo monyuolwago kaka dhano koda timbe maricho mag pinyni, kaachiel gi riekni mag Satan, gigi duto nyalo miyo kata mana kend mar jotich Nyasaye mochung’ motegno obed gi chandruok. (2 Kor. 2:11) Kata kamano, Jehova konyowa nyagruok gi chandruok ma kamago. Ee, wanyalo kedo kodgi. Ayub jal ma noluoro Nyasaye, ne olalo jamnine, jotichne, koda nyithinde. To ema Muma wacho niya: “Kuom mago duto Ayub ne ok oketho, kata wacho ni, Nyasacha rach.”—Ayub 1:13-22.
15. Chandruok nyalo miyo ng’ato otim nade, to joma okendore nyalo kedo nade e kinde ma kamago?
15 Kata kamano, chi Ayub to ne okone ni: “Podi ihero tim makare koso? Yany Nyasaye itho!” (Ayub 2:9) Kuom adier, sama masira kata chandruok moro amora oneno, lit manie chuny ng’ato nyalo miyo otim gik moko kapok oparo matut. Suleman nowacho ni sand, miyo “ng’a mariek [timo gik moko ka, NW ] ng’a mofuwo.” (Ekl. 7:7) Ka jaodi wuoyo kodi gi mirima nikech chandruok moro, tem mondo iyi kik wang’. Dwoko gi mirima biro miyo ng’ato kuomu, kata uduto uwach gimoro manyalo mana jimbo miero. (Som Zaburi 37:8.) Kuom mano, kik imak ei chunyi weche ma jaodi nyalo bedo ni ‘oriknigo,’ mana nikech gimoro chando chunye.—Ayub 6:3.
16. (a) Ere kaka weche Yesu mayudore e Mathayo 7:1-5 nyalo tiyo e kend? (b) Ang’o momiyo bedo ng’ama ok kal tong’ dwarore ahinya e kend?
16 Joma okendore onego gen mana gik manyalore kuom ng’ato gi nyawadgi. Ng’at achiel nyalo nwang’o ni jaode nigi kido moko ma ok berne, mi opar ei chunye ni, ‘Anyalo loke.’ En adier ni, kokalo kuom hera koda horruok mos, inyalo konyo jaodi timo lokruok mosmos. Kata kamano, wiyi kik wil ni Yesu nowacho ni ng’at masiko kaneno mana nyawo matindo mag nyawadgi, chalo gi ng’ato ma nono “pilni yath” e wang’ owadgi, to ok opar “yath maduong’ ” manie wang’e owuon. Yesu nojiwowa kama: “Kik ung’ad bura, mondo bura kik ong’adnu.” (Som Mathayo 7:1-5.) Mae ok nyis ni joma okendore ok onego otem loso ywaruok moro maduong’ manie kindgi. Robert, mosebedo e ngima mar kend chiegni higini 40, nowacho kama: “Bedo thuolo kendo wuoyo ayanga ng’ato gi ng’ato, kaachiel gi ikruok tiyo gi paro mabeyo mochiw, nyalo dwaro ni joma okendore otim lokruok e ngimagi.” Kuom mano, kik ikal tong’. Kar winjo marach nikech kido ma ok ine ka jaodi nyiso, puonjri neno kendo hero kido mago mabeyo ma jaodi nyiso gie sani.—Ekl. 9:9.
17, 18. Sama chandruoge medorenwa, wanyalo yudo kony kanye?
17 Tembe nyalo bironu e kinde ma nitie lokruok moko e ngimau. Joma okendore nyalo bedo gi chandruok moko kapo ni ginyuolo nyithindo. Jaot kata nyathi nyalo bedo matuwo ahinya. Nyalo dwarore ni urit jonyuolu makoro oseti. Nyithindu mosebedo madongo nyalo dar ma dhi dag mabor kodu. Lokruok moko nyalo bedoe nikech ting’ koda migepe mago ma riwruok mar oganda Jehova osemiyou. Lokruokgi duto nyalo kelo pek moko koda parruok e kend.
18 Kapo ni chandruok e kend maru miyo uparo ni uchopo kama koro ok unyal, en ang’o munyalo timo? (Nge. 24:10) Kik chunyu ol! Gima Satan dwaro moloyo, en neno ka achiel kuom jotich Nyasaye oweyo lamo maler. Onyalo bedo mamor moloyo ka joma okendore ema otimo kamano. Kuom mano, timuru duto munyalo mondo une ni kend maru siko kokad gi tonde adek. Muma oting’o weche mang’eny mag jogo ma nochung’ motegno kata mana e bwo tembe mager. Kuom ranyisi, nitie kinde moro ma Daudi noolo chunye ne Jehova, kowacho niya: ‘A Nyasaye kecha, nimar ji odiya matek gi sand, gikedo koda ndalo duto.’ (Zab. 56:1) Be isewinjoe ka gima “ji” odiyi ka gisandi? Kata ka dabed ni chandruok miyudo en ma a kuom ng’at machielo, kata ma a kuom ng’at modak kodi, ng’e ni: Daudi noyudo teko mar nano, to in bende inyalo yudogo. Daudi nowacho ni, “Nadwaro Jehova, mi nodwokona wach, kendo nogola nyaka a e luorona duto.”—Zab. 34:4.
Gweth Momedore
19. Wanyalo geng’o nade yore ma Satan nyalo monjowago?
19 E kindegi mag giko, joma okendore onego odhi nyime ka ‘gihoyore ng’ato gi ng’ato, kendo gitegore.’ (1 Thes. 5:11) Kik wiyi wil ni, Satan oramo ni makruokwa gi Jehova en mana nikech gik ma Jehova miyowa. Obiro tiyo gi yo moro amora monyalo, moriwo nyaka kelo tungini e kend, mondo oketh chung’wa motegno e nyim Nyasaye. Mondo omi wageng’ yore monyalo monjowago, dwarore ni waket genowa duto kuom Jehova. (Nge. 3:5, 6) Paulo nondiko kama: “Anyalo timo gik moko duto kuom [jalo] ma miya teko.”—Fili. 4:13.
20. Gin gweth mage mabedoe ka ng’ato miyo Nyasaye siko e kend mare?
20 Gweth mabedoe kuom weyo Nyasaye obed ei kend, ogundho. Mano e gima osetimore ne Joel kaachiel gi chiege ma gisedakgo kuom higini 51. Owacho kama: “Adwoko ne Jehova erokamano pile kuom miya jaoda, koda kend ma nigi mor. Jaoda osebedona nyawadwa masira gadier.” Ang’o mosekonyogi e miyo kend margi osiki kotegno? Owacho ni, “Kinde duto wasetemo nyiso ng’wono, horruok mos, kendo nyiso hera ng’ato gi nyawadgi.” En adier ni onge ng’ato kuomwa manyalo nyiso kidogo e yo makare chuth e piny masani. Kata kamano, weuru watim matek e tiyo gi puonj koda chike manie Muma mondo wami Jehova osiki e kend marwa. Ka watimo kamano, to kend marwa biro chalo ka ‘tol mokad gi tonde adek ma ok chod piyo.’—Ekl. 4:12.
Be Iparo?
• Tiend keto Jehova e kend en ang’o?
• En ang’o ma joma okendore onego otim sama chandruok oneno?
• Wanyalo ng’eyo nade ni Nyasaye ni e kend mar ng’ato?
[Penjo mag Puonjruok]
[Piche manie ite 23]
Wuoyo gi Nyasaye e lamo kanyachiel konyo joma okendore kedo gi kinde mag chandruok