Ama ‘kay pachap yuyayninman’ urmanachu

“Noqanchejtaj mana kay pachaj yuyaynintachu japʼerqanchej, manachayqa Diosmanta jamoj Espiritu[ta].” (1 COR. 2:12.)

1, 2. a) ¿Imaraykutaq Gran Bretañap qhuyasninpi canario pʼisqitusniyuq kananku karqa? b) ¿Imaraykutaq cristianos qhuyapipis llamkʼachkasunmanjina tarikunchik?

KAY 1911 watapi, Gran Bretaña suyumanta autoridades, qhuyapi (minas de carbón) llamkʼaqkunata salvanankupaq, juk kamachiyta churarqanku. Chay kamachiypiqa, sapa qhuyapi iskay pʼisqitus canario sutiyuq kananta nirqanku. ¿Imapaq? Chay qhuya ukhupi nina lawray kaptin, llamkʼaqkunata urqhumuqkuna chay pʼisqituswan yaykunankupaq. Chay pʼisqitusqa, tumpa aire venenasqallawanraq, wañunayanku, jaulapi apachkaptinku, chay kʼaspisitupi chukuchkasqankumanta wikchʼuykukuq kanku. Chay pʼisqitus wañunayasqankuqa juk sumaq señal karqa. Monoxido de carbono nisqaqa, juk gasjina, mana reparanapaqjina mana qʼapayniyuq, mana rikukuq, chantapis chayqa runata wañuchiyta atin, imaptinchus cuerponchikman kay glóbulos rojos nisqa samayta, apaykunapaq mana saqinchu. Chayrayku, qhuya runasta urqhumuqkunaqa chay pʼisqituswan mana yaykunkumanchu chayqa, mana reparakuspalla venenasqa wañupunkuman.

² Cristianospis Diosmanta yupaychayninchikpi, chay qhuyapi llamkʼaqkunajina tarikunchik. Qhawarina imaraykuchus. Jesús, discipulosninman tukuy Jallpʼapi allin willaykunata willamunankuta kamachichkaptin, payqa yacharqa kay pachaqa venenasqa airejina kasqanta, imaptinchus kay pachata Satanás apaykachachkan, chaypitaq runasqa munasqankumanjina ruwachkanku (Mat. 10:16; 1 Juan 5:19). Chayrayku Jesús, discipulosninmanta mayta llakikuspa wañupunan qayllata, Tatanmanta jinata maña kurqa: “Mana mañakunichu paykunata kay pachamanta orqhokapunaykita, manachayqa mañakuni paykunata sajra kajmanta waqaychanaykita”, nispa (Juan 17:15).

3, 4. Jesús, ¿imatataq yachachisqasninman nirqa, imaraykutaq ñuqanchikpis chayta yachananchik tiyan?

³ Jesusqa, discipulosninman Diosta kʼajaywan yupaychachkasqankuta mana saqinankuta nirqa, imaraykuchus chayqa wañuyman apawasunman. Jesuspa nisqanqa, kay qhipa pʼunchaykunapi kawsaqkunata sumaqta yanapawanchik, pay nirqa: “Wakichisqapuni kaychej ari [...] kay tukuy ima jamojmanta lluspʼinaykichejpaj, allimpi rikhurinaykichejpajtaj Runaj Churimpa ñawpaqempi”, nispa (Luc. 21:34-36). Chantapis Jesusqa yachachisqasninman,Tatan espíritu santota, imatachus yachakusqankuta yuyarinankupaq kachamunanta nirqa, jinamanta Diosta yupaychaypi rikchʼarisqas, allin wakichisqas, kanankupaq ima (Juan 14:26).

⁴ ¿Ñuqanchikri? ¿Atisunmanchu Diospa espiritunwan yanapachikuyta? Jina kaptin, ¿imatá chay espirituwan yanapachikunapaq ruwasunman? Chantá, ¿imataq kay pachap yuyaynin, imaynatataq urmachiyta munawasunman? ¿Imaynatá atipayta atisunman? (1 Corintios 2:12, ñawiriy.)

Diosmanta jamuq espiritun, kay pachap yuyaynin ima

5, 6. ¿Imatá Diospa espiritun ñuqanchikrayku ruwanman, chantá imatá ruwana chay espíritu santota japʼinapaq?

⁵ Diospa espíritu santonqa mana ñawpa tiempomanta cristianosllapaqchu. Kunanpis chay espirituqa yanapawanchik. Diospa espiritunqa, allin kaqta ruwanapaq, munayninta ruwanapaq ima, kallpachawanchik (Rom. 12:11; 2 Cor. 4:7). Chantapis, Diospa espiritunqa, munakuyniyuq, khuyakuyniyuq, kʼacha kanapaq ima, yanapawanchik, chaykunataq espiritup puquynin kanku (Gál. 5:22, 23). Chaywanpis Jehovaqa mana pitapis espiritunta japʼinankutapuni ninchu.

⁶ Chayrayku chay espíritu santota japʼinapaq, imatachus ruwana kasqanpi tʼukurina tiyan. Biblia niwanchik imastachus chay espíritu santota japʼinapaq, ruwananchikta. Chay ruwaykunamanta ñawpaqqa, Diosmanta mañakuy kachkan (Lucas 11:13, ñawiriy). Juknintaq Bibliata ukhunchana, chaymanjinataq kawsana (2 Tim. 3:16). Chaywanpis Bibliata mana tukuy ñawiriqkunachu, Diospa espiritunta japʼinku. Juk cristiano tukuy sunqu Bibliata ñawirin chayqa, sutʼita reparan imatachus Dios chay ñawirisqanpi yachachiyta munasqanta. Chantapis Jesusta, Jehová Diospa akllasqantajina, payniqta espiritunta quwachkasqanchikta ima, qhawananchik tiyan (Col. 2:6). Chayrayku ñuqanchikqa, Jesusjina ruwananchik tiyan, yachachisqanmanjinataq kawsananchik tiyan (1 Ped. 2:21). Jesucristojina kawsanapaq kallpakusun chayqa, astawan Diospa espiritunta japʼisun.

7. Kay pachap yuyaynin, ¿ima ruwaykunamantaq runata tanqan?

⁷ Kay pachap yuyayninqa, runasta, Satanaspa saqra munayninmanjina kawsanankupaq tanqan (Efesios 2:1-3, ñawiriy). Kay saqra pachap yuyayninqa, imaymanamanta, tukuyniqpitaq rikukuchkan. Chaytaq runasta, Diospa kamachisqanta mana kasukunankupaq tanqan, chayrayku ‘ñawisninku rikusqanta munapayanku, imatapis ruwasqankumanta,  kapuyninkumanta, runaykachanku’ (1 Juan 2:16). Kay pachap yuyayninqa, runata khuchichakuyman, lantita yupaychayman, layqanakuyman, tumpanakuyman, phiñanakuyman, machayman ima, tanqallantaq (Gál. 5:19-21). Chantapis Diospa llaqtanta wasanchaqkuna qhasi mana kaq, palabrasta yachachinankupaq, tanqallantaq chaykunataq Diospa yachachiyninmanta karunchachin (2 Tim. 2:14-18). Kay pachap yuyayninmanjina astawan kawsaq runaqa, astawan Satanasman rikchʼakun.

8. ¿Imatataq sapa juk akllayta atinchik?

⁸ Runaqa sapa juk akllanan tiyan, Diospa espiritunmanjinachus, chayri kay pachap yuyayninmanjinachus kawsayta. Chantapis, pikunachus kay pachap yuyayninmanjina kawsaqkunaqa, atinku chaymanta lluqsinpuyta, Diospa espiritunta japʼinankupaq. Chaywanpis pikunachus unaytaña Diospa espiritunmanjina kawsakuqkunapis, kay saqra pachap yuyayninman urmallankumantaq (Fili. 3:18, 19). Qhawarinachik imatachus mana kay pachap yuyayninman urmanapaq ruwana kasqanta.

Maychus tiemponpi, señalesta reparana

9-11. ¿Mayqinkunataq wakin señales kanman kay pachap yuyayninman urmachkasqanchikta reparanapaq?

⁹ Ñawpaq parrafopi yachakunchikjina Gran Bretaña suyumanta qhuyapi llamkʼaqkuna venenasqa aireta reparanankupaqqa, pʼisqitusta apaykuq kanku. Qhuya runas pʼisqituta wañunayaqta rikuspa, chay ratopacha lluqsimunanku karqa mana wañunankupaq. Cristianosri, ¿ima señalestaq reparachiwasun mana kay pachap yuyayninman urmanapaq?

¹⁰ Bibliamanta yachakuyta qallarichkaspaqa, Diosman kawsayninchikta quchkaspa ima, Bibliata ñawiriyta, Diosmanta mañakuyta ima, ichá mana saqiqchu kanchik. Tantakuykunaman riytapis may sumaqpaqchá qhawaq kanchik. Chaykunata ruwasqanchikqa kay pachap yuyayninmanta kacharichisqa kanapaq yanapawarqanchik.

¹¹ ¿Bibliata sapa pʼunchay ñawirichkallanchikpunichu? (Sal. 1:2.) ¿Diosmanta sapa pʼunchaychu tukuy sunqu mañakunchik? ¿Tantakuykunaman tukuy sunqullapunichu richkanchik? (Sal. 84:10.) Kaykunamanta, ¿mayqintataq manaña ruwayta atichkanchikchu? Kaykunata Diosta yupaychayninchikpi ruwayqa mana atikullanchu, imaraykuchus sapa pʼunchaypaq ruwanasninchikqa, achkha tiemponchikta, kallpanchikta ima, qhichuwanchik. Chayrayku Diosninchikta yupaychaypi wakin ruwaykunata manaña juntʼachkasqanchikta reparanchik chayqa, ichá kay pachap yuyayninman urmachkasunman Jina kaptinqa, tukuy imata ruwananchik tiyan, qallariypi imatachus ruwaq kanchik kikinta ruwanallapaqpuni.

“Pajtataj sonqoykichej atipachikunman”

12. ¿Imasmanta Jesús discipulosninman allinta qhawarikunankuta nirqa, imaraykutaq?

¹² ¿Imatawan ruwasunman kay pachap yuyayninman mana urmanapaq? Jesús discipulosninman nichkaptin: “wakichisqapuni kaychij”, nispaqa, ima peligrosmantachus jarkʼakunankuta nichkarqa. Chantá nirqa: “Qhawarikuychej; pajtataj sonqoykichej atipachikunman mikhunawan, [anchata ukyaywan, NM] kay pacha ruwanaswan ima. Jinallapitaj juicio pʼunchay ujllata taripasunkichejman. Chay pʼunchayqa uj tojlla jina jamonqa tukuy kay pachapi kawsajkunaman”, nispa (Luc. 21:34, 35).

13, 14. ¿Imastataq mikhunamanta, ukyanamanta ima, tapukusunman?

¹³ Astawan sutʼincharina Jesuspa nisqanta. ¿Mikhusqanchiktachu, ukyasqanchiktachu, juchachachkarqa? ¡Mana! Chantapis Jesusqa yacharqa, Salomón qillqasqanta: “Noqa yachani imachus runapaj aswan allin kasqanta: Payqa kusikunan, kawsaynimpitaj aswan allin imasta ruwanan ima. Ajinallatataj Diosqa tukuy runasman atiyta qon mikhunankupaj, ujyanankupaj, trabajonkuwan tarisqankupi kusikunankupajtaj” (Ecl. 3:12, 13). Chaywanpis, Jesusqa kay pachap yuyayninqa, runata mikhuyllaman, ukyayllaman tanqasqanta yacharqa.

¹⁴ Chayrayku, ¿imaynatá yachasunman kay pachap venenasqa yuyaynin, yuyayninchikman yaykuchkasqanta, chayraykutaq mikhuyllaman ukyayllaman qukuchkasqanchikta? Tapurikunachik: “Bibliapi, publicacionespi ima, anchata mikhuyman, ukyayman, qukuymanta kʼamiriwaptinchik, ¿imatataq yuyani? ¿Chay yuyaychaykunata pisipaqchu qhawani, chayri anchañataq nispachu qhisachani? ¿Ruwasqasniyta  allillan kasqantachu nini? * ¿Imatataq Biblia machanapaq ukyanata, mana anchata ukyanamanta yuyaychasqanmanta —sichus ukyan chayqa—, chantapis manapuni machana kasqanmanta ima, yuyani? ¿Pisipaqchu chay yuyaychayta qhawani, chayri chayqa mana ñuqapaqchu ninichu? Pillapis anchata ukyasqayta niwaptin, ¿wapuchakunichu chantapis phiñakunichu? ¿Bibliap yuyaychasqantapis ñuqajina pisipaq qhawanankutachu munani?”. Rikunchikjina, ruwaynillanchiktaq niwasun kay pachap yuyayninwan atipachikuchkanchikchus manachus chayta (Romanos 13:11-14, kikinchay).

Ama phutiykunawan atipachikunachu

15. Jesús juchasapa kasqanchikrayku, ¿imaman urmanayasqanchiktataq nirqa?

¹⁵ Chantapis, kay pachap yuyayninwan mana atipachikunapaqqa, mana anchata imamantapis phutikunachu tiyan. Jesusqa juchasapa runas kasqanchikrayku, imallamantapis anchata phutikusqanchikta yacharqa. Chayrayku discipulosninman, ‘ama anchata phutikuychikchu’, nirqa (Mat. 6:25). Cristianosqa, Diospa munayninta juntʼanankumanta, qutuchakuypi imastachus ruwanankumanta, kawsanankupaq imastachus necesitasqankumanta ima, phutikunku (1 Cor. 7:32-34). Chaywanpis Jesús, ¿ima laya phutikuymantataq parlachkarqa?

16. ¿Imaynatá kay pachap yuyaynin runata yuyachin?

¹⁶ Kay pachap yuyayninqa, runata imatapis ruwasqanmanta, kapuyninkumanta ima, runaykachanankupaq tanqan. Chaytaq runata mana imamanta llakikunapaq, qullqiyuq kay may allin kasqanta yuyachin, chantapis runataqa mana kʼacha kaykunasninraykuchu allinpaq kasqanta yuyachin, manaqa kapuyniyuq kasqanrayku. Chay yuyaywan chʼawkiyachikuqkunaqa, wata runajina qullqiyuq kanankurayku mayta llamkʼanku, nitaq kapusqallankuwan kusisqa kakuyta munankuchu, manaqa imatapis, aswan musuqta, aswan jatunta, aswan sumaqta munanku (Pro. 18:11). Kayjina yuyayqa, runata tukuy imayuq kayta munasqanpi phutichin, chay phutiytaq Diospa llaqtanpi ñawpaqman riqta mana saqinchu (Mateo 13:18, 22, ñawiriy).

17. ¿Imatá phutiykunawan mana atipachikunapaq ruwasunchik?

 ¹⁷ Ñuqanchik chay phutiykunawan mana atipachikunapaqqa, Jesuspa kamachisqanta kasukunanchik tiyan, pay nin: “Ñawpajtaqa Diospa reinonta, cheqan kaynintawan maskʼaychej”, nispa. Chayta ruwaptinchiktaq Jesús nirqa: ‘Chay tukuy imatataq Dios yapatajina qusunqachik’, nispa (Mat. 6:33). ¿Imaynatá chay nisqanta chiqapuni kasqanta rikuchisunman? Kawsayninchikpi ‘ñawpaqta Diospa chiqan kayninta maskʼaspa’, rikuchisunman, nisunman Diospa yuyaychasqanmanjina kawsana tiyan. Chayrayku, imallatapis rantisqanchikpi facturayuqtachu rantinchik, chayri mana facturallayuqtachu, chay rantisqanchik pisilla kaptinpis. Chantapis, ¿imasmantachus pagana kasqanta pagachkanchikchu? Manu kanchik chayqa pagana tiyan, Jesús nirqa: ‘Ari, nisqaykichikqa ari kachun’, nispa (Mat. 5:37; Sal. 37:21). Chaykunata juntʼasqanchikqa mana qhapaqyachiwasunchu, chaywanpis Diospaq allinpaq qhawasqa, allin concienciayuq, ima kasunchik, manataq anchata imamantapis phutikusunchu.

18. ¿Imaynatataq Jesús kawsakurqa, imaynatá kikinta ruway yanapawanchik?

¹⁸ Diospa Reinonta kawsayninchikpi ñawpaqta maskʼanapaqqa, qhawarikunanchik tiyan imastachus kawsanapaq necesitasqanchikta. Jesuspa kawsayninmanta qhawarina. Payqa wakin kutiqa sumaq pʼachawan pʼachallikuq (Juan 19:23). Chantapis amigosninwan mikhuq, ukyaq ima (Mat. 11:18, 19). Chaywanpis Jesusta chay ruwaykunaqa, kawsayninpi kusirichiq, paypaqqa mikhunaman condimentosta churakunjina karqa, chaywanpis paypa, mikhuyninqa Jehovap munayninta juntʼay karqa (Juan 4:34-36). Jesusjina ruwasunchik chayqa kawsayninchikqa kusiy kanqa, imaraykuchus llakisqa runasman Bibliap nisqanwan sunquchasun, qutuchakuyninchikmanta hermanostaq munakuwasun, yanayapawasun, astawanpis Jehovap sunqunta kusichiyta atisunchik. Imastachus kawsanapaq necesitasqallanchikta maskʼaspaqa, mana kapuyniyuq kayllamanqa, sunqunchikta kusichiyllamanqa ima, kawsayninchikta churasunchu. Chantá chay kapuyninchikqa, sunquta kusirichiy ima, Jehovata yupaychanapaq yanapawasun. Diospa Reinonpaq, astawan llamkʼasun chayqa, mana kay pachap yuyayninman urmasunchu.

Diosmanta jamuq ‘espiritunpa munayninpi kanallapuni’

19-21. ¿Imatá ruwananchik tiyan, ‘espiritup munayninpi yuyanapaq’, imaraykutaq chayta ruwananchik tiyan?

¹⁹ Imallatapis ruwasqanchik, yuyayninchikmanta lluqsin. Chayrayku runa imallatapis mana allinta ruwasqanqa munaynikumanjina, yuyayninmanjina kanku. Chayrayku apóstol Pablo imatachus yuyachkasqanchikta allinta qhawarikunamanta parlarqa. pay jinata nirqa: “Aychaman jina kausajkunaqa aychaj imasnillampi yuyanku. Espirituman jina kausajkunari, Espiritoj imasnimpi yuyanku”, nispa (Rom. 8:5).

²⁰ ¿Imatá mana kay pachap yuyayninmanjina yuyanapaq, ruwanapaq ima, ruwananchik tiyan? Kay pachap ruwaykunasninmanjina mana yuyanapaqqa, imatachus chaykunamanta jarkʼakunapaq nikusqanta kasukusun. Kayta qhawarina, telepi, librospi, khuchichakuykuna, wañuchinakuykuna ima, lluqsimuptin, mana qhawananchikchu tiyan, imaptinchus chayqa yuyayninchikta chʼichichanman. Chantapis yuyarikuna Diospa espíritu santonqa, llimphu, mana chʼichi kasqanrayku, yuyayninchik chʼichi kaptinqa mana yanapawasunchu (Sal. 11:5; 2 Cor. 6:15-18). Chantá Bibliata sapa pʼunchay ñawiriptinchik, ñawirisqanchikpi tʼukuriptinchik, Diosmanta mañakuptinchik, tantakuykunaman riptinchik ima, Diospa espiritun yanapawasunchik. Willayman mana saqispa richkasqanchikqa, Diospa espiritunmanjina kawsachkasqanchikta rikuchin.

²¹ Kay pachap yuyayninman, aychap munayninman ima, mana urmanapaq kallpakunallapuni. Mana urmanapaq kallpakusqanchikqa may allin, Pablo jinata qillqarqa: “Aychaj munaynimpi yuyayqa wañuyman pusan; Espiritoj munaynimpi yuyayri kausayman pusan, sonqo tiyaykuymantaj”, nispa (Rom. 8:6).

[Sutʼinchaynin]

¿Yuyarikunkichu?

• ¿Imatá ruwananchik tiyan Diospa espíritu santonta japʼinapaq?

• ¿Ima ruwaykunamantaq kay pachap yuyaynin tanqawasunman?

• ¿Imatá ruwananchik tiyan mana kay pachap yuyayninman urmanapaq?

[Tapuykuna]

[21 paginapi dibujo/foto]

Manaraq yachay wasiman, llamkʼayman richkaspa, Diosmanta espíritu santota mañakuna

[23 paginapi dibujos/fotos]

Yuyayninchikta llimphuta japʼina, imata rantispapis facturayuqta rantina, anchata mikhuywan, ukyaywan ima, ama atipachikunachu