Jehovah Edi Andinyan̄a Nnyịn

“Jehovah omonyụn̄ ọbọ mmọ ubọk [m̀mê, aman̄wam mmọ], onyụn̄ anam mmọ ẹbọhọ.”—PS. 37:40.

1, 2. Nso akpan n̄kpọ emi aban̄ade Jehovah ọnọ nnyịn ndọn̄esịt ye odudu?

 MBUKPỌN̄ isidaha ebiet kiet. Nte isọn̄ asan̄ade akanade, mbukpọn̄ esiwọn̄ọrede onyụn̄ okpụhọde. Edi Andibot isọn̄ ye utịn ikpụhọkede. (Mal. 3:6) Bible ọdọhọ ke “enye ikemeke ndikpụhọde nte emi mbukpọn̄ okpụhọde itie.” (Jas. 1:17) Ata akpanikọ emi aban̄ade Jehovah mi enen̄ede ọnọ nnyịn ndọn̄esịt onyụn̄ ọsọn̄ọ nnyịn idem, akpan akpan ke ini isobode n̄kpọsọn̄ idomo ye mfịna. Ntak-a?

² Nte nnyịn ikokụtde ke akpa ibuotikọ, Jehovah ama owụt ke imọ idi Andinyan̄a ke eyo oro ẹkewetde Bible. (Ps. 70:5) Enye ikpụhọkede esinyụn̄ anam kpukpru se enye etịn̄de; ntem, mme andituak ibuot nnọ enye mfịn ẹnen̄ede ẹnyene ntak ndibuọt idem ke enye ‘ọyọbọ mmimọ ubọk [m̀mê, aman̄wam mmimọ], onyụn̄ anam mmimọ ibọhọ.’ (Ps. 37:40) Jehovah anyan̄a mme asan̄autom esie didie ke eyomfịn? Didie ke enye ekeme ndinyan̄a nnyịn owo kiet kiet?

Ẹnyan̄a Ẹsio Mme Andibiọn̄ọ ke Ubọk

3. Ntak emi ikemede ndinen̄ede nnịm ke mme andibiọn̄ọ iditreke ikọt Jehovah ndikwọrọ eti mbụk?

³ Idụhe adan̄a ubiọn̄ọ oro Satan adade edi  emi edikpande Mme Ntiense Jehovah ndinọ Jehovah san̄asan̄a utuakibuot oro enye odotde. Ikọ Abasi ọn̄wọn̄ọ ọnọ nnyịn ete: “Baba n̄kpọ ekọn̄ kiet eke ẹbotde ẹban̄a fi idikwe unen; afo oyonyụn̄ anam ikọ etịp kpukpru edeme eke ẹdahade ẹda ẹnam ikọ ye afo.” (Isa. 54:17) Mme andibiọn̄ọ ẹmedomo edi ikemeke nditre ikọt Abasi ndinam utom ukwọrọikọ oro ẹdọhọde mmọ ẹnam. Kere ban̄a uwụtn̄kpọ iba.

4, 5. Nso ubiọn̄ọ ke ikọt Jehovah ẹkesobo ke 1918, ndien nso ikedi utịp?

⁴ Ke 1918, ikọt Jehovah ẹma ẹsobo ọkpọsọn̄ ukọbọ emi mme ọkwọrọ ederi ẹkesịnde nsọk ẹnọ man ẹtre utom ukwọrọikọ mmọ. Ke May 7, ukara United States ẹma ẹnọ odudu ẹte ẹmụm J. F. Rutherford, emi ekesede enyịn aban̄a utom ukwọrọikọ ke ofụri ererimbot ini oro, ẹnyụn̄ ẹdọhọ ẹmụm ediwak owo eken ke ibuot itieutom nnyịn. Ke ufan̄ ọfiọn̄ iba, ẹma ẹbiom Brọda Rutherford ye mme nsan̄a esie ikpe ke ukwan̄ usụn̄ ẹte ke ẹdụk odu, ẹnyụn̄ ẹbiere n̄kpọkọbi anyan ini ẹnọ mmọ. Ndi mme andibiọn̄ọ ẹma ẹda esop ẹtre utom ukwọrọikọ ofụri ofụri? Ke akpanikọ, iketreke!

⁵ Ti un̄wọn̄ọ Jehovah emi: “Baba n̄kpọ ekọn̄ kiet eke ẹbotde ẹban̄a fi idikwe unen.” Ke ini n̄kpọ ẹkekpụhọrede ke mbuari, ke March 26, 1919—oro edi, ọfiọn̄ usụkkiet ke ẹma ẹkebiere n̄kpọkọbi ẹnọ Brọda Rutherford ye mme nsan̄a esie—ẹma ẹsio nditọete oro ke ubiọn̄. Ke May 5, 1920, ẹma ẹbiat edori ikọ oro ẹfep. Nditọete oro ẹma ẹda ifụre mmọ ẹka iso ke utom Obio Ubọn̄. Nso ikedi utịp? Ufọn idụhe nditetịn̄, utom ukwọrọikọ ama enen̄ede ọkọri! Kpukpru itoro ke se ẹkenamde enyene Andinyan̄a.—1 Cor. 3:7.

6, 7. (a) Ẹkenam n̄kpọ didie ye Mme Ntiense Jehovah ke ini ukara Nazi ke Germany, ndien nso ikedi utịp? (b) Mbụk eyomfịn oro aban̄ade ikọt Jehovah edi uyarade nso?

⁶ Kere ban̄a ọyọhọ uwụtn̄kpọ iba. Ke 1934, Hitler ama ọn̄wọn̄ọ ke iyọsọhi Mme Ntiense Jehovah ifep ke Germany. Ikọ oro ikedịghe ikọ mbubru. Ẹma ẹmụm ẹnyụn̄ ẹkọbi ediwak owo. Ẹma ẹfiomo ediwak Mme Ntiense; ẹma ẹwot ediwak ke itienna ekikere. Ndi Hitler ama ọsọhi Mme Ntiense efep? Ndi enye ama etre utom edikwọrọ eti mbụk ofụri ofụri ke Germany? Baba! Nditọete nnyịn ẹma ẹnam utom ukwọrọikọ ke ndịbe ke ini ukọbọ oro. Ke ukara Nazi ama ọkọduọ, mmọ ẹma ẹda ifụre mmọ ẹka iso ẹkwọrọ ikọ. Mfịn, se ibede mme asuanetop Obio Ubọn̄ 165,000 ẹdu ke Germany. Andinyan̄a afiak osu un̄wọn̄ọ esie oro: “Baba n̄kpọ ekọn̄ kiet eke ẹbotde ẹban̄a fi idikwe unen.”

⁷ Mbụk eyomfịn oro aban̄ade Mme Ntiense Jehovah ọnọ uyarade ke tutu amama Jehovah  idiyakke ẹsobo ikọt esie ẹfep nte otu. (Ps. 116:15) Edi nso kaban̄a nnyịn owo kiet kiet? Didie ke Jehovah anyan̄a nnyịn owo kiet kiet?

Nso Kaban̄a Ata Ata Ukpeme?

8, 9. (a) Nnyịn isan̄a didie ifiọk ke Jehovah in̄wọn̄ọke ke iyanyan̄a nnyịn ke ata ata usụn̄ kpukpru ini? (b) Nso ke ana inyịme?

⁸ Nnyịn imọfiọk ke Jehovah in̄wọn̄ọke ke iyekpeme nnyịn ke ata ata usụn̄ kpukpru ini idahaemi. Nnyịn itịn̄ nte mme anam-akpanikọ nditọ Hebrew ita ẹketịn̄de, emi mîkonụhọke inọ mbiet o-gold oro Edidem Nebuchadnezzar akanamde. N̄kparawa oro ẹkebakde Abasi do ikekereke ke Jehovah ayanyan̄a mmimọ ke utịbe utịbe usụn̄. (Kot Daniel 3:17, 18.) Edi ke akpatre, Jehovah ama anyan̄a mmọ osio ke akwa ikan̄ eke asakde. (Dan. 3:21-27) Nte ededi, idem ke eyo oro ẹkewetde Bible, owo ikesiwakke ndinyan̄a owo ke utịbe utịbe usụn̄. Mme andibiọn̄ọ ẹma ẹwot ediwak mme anam-akpanikọ asan̄autom Jehovah.—Heb. 11:35-37.

⁹ Nso kaban̄a mfịn? Jehovah, kpa Andinyan̄a, ekeme ndinen̄ede nnyan̄a mme owo nsio ke ikpọ afanikọn̄. Ndi imekeme ndinen̄ede mfiọk m̀mê Jehovah akanam m̀mê idịghe enye akanam akpan n̄kpọ oro etịbede? Baba. Edi owo emi ọkọbọhọde enyene-ndịk idaha ekeme ndikere ke Jehovah akanyan̄a imọ. Ekpedi usọn̄enyịn mbon en̄wen ndineni n̄kpọ emi ye enye. Edi kpa ye oro, inyene ndinyịme ke ediwak mme anam-akpanikọ Christian ẹma ẹkpan̄a ke ntak ukọbọ, kpa nte ekedide ke eyo ukara Nazi. Mbon en̄wen ẹkpan̄a ke enyene-ndịk idaha. (Eccl. 9:11) Imekeme ndibụp ite, ‘Ndi ikọ ọwọrọ ke Jehovah ikedịghe Andinyan̄a mme anam-akpanikọ oro ẹkewotde nsek?’ N̄wan̄ansa-o!

10, 11. Ntak emi owo mîkemeke ndikan n̄kpa, edi nso ke Jehovah ekeme ndinam?

¹⁰ Kere ban̄a emi: Owo ikemeke nditre n̄kpa, koro baba owo kiet ikemeke “[ndinam] ukpọn̄ esie ọbọhọ udi ke ubọk.” (Ps. 89:48) Edi nso kaban̄a Jehovah? Eyenete an̄wan kiet emi ọkọbọhọde ibak eyo ukara Nazi eti se eka esie emi ekedide Ntiense akasiande enye ini kiet ko man ọdọn̄ enye esịt ke ini ẹketabade mme owo ke mme itienna ekikere, ete: “Edieke n̄kpa okpomụmde ubonowo ukat ke nsinsi, nte enye ọsọn̄ odudu akan Abasi?” Ke akpanikọ, ikpetke-kpet ndikem ubọk ye Andinọ uwem, emi enyenede ofụri odudu! (Ps. 36:9) Kpukpru mbon oro ẹdude ke Sheol, m̀mê Hades, ẹdu ke ibuot uti n̄kpọ Jehovah, ndien enye ayanam kpukpru mmọ ẹset.—Luke 20:37, 38; Edi. 20:11-14.

¹¹ Edi Jehovah enyene ubọk nnennen nnennen ke uwem mme anam-akpanikọ andituak ibuot nnọ enye mfịn. Ẹyak ineme usụn̄ ita emi enye edide Andinyan̄a nnyịn.

Ẹkpeme ke N̄kan̄ Eke Spirit

12, 13. Ntak emi ukpeme eke spirit edide ata akpan n̄kpọ, ndien didie ke Jehovah ọnọ nnyịn orụk ukpeme oro?

¹² Jehovah ekpeme nnyịn ke n̄kan̄ eke spirit, ndien emi edi akpan n̄kpọ akan. Sia idide ata mme Christian, nnyịn imọfiọk ke enyene se idide akpan n̄kpọ ikan uwem oro idude idahaemi. Inyene nnyịn oro ọsọn̄de urua akan edi ọkpọkpọ itie ebuana nnyịn ye Jehovah. (Ps. 25:14; 63:3) Edieke itie ebuana oro mîdụhe, uwem oro idude idahaemi ikpọwọrọke n̄kpọ ndomokiet, nnyịn ikponyụn̄ inyeneke idotenyịn uwem ini iso.

¹³ Imokop inemesịt ke emi Jehovah ọnọde nnyịn un̄wam oro iyomde man ika iso inyene itie ebuana ye enye. Imenyene Ikọ esie, edisana spirit, ye esop esie eke ofụri ererimbot ndin̄wam nnyịn. Didie ke ikeme ndinen̄ede mbọ ufọn nto kpukpru n̄kpọ emi Jehovah ọnọde mi? Edieke isịnde ifịk ikpep Ikọ esie kpukpru ini, nnyịn iyọsọn̄ọ mbuọtidem nnyịn ye idotenyịn nnyịn. (Rome 15:4) Edieke ibọn̄de akam ke ofụri esịt iben̄e spirit esie, nnyịn iyenyene un̄wam ndikan idomo ndinam se mînenke. (Luke  11:13) Edieke itienede ndausụn̄ oro ofụn emi anamde akpanikọ adade mme n̄wed un̄wam ukpep Bible ọnọ, ọkọrọ ye ke mme mbono esop, n̄kpri ye ikpọ mbono, nnyịn idia “udia [eke spirit] ke edikem ini.” (Matt. 24:45) Mme utọ n̄kpọ oro ẹkpeme nnyịn ke n̄kan̄ eke spirit ẹnyụn̄ ẹn̄wam nnyịn isan̄a ikpere Abasi.—Jas. 4:8.

14. Bụk ifiọkutom emi owụtde nte Jehovah ekpemede nnyịn ke n̄kan̄ eke spirit.

¹⁴ Man ikụt utọ ukpeme eke spirit oro, ti ete ye eka oro iketịn̄de iban̄a ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ akpa ibuotikọ. Usen ifan̄ ke ẹma ẹketọt ke Theresa ama osop, ẹma ẹnọ mmọ idiọk etop ẹte: Ẹwot enye. * Ete esie eti ete: “Mma mbọn̄ akam nte Jehovah ekpeme enye. Ke ini ikọfiọkde ke ẹma ẹwot enye, akpa n̄kpọ oro okodụkde mi ekikere ekedi m̀mê ntak emi Jehovah mîkeyereke akam mi? Edi akpanikọ, mmọfiọk ke Jehovah in̄wọn̄ọke ke iyekpeme owo kiet kiet ke otu ikọt esie ke utịbe utịbe usụn̄. Mma n̄ka iso mbọn̄ akam nte n̄kpọ emi an̄wan̄a mi. Ndifiọk ke Jehovah ekpeme ikọt esie ke n̄kan̄ eke spirit—oro edi, ke enye ọnọ se nnyịn iyomde man ikpeme itie ebuana nnyịn ye enye—ọdọn̄ mi esịt. Orụk ukpeme oro edi akpan n̄kpọ akan, koro enye ekeme nditụk nsinsi ini iso nnyịn. Ntem ke Jehovah ekekpeme Theresa; enye akanam n̄kpọ Esie ke ofụri esịt ke ini emi enye akakpade. Mmenyene emem sia mfiọkde ke idotenyịn uwem ini iso esie esịne edima Abasi ke ubọk.”

Ẹkpeme ke Ini Udọn̄ọ

15. Didie ke Jehovah esin̄wam nnyịn ke ini idọn̄ọde?

¹⁵ Jehovah ekeme ndimụm nnyịn n̄kama “ke bed mmem-idem” ukem nte okomụmde David akama. (Ps. 41:3) Okposụkedi emi Jehovah mînyan̄ake owo mfịn ke ndikọk udọn̄ọ ke utịbe utịbe usụn̄, enye esin̄wam nnyịn. Didie? Mme edumbet oro ẹdude ke Ikọ esie ẹkeme ndin̄wam nnyịn inam nti ubiere kaban̄a usọbọ ye mme n̄kpọ eken. (N̄ke 2:6) Imekeme ndida ifiọk ye ekikere nto mme ibuotikọ oro ẹdude ke Enyọn̄-Ukpeme ye Awake! oro ẹnemede se idọn̄ọde nnyịn. Jehovah ekeme ndida spirit esie nnọ nnyịn “odudu eke ebede ukeme owo” man iyọ mfịna nnyịn inyụn̄ ika iso isọn̄ọ ida, inamke n̄kpọ m̀mê nso itịbe. (2 Cor. 4:7) Utọ un̄wam oro idiyakke ikere iban̄a udọn̄ọ nnyịn tutu ifre iban̄a mme n̄kpọ eke spirit.

16. Nso ikanam eyenete kiet ekeme ndiyọ udọn̄ọ?

¹⁶ Kere ban̄a akparawa eyenete oro iketịn̄de iban̄a ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ akpa ibuotikọ. Ke 1998, enye ama ọdọn̄ọ idiọk udọn̄ọ emi ke akpatre mîkayakke enye ekeme ndinam baba n̄kpọ kiet. * Enye akasan̄a didie ọyọ udọn̄ọ  esie? Enye ọdọhọ ete: “Enyene ini emi ubiak ye unana idotenyịn ẹkenamde mi n̄kere ke n̄kpa ekedi n̄kukụre ubọhọ. Ini ekededi emi eketiede nte akan mi ubọk, mma nsibọn̄ akam nte Jehovah ọnọ mi n̄kpọ ita emi: ifụre, ime, ye ukeme ndiyọ. Mmenịm ke Jehovah ama esiyere akam oro. Ifụre ama esinam mi n̄kere mme n̄kpọ oro ẹkemede ndidọn̄ mi esịt, utọ nte ekikere oro aban̄ade nte n̄kpọ editiede ke obufa ererimbot ke ini ndikemede ndifiak nsan̄a isan̄, n̄kop inem ndinem udia, nnyụn̄ ntịn̄ ikọ ye ubon mi. Ime an̄wam mi nyọ mfiomo ye afanikọn̄ emi ẹsan̄ade ye akpauben̄. Ukeme ediyọ anam mi n̄ka iso nsọn̄ọ nda n̄kûnyụn̄ mfre enyịn ke mme n̄kpọ eke spirit. Etie mi ukem nte eketiede David andiwet psalm ke idem, koro mmenịm ke Jehovah omomụm mi akama ke bed mmem-idem.”—Isa. 35:5, 6.

Ẹnọ N̄kpọ Udu Uwem

17. Nso ke Jehovah ọn̄wọn̄ọ ndinam nnọ nnyịn, ndien nso ke un̄wọn̄ọ emi ọwọrọ?

¹⁷ Jehovah ọn̄wọn̄ọ ke iyọnọ nnyịn n̄kpọ udu uwem. (Kot Matthew 6:33, 34 ye Mme Hebrew 13:5, 6.) Oro iwọrọke ke nnyịn idinyene n̄kpọ udu uwem ke utịbe utịbe usụn̄ m̀mê ke nnyịn ikpanamke utom. (2 Thess. 3:10) Se un̄wọn̄ọ oro ọwọrọde edi emi: Edieke ibemde iso iyom Obio Ubọn̄ Abasi inyụn̄ inyịme ndinam utom man inyene se idade idu uwem, nnyịn imekeme ndinịm ke Jehovah ayan̄wam nnyịn inyene se idade idu uwem. (1 Thess. 4:11, 12; 1 Tim. 5:8) Enye ekeme ndinọ se iyomde ke usụn̄ oro ekemede ndidi nnyịn ikekereke, eyedi ada nditọete ọnọ nnyịn un̄wam m̀mê utom.

18. Bụk ifiọkutom emi owụtde ke ẹkeme ndinọ se inanade nnyịn.

¹⁸ N̄kọ emeti eka oro ọbọkde eyen ikpọn̄, emi iketịn̄de iban̄a ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ akpa ibuotikọ? Ke ini enye ye ekpri eyenan̄wan esie ẹkewọrọde ẹka obufa ebiet, ama ọsọn̄ enye ndinyene utom. Enye ọdọhọ ete: “Mma nsiwọrọ an̄wautom ke usenubọk, nnyụn̄ nda uwemeyo nyom utom. Enyene usen kiet emi n̄kakade ufọkurua ndidep mmọn̄eba. Mma ntuak nda nse ikọn̄udia, edi n̄kenyeneke okụk oro ekemde ndidep ndomokiet. Akananam n̄kokopke editịmede esịt ntre ke uwem mi. Ke ini n̄kọnyọn̄de ndi ufọk usen oro, kpukpru orụk ikọn̄udia ẹkeyọyọhọ n̄kpesa mi. Nnyịn ima inyene ekese udia ke ediwak ọfiọn̄. Mma ntua eyet nnyụn̄ n̄kọm Jehovah.” Eyenete an̄wan emi ama edifiọk ke eyenete ke esop mmọ emi esitọde ikọn̄ emi akada edibon ọnọ imọ. Enye ama ewet leta ọnọ eyenete oro ete: “Okposụkedi emi n̄kọkọmde fi usen oro, mma n̄kọm Jehovah n̄ko ke emi enye akadade mfọnido fo eti mi aban̄a ima esie.”—N̄ke 19:17.

19. Nso mbuọtidem ke mme asan̄autom Jehovah ẹdinyene ke akwa ukụt, ndien nso ke nnyịn ikpebiere ndinam idahaemi?

¹⁹ Ana in̄wan̄-in̄wan̄ ke se Jehovah akanamde ke eyo oro ẹkewetde Bible ọkọrọ ye se anamde ke eyo nnyịn ọnọ nnyịn ntak ndibuọt idem ye enye nte Andin̄wam nnyịn. Ke mîbịghike, ke ini akwa ukụt edisịmde ererimbot Satan, nnyịn iyenen̄ede iyom un̄wam Jehovah. Edi mme asan̄autom Jehovah ẹyenyene ọyọhọ mbuọtidem ke enye. Mmọ ẹyemenede ibuot mmọ ke enyọn̄ ẹnyụn̄ ẹdat esịt, sia ẹfiọkde ke edinyan̄a mmọ asan̄a ekpere. (Luke 21:28) Mbemiso ini oro, inamke n̄kpọ m̀mê nso idomo ke nnyịn ikeme ndisobo, ẹyak ibiere ndibuọt idem ke Jehovah, inen̄ede inịm ke Abasi nnyịn emi mîkemeke ndikpụhọ edi Andinyan̄a nnyịn.

[Mme Ikọ Idakisọn̄]

Nte Afo Emeti?

• Didie ke Jehovah ekeme ndinyan̄a mbon oro ẹwotde mmọ nsek?

• Ntak emi ukpeme ke n̄kan̄ eke spirit edide akpan n̄kpọ akan?

• Nso ke Jehovah ndin̄wọn̄ọ ke iyọnọ nnyịn n̄kpọ udu uwem ọwọrọ?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Ndise ke page 8]

Ẹma ẹmụm Brọda Rutherford ye mme nsan̄a esie ke 1918, ekem ẹsana mmọ ẹyak, ẹnyụn̄ ẹbiat edori ikọ oro ẹfep

[Ndise ke page 10]

Jehovah ekeme ndimụm nnyịn n̄kama ke “bed mmem-idem”