Ze Zwile Mubano mwa Mañolo a
Linzwi la Jehova Ki Le Li Pila
Ze Zwile Mubano mwa Mañolo a Matesalonika ni Timotea
PUTEHO ya mwa Tesalonika ye sa zo tomiwa i talimani ni twaniso ku zwa fela fo i tomelwa ka nako ya na il’o pota kwateñi muapositola Paulusi. Kacwalo, Timotea—ili yo mwendi na li mwa lilimo za ma-20—h’a kuta ni piho ye nde ya kuli balumeli ba kwa Tesalonika ba eza hande, Paulusi u ñolela Matesalonika liñolo la ku ba babaza ni ku ba susueza. Liñolo leo mwendi ne li ñozwi kwa mafelelezo a silimo sa 50 C.E., mi ki lona la pili kwa mañolo a ñozi Paulusi ka susuezo ya moya o kenile. Hamulahonyana wa fo, Paulusi u ñolela Bakreste ba kwa Tesalonika liñolo la bubeli. Ku le lona, u sikulula ba bañwi ba ba na ni mubonelo o fosahalile mi u susueza mizwale kuli ba yeme ba tiile mwa tumelo.
Hamulaho wa lilimo ze bat’o ba ze lishumi, Paulusi u kwa Masedonia mi Timotea yena u kwa Efese. Paulusi u ñolela Timotea liñolo la ku mu susueza ku zwelapili ku ina mwa Efese ni ku tusa mizwale ni likaizeli ku sa keluswa ki baluti ba lituto za buhata ba ne ba li teñi mwa puteho. Nyandiso ya Bakreste ha i kalisa hasamulaho wa mulilo o no shandauzi Roma ka 64 C.E., Paulusi u ñolela Timotea liñolo la bubeli. Leo ki lona liñolo la mafelelezo la na ñozi ka susuezo ya moya o kenile. Kacenu lwa kona ku fumana tuso kwa lisusuezo ni likelezo ze mwa mañolo a mane a, a ñozi Paulusi.—Maheb. 4:12.
MU “TONE”
Paulusi u babaza Matesalonika bakeñisa ‘misebezi ya tumelo ya bona, ni sebelezo ya lilato la bona, ni ku tiya kwa sepo ya bona.’ U ba taluseza kuli ki bona ba ba li ‘sepo ya hae, tabo ya hae, ni kuwani ya hae ya bulena.’—1 Mates. 1:3; 2:19.
Ha s’a susuelize Bakreste ba kwa Tesalonika kuli ba tiisane lipilu ka sepo ya zuho, Paulusi u li: “Lizazi la Mulena li ka taha sina lisholi la busihu.” U ba eleza kuli ba “tone” ni ku iswala.—1 Mates. 4:16-18; 5:2, 6.
Lipuzo Za mwa Mañolo Za Alabiwa:
4:15-17—Ki bomañi ba ba “ngelwa kwa malu . . . ku y’o katanyeza Mulena mwa mbyumbyulu,” mi taba yeo i ezahala cwañi? Ki Bakreste ba ba tozizwe ba ba pila ka nako ya ku ba teñi kwa Kreste mwa m’ata a Mubuso. Ba “katanyeza Mulena” Jesu mwa mahalimu a sa bonwi. Kono pili ba si ka katanyeza kale Mulena, Bakreste bao ba na ni ku shwa ni ku zusiwa sina libupiwa za moya. (Maro. 6:3-5; 1 Makor. 15:35, 44) Ku ba teñi kwa Kreste se ku kalisize kale, kacwalo Bakreste ba ba tozizwe ba ba timela kacenu ha ba litelangi mwa mabita. Ba ‘ngiwa,’ kamba ku zusiwa kapili-pili.—1 Makor. 15:51, 52.
5:23—Paulusi na talusañi ha na lapezi kuli “moya ni pilu ni mubili” wa mizwale li bukelezwe? Paulusi na talusa moya, pilu, ni mubili wa puteho ya Bakreste kaufela ba ba tozizwe, ku beya ni Bakreste ba kwa Tesalonika. Na lapelezi ku bukelezwa kwa “moya” wa yona kamba minahano ya ba ba mwa puteho, ku fita ku lapelela fela puteho kuli i bukelezwe. Hape na lapelezi “pilu,” ili bupilo kamba mutomo wa puteho. Mi na lapelezi “mubili” wa yona—sona sikwata sa Bakreste ba ba tozizwe. (1 Makor. 12:12, 13) Kacwalo tapelo ya Paulusi i bonisa kuli na iyakatwa hahulu puteho.
Ze Lu Ituta:
1:3, 7; 2:13; 4:1-12; 5:15. Ha lu eleza ba bañwi lu swanela ku ba babazanga ni ku ba susueza ku eza hande ni ku fita.
4:1, 9, 10. Balapeli ba Jehova ba swanela ku zwelapili ku tiisa bulikani bwa bona ni yena.
5:1-3, 8, 20, 21. Lizazi la Jehova ha li nze li sutelela, lu swanela ku iswala “lu nze lu apezi sisilelezo sa fa sifuba, ili tumelo ni lilato; mi lu apale kuwani ya sisole, ili sepo ya ku piliswa.” Hape lu swanela ku isa hahulu pilu kwa Linzwi la Mulimu la bupolofita, yona Bibele.
“MU YEME MU TIILE”
Ku bonahala kuli ba bañwi mwa puteho ba piha kuli ku ‘kuta kwa Mulena’ ku fakaufi hahulu, mi ka ku eza cwalo ba kopamisa manzwi a bulezi Paulusi mwa liñolo la hae la pili. Paulusi u sikulula mubonelo wo ka ku talusa se si ‘swanela ku taha pili.’—2 Mates. 2:1-3.
Paulusi u eleza kuli: “Mu yeme mu tiile, mi mu swale ka ku tiya litaba ze mu lutilwe.” U ba laela kuli ba “kauhane ni mwanahabo [bona] kaufela ya sa yi ka mulao.”—2 Mates. 2:15; 3:6.
Lipuzo Za mwa Mañolo Za Alabiwa:
2:3, 8—“Mutu wa sibi” ki mañi, mi u ka bulaiwa cwañi? “Mutu” yo u yemela sitopa sa ba bahulu ba bulapeli bo bu twi ki bwa Sikreste. Ya filwe m’ata ki Mulimu kuli a atule ba ba maswe ni ku laela kuli ba bulaiwe ki “Linzwi,” yena Mubuleli yo Mutuna wa Mulimu, Jesu Kreste. (Joa. 1:1) Kacwalo, kwa kona ku bulelwa kuli Jesu u ka bulaya mutu wa sibi “ka moya wa mulomo wa hae” kamba ka m’ata a sebeza a’ filwe.
2:13, 14—Bakreste ba ba tozizwe ba ketilwe cwañi ‘isali kwa makalelo kuli ba piliswe’? Batoziwa ne ba ketilwe cimo sina sikwata Jehova ha na lelile kuli peu ya musali i pyate toho ya Satani. (Gen. 3:15) Jehova hape na bulezi cimo za na ka tokwa ku bona kuli ba ketiwe, musebezi o ne ba ka eza, ni miliko ye ne ka ba tahela. ‘Ki sona sa na ba bizelize’ Mulimu seo.
Ze Lu Ituta:
1:6-9. Jehova ha atulanga, ha bulayangi ba ba maswe hamoho ni ba ba lukile—wa ketanga.
3:8-12. Ha lu swaneli ku tuhela ku sebeza kuli lu fumane ze lu tokwa ha lu nze lu peta bukombwa ka ku fa libaka la kuli lizazi la Jehova li sutelezi. Haiba lu ina fela ku si na se lu eza, lu ka kenelwa ki buzwa mi lu ka kalisa ku “ikenya mwa litaba za ba bañwi.”—1 Pit. 4:15.
BULUKA “S’O BEILWE MWA PABALELO YA SONA”
Paulusi u eleza Timotea kuli a “lwane ndwa ye nde,” inz’a “bulukile tumelo, ni lizwalo le linde.” Muapositola u talusa ze tokwahala kwa banna ba ba swanela ku fiwa buikalabelo mwa puteho. Paulusi hape u eleza Timotea kuli a “hane matangu a’ si na tuso.”—1 Tim. 1:18, 19; 3:1-10, 12, 13; 4:7.
Paulusi u ñola kuli: “Ya hulile, u si ke wa mu kalimela ka tata.” U susueza Timotea kuli: “Buluka he s’o beilwe mwa pabalelo ya sona; pima litaba ze si na tuso, za ku nyefula, ni likañi za zibo ye ba li ki zibo, bo hasi yona.”—1 Tim. 5:1; 6:20.
Lipuzo Za mwa Mañolo Za Alabiwa:
1:18; 4:14—Ki lifi “litaba ze ne polofitilwe” ka za Timotea? Li swanela ku ba ze ne talusa misebezi ya na ka eza Timotea mwa puteho ya Sikreste kwapili, ili ze ne bulezwi ka susuezo ya moya o kenile, Paulusi ha na il’o pota kwa Listra mwa musipili wa hae wa bulumiwa wa bubeli. (Lik. 16:1, 2) Kacwalo, bakeñisa “litaba ze ne polofitilwe” ka za Timotea zeo, banna-bahulu ba puteho ba mu ‘beya mazoho,’ ili ku mu sumekela sebelezo ye ñwi.
2:15—Musali u “piliswa” cwañi “h’a pepa bana”? Ku pepa bana, ku ba babalela, ni ku bona za fa lapa ku kona ku “pilisa” kamba ku sileleza musali kuli a si ke a ba ‘mubuabui, ya ikenya mwa litaba za ba bañwi.’—1 Tim. 5:11-15.
3:16—Kunutu ya bulapeli ki nto mañi? Kalabo kwa puzo ya za haiba batu ba kona ku ipeya ka ku tala kwatas’a bubusi bwa Jehova kamba ku tokwa ne i bile kunutu ka lilimo-limo. Jesu na alabile puzo yeo ka ku buluka busepahali bo bu petehile ku Mulimu ku fitela lifu.
6:15, 16—Kana ya bulelwa mwa litimana ze ki Jehova Mulimu kamba ki Jesu Kreste? Litimana ze li bulela ka za ku bonahaliswa kwa Jesu Kreste. (1 Tim. 6:14) Ha lu bapanya Jesu ni babusisi kamba malena ba butu, lu fumana kuli Jesu ki yena “Ya-Mata a nosi,” mi ki yena fela ya sa shwi. (Dan. 7:14; Maro. 6:9) Ku zwa fela fa kambamezi kwa mahalimu a sa bonahali, ha ku na mutu fa lifasi ya “kona ku mu bona” ka meto.
Ze Lu Ituta:
4:15. Ku si na taba kuli kihona lu sa zo ba Bakreste kamba se lu bile Bakreste ka nako ye telele, lu swanela ku lika ka t’ata ku eza zwelopili ni ku tiisa bulikani bwa luna ni Jehova.
6:2. Haiba lu filwe musebezi ki Mukreste yo muñwi, ha lu swaneli ku eza lika ka likesha ka nzila ifi kamba ifi; lu swanela ku mu sebeleza hande mane ku fita ni mo ne lu ka sebeleza mutu ye lu sa lapeli ni yena.
“BULELA LINZWI, U TIISE”
Kuli a tuse Timotea ku itukiseza linako ze t’ata ze ne ka taha kwapili, Paulusi u ñola kuli: “Mulimu h’a si ka lu fa moya wa boi; kono ki wa mata, ni wa lilato, ni wa kutwisiso.” Timotea u elezwa kuli: “Mutanga wa Mulena h’a lukeli ku lwana; kono u lukela ku ba ya na ni musa kwa batu kaufela, ya kona ku luta.”—2 Tim. 1:7; 2:24.
Paulusi u eleza Timotea, u li: “U tiyele ku z’o itutile, ze ku kolisize.” Lituto za bukwenuheli ne li nze li ata hahulu, kacwalo muapositola u eleza muokameli wa mukulwani yo kuli: “Bulela Linzwi, u tiise . . . u nyaze, u kalimele, u kutaze.”—2 Tim. 3:14; 4:2.
Lipuzo Za mwa Mañolo Za Alabiwa:
1:13—“Mutala wa litaba ze pilisa” ki nto mañi? “Manzwi a’ pilisa” ki “manzwi a Mulen’a luna Jesu Kreste”—zona lituto za niti za Sikreste. (1 Tim. 6:3) Za na lutile ni za na ezize Jesu ne li lumelelana ni Linzwi la Mulimu, kacwalo pulelo ya kuli “manzwi a’ pilisa” hape i kona ku talusa lituto za Bibele kaufela. Lituto zeo li lu tusa ku ziba za tokwa Jehova ku luna. Lu zwelapili ku swala ka t’ata mutala wo ka ku eza ze lu itutile mwa Bibele.
4:13—Ki afi “matalo a’ ñozwi” a na kupa Paulusi? Ku bonahala kuli Paulusi na kupa miputo ye miñwi ya Mañolo a Siheberu ilikuli a itute yona ka nako ya na li mwa tolongo kwa Roma. Ye miñwi ya miputo yeo i kona ku ba ye ne pangilwe fa kuma mi ye miñwi mwendi ne i ezizwe fa matalo.
Ze Lu Ituta:
1:5; 3:15. Libaka le lituna le ne li tisize kuli Timotea a be ni tumelo ku Kreste Jesu, ili tumelo ye ne ama lika kaufela za na eza, kikuli Timotea na lutilwe Mañolo a kenile ku zwa fela kwa bwanana. Kacwalo, bashemi ba tokwa ku nahana hahulu ka za haiba ba sweli ba peta buikalabelo bwa bona ku Mulimu ni kwa bana ba bona.
1:16-18. Mizwale ba luna ni likaizeli ha ba li mwa miliko, ha ba nyandiswa, kamba ha ba li mwa tolongo, lu swanela ku ba lapelela ni ku eza ze lu kona kaufela kuli lu ba tuse.—Liprov. 3:27; 1 Mates. 5:25.
2:22. Bakreste, sihulu mikulwani, ha ba swaneli ku patehiswa ki lipapali, lipina, ku itabisa, ku pota-pota, kamba makande a sa tusi se siñwi, ni ze ñwi ze cwalo, kuli mane ba tokwe ku fumana nako ya ku eza misebezi ya Sikreste.
[Siswaniso se si fa likepe 31]
Ki lifi liñolo la mafelelezo la na ñozi muapositola Paulusi ka susuezo ya moya o kenile?