Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Malu manene a mu mikanda ya Tesalonike ne ya Timote

Malu manene a mu mikanda ya Tesalonike ne ya Timote

Dîyi dia Yehowa didi ne muoyo

Malu manene a mu mikanda ya Tesalonike ne ya Timote

TSHISUMBU tshipiatshipia tshia mu Tesalonike tshivua tshipete buluishi katshia anu batshienza kudi mupostolo Paulo pavuaye muyamu. Nunku pavua Timote (muikale pamuapa ne bidimu 20 ne pamutu), mufume ku Tesalonike ne mikenji ya koku, Paulo wakamona ne: mbimpe kubafundila bua kubela kalumbandi ne kubakankamija. Bidi bimueneka bu ne: Paulo wakafunda mukanda eu ku bukole bua nyuma muimpe ku ndekelu kua tshidimu tshia 50 ne mukanda eu ke wende wa kumpala uvuaye mufunde. Katupa kakese pashishe, wakabafundila kabidi mukanda muibidi. Mu mukanda eu, wakabambuluisha bua kushintulula lungenyi lubi luvua bamue nalu ne wakabakankamija bua kushindama mu ditabuja.

Bidimu dikumi pashishe, Paulo uvua mu Makedonia ne Timote uvua mu Efeso. Wakafundila Timote umukankamija bua kushala mu Efeso bua kuambuluisha bena Kristo ba mu tshimenga atshi bua balame malanda mimpe ne Yehowa nansha muvua balongeshi ba dishima bikalamu. Pakatuadijabu kukengesha bena Kristo pakavua tshimenga tshia Lomo tshimane kuoshika mu tshidimu tshia 64, Paulo wakafundila Timote mukanda muibidi. Ke mukanda wende wa ndekelu wakafundaye. Mibelu idi mu mikanda inayi ya Paulo eyi idi ituambuluisha petu lelu.​—Eb. 4:12.

“TUTABALE”

(1 Tes. 1:1–5:28)

Paulo wakela bena Tesalonike kalumbandi bua ‘mudimu wabu wa ditabuja ne mudimu wabu mukole wa dinanga ne bua dinanukila diabu.’ Wakabambila ne: badi ‘ditekemena diende, disanka diende ne tshifulu tshiende tshia butumbi.’​—1 Tes. 1:3; 2:19.

Yeye mumane kuambila bena Tesalonike bua kuikalabu bakankamijangana ne ditekemena dia dibishibua, wakabambila kabidi ne: ‘Dituku dia Mukalenge dilualua bu mudi muivi ulua butuku.’ Wakababela bua kushala ‘batabale’ ne kuikala ne meji mapole.​—1 Tes. 4:16-18; 5:2, 6.

Mandamuna a nkonko ya mu Bible:

4:15-17—Mbanganyi badi ‘bangatshibua mu matutu bua kusangila ne Mukalenge mu lupepele,’ ne mmunyi muenzeka bualu ebu? Mbena Kristo bela manyi badi ne muoyo pakadi Kristo mutuadije kukokesha mu diulu. Badi ‘basangila ne Mukalenge’ Yezu mu diulu didi kadiyi dimueneka. Kadi badi ne bua kuanji kufua ne kubishibua ne mubidi wa nyuma. (Lomo 6:3-5; 1 Kol. 15:35, 44) Kristo ukadi mutuadije kukokesha, nunku bena Kristo bela manyi badi bafua lelu, kabena bashala bindile dibishibua to. Badi ‘bangatshibua’ anyi babishibua diakamue.​—1 Kol. 15:51, 52.

5:23—Ntshinyi tshivua Paulo musue kuamba pakasambilaye bua ‘nyuma, misuke ne mibidi ya bana babu ilamibue’? Paulo wakakula bua nyuma, musuke ne mubidi wa tshisumbu tshia bena Kristo tshivua tshienza kabidi ne bena Kristo bela manyi ba mu Tesalonike. Pamutu pa kusambila anu bua ne: tshisumbu tshilamibue, wakasambila bua “nyuma” watshi anyi lungenyi luvuamu lulamibue. Wakasambila kabidi bua ‘musuke’ anyi muoyo watshi ne bua “mubidi” watshi anyi bua bena Kristo bela manyi bavuamu. (1 Kol. 12:12, 13) Nunku disambila dia Paulo divua dileja muvuaye uditatshisha bikole bua tshisumbu.

Malongesha adi atutangila:

1:3, 7; 2:13; 4:1-12; 5:15. Mushindu muimpe wa kufila mibelu ngua kuela muntu kalumbandi ne kumukankamija bua alengeje malu adiye wenza.

4:1, 9, 10. Batendeledi ba Yehowa badi ne bua kutungunuka ne kukolesha malanda abu nende.

5:1-3, 8, 20, 21. Bu mudi dituku dia Yehowa disemene pabuipi, tudi ne bua ‘kuikala ne meji mapole; kuluata tshibuikilu tshia pa tshiadi tshia ditabuja ne tshia dinanga, kuluata ditekemena dia lupandu bu tshifulu ku mutu.’ Tudi kabidi ne bua kuteya ntema ku malu adi mu Dîyi dia mulayi dia Nzambi anyi Bible.

“NUDIJADIKE BIMPE”

(2 Tes. 1:1–3:18)

Bamue bantu mu tshisumbu tshia mu Tesalonike bakakonyangaja malu avua Paulo mubafundile mu mukanda wende wa kumpala. Bidi bimueneka kabidi ne: bakela mpata ne: ‘Dilua dia Mukalenge’ divua pabuipi. Bua kushintulula lungenyi luabu elu, Paulo wakabambila tshivua ne bua kulua “diambedi.”​—2 Tes. 2:1-3.

Wakababela ne: ‘Nudijadike bimpe, nulamate ku bilele biakanuyishabu.’ Wakabatumina dîyi bua ‘kudilamuna kudi muanabu yonso wa mu Kristo udi wenda utshimbakana.’​—2 Tes. 2:15; 3:6.

Mandamuna a nkonko ya mu Bible:

2:3, 8—‘Muntu wa bupidia’ nganyi, ne mmunyi muashipibuaye? “Muntu” eu mmuenza ne bamfumu ba mu Bukua-Buena-Kristo. Yezu Kristo (udi Mutuadi wa dîyi Munene wa Nzambi) udibu babikila kabidi ne: “Dîyi” ke udi mukumbane bua kunyoka bantu babi ne kubabutula. (Yone 1:1) Nunku tudi mua kuamba ne: Yezu ke washipa muntu wa bupidia eu ne bukole anyi ‘mupuya wa mukana muende.’

2:13, 14—Mmunyi ‘muakadianjilabu kusungula bena Kristo bela manyi ku tshibangidilu bua kubapa lupandu’? Yehowa wakadianjila kusungula kasumbu ka bela manyi pakalayaye bua diminu dia mukaji kuboza Satana ku mutu. (Gen. 3:15) Yehowa wakamba kabidi malu avuabu ne bua kutumikila, mudimu uvuabu ne bua kuenza ne ntatu ivuabu ne bua kutantamena. Ke muakadianjilaye kubasungula nanku.

Malongesha adi atutangila:

1:6-9. Yehowa kakubutula bantu bonso to, kadi neabutule anu bantu babi.

3:8-12. Bu mudi dituku dia Yehowa disemene pabuipi, katuena mua kubenga kuenza mudimu bua kukumbaja majinga etu bua tuetu kutungunuka ne kuenza mudimu wa kuyisha to. Tuetu katuyi ne tshia kuenza, tudi mua kulua bena lulengu ne ‘badibueji ba mu malu a bantu bakuabu.’​—1 Pet. 4:15.

‘ULAME TSHIAKAKUPEBUA’

(1 Tim. 1:1–6:21)

Paulo wakabela Timote bua ‘kuluangana mvita mimpe, kulama ditabuja ne muoyo mukese muimpe.’ Wakamuleja malu adi muntu ne bua kukumbaja bua kupetaye majitu mu tshisumbu. Wakamuambila kabidi bua ‘kupidia nsumuinu ya malu a patupu.’​—1 Tim. 1:18, 19; 3:1-10, 12, 13; 4:7.

Wakafunda ne: “Kutandishi mukulakaje.” Wakabela Timote ne: ‘Ulame tshiakakupebua; epuka ku biakulakula bia patupu ne ku mpata ya bantu badi ne lungenyi ludibu batupakana ne: Ndulelela.’​—1 Tim. 5:1, MMM; 6:20.

Mandamuna a nkonko ya mu Bible:

1:18; 4:14—‘Mmêyi a baprofete’ kayi akambabu bua Timote? Adi mua kuikala mêyi avua aleja mudimu uvua Timote ne bua kuenza mu tshisumbu tshia bena Kristo, avuabu bambe ku bukole bua nyuma muimpe pavua Paulo muye kutangila bena Kristo ba mu Luseta mu luendu luende luibidi. (Bien. 16:1, 2) Bakulu ba mu tshisumbu bakashindamena pa ‘mêyi a baprofete’ aa bua ‘kutentekela Timote bianza’ bua kuenzaye mudimu wa pa buawu.

2:15—Mmunyi mudi mukaji ‘usungidibua mu kulela kua bana’? Kulela bana, kubatangila ne kulongolola nzubu kudi mua ‘kusungila’ mukaji ku dipanga tshia kuenza ne kulua ‘muena mukoso ne muena bienzenza’ anyi kubuelakana mu malu a bende.​—1 Tim. 5:11-15.

3:16—Bualu busokoka bua buimpe bua Nzambi ntshinyi? Munkatshi mua bidimu bia bungi, kabavua bamanye ni kuvua mua kuikala muntu uvua mua kutumikila bumfumu bua Nzambi tshishiki. Yezu wakajadika bualu ebu pakalamataye Nzambi too ne ku lufu.

6:15, 16—Mêyi aa adi akula bua Yehowa Nzambi anyi bua Yezu Kristo? Adi akula bua dimueneka dia Yezu Kristo. (1 Tim. 6:14) Patudi tufuanyikija Yezu ne bantu badi balombola bu bakalenge, Yezu udi ‘Muena Bukole umuepele’ ne anu yeye nkayende ke udi kayi mua kufua. (Dan. 7:14; Lomo 6:9) Katshia wabanda mu diulu, muntu nansha umue udi pa buloba ‘kena mua kumumona’ ne mêsu etu aa to.

Malongesha adi atutangila:

4:15. Nansha tuetu balue bena Kristo kukadi bidimu bia bungi anyi bikese, tudi ne bua kutungunuka ne kuya kumpala ne kukolesha malanda etu ne Yehowa.

6:2. Bituikala tuenza mudimu kua muena Kristo netu, pamutu pa kukeba bua atulekele amue malu, tudi ne bua kumuenzelawu ne muoyo wetu wonso kupita mutudi mua kuwenzela muntu udi kayi muena Kristo.

‘AMBILA BANTU DÎYI DIA NZAMBI NE DINANUKILA’

(2 Tim. 1:1–4:22)

Paulo wakafundila Timote bua kumudimuija ku ntatu yapetaye wamba ne: ‘Nzambi kakatupa nyuma wa buowa; kadi wakatupa nyuma wa bukole ne wa dinanga ne wa kudikanda.’ Wakamubela ne: ‘Mupika wa Mukalenge kena ne bua kutandangana, kadi ikale ne kalolo kudi bantu bonso, ikale muakane mua kuyisha bantu.’​—2 Tim. 1:7; 2:24.

Wakamubela kabidi ne: ‘Wikale mu malu awakayila ne awakeyemena ne: Nga bushuwa.’ Malongesha a batontolodi avua matangalake bikole, ke bualu kayi mupostolo wakabela mukulu utshivua nsonga eu ne: ‘Ambila bantu dîyi; nanukila kubambiladi; ubakande ku malu abu, ubabele, ubasengelele.’​—2 Tim. 3:14; 4:2.

Mandamuna a nkonko ya mu Bible:

1:13—‘Tshidikijilu tshia mêyi malenga’ ntshinyi? ‘Mêyi malenga nga Mukalenge wetu Yezu Kristo,’ mbuena kuamba ne: malongesha malelela a bena Kristo. (1 Tim. 6:3) Malu avua Yezu mulongeshe ne avuaye muenze avua umvuangana ne Dîyi dia Nzambi, nunku tshiambilu tshia ‘mêyi malenga’ tshidi kabidi mua kumvuija malongesha onso a mu Bible. Malongesha aa onso adi atuambuluisha bua kumanya tshidi Yehowa utulomba. Tudi tulamata tshidikijilu etshi patudi tutumikila malu atudi balonge mu Bible.

4:13—‘Biseba bivua ne mêyi mafundapu’ bivua tshinyi? Bidi bimueneka ne: Paulo uvua ulomba imue ya ku mivungu ya mifundu ya tshiena Ebelu bua kuyilonga pavuaye mu buloko ku Lomo. Imue mivungu ivua mienza ne nyandu, mikuabu ne biseba bilongolola bimpe.

Malongesha adi atutangila:

1:5; 3:15. Timote wakitabuja Yezu Kristo ne kuenza malu onso avuaye wenza bualu bavua bamulongeshe Bible katshia anu ku buana buende. Nunku mbimpe baledi bela meji bimpe bua mushindu udibu bakumbaja bujitu ebu budi Nzambi mubapeshe bua kulongesha bana babu.

1:16-18. Padi bana betu bena Kristo batantamena ntatu, babakengesha anyi babele mu maloko, tuikalayi tubalombela Nzambi ne tuenza muetu muonso bua kubambuluisha.​—Nsu. 3:27; 1 Tes. 5:25.

2:22. Tuetu bena Kristo, nangananga bansonga, katuena ne bua kudifila bikole ku diambula biamu bua kupatshisha mubidi, ku manaya bu mudi ndundu, mijiki, kuenza malu atudi banange bu mudi kutangila televizion anyi kubala, kuenza ngendu, kuyukila miyuki ya patupu ne malu makuabu a buena aa ne tupangila bua kuenza midimu yetu ya bena Kristo to.

[Tshimfuanyi mu dibeji 31]

Mmukanda kayi uvua mupostolo Paulo mufunde ku bukole bua nyuma muimpe ku ndekelu kua yonso?