Go na content

Go na table of contents

Edepenti fu den brifi di skrifi gi den Tesalonikasma èn gi Timoteyus

Edepenti fu den brifi di skrifi gi den Tesalonikasma èn gi Timoteyus

A Wortu fu Yehovah de libilibi

Edepenti fu den brifi di skrifi gi den Tesalonikasma èn gi Timoteyus

DI NA apostel Paulus ben go na Tesalonika, dan wan nyun gemeente seti drape. Ma sensi a ten dati, a gemeente disi kisi frufolgu doronomo. Timoteyus, di kande ben pasa 20 yari kaba, ben go na Tesalonika tu, èn a drai kon baka nanga wan bun boskopu. Di Paulus kisi a boskopu dati, dan a skrifi wan brifi gi den Tesalonikasma, fu prèise den èn fu gi den deki-ati. A kan taki Paulus skrifi a brifi disi na a kabapisi fu a yari 50, èn a brifi disi na a fosiwan di a skrifi nanga yepi fu santa yeye. Syatu baka dati, a e skrifi ete wan brifi gi den Kresten na ini Tesalonika. Disi leisi, a e gi piri-ai na wan tu sma di abi wan fowtu denki, èn a e gi den brada nanga sisa a deki-ati fu tanapu kánkan na ini a bribi.

Sowan tin yari baka dati, Paulus de na ini Masedonia, èn Timoteyus de na ini Efeise. Paulus e skrifi wan brifi gi Timoteyus. Na ini a brifi dati a e gi en deki-ati fu tan na ini Efeise èn fu yepi den brada nanga sisa fu tan abi wan bun matifasi nanga Yehovah, so taki den ben o man kakafutu gi falsi leriman na ini a gemeente. Baka di wan faya broko na ini Rome na ini a yari 64, dan den Kresten e kisi hebi frufolgu. Na a pisi ten dati, Paulus e skrifi a di fu tu brifi gi Timoteyus. A brifi dati na a lastiwan di a skrifi nanga yepi fu santa yeye. Na ini a ten disi, wi kan kisi wini fu a deki-ati nanga a rai di Paulus e gi na ini den fo brifi disi.—Hebr. 4:12.

„TAN WIKI”

(1 Tes. 1:1–5:28)

Paulus e prèise den Tesalonikasma fu ’a wroko di den du fu di den abi bribi’. A e prèise den tu fu ’a muiti di den du fu di den abi lobi, èn fu a fasi fa den e horidoro’. A e taigi den taki den na en ’howpu, en prisiri, èn a pai di e meki taki a breiti’.—1 Tes. 1:3; 2:19.

Baka di Paulus gi den Kresten na ini Tesalonika deki-ati fu trowstu makandra nanga yepi fu na opobaka howpu, dan a taki: „A dei fu Yehovah e kon leki wan fufuruman na neti.” A e gi den a rai fu „tan wiki” èn fu de na ai.—1 Tes. 4:16-18; 5:2, 6.

Piki tapu den aksi fu Bijbel:

4:15-17—Suma Gado e ’tyari gowe na ini den wolku fu miti Masra na loktu’, èn fa disi e pasa? Dati na den salfu Kresten di e libi na a ten te Krestes e tiri leki Kownu. Den e „miti Masra” Yesus na ini hemel pe sma no man si den. Ma fu man ondrofeni a sani disi, den salfuwan musu dede fosi, èn den musu kisi wan opobaka leki yeye (Rom. 6:3-5; 1 Kor. 15:35, 44). A denoya fu Krestes bigin kaba. Dati meki te salfu Kresten e dede na ini a ten disi, dan den no e tan na ini a situwâsi dati. Gado e ’tyari den gowe’, èn dati wani taki dati den e kisi wan opobaka wantewante.—1 Kor. 15:51, 52.

5:23—San Paulus ben abi na prakseri di a begi taki ’a yeye, a sili, nanga a skin fu den brada ben kan tan bun’? Paulus ben e taki fu a yeye, a sili, nanga a skin fu a Kresten gemeente di abi furu memre. Den salfu Kresten na ini Tesalonika ben de memre tu fu a gemeente disi. Paulus no ben begi Gado nomo fu kibri a gemeente, ma a ben begi en tu fu kibri a „yeye”, noso a denki fu den. Paulus ben begi Gado tu fu kibri a „sili” fu a gemeente, noso a ben aksi Gado fu meki a gemeente tan bun. Boiti dati, a ben begi Gado fu kibri a „skin” fu a gemeente, noso a grupu fu salfu Kresten (1 Kor. 12:12, 13). A begi disi e sori taki Paulus ben e broko en ede trutru nanga a gemeente.

Sani di wi kan leri:

1:3, 7; 2:13; 4:1-12; 5:15. Wan bun fasi fa wi kan gi rai, na fu prèise sma nanga wi heri ati èn fu gi den deki-ati fu du sani moro bun.

4:1, 9, 10. Den anbegiman fu Yehovah musu tan meki muiti fu kon abi wan moro bun matifasi nanga en.

5:1-3, 8, 20, 21. Aladi a dei fu Yehovah e kon moro krosibei, wi musu ’de na ai, èn wi musu abi bribi nanga lobi neleki te wi ben sa weri wan sani di musu kibri a borsu, èn wi musu abi a howpu tu taki wi o kisi frulusu neleki te wi ben sa weri wan helm’. Boiti dati, wi musu poti seryusu prakseri na Bijbel, a profeiti Wortu fu Gado.

TANAPU KÁNKAN”

(2 Tes. 1:1–3:18)

Soleki fa a sori, dan son sma na ini a gemeente e drai den sani di Paulus skrifi na ini a fosi brifi fu en. Den e leri trawan taki ’a denoya fu Masra’ de kaba. Fu meki den brada nanga sisa kon kisi wan yoisti denki fu a tori disi, Paulus e sori den san musu ’kon bifo’ a denoya fu Masra.—2 Tes. 2:1-3.

Paulus e gi den a frumane disi: „Tanapu kánkan èn tan hori unsrefi na den gwenti di wi ben leri unu.” A e taigi den tu „fu no bumui moro nanga nowan brada di no e tyari ensrefi na wan fasi di fiti”.—2 Tes. 2:15; 3:6.

Piki tapu den aksi fu Bijbel:

2:3, 8—Suma na „a sma di e du kruktudu”, èn fa a sa kisi pori? A „sma” disi e prenki den kerki tiriman fu Krestenhèit. A sma di kisi makti fu meki den ogrisma kon sabi taki Gado o krutu den, na „a Wortu”, noso Yesus Krestes. En na a moro prenspari sma di e taki gi Gado, èn na en abi a makti tu fu strafu den ogrisma (Yoh. 1:1). Fu dati ede, wi kan taki dati Yesus sa meki a sma di e du kruktudu, kisi pori. A sa du dati nanga yepi fu „a krakti fu en mofo”.

2:13, 14—’Sensi a bigin, Gado teki den salfu Kresten fu gi den frulusu.’ Fa a du dati? Di Yehovah taki dati a pikin fu na uma ben o masi Satan na en ede, dan nanga dati a sori taki a ben o teki den salfuwan leki grupu fu gi den frulusu (Gen. 3:5). Yehovah ben taki tu sortu markitiki den salfuwan ben musu doro, sortu wroko den ben o du, èn sortu tesi den ben o kisi. Na fu dati ede a kari den.

Sani di wi kan leri:

1:6-9. Yehovah e strafu soso ogrisma.

3:8-12. Now di a dei fu Yehovah de krosibei, dan wi no musu si dati leki wan reide fu no wroko fu man sorgu gi wisrefi. Efu wi no e wroko, dan wi kan kon lesi èn wi kan tron „sma di e bumui na ini tra sma tori”.—1 Petr. 4:15.

„SORGU BUN GI A SANI DI YU KISI”

(1 Tim. 1:1–6:21)

Paulus e gi Timoteyus a rai fu ’tan feti a bun feti, fu tan bribi èn fu tan abi wan krin konsensi’. Na apostel e sori sortu markitiki wan brada musu doro fu man kisi frantwortu na ini a gemeente. Paulus e gi Timoteyus a rai tu fu „no arki den leitori di e pori santa sani”.—1 Tim. 1:18, 19; 3:1-10, 12, 13; 4:7.

Paulus e skrifi: „Yu no musu taki grofu nanga wan man di owru kaba.” A e gi Timoteyus a frumane disi: „Sorgu bun gi a sani di yu kisi; no arki te sma e taki soso sani di e pori santa sani, èn no arki te sma e taki fu tori di no e agri nanga makandra, bika na den tori disi sma e kari ’sabi’, ma den na soso lei.”—1 Tim. 5:1; 6:20.

Piki tapu den aksi fu Bijbel:

1:18; 4:14—Sortu sani fu Timoteyus ’sma ben taki na fesi’? Kande den sani disi ben de spesrutu profeititori di ben abi fu du nanga a wroko di Timoteyus ben o du na ini a Kresten gemeente. Sma ben taki den sani disi nanga yepi fu santa yeye. Dati ben de na a ten di Paulus ben de fu a di fu tu leisi na ini Listra, fu du zendelingwroko (Tori. 16:1, 2). Fu di sma ben ’taki den sani dati na fesi’, meki den owruman fu a gemeente „poti den anu” na tapu a yonkuman Timoteyus. Na so a kisi a grani fu du wan spesrutu wroko.

2:15—Fa ’wan uma o kisi kibri efu a e meki pikin’? Te wan uma e meki pikin, te a e sorgu gi den pikin fu en, èn te a e sorgu gi wan osofamiri, dan dati kan „kibri” en fu no tron wan sma di no abi noti fu du. A no sa tron wan sma tu di e ’konkru èn di e bumui nanga tra sma tori’.—1 Tim. 5:11-15.

3:16—San na a santa kibritori di abi fu du nanga a dini di wi musu dini Gado na wan getrow fasi? Wan heri pisi ten, a no ben kon na krin efu libisma ben o man gi yesi na Yehovah dorodoro. Di Yesus gi yesi na Gado te na dede, dan a sori taki libisma man du dati.

6:15, 16—Den wortu disi abi fu du nanga Yehovah Gado, noso nanga Yesus Krestes? Den wortu disi abi fu du nanga a sma di ben o sori ensrefi. A sma dati na Yesus Krestes (1 Tim. 6:14). Tra fasi leki libisma di e tiri leki kownu èn leki masra, Yesus na a „wan-enkri Tiriman”, èn en wawan no man dede (Dan. 7:14; Rom. 6:9). Sensi a go na hemel, nowan sma no „man si” en nanga den trutru ai.

Sani di wi kan leri:

4:15. Awinsi wi na Kresten wan langa pisi ten kaba, noso awinsi wi tron Kresten no so langa pasa, toku wi musu meki muiti fu go na fesi èn fu kon abi wan moro bun matifasi nanga Yehovah.

6:2. Efu wi e wroko gi wan Kresten brada noso sisa, dan wi no musu si dati leki wan reide fu no du a wroko bun. Na presi fu dati wi musu wroko nanga moro faya gi en, leki te wi ben o wroko gi wan sma di no de na bribi.

„PREIKI A WORTU, DU DISI FAYAFAYA”

(2 Tim. 1:1–4:22)

Fu di Paulus wani taki Timoteyus musu de srekasreka gi a muilek wroko di a o du, meki a e skrifi en: „Gado no meki wi de fredeman, ma a meki taki wi abi krakti, taki wi kan sori lobi, èn taki wi de nanga krin frustan.” A e gi Timoteyus a rai disi: „Wan srafu fu Masra no abi fu meki trobi, ma a musu abi switifasi gi ala sma, a musu sabi fa fu gi leri.”—2 Tim. 1:7; 2:24.

Paulus e gi Timoteyus a frumane disi: „Tan du den sani di yu leri èn di yu kon bribi fu di sma overtoigi yu.” Fu di sma di ben fadon komoto na bribi, ben e panya falsi leri, meki na apostel gi a yongu opziener a rai disi: „Preiki a wortu, du disi fayafaya . . . frumane sma, warskow den, gi den deki-ati.”—2 Tim. 3:14; 4:2.

Piki tapu den aksi fu Bijbel:

1:13—Paulus e taki: „Tan hori yusrefi na a eksempre di e sori yu den bun sani di mi leri yu.” San na a eksempre dati? Den „bun sani” na „den sani di Masra Yesus Krestes taki”, noso den tru Kresten leri (1 Tim. 6:3). Den sani di Yesus ben e leri sma, èn den sani di a ben e du, e kruderi nanga Gado Wortu. Sobun, den „bun sani” abi fu du tu nanga ala den leri fu Bijbel. Na eksempre fu den bun sani disi, na ala den Bijbel leri di e yepi wi fu kon sabi a wani fu Yehovah. Te wi e du san wi leri fu Bijbel, dan wi e hori wisrefi na a eksempre disi.

4:13—San ben de den ’bukulolo di meki fu metibuba’? A kan taki Paulus ben aksi fu kisi wan tu pisi fu den Hebrew Buku fu Bijbel, so taki a ben kan studeri den di a ben de na strafu-oso na ini Rome. Kande wan tu fu den bukulolo dati ben meki fu papirus, ma sonwan fu den ben meki fu metibuba.

Sani di wi kan leri:

1:5; 3:15. A moro prenspari reide fu san ede Timoteyus ben abi bribi na ini Krestes Yesus, na taki yonguyongu kaba a ben e kisi Bijbel leri na oso. Ala sani di Timoteyus ben e du, ben e sori taki a ben abi bribi. A prenspari srefisrefi taki papa nanga mama poti seryusu prakseri na a fasi fa den e tyari a frantwortu di Gado gi den fu gi den pikin fu den Bijbel leri!

1:16-18. Te wi Kresten brada noso sisa e kisi tesi, te den e kisi frufolgu, noso te den de na strafu-oso, dan wi musu begi gi den èn wi musu du ala san wi man fu yepi den.—Odo 3:27; 1 Tes. 5:25.

2:22. Spesrutu yongu Kresten, musu luku bun taki den no e poti tumusi furu prakseri na sani di kan tapu den fu teki prati doronomo na a Kresten diniwroko. Den no musu poti tumusi furu prakseri na a opo di den e opo isri, na sport, poku, prisiriten, nanga tra sani di den lobi du. Boiti dati, den no musu gebroiki tumusi furu ten fu go koiri na tra kondre, den no musu lasi ten fu taki fu soso sani, noso fu du tra sani di no e tyari wini kon.

[Prenki na tapu bladzijde 31]

Sortu brifi ben de a lastiwan di na apostel Paulus ben skrifi nanga yepi fu santa yeye?