Skip to content

Skip to table of contents

Twaambo Tugwasya Mumagwalo Aakalembelwa Bana Tesalonika Alimwi a Timoteo

Twaambo Tugwasya Mumagwalo Aakalembelwa Bana Tesalonika Alimwi a Timoteo

Ijwi lya Jehova Lili Abuumi

Twaambo Tugwasya Mumagwalo Aakalembelwa Bana Tesalonika Alimwi a Timoteo

IMBUNGANO mpya yaku Tesalonika ilakazigwa kuzwa buyo ciindi noyakatalisyigwa mwaapostolo Paulo naakabaswaide. Aboobo, Timoteo—ambweni kajisi myaka yakuzyalwa iili akati ka 20 a 29—wapilukila ku Tesalonika kajisi mulumbe mubotu, mpoonya Paulo wabalembela lugwalo bana Tesalonika kubalumba alimwi akubakulwaizya. Ilugwalo oolu iluboneka kuti lwakalembwa kumamanino kwamwaka wa 50 C.E., ndwakusaanguna kulemba akati kamagwalo oonse aakasololelwa amuuya ngaakalemba Paulo. Nokwainda kaindi kasyoonto, wabalembela alimwi Banakristo baku Tesalonika lugwalo lwabili. Aciindi aawa, ululamika nzyobasyoma bamwi zilubide akukulwaizya bakwesu kuti baime nji mulusyomo.

Nokwainda myaka iili kkumi, Paulo uli ku Makedoniya mpoonya Timoteo uli ku Efeso. Paulo ulembela Timoteo, kumukulwaizya kuti akkale ku Efeso akugwasya bakwesu abacizyi kuzumanana kuba acilongwe a Jehova nokuba kuti kuli jungwe lyabamayi babeji mumbungano. Banakristo nobatalika kupenzyegwa musyule lyamulilo iwaumpa munzi wa Roma mu 64 C.E., Paulo walembela Timoteo lugwalo lwabili. Oolu ndolugwalo lwamamanino akati kamagwalo oonse aa Paulo aakasololelwa amuuya. Swebo notupona mazuba aano tulakonzya kukulwaizyigwa kuzwa kululayo oolu ilujanwa mumagwalo aaya one.—Heb. 4:12.

“ATUKALINDE”

(1 Tes. 1:1–5:28)

Paulo wabalumba bana Tesalonika akaambo ‘kamilimo yabo yalusyomo akubeleka kwabo kwaluyando alimwi akukakatila kwabo.’ Wabaambila kuti balo ‘mbulangizi bwakwe, alukondo lwakwe alimwi amusini wakwe wakulikankaizizya.’—1 Tes. 1:3; 2:19.

Naamana kukulwaizya Banakristo baku Tesalonika kuti kabaumbulizyanya abulangizi bwabubuke, Paulo waamba kuti: “Buzuba bwa [Jehova] buleza mbwasika uubba masiku.” Wabalailila kuti ‘balinde’ alimwi akupakamana.—1 Tes. 4:16-18; 5:2, 6.

Kwiingula Mibuzyo Yamu Magwalo:

4:15-17—Ino mbaani ‘babwezelwa mumakumbi kuyoocingana a Mwami mujulu,’ alimwi ino mbuti eeci mbocicitika? Aaba Mbanakristo bananike ibacipona kuciindi cakubako kwa Kristo munguzu zya Bwami. ‘Balacingana a Mwami’ Jesu mumakumbi. Pele ikutegwa eeci cicitike, beelede kusaanguna kufwa akubusyigwa kabali zilenge zyamuuya. (Rom. 6:3-5; 1 Kor. 15:35, 44) Kubako kwa Kristo kwakatalika kale, aboobo Banakristo bananike ibafwa mazuba aano, tabakalilili kabafwide. ‘Balabwezegwa,’ naa balabusyigwa mpoonya aawo.—1 Kor. 15:51, 52.

5:23—Ino Paulo wakapandulula nzi naakapaila kuti “myoyo yanu amyuuya yanu amibili yanu zyoonse ziyobolwe”? Paulo wakali kwaamba muuya, buumi alimwi amubili woonse wabali mumbungano ya Bunakristo, yalo yakabikkilizya Banakristo bananike baku Tesalonika. Muciindi cakupaila buyo kuti mbungano iyobolwe, wakapaila kuti “myuuya,” naa miyeeyo iyobolwe. Alimwi wakapailila “myoyo,” naa buumi “amibili” yabo—kabunga koonse ka Banakristo bananike. (1 Kor. 12:12, 13) Imupailo ooyu utondezya Paulo mbwaakali kwiibikkila maano kapati imbungano.

Ziiyo Kulindiswe:

1:3, 7; 2:13; 4:1-12; 5:15. Nzila mbotu yakupa lulayo nkwiinda mukulumbaizya alimwi akukulwaizya kuti kabacita kabotu kapati.

4:1, 9, 10. Bakombi ba Jehova beelede kuzumanana kuyaambele kumuuya.

5:1-3, 8, 20, 21. Buzuba bwa Jehova mbobuyaabuswena, tweelede kuba “bapakamani, tulisamike kucamba cikwabilizyo calusyomo aluyando, alimwi olo lufutuko ndotulangila lube ingoani yesu.” Kunze lyaboobo, tweelede kubikkila maano kapati ku Jwi lyabusinsimi lya Leza, Ibbaibbele.

“AMWIIME NJI”

(2 Tes. 1:1–3:18)

Ikupilinganya majwi ngaakaamba Paulo mulugwalo lwakusaanguna, kuboneka kuti bamwi mumbungano baamba kuti “kuboola kwa-Mwami” kuli afwaafwi. Kutegwa alulamike kuyeeya ooku, Paulo waamba cintu ceelede ‘kusaanguna’ kucitika.—2 Tes. 2:1-3.

Paulo ukulwaizya kuti: “Amwiime nji, mujatisye milao njomwakaiisigwa.” Wabalailila kuti “[ba]mwaanzaane kufumbwa sibunyina uuenda cakupilingana.”—2 Tes. 2:15; 3:6.

Kwiingula Mibuzyo Yamu Magwalo:

2:3, 8—Ino “muntu mubi” nguni, alimwi ino mbuti mbwayoonyonyoonwa? Ooyu “muntu” nciinga cabasololi bacikombelo ca Bunakristo bwanyika. Muntu iwakapegwa nguzu zyakwaamba lubeta lwa Leza kubantu babi alimwi akulailila kuti banyonyoonwe ndi “Jwi”—Mwaambilizyi Mupati wa Leza, Jesu Kristo. (Joh. 1:1) Aboobo, kulakonzya kwaambwa kuti Jesu uyoomunyonyoona muntu mubi ooyu “a-Muuya [nguzu zibeleka] wamulomo wakwe.”

2:13, 14—Ino mbuti Banakristo bananike ‘mbobakasalululwa kuzwa kumatalikilo, kuti batambule lufutuko’? Ibananike kabali kabunga bakasalwa ciindi Jehova naakaba amakanze aakuti lunyungu lwamwanakazi lukaume Saatani kumutwe. (Matl. 3:15) Alimwi Jehova wakaamba zyeelelo nzyobeelede kuzuzikizya, mulimo ngobakali kuyoocita alimwi amasunko ngobakali kuyooba aalo. Aboobo, eezyi nzyezyintu ‘nzyaakabaitila.’

Ziiyo Kulindiswe:

1:6-9. Lubeta lwa Jehova taluli lwacijaye-jaye, lulasalaula.

3:8-12. Kuba afwaafwi kwabuzuba bwa Jehova takweelede kutupa kuti tuleke kubeleka kutegwa tujane ziyandika notubeleka mumulimo. Kukkala buyo kulakonzya kupa kuti tube batolo alimwi akuba “[ba]sindimi zyobile.”—1 Pet. 4:15.

“KOBAMBA MAKANI AABIKIDWE KULINDUWE”

(1 Tim. 1:1–6:21)

Paulo ulailila Timoteo kuti: “Uyasane lumamba lubotu. Kojatisya lusyomo ameezeezyo mabotu.” Mwaapostolo waamba zyeelelo nzyobeelede kuzuzikizya baalumi basalidwe mumbungano. Alimwi Paulo ulailila Timoteo ‘kukaka makani aatali mabotu.’—1 Tim. 1:18, 19; 3:1-10, 12, 13; 4:7.

Paulo walemba kuti: “Utanookalalila munene.” Ukulwaizya Timoteo kuti: “Kobamba makani aabikidwe kulinduwe, futatila kwaamba kwakasankusanku akukanzyanya kwaceeco caambwa cakubeja kuti nduzibo.”—1 Tim. 5:1; 6:20.

Kwiingula Mibuzyo Yamu Magwalo:

1:18; 4:14—Ino ‘mmajwi nzi aabasinsimi’ akaambwa kujatikizya Timoteo’? Kulangilwa kuti kwakali businsimi bumwi kujatikizya nzyaakali kuyoocita Timoteo kumbele mumbungano ya Bunakristo, alo aakasololelwa amuuya ciindi Paulo naakaswaya ku Lustra mulweendo lwakwe lwabili lwabumisyinali. (Inc. 16:1, 2) Kwiinda mu “majwi aabasinsimi” aaya, baalu bambungano ‘bakabikka maanza’ aali mukubusi Timoteo, kuti apegwe mulimo waalubazu.

2:15—Ino mbuti mukaintu ‘mbwafwutulwa kuciindi cakutumbuka’? Kutumbuka, kubalanganya alimwi akubamba ŋanda yakwe ‘kukwabilila’ mukaintu kuti atabi ‘siluvwiyu uunjilila twaambo twabambi.’—1 Timoti 5:11-15, BT.

3:16—Ino makani aasisidwe aabukombi ninzi? Ikuti naa bantu balakonzya kulibombya kubweendelezi bwa Jehova cakumaninina naa pe akali makani aasisidwe kwamyaka minji. Jesu wakapa bwiinguzi kwiinda mukusyomeka cakumanina kuli Leza kusikila kulufwu.

6:15, 16—Sena majwi aaya aamba Jehova Leza naa Jesu Kristo? Aaya majwi aamba ooyo walo kupompa kwakwe nkwaapandulula, nkokuti Jesu Kristo. (1 Tim. 6:14) Kumweelanya abami alimwi abeendelezi bantususu, Jesu ngo “Singuzu uutembaulika, uuide alike,” walo alikke nguutafwi. (Dan. 7:14; Rom. 6:9) Kuzwa naakaunka kujulu, takonzyi “kubonwa kumuntu.”

Ziiyo Kulindiswe:

4:15. Kunyina makani abulamfwu bwaciindi ncotwakkala katuli Banakristo, tweelede kusoleka kuyaambele akuzumanana kuyumya cilongwe cesu a Jehova.

6:2. Ikuti twakalembwa mulimo a Munakristoma, tweelede kumubelekela cakulyaaba kapati ikwiinda mbotunga twacita kumuntu uutali Kamboni.

“UKAMBAUKE MAKANI LYOONSE KOAJATISYA”

(2 Tim. 1:1–4:22)

Kutegwa amugwasye Timoteo kulibambila ziindi zikataazya zilangilwa kumbele, Paulo ulemba kuti: “Leza takatupede muuya wabukandu, pe, wakatupa muuya wanguzu awakuyandana awakulibamba.” Timoteo ulaililwa kuti: “Muna-Mwami teelede kulwana pe, uleelede kuba mutete-moyo kubantu boonse, uulibambilide kufundisya.”—2 Tim. 1:7; 2:24.

Paulo ukulwaizya Timoteo kuti: “Kojatisya makani ngowakaiya azintu nzozuminisya.” Njiisyo zyabasiluleyo zyakatalika kumwaika kapati, aboobo mwaapostolo ulailila mulangizi mukubusi kuti: “Ukambauke Makani lyoonse. Koajatisya . . . Sungwaala kulaya akutapatila akukombelezya.”—2 Tim. 3:14; 4:2.

Kwiingula Mibuzyo Yamu Magwalo:

1:13—Ino “majwi menimeni” ninzi? “Majwi menimeni” ngayaayo “ngaakaamba Mwami wesu Jesu Kristo”—ziyiisyo zya Bunakristo zyakasimpe. (1 Tim. 6:3) Nzyaakayiisya alimwi anzyaakacita Jesu zyakali kweelana a Jwi lya Leza, aboobo majwi aakuti “majwi menimeni” alakonzya kwaamba ziyiisyo zyoonse zyamu Bbaibbele. Ziyiisyo eezyi zilakonzya kutugwasya kubona ncayanda Jehova kulindiswe. Tulajatisya majwi aaya kwiinda mukucita zyintu kweelana anzyotwiiya mu Bbaibbele.

4:13—Ino “mapepa” akali nzi? Ibbala lyakuti “mapepa” aawa lyaamba cilembelo cacipaya cibambidwe kabotu. Kuboneka kuti Paulo wakali kulomba zibeela zyamabbuku aakuvwunga aa Magwalo aa Chihebrayo kutegwa akaabale ciindi naakaangidwe ku Roma. Imabbuku amwi akali aamalelebo kakuli aamwi akali aazipaya.

Ziiyo Kulindiswe:

1:5; 3:15. Ikaambo kapati kakapa Timoteo kuba alusyomo muli Kristo Jesu, nkokuti lusyomo ilwakali kweendelezya zyoonse nzyaakali kucita Timoteo, ndwiiyo lwamu Magwalo ndwaakaiya kuŋanda ciindi naakacili mwana. Cilayandika kapati kaka kuti ibazyali kababikkila maano kubona kuti balazuzikizya mukuli wabo kuli Leza alimwi akubana babo!

1:16-18. Iciindi Banakristoma nobali mumasunko, nobapenzyegwa naa nobaangidwe, tweelede kubapailila alimwi akucita cili coonse ncotukonzya kutegwa tubagwasye.—Tus. 3:27; 1 Tes. 5:25.

2:22. Banakristo, kwaambisya bakubusi, tabeelede kujata bubi kapati kuzyintu zili mbuli kuyaka mubili kwiinda mukunyamuna zibulo, zisobano, inyimbo, kulikondelezya, ziyanza, kweendeenda, kulabalika, azimwi buyo cakuti bacaala buyo aciindi cisyoonto cakucita zyintu zyakumuuya.

[Cifwanikiso icili apeeji 31]

Ino ndugwalo nzi lwakasololelwa amuuya ndwaakalemba Paulo ilwamamanino?