Myanda Mikatampe ya mu Mukanda wa Yakoba ne Mikanda ya Petelo
Mwanda wa Yehova I Mūmi
Myanda Mikatampe ya mu Mukanda wa Yakoba ne Mikanda ya Petelo
KUBWIPI kwa myaka 30 kupwa kwa Pentekosa 33 K.K., mwanā bwanga Yakoba—nkasandya Yesu wa munda mwa inandi—wāsonekela “bisaka dikumi ne bibidi” bya Isalela wa ku mushipiditu. (Yak. 1:1) Kitungo kyandi i kino: Kwibesāshila bekale bakomo mu lwitabijo ne kūminina mu matompo. Kadi webadingila madingi a mwa kupwijija ngikadilo imbi yenda yandabila mu kipwilo.
Aye Mbikavu Nero ushilula’tu kampanye kandi ka kuleta kupangwapangwa mu 64 K.K., mutumibwa Petelo wāsonekela Bene Kidishitu mukanda wandi umbajinji mwanda wa kwibakankamika bemanije mu lwitabijo. Petelo, pa kupwa kutuma mukanda wandi umbajinji pano walondeja’po wa bubidi, mwakankamika banababo mu lwitabijo kuta mutyima ku Kinenwa kya Leza ne kwibadyumuna pangala pa kwiya kwa difuku dya Yehova. Bine, tukokeja netu kumwena ku kuta mutyima ku misapu idi mu mukanda wa Yakoba ne mu mikanda ya Petelo.—Bah. 4:12.
LEZA UPANGA ÑENI BOBA ‘BALOMBA NE KWITABIJA PONKA’
Yakoba usoneka amba: “Katōkwe ko kandi yewa muntu ukankamene mu kutompibwa; ke-pantu pa kulumbulukila monka ukatambulanga kilukwa kya būmi.” Yehova upanga ñeni boba bendelala ‘kulomba ne kwitabija ponka’ mwa kukankamena mu kutompibwa.—Yak. 1:5-8, 12.
Pa kwikala “bafundiji” mu kipwilo, bilomba kwikala na lwitabijo ne ñeni. Yakoba pa kupwa kulombola’mba ludimi i “kakungitu katyetye bitupu,” kakokeja “kubipija ne ngitu yonsololo,” waleta kidyumu kya kudyumuka ngikadilo ya ino ntanda kibwanya konakanya kipwano kya muntu ne Leza. Kadi walombola ne matabula afwaninwe kutabula muntu ubela ku mushipiditu amba akome.—Yak. 3:1, 5, 6; 5:14, 15.
Bipangujo bya mu Bisonekwa Bilondolwelwe:
2:13—Lelo “lusa lwitumbijanga lushinda kutyiba-mambo” muswelo’ka? Shi kitatyi kya batwe kwishintulwila mambo kibafika, Leza ukatala shi netu twadi tufwilanga bakwetu lusa, ebiya nandi kaetulekela kupityila ku kikūlwa kya kitapwa kya wandi Mwana. (Loma 14:12) Pa kino mwene lusa lufwaninwe kwikala bu ngikadilo iludika būmi bwetu?
4:5—Lelo kisonekwa kitelele Yakoba pano i kisonekwa’ka? Yakoba katelelelepo’tu kisonekwa kampanda. Inoko, mobimwekela bino binenwa bya ku bukomo bwa mushipiditu bikokeja kwikala i milangwe itanwa mu bisonekwa pamo bwa Ngalwilo 6:5; 8:21; Nkindi 21:10; ne Ngalatea 5:17.
5:20—Lelo “yewa wakwaluja kipya-mambo momwa mwāidilwe” i muya wa ani wapandija ku lufu? Mwine Kidishitu waluja kipya mambo ku bubi upandijanga muya wa yewa muntu wisāsa ku lufu lwa ku mushipiditu padi ne ku bonakani bwa lonso. Muntu ukwasha nonga-bibi mu uno muswelo, “ukapūta milwi ne milwi ya myanda [ya muntu’wa].”
Ñeni Yotuboila’ko:
1:14, 15. Bubi bushilwilanga ku kilokoloko kibi. Nanshi ketufwaninwepo kuleka bilokoloko bibi bitubikadile. Inoko, tufwaninwe ‘kwendelela na kufwatakanya’ bintu bilumbuluke ne kuyuja’byo mu milangwe ne mu mityima yetu.—Fid. 4:8.
2:8, 9. “Kulemekela bantu ku ngitu” kujilulanga “kijila kya bulopwe” kitala buswe. O mwanda mwine Bene Kidishitu kebalēmekangapo muntu ku ngitu.
2:14-26. ‘Tukapandila pa kwitabija,’ ‘ke pa mingilopo’ ya Mukanda wa Bijila wa Mosesa nansha ya Bwine Kidishitu yotwingila. Lwitabijo lwetu kelufwaninwepo kwikala lwa ku kanwa bitupu. (Ef. 2:8, 9; Yoa. 3:16) Lufwaninwe kwitutakikila ku mingilo ya bwine Leza.
3:13-17. “Ñeni mitūke mūlu” i mitabuke binebine yoya “ya panopanshi, ya bunyema, ne ya budemona”! Tufwaninwe kwendelela na ‘kukimba ñeni ya Leza pamo’nka bwa bilēme bifibwe.’—Nk. 2:1-5.
3:18. Nkunwa ya myanda miyampe ya Bulopwe ifwaninwe ‘kukunwa talala na boba ba kupwanya kipwano.’ I biyampe twikale bantu ba kupwanya, ke ba mitatulopo, ba lupotopoto, nansha ba luma.
IKALAI ‘NE BUKANKAMANE BWA MU KWITABIJA KWENU’
Petelo uvuluja banababo mu lwitabijo “kukulupila kwa būmi” bwa bupyani momwa mūlu. Petelo webalombola’mba: “Mwi lukongo lutongibwe, bupidishitu bwa bulopwe, muzo wa bu-ujila.” Aye pa kupwa kuleta madingi mapotoloke atala pa kukōkelela, wasoñanya bonso amba: “Ikalai ne mutyima umo, ne kanye, ne kwisanswa bu-bāna, ne mutyima wa lusalusa, ne wa bumvubumvu.”—1 Pet. 1:3, 4; 2:9; 3:8.
Byaikala “mfulo ya bintu byonso [ya Bayuda] ibafwena pabwipi,” Petelo udingila banababo amba: “Ikalai na ñeni mijalale, kadi tai mutyima ku mwanda utala milombelo.” Webalombola’mba: “Tūkijai mityima, tengelai, . . . mukomenei [Satana] ne bukankamane bwa mu kwitabija kwenu.”—1 Pet. 4:7; 5:8, 9.
Bipangujo bya mu Bisonekwa Bilondolwelwe:
3:20-22—Lelo lubatyijo lwitupandijanga namani? Lwitabijo i kisakibwa ku boba bakimba kupandijibwa. Inoko lubatyijo lwine kelwitupandijapo. Lwitabijo lwiila na bubine “ponka pa kusanguka kwa Yesu Kidishitu.” Muntu usaka kubatyijibwa ufwaninwe kwitabija amba, ukokeja kupanda enka kupityila ku lufu lwa Yesu lwa kitapwa, kupwa wasangulwa, ne pano “udi ku lundyo lwa Leza,” kwadi na lupusa pa bōmi ne pa bafwe bene kumo. Lubatyijo lwimanine pa lwitabijo lwa uno muswelo ludi pamo na lwa boba ‘bantu mwanda bapandile ku mema.’
4:6—Lelo “bafu” ‘bāsapwidilwe myanda miyampe’ i bāni? Bano bafu i bantu “badi bafwe pa kujilula bijila,” nansha’mba boba badi bafwe ku mushipiditu kumeso kwa kuyuka bubinebine. (Ef. 2:1) Ino pa kupwa kwitabija myanda miyampe, ‘basangulwa’ ku mushipiditu.
Ñeni Yotuboila’ko:
1:7. Pa kusaka’mba lwitabijo lwetu lwikale na mvubu lufwaninwe kutompwa bukomo bwalo. Lwitabijo lukomo uno muswelo lukokeja “kupandijamo ne [muya].” (Bah. 10:39) Nanshi ketufwaninwepo kujokela kunyuma mu matompo.
1:10-12. Bamwikeulu bādi babila kwimvwanija bubinebine bwa mushike bwa ku mushipiditu bwālembelwe na bapolofeto ba Leza ba pa kala pa bitala kipwilo kya Bene Kidishitu bashingwe māni. Inoko, bino bintu byātokejibwe enka kitatyi kyāshilwile Yehova kuta mutyima ku kwikala’ko kwa kipwilo. (Ef. 3:10) Mwene netu tufwaninwe kwiula kimfwa kya bamwikeulu ne kwielela’ko kusakidila bintu “bikomo bine bya Leza”?—1 Kod. 2:10.
2:21. Pa kwiula Yesu, Kimfwa kyetu, tufwaninwe kwitabija kususuka nansha ke kufwa kwine mwanda wa kukwatakanya bubikadi bwa Yehova.
5:6, 7. Kitatyi kyotwela makambakano etu padi Yehova, uketukwasha tutangidije mutōtelo wa bine mu būmi bwetu pa kyaba kya kuzumbijazumbija mutyima pangala pa byobya biketufikila dya kesha.—Mat. 6:33, 34.
“DIFUKU DYA YEHOVA DIKĀYANGA”
Petelo usoneka’mba: “Ke-kuntu kubanga manga kekwaīlepo, nansha patyetye pene, monka muswidile mutyima wa muntu, mhm, ino bantu bapandulwemo ba Leza banenene monka mo batwadilwetwadilwe kudi Mushipiditu Sandu.” Kuta mutyima ku kinenwa kya bupolofeto kuketulama ku “bafundiji ba bubela” ne ku bañongojani bakwabo.—2 Pet. 1:21; 2:1-3.
Petelo udyumuna’mba: “Mu mafuku a kumfulo bakibengo bakāyanga ne kibengo.” Inoko “difuku dya Yehova dikāyanga bwa ngivi.” Petelo ufudija mukanda wandi na madingi a tunangu ku boba “bakutengela ne kusakidila byamalwa kwiya kwa difuku dya Leza.”—2 Pet. 3:3, 10-12.
Bipangujo bya mu Bisonekwa Bilondolwelwe:
1:19—Lelo “mutumbwe wa lubanga” i ani, i kitatyi’ka kyoukatamba ne tukayuka namani amba ubatambe? “Mutumbwe wa lubanga” i Yesu Kidishitu padi mu Bulopwe. (Kus. 22:16) Mu 1914, Yesu watambile ku meso a bipangwa byonso, bu Meshiasa Mulopwe, kusapula kukya kwa difuku dipya. Kwalamuka kwa Yesu kwādi bu kimonwa kibadikila kulombola ntumbo ya Yesu ne kubikikwa’ye bu Mulopwe, ne kulombola patōka bubinebine bwa kinenwa kya Leza kya bupolofeto. Kuta mutyima ku kino kinenwa kutōkejanga mu mityima yetu, penepa twayuka amba Mutumbwe wa lubanga ubatambe.
2:4—Lelo “Talataluse” i bika, ne i kitatyi’ka kyātakikilwe’mo bamwikeulu bantomboki? Talataluse i ngikadilo idi pamo bwa kifungo—mwampikwa bantu—mukutyilwe’nka bipangwa bya ku mushipiditu. I ngikadilo ya fukutu bwī, ya kubulwa kitōkeji kya mpango ya Leza. Boba badi mu Talataluse kebadipo na lukulupilo lwa būmi bwa kumeso. Leza wātakikile bamwikeulu bampikwa kikōkeji mu Talataluse mu mafuku a Noa, ne pano pene bakidi enka mu ino ngikadilo ya kutūkijibwa kufika ne pobakonakanibwa.
3:17—Lelo i bika byādi bisaka kunena Petelo paānene amba “byo umbapu kuyūka kala bīne bino’bi”? Petelo wādi wisambila pa kuyuka kobādi bayukile binkumenkume bikāya kumeso byāmulombwelwe aye ne balembi bakwabo ba Bible kupityila ku mushipiditu sandu. Buno byokebwādipo buyuki bwa kuyuka byonso, nanshi buyuki bwādi na Bene Kidishitu babajinji kebwādipo bwa kuyuka kanda ne kanda ka byonso byādi bya kukalongeka ku mafuku a kumeso. Bāyukile enka bintu byādi bitengelwe mu kikonge.
Ñeni Yotuboila’ko:
1:2, 5-7. Kutentekela pa bintu bitukwasha tuvudije “kuyūkidila Leza ne Yesu,” tufwaninwe ne kwielela’ko bininge mwanda wa kutamija ngikadilo pamo bwa lwitabijo, kūminina, ne bwine Leza, ke pantu biketukwasha twikale “mulele mpika, nansha bakubulwa bipa” mu kuno kuyukidija.—2 Pet. 1:8.
1:12-15. Pa “kukankamikibwa mu byabinebine,” tusakilwa bivulujo kitatyi kyonso, kimfwa byobya byotutambulanga ku kupwila, mu kifundwa kya kasuku, ne mu butangi bwa Bible.
2:2. Tufwaninwe kuta mutyima ku mwiendelejo wetu kutyina kutukija Yehova ne bulongolodi bwandi.—Loma 2:24.
2:4-9. Tukulupile amba “Yehova uyūkile mwakunyongolwela boba ba bwine-Leza mo batompibwa, ne kwibalama bakondame mu malwa ku difuku dya kidye,” monka mwaānyongolwedile ba pa kala.
2:10-13. Ketufwaninwepo kunenena bibi “bene bakatakata bene,” ke bakulumpe Bene Kidishitu kadi, nansha nabo byo balubanga ne kulonga bibi byaba bikwabo.—Bah. 13:7, 17.
3:2-4, 12. Kuta mutyima ku “binenwa byanenenwe pa kala kudi bapolofeto bapandulwemo, ne kijila kya Mfumwetu Umpandiji” kuketukwasha tulame mu ñeni amba difuku dya Yehova kedidi pabwipi ponka.
3:11-14. Pa kwikala “bakutengela ne kusakidila byamalwa kwiya kwa difuku dya Leza,” tufwaninwe (1) kwikala “bu-bakola” mu mwiendelejo, na kulama butōki bwa ku ngitu, mu ñeni, mu mwikadilo, ne ku mushipiditu; (2) Kuvudilwa bilongwa bya “bwine-Leza,” kimfwa bya mwingilo wa kusapula myanda miyampe ne kulonga bana ba bwanga; (3) Kwikala na mwiendelejo wa bu bantu “bakubulwa kiko” kya ino ntanda; (4) Kulonga bintu byonso ne mutyima utōka pampikwa “kakoba”; ne (5) kwikala “talala, nyā”—mu ndoe na Leza, na banabetu Bene Kidishitu, ne na bantu netu.