Santiagoq Pedroq qelqasqankumanta akllasqa yachachikuykuna
Jehová Diospa Siminqa kawsaqmi
Santiagoq Pedroq qelqasqankumanta akllasqa yachachikuykuna
HAQAY 33 watapi Pentecostés fiesta ruwakusqanmanta kinsa chunka wata hinaña pasaruqtinmi Jesuspa wayqen Santiago huk cartata qelqaran ‘chunka iskayniyoq ayllu’ Diospa cheqaq Israel llaqtanman (Sant. 1:1). Chay cartawanmi wayqe panakunata kallpacharan allinta iñinankupaq hinallataq ima pruebatapas aguantanankupaqwan. Chaymantapas pantasqankutan reparachiran, nirantaq imayna allichanankuta.
64 watapin Roma llaqtapi gobiernaq Nerón cristianokuna qatikachayta qallariran, manaraq chay kashaqtinmi apóstol Pedropas llapa cristianokunaman huk cartata qelqallarantaq. ¿Imapaqmi qelqaran? Mana pisipaspa allin iñiywan ñawpaqllaman purishanallankupaqmi. Ñawpaq carta qelqasqan qhepallamanmi huk cartatawan qelqallarantaq. Chaypin paykunata kallpacharan Diospa willasqanta, phiñakuynin p’unchay chayamunantapas ama qonqanankupaq. Santiagoq Pedroq qelqasqan cartakunaqa ñoqanchistapas kallpachawasunmanmi (Heb. 4:12).
IÑIYWAN MAÑAKUQKUNAMANMI DIOSQA YACHAYTA QON
Santiagon khaynata qelqaran: “Kusisamiyoqmi wateqayta [pruebata] muchuq runaqa, chaywan probasqa kaspa mana atipachikuqqa wiñay kawsay coronatan chaskinqa”, nispa. Jehová Diosmi yachayta qowasun ima pruebatapas aguantananchispaq, chaypaqmi ichaqa iñiywanpuni mañakunanchis (Sant. 1:5-8, 12).
Diospa llaqtanpi yachachiqkunapas necesitankus allin iñiyta yachaytapas. Qallu huch’uychallaña chaypas cuerpotas huchallichinman, chaykunatan Santiago nillarantaq. Chaymantapas wayqe panakunamanmi willaran imakuna Diosmanta karunchachiq kasqanta. Willallarantaqmi iñiypi pisipaqkuna qhaliyanankupaq ima ruwanankutapas (Sant. 3:1, 5, 6; 5:14, 15).
Tapuykuna kutichiykunapiwan:
2:13. ¿Imanaqtinmi Santiago niran: “Khuyapayakuqkunan [...] taripay p’unchaypi atipaqkuna kanqaku”, nispa? Khuyapayakuq kasun chayqa, Diosman cuenta qonanchis tiempo chayamuqtinmi ñoqanchistapas khuyapayawasunchis, ñoqanchisrayku wawanpa wañusqanta yuyarispa (Rom. 14:12). Chaymi ñoqanchisqa kallpachakunanchis khuyapayakuq kananchispaq.
Yachananchispaq:
1:14, 15. Mana allinkunata munapayayqa huchallichiwasunmanmi. Chaymi manapuni piensananchischu millay ruwaykunapiqa. Aswanpas allin piensayllawan yuyayninchista sonqonchistapas hunt’achisun (Fili. 4:8).
2:8, 9. Hukkunaman sayapakuyqa “runamasiykita munakunki” nisqa kamachikuy contran kashan. Chaymi cheqaq cristianokunaqa mana pimanpas sayapakunanchischu.
2:14-26. ‘Diospa khuyapayakuyninwan iñiywan [iman] qespichisqa’ kanchis, manan Moisespa kamachikuy chaskisqanta hunt’asqanchisraykuchu nitaq cristiano kaspa imapas ruwasqanchisraykupaschu. Ichaqa manan “Diospin iñini” ninallachu (Efe. 2:8, 9; Juan 3:16). Aswanmi Diospa munasqanman hina kawsananchis.
3:13-17. “Diosmanta hamuq yachay[qa]” aswan allinmi ‘kay pachamanta, runamanta [“animalmanta”, NM], kikin saqramantawan’ hamuq yachaymantaqa. Chayrayku Diospa yachayninta maskhananchis qorita qolqeta hina (Pro. 2:1-5).
3:18. “Thak-kaypi kawsanapaq allipunachiq runakunaqa sumaqpi kawsaspan” Diospa Reinonmanta allin willakuykunata willanku. Chayrayku ñoqanchisqa llapa runakunawan sumaqpi kawsayta maskhananchis, llamp’u sonqotaq kananchispas; chhaynapin mana piwanpas maqanakusunchu nitaq simi pura hap’inakusunchu.
“IÑIYNIYKICHISPIPAS ALLINTAPUNI TAKYAYCHIS”
Llapa hanaq pachaman riqkunamanmi apóstol Pedro yuyarichiran “mana kuyuriq suyakuyniyoq” kasqankuta. Khaynatan niran: “Diospa akllakusqan ayllu[n] kankichis, reyta serviq sacerdotekuna, Diospaq t’aqasqa ch’uya runakuna, Diospa rantikusqan llaqta”, nispa. Kasukuq kanankuta yuyarichispanmi kayta nillarantaq: “Llapallaykichis huk sonqolla kawsaychis, llakipayanakuspa, qankunapura munanakuspa, khuyapayanakuspa, llamp’u sonqo kaspaykichis ima”, nispa (1 Ped. 1:3, 4; 2:9; 3:8).
Jerusalén llaqta, chaypi kaq templopas tukukapunapaqña kashaqtinmi Pedro llapa wayqe panankunata niran: “Chayrayku, qankunaqa allin yuyayniyoq kaychis, makilla kaychis, Diosmanta mañakunaykichispaq. Allin yuyayniyoq kaychis, makillapuni cuidakuychis, [...] Saqraq contranpi qaqatapuni sayaychis, iñiyniykichispipas allintapuni takyaychis”, nispa (1 Ped. 4:7; 5:8, 9).
Tapuykuna kutichiykunapiwan:
3:20-22. ¿Imaynatan bautizakuy qespichiwanchis? Qespichisqa kananchispaq bautizakunanchisña chaypas, manan chaychu qespichiwanchis aswanpas ‘Jesucristoq kawsarimpusqanmi’. Chaymi bautizakuqkuna qespichisqa kanankupaqqa Diospa wawanpa wañuspa kawsarimpusqanpi iñinanku. Iñinallankutaqmi “Diospa paña ladonpi” kashasqanpi, kawsaqkunata wañupuqkunata juzganapaq atiyniyoq kasqanpipas. Chhayna allin iñiyniyoq kaspankun ñawpaq tiempopi “pusaq runakunalla unumanta qespichisqa” karanku.
4:6. ¿Pikunan karanku allin willakuykunata uyariq ‘wañusqakuna’? Manaraq allin willakuykunata uyarishaspa ‘mana chanin kayninkupi huchankupi wañusqa’ kaqkunan karan, paykunaqa manan allinpichu kasharanku Dioswan, paypa qhawarinanpaqqa wañusqa hinan karanku (Efe. 2:1). Diosmanta allin willakuykunata uyarispa chayman hina kawsaspañan Diospaqqa kawsariyta qallariranku.
Yachananchispaq:
1:7. Iñiyninchis allin kananpaqqa probasqan kanan. Chhayna allin iñiyniyoq kaspan ‘qespichisqa kasun’ (Heb. 10:39). Chaymi ima pruebaña kaqtinpas manapuni qhepamanqa kutirinanchischu.
1:12. Ñawpa tiempopi profetakunan willarankuña hanaq pachapaq akllasqa cristianokunamanta, chay ancha allin yachachikuykunatan angelkunapas yachayta munaranku. Chay allin yachachikuykunan ichaqa hanaq pachapaq akllasqa cristianokuna rikhurimuqtinña allinta entiendekuran (Efe. 3:10). Chhaynaqa angelkuna hinayá “Diospa ukhu sonqontapas [otaq yachaynintapas]” allinta t’aqwisun (1 Cor. 2:10).
2:21. Jesús hinan ñoqanchispas imaña kaqtinpas, wañunanchisña kaqtinpas Jehová Diospa kamachikusqanta kasukunanchis; payllan tukuy imatapas kamachinanpaq hinaqa.
5:6, 7. Sichus mañakuyninchispi Jehová Diosman willakusunchis llakikuyninchiskunamanta chayqa, paymi yanapawasun munayninta ruwananchispaq, manataqmi nishutachu llakikusunchis hamuq p’unchaykunapi imapas kananmanta (Mat. 6:33, 34).
JEHOVÁ DIOSPA “JUZGANAN P’UNCHAYQA QONQAYLLAN CHAYAMUNQA”
Apóstol Pedron niran: “Manan hayk’aqpas profetakunaqa runakunaq munayninman hinachu rimarqanku, aswanpas paykunaqa Santo Espirituq yuyaychasqan kaspan Diosmanta rimarqanku”, nispa. Sichus profetakunaq willasqanta allinta hap’ikusunchis chayqa, manan “llulla yachachiqkuna” ni imapas pantachiwasunchu allin ñanmanta (2 Ped. 1:21; 2:1-3).
Pedroqa nillarantaqmi: “Qhepa p’unchaykunapin millay asipayakuqkuna hamunqaku”, nispa. Ichaqa Jehová Diospa “juzganan p’unchayqa qonqayllan chayamunqa, imaynan suwapas qonqaylla hamun hinata”. Carta qelqayta tukushaspataq “Diospa p’unchaynin chayamunanta makillaña” suyaqkunaman niran imakuna ruwanankuta, imayna kawsanankutawan (2 Ped. 3:3, 10-12).
Tapuykuna kutichiykunapiwan:
2:4. ¿Imataq “laqhayaq ukhupacha[ri]”? ¿Hayk’aqmi millay angelkunata chayman wikch’uyuranku? Bibliaq qelqakusqan rimaypi “laqhayaq ukhupacha” nisqa simiqa “Tártaro” ninmi. Chayqa manan maypipaschu kashan, nitaqmi runakunachu chaypi kashan, aswanmi chayta nikun mana kasukuq angelkunaq yuyaynin tutayaqpi hina kasqanta. Paykunaqa manan entiendenkuchu Diospa ima yuyaykusqantapas. Chay angelkunapaqqa manan ima suyakuypas kanchu. Noepa tiemponpiraqmi Diosqa chay mana kasukuq angelkunaq yuyayninta tutayachiran, chhaynallan kanqaku chinkachisqa kananku p’unchay chayamunankama.
3:17. ¿Imatan ñawpaqmantaña yacharanku cristianokuna? Pedropas, Diospa simin qelqakunata qelqaq huk cristianokunapas Diospa yuyaychasqan kaspan yacharanku qhepa tiempoman imakuna kananta; chay yachasqankumantan Pedroqa kaypi rimasharan. Ichaqa manan llapachantachu yacharanku, karumantapas rikushankuman hinallan karan chay yachasqankuqa.
Yachananchispaq:
1:2, 5-7. Sichus allinta kallpachakusun allin iñiq kanapaq, pruebakunata aguantanapaq, Dios sonqo kanapaqpas chayqa, “Diostapas Señorninchis Jesucristotapas [allintan] reqsis[unchis]”, ‘mana qellakuspataq allinta llank’asunchis, hinan llank’asqanchisqa mana yanqapaqchu kanqa’ (2 Ped. 1:8).
1:12-15. ‘Cheqaq-kaypi allinta sayanapaqqa’, Diospa kamachikuyninkunata yachachikuyninkunatawan yuyarichiwashanallanchistan necesitanchis. Chaypaqmi ichaqa allin estudiaq kananchis, Bibliatapas leenanchis, hinallataq sapa huñunakuykunaman rinanchis.
2:2. Manan hayk’aqpas ima millaytapas ruwananchischu, mana chayqa millaytan rimankuman Diosmanta llaqtanmantawan (Rom. 2:24).
2:4-9. Jehová Diosqa “yachanmi payta manchakuqkunata sasachakuymanta qespichiyta, mana chanin runakunatataq taripay p’unchaypi ñak’arichisqa [otaq chinkachisqa] kanankupaq waqaychayta”; ñawpa tiempopipas chaytan ruwaran.
2:10-13. “Atiyniyoqkuna” (Diospa llaqtan umalliqkuna) mayninpi pantankuña chaypas, manan paykunamantaqa mana allinta rimananchischu (Heb. 13:7, 17).
3:2-4, 12. Sichus yuyarishallasun “ch’uya profetakunaq ñawpaqtaña rimasqanku simikunata [...], Qespichiqninchis Señorpa kamachikusqanta[pas]” chayqa, manan qonqasunchu Jehová Diospa phiñakuynin p’unchay chayamunanpaqña kashasqanta.
3:11-14. “Diospa p’unchaynin chayamunanta makillaña” suyaqkunaqa kaykunatan ruwananchis: 1) tukuy imapipas allintapunin purinanchis; limpiotaq kananchis cuerponchispi, yuyayninchispi, kawsayninchispi, Dios serviyninchispipas; 2) “Dios sonqo” kasqanchistan rikuchinanchis tukuy ima ruwasqanchispipas, chaypaqmi Diospa Reinonmanta predicananchis, munaqkunamantaq yachachinanchis Jesusta qatikunankupaq; 3) kallpachakunanchismi “mana qhelliyoq” kananchispaq, arí, kay pachapi millay kawsay mana qhellichawananchispaq; 4) sonqonchismantapachan chinkachinanchis ima mana allin yuyaykuytapas, chhaynapin “mana anyaykuna [otaq mana ima huchayoq]” kasunchis; 5) chaymantapas ‘thak-kaypin’ kananchis Dioswan, wayqe pananchiskunawan, hinallataq llapa runakunawanpas.