Baʼaloʼob maʼalobtak ku kanaʼal tiʼ u cartaʼob Juan yéetel Judas
U tʼaan Jéeobaeʼ kuxaʼan
Baʼaloʼob maʼalobtak ku kanaʼal tiʼ u cartaʼob Juan yéetel Judas
LE ÓOXPʼÉEL cartaʼob tu tsʼíibtaj le apóstol Juan, maʼ xaan teʼ jaʼab 98 teʼ yáax siglo tu kaajil Efesooʼ, táakaʼanoʼob ichil le libroʼob yanoʼob tu tsʼoʼokbal le Bibliaoʼ. Le yáax kaʼapʼéel cartaʼoboʼ tu líiʼsaj u yóol le sukuʼunoʼob utiaʼal maʼ u náachtaloʼob tiʼ u jaajil yéetel utiaʼal maʼ u lúubuloʼob tu táabsajil le máaxoʼob tsʼoʼok u xúumpʼatkoʼob u jaajiloʼ. Teʼ tu óoxpʼéel cartaoʼ, Juaneʼ maʼ chéen tu yaʼalajtiʼob ka u maas tsʼáa u yóol u meyajtoʼob Diosiʼ, baʼaxeʼ tu yaʼalajtiʼob ka múul meyajnakoʼob teʼ múuchʼuliloʼ.
Judas, utúul u hijo José yéetel Maríaeʼ, tu tsʼíibtaj u carta tu luʼumil Palestina teʼ tu jaʼabil 65 teʼ yáax siglooʼ. Teʼ tu cartaoʼ tu yaʼalaj tiʼ le sukuʼunoʼob bix jeʼel u kanáantikubaʼob tiʼ le máaxoʼob chéen ookoʼob u kʼaskúuntoʼob le múuchʼuliloʼ. K-xakʼaltik u óoxpʼéel cartaʼob Juan yéetel u carta Judaseʼ ku yáankoʼon utiaʼal k-aktáantik yéetel fe le talamiloʼoboʼ (Heb. 4:12).
XÍIMBALNAKOʼON TU BEJIL LE SÁASILILOʼ, LE YAABILAJOʼ YÉETEL LE FEJOʼ
Juaneʼ tu túuxtaj u yáax carta tiʼ tuláakal le máaxoʼob jach u kʼubmaj u yóoloʼob u tsaypachtoʼob Cristooʼ. Tu yaʼalajtiʼob baʼax unaj u beetkoʼob utiaʼal maʼ u lúubloʼob tu táabsajil le máaxoʼob tsʼoʼok u xúumpʼattikoʼob u jaajiloʼ yéetel bix jeʼel u maas tsʼáaik u yóol u beetoʼob baʼax utstutʼaan Dioseʼ. Tʼaanaj xan tiʼ bix jeʼel u xíimbal mantatsʼ máak tu bejil le sáasiloʼ, le yaabilajoʼ yéetel le fejoʼ.
Juaneʼ tu yaʼalaj: «Wa kuxaʼanoʼon tiʼ le baʼax sáasiloʼ, jeʼel bix Jajal Dios tiʼ yaan tiʼ le sáasiloʼ, nuupul k-anil t-baatsil». Yéetel tumen tiʼ Dios u taal le yaabilajoʼ, Juaneʼ tu yaʼalaj xan: «Unaj k-yaabiltikba t-baatsil». Tsʼoʼoleʼ tu yaʼaleʼ le «u yaabiltaʼal Jajal Dioseʼ» le péekskoʼon k-uʼuyajtʼant u «yaʼalmajtʼaanoʼob», baʼaleʼ «k-oksaj óolal» tiʼ Jéeoba, tiʼ le Bibliaoʼ yéetel tiʼ Jesuseʼ le áantkoʼon utiaʼal k-tsʼáanchaʼatik le yóokʼol kaabaʼ (1 Juan 1:7; 4:7; 5:3, 4).
U núukil kʼáatchiʼob:
2:2; 4:10. ¿Baʼaxten ku yaʼalaʼal tu yoʼolal Jesucristo ku «saʼatsaʼal k-kʼebanoʼob»? Bey u yaʼalaʼaloʼ tumen le ka tu kʼubaj u kuxtaleʼ tu boʼotaj tiʼ Dios le baʼax unajoʼ. Yéetel yoʼolal le u kʼiʼikʼel tu wekaj Jesusoʼ, Dioseʼ joʼopʼ u yeʼesik u chʼaʼa óotsilal yéetel u saʼatsik u kʼeban le máaxoʼob tu tsʼáa u fejoʼob tiʼ u kʼiʼikʼel Jesusoʼ (Juan 3:16; Rom. 6:23).
2:7, 8. ¿Tiʼ baʼax aʼalmajtʼaan tu yaʼalaj Juan «úuchben aʼalmajtʼaan» yéetel «túumben aʼalmajtʼaan»? Juaneʼ táan kaʼach u tʼaan tiʼ u yeʼesaʼal chúukaʼan yaabilaj (Juan 13:34). Tu yaʼalajtiʼ «úuchben aʼalmajtʼaan», tumen tsʼoʼok kaʼach maas tiʼ sesenta jaʼaboʼob u tsʼáa Jesús le ka tu tsʼíibtaj Juan u yáax cartaoʼ. Le oʼolal tu yaʼalajeʼ le máaxoʼob tsaypachtik Cristooʼ yantiʼob le aʼalmajtʼaan desde tu «káajbal[oʼ]». Baʼaleʼ, tu yaʼalaj «túumben aʼalmajtʼaan» tumen maʼ chéen unaj u yaabiltik máak u yéet máakil jeʼel bix u yaabiltikubaeʼ, baʼaxeʼ unaj u yantaltoʼon chúukaʼan yaabilaj (Lev. 19:18; Juan 15:12, 13).
3:2. Le máaxoʼob yéeyanoʼob utiaʼal u binoʼob kaʼanoʼ, ¿baʼax maʼ tsʼaʼabak u yojéeltoʼobiʼ, yéetel máax ken u yiloʼob «jach jeʼel bix Letiʼ[eʼ]»? Maʼ tsʼaʼabak u yojéeltoʼob jach bix le nojbeʼen wíinklil kun tsʼaabiltiʼob teʼ kaʼanoʼ (Fili. 3:20, 21). Baʼaleʼ u yojloʼob yaan u béeychajal le baʼax aʼalaʼabtiʼobaʼ: «Le ken chíikpajak [Dioseʼ] yaan k-béeytal jeʼel bix Letiʼ, tumen bíin [k-il] jach [...] bix Letiʼ». Lelaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ yaan u yilkoʼobeʼ Jéeobaeʼ utúul espíritu (2 Cor. 3:17, 18, NM).
5:5-8, NM. Le jaʼ, le kʼiʼikʼ yéetel le kiliʼich muukʼoʼ, ¿bix tu yeʼesoʼob Jesuseʼ «u Paal Jajal Dios»? Chíikbesaʼab tumen le jaʼoʼ, tumen le ka okjaʼanaj Jesuseʼ Jéeobaeʼ tu kʼamaj bey u Paaleʼ (Mat. 3:17). Le kʼiʼikʼ wa u kuxtal Jesús tu kʼubaj «utiaʼal u boʼotik u tojol u [salvación] tuláakal máakoʼob[eʼ]», tu yeʼeseʼ Cristoeʼ u Paal Dios (1 Tim. 2:5, 6). Le kiliʼich muukʼoʼ tu yeʼesaj Jesuseʼ u Hijo Dios, tumen le ka okjaʼanajeʼ éem tu yóokʼol bey utúul palomaeʼ, le oʼolal béeychaj u bin tuláakal tuʼux «táan u beetik uts yéetel táan u tsʼáaik toj óolal tiʼ tuláakal le máaxoʼob ku mukʼyajoʼob yáanal u páajtalil kʼaasilbaʼaloʼ» (Juan 1:29-34; Hch. 10:38).
Baʼaxoʼob ku kaʼansiktoʼon:
2:9-11; 3:15. Wa utúul sukuʼun ku xuʼulul u yeʼesik yaabilaj tiʼ u sukuʼunoʼob yoʼolal wa baʼax talmileʼ, ku yeʼesik ich «éekʼjochʼeʼenil ku xíimbal» yéetel «maʼ u yojel tuʼux ku xíimbaliʼ».
UNAJ K-KUXTAL «JEʼEL BIX KU KAʼANSIK LE JAAJOʼ»
Juaneʼ ku káajsik u kaʼapʼéel carta yéetel le tʼaanoʼobaʼ: «Teen, le anciano, kin tsʼíibtik le juʼunaʼ tiʼ le kiik yéeyaʼan tumen Jajal Diosoʼ, yéetel tiʼ u paalaloʼob». Tu yaʼalaj jach kiʼimak u yóol tumen jujuntúul tiʼ u paalaloʼob le kiikaʼ «táan u kuxtaloʼob jeʼel bix ku kaʼansik le jaajoʼ» (2 Juan 1, 4).
Ka tsʼoʼok u yaʼalik tiʼ le sukuʼunoʼob ka u yeʼesoʼob yaabilajeʼ, Juaneʼ tu yaʼalaj: «Le yaakunajoʼ letiʼ lelaʼ: U kuxtal máak jeʼel bix u kaʼansiktoʼon u yaʼalmajtʼaan Jajal Dioseʼ». Tsʼoʼoleʼ tu yaʼalajtiʼob ka u kanáantubaʼob tiʼ «le j-tuusoʼ yéetel letiʼ le máax yaan tu contra Cristooʼ» (2 Juan 5-7).
U núukil kʼáatchiʼob:
1, 13. ¿Máax le «kiik yéeyaʼan tumen Jajal Diosoʼ»? Maʼ xaaneʼ Juaneʼ táan kaʼach u tʼaan tiʼ utúul koʼolel Kiria u kʼaabaʼ, ich griegoeʼ le kʼaabaʼaʼ u kʼáat u yaʼal «nojoch koʼolel». Maʼ xaan xaneʼ táan u tʼaan tiʼ upʼéel múuchʼulil, baʼaleʼ tu yaʼalajtiʼ beyoʼ utiaʼal maʼ u yojéeltaʼal tiʼ máax ku tʼaan utiaʼal maʼ u beetaʼal loob tiʼ. Wa beyoʼ le u paalaloʼoboʼ letiʼe sukuʼunoʼob yanoʼob teʼ múuchʼuliloʼ yéetel le «u paalal [u] kiik[oʼ]» letiʼe sukuʼunoʼob yanoʼob tiʼ uláakʼ múuchʼuliloʼ (2 Juan 1, 13).
7. ¿Baʼax le taalbal ku chʼaʼachiʼitik Juan teʼ tekstoaʼ? Yéetel le j-tuusoʼoboʼ, ¿bix u tsʼáaikubaʼob tu contra le taalbaloʼ? Maʼ táan u tʼaan tiʼ le ken káajak u beetik u reyil Jesusoʼ, baʼaxeʼ táan u tʼaan tiʼ le ka taal Jesús way Luʼumeʼ yéetel ka chíikpaj letiʼ le Cristooʼ (1 Juan 4:2). Le j-tuusoʼoboʼ ku tsʼáaikubaʼob tu contra, tumen maʼ xaaneʼ ku yaʼalikoʼob maʼ jaaj wa taal Jesús way Luʼumeʼ yéetel wa jach tu jaajil letiʼ le Mesíasoʼ.
Baʼaxoʼob ku kaʼansiktoʼon:
2, 4. K-kʼaj óoltik yéetel k-tsʼáaik ichil k-kuxtal «le jaaj» wa tuláakal le kaʼansajoʼob yaan teʼ Bibliaoʼ jach kʼaʼanan utiaʼal k-salvartikba (3 Juan 3, 4).
8-11. Utiaʼal maʼ u xuʼulul k-bisikba maʼalob yéetel k-sukuʼunoʼob bey xan utiaʼal maʼ u jáawal u yeʼesiktoʼon «u siibal utsil, u chʼaʼa óotsilil yéetel u jeetsʼel óolal» Jéeoba yéetel Jesucristoeʼ, unaj k-kanáantik maʼ k-náachtal tiʼ Dios, tsʼoʼoleʼ maʼ unaj k-bisikba yéetel le máaxoʼob tsʼoʼok u xúumpʼatkoʼob «le baʼax tu kaʼansaj Cristooʼ» (2 Juan 3).
UNAJ K-ÁANTAJ UTIAʼAL KA KʼAʼAYTAʼAK LE MAʼALOB PÉEKTSILOʼ
Le u yóoxpʼéel carta tu tsʼíibtaj Juanoʼ tu túuxtaj tiʼ Gayo u amigo, tu yaʼalajtiʼ: «Minaʼan uláakʼ baʼal ka u tsʼáaten maas kiʼimak óolal le in wojéeltik in paalaloʼobeʼ táan u kuxtaloʼob jeʼel bix u kaʼansik le jaajoʼ» (3 Juan 4).
Juaneʼ tu yaʼalaj tiʼ Gayo jach maʼalob le áantaj ku tsʼáaik tiʼ le sukuʼunoʼob ku xíimbalkoʼob le múuchʼuliloʼ. Yéetel ku yaʼaliktoʼoneʼ jach kʼaʼanan u kaxtaʼal u yutsil le sukuʼunoʼobaʼ yéetel u yáantaʼaloʼob utiaʼal u kʼaʼaytaʼal le maʼalob péektsiloʼ (3 Juan 5-8).
U núukil kʼáatchiʼob:
11. ¿Baʼaxten yaan sukuʼunoʼobeʼ ku beetkoʼob baʼaloʼob maʼ utstutʼaan Diosiʼ? Tumen maʼ muʼukʼaʼan yanik u fejoʼob yéetel tumen maʼ tu páajtal u yilkoʼob Dios jeʼex u yilaʼal utúul wíinikeʼ, ku beetkoʼob baʼaloʼob kʼaastak tumen ku tuklikoʼob maʼ táan u yilaʼal baʼax ku beetkoʼobiʼ (Eze. 9:9).
15. ¿Máax le amigoʼob ku chʼaʼachiʼitaʼal teʼ tekstoaʼ? Teʼ tekstoaʼ le tʼaan amigoʼoboʼ maʼ chéen táan u tʼaan tiʼ le máaxoʼob maʼalob u biskubaʼoboʼ, baʼaxeʼ Juaneʼ táan kaʼach u tʼaan tiʼ tuláakal le sukuʼunoʼoboʼ.
Baʼaxoʼob ku kaʼansiktoʼon:
4. Le sukuʼunoʼob úuch joʼopʼok u meyajkoʼob Diosoʼ jach ku kiʼimaktal u yóoloʼob ken u yiloʼob le táankelmoʼoboʼ «táan u kuxtaloʼob jeʼel bix u kaʼansik le jaajoʼ». Tsʼoʼoleʼ, ¿máasaʼ le taatatsiloʼoboʼ jach ku kiʼimaktal u yóoloʼob ken joʼopʼok u meyajtaʼal Jéeoba tumen u paalaloʼob?
5-8. Ichil le máaxoʼob jach u tsʼaamaj u yóol u meyajtoʼob Jéeobaoʼ táakaʼan le sukuʼunoʼob xíimbaltik le múuchʼuliloʼoboʼ, le misioneroʼoboʼ, le máaxoʼob ku meyajoʼob tu najiloʼob Beteloʼ yéetel le precursoroʼoboʼ. Jach unaj k-tsʼáaik k-óol beet jeʼex letiʼoboʼ yéetel k-áantikoʼob tiʼ le nojoch meyajaʼ.
9-12. Unaj k-tsʼáaik k-óol meyajt Dios jeʼex Demetrioeʼ yéetel unaj k-kanáantik maʼ k-beetik jeʼex Diotrefeseʼ, utúul máak chéen ku tuus yéetel ku kaxtik u yutsil.
«PʼÁATENEʼEX TIʼ U YAAKUNAJ JAJAL DIOS»
Judaseʼ tu yaʼaleʼ le máaxoʼob maʼ u yaabiltmoʼob Dios ku yokloʼob teʼ múuchʼuliloʼ «ku tutukchiʼob yéetel ku yaʼalikoʼob baʼal, táan u kaxtikoʼob u tsʼoʼokbesikoʼob chéen u tsʼíibolaloʼob. Ku yaʼalikoʼob tʼaanoʼob ich kaʼanal ichil, yéetel ku tʼaanoʼob maʼalob tu yoʼolal máakoʼobeʼ chéen utiaʼal u jóokʼesikoʼob wa baʼax utsil utiaʼaloʼob» (Judas 4, 16).
¿Baʼax unaj u beetik kaʼach le sukuʼunoʼob utiaʼal maʼ u lúubuloʼob tiʼ le táabsajiloʼoboʼ? Judaseʼ tu yaʼalaj: «In yaabilaj sukuʼuneʼex, kʼaʼajakteʼexeʼ u apostoloʼob k-Yuumtsil Jesucristoeʼ tʼaanajoʼob tu yoʼolal le baʼaloʼobaʼ». Tsʼoʼoleʼ tu yaʼalaj xan: «Pʼáateneʼex tiʼ u yaakunaj Jajal Dios» (Judas 17-21).
U núukil kʼáatchiʼob:
3, 4. ¿Baʼaxten tu yaʼalaj Judas tiʼ le sukuʼunoʼob ka «baʼatelna[koʼob] tu yoʼolal le [fejoʼ]»? Tumen tsʼoʼok kaʼach u yokol kʼasaʼan máakoʼob teʼ múuchʼuliloʼ. Le wíinikoʼobaʼ «ku chʼaʼikoʼob u siibal utsil k-Jajal Dios» chéen «utiaʼal u kʼaakʼas kuxtaloʼob».
20, 21. ¿Bix jeʼel k-pʼáataleʼex «tiʼ u yaakunaj Jajal Dios[eʼ]»? Óoxpʼéel bix jeʼel k-beetkeʼ: 1) mantatsʼ unaj k-xokik le Biblia yéetel k-jóokʼol kʼaʼaytaj utiaʼal u muʼukʼaʼantal k-fe; 2) ken tsʼoʼokok k-payalchiʼeʼ unaj k-chaʼik k-nuʼuktaʼal tumen le kiliʼich muukʼoʼ, yéetel 3) unaj k-tsʼáaik fe tiʼ u kʼiʼikʼel Cristo tu wekaj utiaʼal ka yanaktoʼon u jatsʼuts páajtalil k-kuxtal minaʼan u xuuloʼ (Juan 3:16, 36).
Baʼaxoʼob ku kaʼansiktoʼon:
5-7. Le kʼasaʼan máakoʼoboʼ, ¿jeʼel wa u páajtal u púutsʼuloʼob tiʼ u kʼiinil u pʼis óol Jéeobaeʼ? Le baʼaxoʼob tu yaʼalaj Judas teʼ tekstoaʼ ku yeʼesik jach tu jaajil yaan u xuʼulsaʼaltiʼob.
8-10. Unaj k-beetik jeʼex le arcángel Migueloʼ yéetel unaj k-tsʼáaikba yáanal u nuʼuktaj le máaxoʼob tsʼaʼantiʼob páajtalil tumen Jéeobaoʼ.
12. Le yaabilaj ku yaʼalik yaan tiʼ le máaxoʼob tsʼoʼok u xúumpʼatkoʼob u jaajiloʼ bey tuunich yaan teʼ kʼáaʼnáab tuʼux jeʼel u jatsʼkuba le barcoʼob wa u loobiltikuba le máakoʼoboʼ. Le máakoʼobaʼ maʼ xaaneʼ ku yeʼeskoʼob jach utsoʼob, baʼaleʼ beyoʼob cháak chéen ku naktal maʼ tu kʼáaxaleʼ tumen chéen ku tuusoʼob. Yéetel beyoʼob cheʼ maʼatech u tsʼáaik u yichoʼobeʼ, le oʼolal yaan u xuʼulsaʼaltiʼob. Jeʼex k-ilkoʼ unaj k-kanáantikba tiʼ le máaxoʼob tsʼoʼok u xúumpʼatkoʼob u jaajiloʼ.
22, 23. Le máaxoʼob jach tu jaajil ku meyajkoʼob Diosoʼ ku pʼektikoʼob baʼax kʼaas. Utiaʼal maʼ u xuʼulsaʼal tiʼ «le máaxoʼob kaʼapʼéel u yóoloʼoboʼ», le sukuʼunoʼob yiijchajaʼan u tuukuloʼob, maases le ancianoʼoboʼ ku yilik u yáantkoʼob.
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 28]
Le jaʼ, le kʼiʼikʼ yéetel le kiliʼich muukʼoʼ tu yeʼesoʼobeʼ Jesuseʼ «u Paal Jajal Dios»