Ifyo Twingasambililako Kuli Maria

Bushe balimupeelapo umulimo mushale-enekela uo mwalemona kwati teti mu-ubombe? Bushe mulacula sana pa kuti fye musange umwa kuliila? Nalimo mwaba pa mamilioni ya bantu abapelenganishiwa, abomfwa no mwenso pa mulandu wa kuti balifuma mu calo cabo no kubutukila ku calo cimbi. Kabili nani ashabala omfwapo ububi no kupelelwa pa mulandu wa kufwilwa?

BUSHE mwalishiba ukuti Maria, nyina wa kwa Yesu, alipitile muli aya mafya yonse? Nomba icikalamba ca kuti aliyacimfishe! Cinshi twingasambililako kuli ena?

Maria alishibikwa icalo conse. Ici tacingatupapusha pantu alibombele umulimo waibela uwakumine ukufwaya kwa kwa Lesa. Na kuba, abantu abengi nga nshi balapepa Maria. Mu calici lya Katolika, balimucindikisha ukuti ni Nyina kabili e o abantu bafwile ukupashanya pa fyo ali ne citetekelo, isubilo, na pa fyo aleafwa bambi. Abantu abengi babafunda ukuti Maria alapalamika abantu kuli Lesa.

Bushe imwe mumona shani uyu nyina wa kwa Yesu? Ne cacindamisha, bushe Lesa amumona shani?

Umulimo Waibela

Maria, umwana wa kwa Eli, ali mwina Israele wa mu mukowa wa baYuda. Umuku wa kubalilapo Baibolo yamulumbula ni lintu icintu icikalamba cimo cacitike. Malaika alimutandalile no kumuposha ati: “Mwapoleni, we wapaalwa nga nshi, Yehova ali nobe.” Pa kubala Maria alipelenganishiwe, kabili “aletontonkanya umo uku kuposha kwalolele.” Malaika e pa kumweba ukuti alisalilwe ukubomba umulimo wa kupapusha lelo uukalamba, uwa kwimita, ukupaapa, no kukusha Umwana wa kwa Lesa.—Luka 1:26-33.

Umulimo bapeele uyu mukashana awali talaupwa, wali ukalamba nga nshi! Bushe acitilepo shani? Maria afwile aletwishika nga ca kuti abantu bali no kusumina ukuti cine cine balimupeele uyu mulimo. Bushe ukwimita kwakwe kwali no kulenga nkobekela wakwe Yosefe ukumupata nelyo kwali no kumuseebanya? (Amalango 22:20-24) Alisumine ukubomba uyu mulimo wacindama apo pene fye.

Icitetekelo cakosa ico Maria akwete camulengele ukusumina ukucita ifyo Lesa wakwe, Yehova, alefwaya. Alishininkishe ukuti Lesa ali no kumusakamana. E calengele alande no kwanga ukuti: “Moneni! Ndi musha mwanakashi uwa kwa Yehova! Nacibe ifyo fine ukulingana ne fyo mwasosa.” Maria ali-ipeeleshe ukupita mu mafya ali no kukwata ku ntanshi pantu alicindikishe ishuko bamupeele mu mulimo wa kwa Lesa.—Luka 1:38.

Ilyo Maria aebele Yosefe ukuti alimite,  Yosefe alefwaya ukupwisha bunkobekela bwabo. Iyi nshita ifwile yalibipiile nga nshi bonse babili. Baibolo tayalanda ifyo iyi nshita yayafya yalepele. Lelo bonse babili, Maria na Yosefe, bafwile balishishe ne cefu ilyo malaika wa kwa Lesa amonekele kuli Yosefe. Iyi ntumi iyafumine kuli Lesa yalilondolwele ifyo Maria aimite mu cipesha amano, kabili yaebele Yosefe ukusenda Maria ku ng’anda yakwe ku kuba umukashi wakwe.—Mateo 1:19-24.

Inshita Ya-afya

Banacifyashi abengi abemita balapoosa imyeshi iingi ukupekanishisha ukufyalwa kwa mwana, kwena Maria afwile na o alicitile cimo cine. Umwana ali no kufyala ali no kuba e beli lyakwe. Nomba ifyacitike mu kupumikisha fyalengele amapekanyo yakwe ukukosa. Kaisare Augusti afumishe ifunde lya kuti umuntu onse afwile ukuya ku cifulo afyalilwe pa kuti engayalembwa. Yosefe e pa kusenda Maria pa mpunda, baima no bulendo, ulwendo ulwalepele amakilomita 150, apa ninshi ifumo lya kwa Maria lyali ne myeshi 9! Mu musumba wa Betelehemu mwaliswile abantu kabili Maria alekabila icifulo icisuma umo engapaapila, lelo icifulo casheleko fye ni mwi cinka. Maria afwile tatemenwe ukupaapila mwi cinka. Afwile alyumfwile insoni no mwenso.

Muli iyi nshita ya mafya, Maria afwile alepepa kuli Yehova, ukucetekela ukuti akamusakamana no kusakamana umwana wakwe wine. Pa numa, bakacema balishile, ninshi balefwaisha ukumona umwana. Aba bakacema balandile ukuti bamalaika baitile uyu mwana ukuti “Mupusushi . . . , e Kristu Shikulu.” E lyo kabili tubelenga ukuti: “Maria ena alisungile aya mashiwi yonse, kabili aletontonkanyapo mu mutima wakwe umo ifi fyalolele.” Maria aletontonkanya sana pali aya mashiwi kabili yalimukoseshe.—Luka 2:11, 16-19.

Nga ifwe? Na ifwe bene kuti twacula. Na kuba, Baibolo itila  “inshita ya macushi ne nshita ya fintu fyabula ukwenekela” ilatufikila bonse, no kulenga ifintu ukwafya. (Lukala Milandu 9:11) Bushe ifya musango yu nga fyatucitikila, tulafulwa no kupeela Lesa umulandu? Bushe te kuti ciwame ukupashanya ifyo Maria ali e lyo no kupalamina kuli Yehova Lesa pa kusambilila Icebo cakwe, Baibolo, no kulatontonkanyapo sana pa fyo twasambililamo? Nga tulecite fyo, ukwabula no kutwishika, kuti catwafwa ukushipikisha amesho.

Umupiina Kabili Imbutushi

Maria alikwete amafya na yambi, pamo nga ubupiina no kubutukila ku calo cimbi. Bushe ifya musango yu fyalimucitikilapo? Lipoti imo itila, “citika ya bantu mwi sonde, nelyo abantu mupepi na 3,000,000,000, baliila mu ndalama ishishacila pa makwacha 7,000 cila bushiku,” kabili abantu na bambi amamilioni balashomboka pa kuti fye basange ifya kulya nangu ca kuti bekala mu fyalo batila fikankaala. Nga imwe? Bushe umulimo ukalamba uyo mubomba cila bushiku uwa kupekanisha ulupwa lwenu ifya kulya, ifya kufwala, ne ng’anda ulamunasha no kumulenga ukufunshika inshita shimo?

Baibolo itweba ukuti Yosefe na Maria na bo bali bapiina. Twaishiba shani? Amabuuku yalanda pali Yesu, e kutila Mateo, Marko, Luka, na Yohane yalandapo ukuti ilyo papitile inshiku 40 pa numa ya kwa Maria ukupaapa, Maria na Yosefe baile kwi tempele mu kutuula ubupe bwalekabilwa, “ifipele fibili nelyo utwana twa nkunda tubili.” * (Luka 2:22-24) Abo basuminishe ukuleta uyu mutuulo ni balya fye abali abapiina sana abashalekumanisha ukuleta akana ka mpaanga akalume. Kanshi imikalile ya kwa Yosefe na Maria tayali iyayanguka. Lelo nangu bali abapiina balikele fye bwino aba nsansa ngo lupwa. Ukwabula no kutwishika, babikile ifya kwa Lesa pa ntanshi.—Amalango 6:6, 7.

Tapakokwele ukutula apo Yesu afyalilwe, ifintu na kabili fyalyalwike kuli Maria. Malaika aebele Yosefe ukufyushisha ulupwa lwakwe ku Egupti. (Mateo 2:13-15) Uyu wali muku walenga bubili ilyo Maria ali no kusha icifulo aleikalako, nomba pali iyi nshita yena ali no kuya ku calo ca nabene. Mu Egupti mwali abaYuda abengi, kanshi Maria na Yosefe bafwile baikele na bantu babo. Lelo kwena ukwikala mu calo ca nabene, tacayanguka kabili cumfwika kwati nauluba. Bushe imwe no lupwa lwenu mwaba pa bantu amamilioni abaasha ifyalo fyabo, nalimo pa mulandu wa kufwaya ukuti ifintu fingawamina abana benu nelyo ukucingilila ulupwa lwenu ku masanso? Nga e fyo mwacita, kuti mwaishiba bwino amafya yamo ayo Maria nalimo apitilemo ilyo aleikala mu Egupti.

Umukashi Kabili Umufyashi Waipeelesha

Muli Baibolo, Maria bamulandapo fye sana mu lyashi lya kufyalwa kwa kwa Yesu na lintu Yesu wine ali umwaice. Lelo twalishiba ukuti Maria na Yosefe balikwete abana na bambi 6. Ici nalimo camupapusha. Nomba umfweni ifyo amabuuku yalanda pali Yesu yasosa.

Yosefe alicindamike sana ishuko Maria apeelwe ilya kufyala Umwana wa kwa Lesa ica kuti talepanga nankwe ne cupo ilyo Yesu talafyalwa. Mateo 1:25 itila Yosefe “taleele nankwe ukufikila afyala umwana umwaume.” Ishiwi lya kuti “ukufikila” ilyaba muli ici cikomo, lilanga ukuti pa numa ya kufyalwa kwa kwa Yesu, Yosefe na Maria lyena balepanga icupo filya fine abaupana bonse bacita. Amabuuku yalanda pali Yesu yatila, pa numa, Maria na Yosefe balifyele abana, abaume na banakashi. Yakobo, Yosefe,  Simone, na Yuda e bali bamunyina Yesu muli Maria. Maria akwete abana abanakashi babili nangu ukucilapo. (Mateo 13:55,56) Lelo aba bena, baimitwe nga filya fine ciba ku bantu bonse. *

Maria alicindamike sana icumfwano cakwe na Lesa. Nangu ca kuti Amafunde tayalepatikisha abanakashi ukulasangwa ku kusefya ica Kucilila, Maria ena cila mwaka aleya na Yosefe ku Yerusalemu mu kusefya. (Luka 2:41) Pa kuya ku Yerusalemu no kubwela, bale-enda amakilomita mupepi na 300 cila mwaka, pamo na bana! Lelo ukwabula no kutwishika, ishi nyendo shali ni nshita ya nsansa iyo ulupwa lwalekwata.

Abanakashi abengi lelo balapashanya ica kumwenako cisuma ica kwa Maria. Balabombesha no kuipeelesha ukucita ifyo Amalembo yalanda. Imiku fye iingi aba abakashi baipeelesha balalanga ukutekanya, ukushipikisha, no kuicefya! Ukupashanya Maria kubalenga ukubika ukupepa Lesa pa ntanshi ukucila ukwangala ne fintu fya bwanalale ifyo bengafwaisha. Nga filya fine Maria afwile aishibe, na bo balishiba ukuti ukupepela Yehova capamo na balume babo na bana, kulakosha no kwikatanya ulupwa.

Mwaka umo ilyo Maria na Yosefe balebwela ku Yerusalemu mu kusefya umutebeto, baishilemona ukuti Yesu uwali ne myaka 12, tali na bo, pali iyi nshita nalimo bali na bana babo na bambi. Elenganyeni ifyo Maria aculile no mutima ilyo balefwaya umwana wakwe pa nshiku shitatu! Ilyo bamusangile mwi tempele, Yesu abepwishe ukuti: “Bushe tamwaishiba  ukuti mfwile ukuba mu ng’anda ya kwa Tata?” Ici calembwa na kabili citila, Maria “asungile aya mashiwi yonse mu mutima wakwe.” Aya mashiwi na yo yalelanga ifyo Maria acindamikiishe ifya kwa Lesa. Aletontonkanya sana pa fintu fyonse ifyacitike pali Yesu. Ilyo papitile imyaka, Maria afwile alishimikiile abalembele amabuuku yalanda pali Yesu pa fyacitike pali iyi nshita ne nshita fye imbi ilyo Yesu alekula.—Luka 2:41-52.

Alishipikishe na Lintu ali na Mafya no Kufwilwa

Cinshi cacitike kuli Yosefe, wishi wa kwa Yesu? Mu mabuuku yalanda pali Yesu, Yosefe bamulandapo fye lintu Yesu ali umwaice, pa numa ya ifi, tabamulandapo na kabili. Bamo batila ifi Yosefe bashamulandapo na kabili, cilanga ukuti aafwile ninshi Yesu talayamba ukushimikila. * Nampo Yosefe afwilile pali iyi nshita nelyo imbi, Maria afwile ashele mukamfwilwa pa nshita Yesu apwishishe umulimo wa kushimikila. Pa nshita Yesu alefwa, ashile banyina mu maboko ya musambi Yohane. (Yohane 19:26, 27) Yesu nga tacitile fi nga ca kuti Yosefe aali umumi.

Maria na Yosefe balepita mu fintu ifingi ilyo bali pamo! Balitandalilwe na bamalaika, balibutwike umuntu wa mutima uubi, imiku iingi balishile icifulo baleikalamo, kabili balikushishe no lupwa ulukalamba. Bafwile baleikala pamo icungulo ukulanda pali Yesu, ukulanguluka pa fyo ali no kupitamo ku ntanshi, kabili baletontonkanya na pa fyo balemukansha nga cine cine balemukansha bwino. Nomba ukwabula no kwenekela Maria ashele eka.

Bushe mwalifwilwa abena mwenu? Bushe mucili mulomfwa ububi no kupelelwa nelyo paapita imyaka iingi? Ukwabula ukutwishika, icitetekelo ca kwa Maria ne subilo lya kuti abafwa bakabuuka fyalemusansamusha. * (Yohane 5:28, 29) Lelo ukutontonkanya pali ifi, takwapwishishe amafya Maria alekwata. Nge fyo caba na lelo kuli banacifyashi abengi abashala beka,  Maria na o alekwata amafya ya kusakamana abana ukwabula umulume wakwe.

Kuti twasumina ukuti Yesu afwile e washele alesunga ulupwa ilyo Yosefe afwile. Ilyo bamunyina ba kwa Yesu bakulile, na bo balyambile ukusakamanako ulupwa. Ilyo Yesu ali ne myaka “nalimo amakumi yatatu (30),” afumine pa ng’anda no kwamba ukushimikila. (Luka 3:23) Abafyashi abengi balomfwa icilumba e lyo no bulanda nga ca kuti umwana akula afuma pa ng’anda. Balapoosa inshita iikalamba, amaka yabo, kabili balomfwa bwino ukuba no mwana lelo nga afumapo, balaba no bulanda. Bushe kwaliba abana benu bamo, abafuma pa ng’anda abaya mu kucita ifyo abene bafwaya pantu balikula? Bushe tamumfwa cilumba ifi bakula? Nomba bushe limo tamubafuluka ukuti nga caliwamisha abalaikala fye na imwe? Kanshi kuti mwaelenganya ifyo na Maria nalimo aleumfwa ilyo Yesu afumine pa ng’anda.

Amesho Yabula Ukwenekela

Maria na kabili alikwete ubwesho na bumbi ubo nalimo ashale-enekela. Ilyo Yesu aleshimikila, abantu abengi balimukonkele nomba bamunyina bena nakalya. Amalembo yatila: “Na kuba, bamunyina tabalemutetekela.” (Yohane 7:5) Maria afwile alibebele ifyo malaika alandile ukuti Yesu ali “Mwana wa kwa Lesa.” (Luka 1:35) Lelo nangu abebele ifi, Yakobo, Yosefe, Simone, na Yuda balemona Yesu ukuti mukalamba wabo fye epela. Kanshi Maria akwete ulupwa ulushasumine fimo fine mu fya mapepo.

Bushe Maria alifuupwilwe no kutendwa ilyo aleafwa abana bakwe ukusumina? Awe nakalya! Inshita imo ilyo Yesu aleshimikila mu Galili, aile ku ng’anda imo mu kulya, kabili abantu ibumba balilongene ku kukutika kuli ena. Ni bani baishile mu kumufwaya pa nse? Ni Maria na bamunyina Yesu. Kanshi ilyo Yesu ali mupepi ne ng’anda ya lupwa lwakwe, Maria alileko nasenda na bana bakwe bambi, ukwenekela ukuti nalimo kuti bayalula ukutontonkanya kwabo pa fyo balemona Yesu.—Mateo 12:46, 47.

Na imwe limbi cilamukosela ukukonka Yesu pantu balupwa benu bambi tabafwaya ukucita ifyo. Mwifuupulwa kabili mwitendwa ukulabakoselesha! Abengi balacita nga fiya fiine Maria acitile, balakoselesha balupwa kabili balibatekanishisha pa myaka iingi pa kuti baaluke. Ukushipikisha kwa musango yu kwalicindama kuli Lesa, nangu ca kuti abantu bambi bapilibuka nelyo iyo.—1 Petro 3:1, 2.

 Ubwesho Bwakoseeshe

Ubwesho bwa kulekelesha ubo Maria akwete bufwile e bwamwafishe sana pali yonse. Alemonako na menso uko umwana wakwe alefwa imfwa yabipisha ilyo abantu bakwe bamukeene. Batila imfwa ya mwana “ilabipa icine cine,” kabili “cintu icifulunganya nga nshi,” nangu umwana ufwile munono nelyo mukalamba. Nga filya fine casobelwe kale, Maria aumfwile kwati bapushishe ulupanga mu mubili wakwe!—Luka 2:34, 35.

Bushe Maria alilekele ubu bwesho bwa kulekelesha ukufulunganya ifyo aletontonkanya nelyo ukunasha icitetekelo akwete muli Yehova? Awe. Pa nshita yakonkelepo iyo Baibolo yalanda pali Maria, yatila ali na basambi ba kwa Yesu, kabili ‘balepepa lyonse.’ Kabili tali eka. Ali na bana bakwe bambi abo nomba abatampile ukutetekela umukalamba wabo. Ici cifwile calisansamwishe Maria! *—Imilimo 1:14.

Maria alikwete insansa mu bumi pamo nga umwanakashi wa cishinka, ngo mukashi, kabili nga nacifyashi. Alikwete amapaalo ayengi mu kubombela Lesa. Alicimfishe amesho na mafya ayengi. Na ifwe nga twakwata amafya ya kupumikisha nelyo nga twasakamikwa pa fya kusunga ulupwa, kuti twasambililako fimo ku kushipikisha kwa kwa Maria.—AbaHebere 10:36.

Nomba cinshi twingalandapo pa kucindikisha Maria mu mipepele? Bushe ifi Baibolo itila Maria alibombele umulimo waibela calola mu kuti alingile ukulapepwa?

[Amafutunoti]

[Akabokoshi ne Cikope pe bula 6]

 Bushe Yesu Alikwete Bamunyina na Bankashi?

Ee, alikwete. Nangu ca kuti amabuuku ayalanda pali Yesu yalilandapo imiku iingi pali ici cishinka, abasambilila pa fya mipepele bamo balikaana. (Mateo 12:46, 47; 13:54-56; Marko 6:3) Lelo abasambilila pa fya mu Baibolo balilandapo ifintu fibili pa bantu abatila Maria takwetepo abana na bambi. Ica kubalilapo, batila ico aba bantu bakanina kufwaya ukukosha icisambilisho ce calici icatendeke kale, ica kuti Maria mu bumi bwakwe bonse ali fye ni nacisungu. Ica bubili, nga mwakonka sana ifyo balanda, takwaba ubushininkisho bulanga ukuti fya cine.

Ku ca kumwenako, bamo batila “bamunyina” Yesu abo balandapo, bana abo Yosefe afyele kumbi ilyo talaupa Maria. Nomba ubu bufi, pantu ninshi Yesu nga tali no kuba ibeli lya kupyana pa cipuna ca bufumu bwa kwa Davidi.—2 Samwele 7:12, 13.

Bambi nabo batila aba bamunyina bali fye bafyala ba kwa Yesu, nangu ca kuti Amalembo ya ciGriki yabomfya amashiwi ya ciGriki ayapusana pa kulanda pali “munyina,” “umufyala,” na “lupwa.” E mulandu wine uwasambilila sana, Frank E. Gaebelein alandiile ukuti ifyo abasambilila pa fya mipepele balanda fya “bufi.” Asondwelele ukuti: “Pa kwishiba ishiwi lya kuti ‘bamunyina’ . . . tufwile ukukonka umwalola ishiwi line ililanga ukuti aba bamunyina bali bana baume bantu Maria na Yosefe bafyele pamo, kanshi bali ni bamunyina Yesu abafyelwe muli nyina umo mpo.”

[Akabokoshi pe bula 7]

 Alishipile pa Kuti Ambe Ukupepa Kumbi

Maria afyalilwe mu lupwa lwa baYuda, kabili alekonka ne mipepele ya baYuda. Aleya uko abaYuda balepepela uko beta ukuti kwi sunagoge, kabili aleya na kwi tempele lyali mu Yerusalemu. Ilyo Maria aishibe ifingi pa fyo Lesa afwaya, asangile ukuti Lesa tatemenwe intambi isho ifikolwe fyakwe balekonka. Bashimapepo abaYuda balipeye no Mwana wakwe, Mesia. Ilyo tabalamwipaya, Yesu abebele ati: “Moneni! Ing’anda yenu yalekeleshiwa.” (Mateo 23:38) Lesa alilekele ukupaala imipepele ya baYuda umo Maria alepepa ukutula ku bwaice.—Abena Galatia 2:15, 16.

Ilyo icilonganino ca Bena Kristu capangilwe, Maria nalimo ali ne myaka 50 nelyo ukucilapo. Cinshi acitilepo? Bushe atontonkenye ukuti ali fye no kwikalilila muli iyi ine mipelele ya ntambi iya fikolwe fyakwe pantu fye e mo afyalilwe? Bushe atontonkenye ukuti te kuti ambe ukupepa kumbi pantu alikotele? Awe! Maria alishibe ukuti Lesa nomba alepaala icilonganino ca Bena Kristu, kanshi alikwete icitetekelo kabili alishipile pa kuti e ko ambe ukupepa.

[Icikope pe bula 5]

Babutukila ku Egupti nge mbutushi

[Icikope pe bula 8]

Ubwesho bwacila amesho yonse ubo nacifyashi engapitamo