Dak li Nistgħu Nitgħallmu mill-Eżempju taʼ Marija
Qatt ħassejtek mifni bi sfida mhux mistennija jew b’responsabbiltà? Tħossok għajjien minħabba l-ġlieda biex tlaħħaq mal-ħajja taʼ kuljum? Forsi int wieħed fost il-miljuni li jħossuhom konfużi u mbeżżgħin minħabba li kellhom jitilqu pajjiżhom bħala refuġjati. U min minna m’esperjenzax l-uġigħ kbir u l-vojt taʼ meta titlef lil xi ħadd maħbub fil-mewt?
KONT taf li Marija, omm Ġesù, iffaċċjat dawn l-isfidi kollha? Mhux hekk biss, imma hi għelbithom b’suċċess! X’nistgħu nitgħallmu mill-eżempju tagħha?
Żgur li Marija hi magħrufa mad-dinja kollha. U mhux taʼ b’xejn, għax hi kellha rwol uniku fit-twettiq taʼ l-iskopijiet t’Alla. Iktar minn hekk, miljuni taʼ nies iqimu lil Marija. Il-Knisja Kattolika tirrispettaha ħafna bħala Omm maħbuba u bħala mudell tal-fidi, tat-tama, u taʼ l-imħabba. Ħafna ġew mgħallmin li Marija twassalhom għand Alla.
Int kif tħares lejn omm Ġesù? U l-iktar importanti, Alla kif iħares lejha?
Inkarigu Uniku
Marija, bint Għeli, kienet mit-tribù Israeli taʼ Ġuda. L-ewwel darba li ġiet imsemmija fil-Bibbja kienet b’konnessjoni maʼ ġrajja straordinarja. Anġlu żarha u qalilha: “Is-sliem għalik, int li ġejt favorita bil-kbir, Ġeħova miegħek.” Għall-ewwel, Marija tħawdet u “bdiet taħseb x’setgħet tfisser din it-tislima.” Għalhekk, l-anġlu qalilha li hi kienet ġiet magħżula għall-inkarigu taʼ l-għaġeb imma wkoll serju ħafna taʼ li jitnissel fiha l-Iben t’Alla, tildu, u trabbih.—Luqa 1:26-33.
X’inkarigu importanti ġie fdat lil din ix-xebba żagħżugħa! Hi kif irreaġixxiet? Marija setgħet bdiet titħasseb dwar min kien se jemmen l-istorja tagħha. Setgħet it-tqala tagħha tiswielha l-imħabba taʼ Ġużeppi, l-għarus tagħha? Setgħet din tagħmilha suġġett taʼ tkasbir pubbliku? (Dewteronomju 22:20-24) Hi ma qagħditx taħsibha biex taċċetta dan l-inkarigu importanti.
Il-fidi b’saħħitha taʼ Marija għamlithielha possibbli biex tissottometti ruħha għar-rieda t’Alla tagħha, Ġeħova. Hi kienet konvinta li hu kien se jieħu ħsiebha. Għalhekk, hi esklamat: “Ara! L-ilsira taʼ Ġeħova! Ħa jsir minni skond dak li għedt.” Marija kienet lesta tiffaċċja l-isfidi li kienu quddiemha għax hi rrealizzat li dan l-inkarigu kien mod speċjali kif setgħet iġġib unur lil Alla.—Luqa 1:38.
Meta Marija qalet lil Ġużeppi li kienet tqila, hu kellu l-intenzjoni li jtemm l-għerusija tagħhom. Dan kien żmien taʼ dwejjaq kbir għalihom it-tnejn. Il-Bibbja ma tgħidilniex kemm dam dan il-perijodu diffiċli. Madankollu, sew Marija kif ukoll Ġużeppi, min jaf kemm serrħu qalbhom meta l-anġlu taʼ Ġeħova deher lil Ġużeppi. Dak il-messaġġier mibgħut minn Alla spjega t-tqala straordinarja taʼ Marija u dderieġa lil Ġużeppi biex jiħodha d-dar bħala martu.—Żminijiet Diffiċli
Illum, ħafna nisa tqal iqattgħu xhur sħaħ jippreparaw għall-wasla taʼ tarbija, u Marija setgħet għamlet l-istess. Dan kien se jkun l-ewwel iben tagħha. Madankollu, ġrajjiet mhux mistennijin ikkomplikaw il-pjanijiet tagħha. Ċesari Awgustu ordna ċensiment u rrikjeda li kulħadd imur jirreġistra fil-belt fejn twieled. Għalhekk, Ġużeppi ħa lil Marija, li issa kienet fid-disaʼ xahar tat-tqala tagħha, fuq vjaġġ taʼ madwar 150 kilometru, x’aktarx riekba fuq ħmar! Betlehem kienet mimlija bin-nies u Marija kellha bżonn post għall-kwiet biex tiled, imma l-uniku post disponibbli kien stalla. Setaʼ kien diffiċli għal Marija li tiled ġo stalla. Hi setgħet kienet kemm imbarazzata kif ukoll imbeżżgħa.
F’dawn il-mumenti kritiċi taʼ ħajjitha, Marija żgur li fetħet qalbha maʼ Ġeħova b’fiduċja li hu kien se jieħu ħsiebha u jieħu ħsieb it-tarbija tagħha. Iktar tard waslu xi rgħajja ħerqanin biex jaraw lit-tarbija. Huma rrapportaw li l-anġli sejħu lil dan it-tifel “Salvatur li hu l-Kristu l-Mulej.” Imbagħad naqraw: “Marija baqgħet tgħożż dan il-kliem kollu u tasal għal konklużjonijiet f’qalbha.” Hi mmeditat fuq dan il-kliem u ħadet is-saħħa minnu.—Luqa 2:11, 16-19.
Xi ngħidu għalina? Aħna probabbilment se nbatu fil-ħajja. Iktar minn hekk, il-Bibbja turina li “ż-żmien u l-ġrajjiet mhux mistennijin” jistgħu jiġu fuq kull wieħed minna, billi jġibu kull tip taʼ tbatija u sfida f’ħajjitna. (Ekkleżjasti 9:11) Jekk jiġri dan, insiru aħna rrabjati u nibdew inwaħħlu f’Alla? Ma jkunx aħjar li nimitaw l-attitudni taʼ Marija u nersqu eqreb lejn Alla Ġeħova billi nitgħallmu mill-Kelma tiegħu, il-Bibbja, u mbagħad nimmeditaw fuq dak li nkunu tgħallimna? Jekk nagħmlu hekk żgur li se niġu megħjunin nissaportu l-provi.
Fqira u Refuġjata
Marija ffaċċjat tbatijiet oħrajn ukoll—inkluż il-faqar u l-fatt li bilfors kellha titlaq ħabta u sabta minn pajjiżha.
Iffaċċjajt int sfidi bħal dawn? Skond rapport wieħed, “nofs id-dinja—kważi tliet biljun ruħ—jgħixu b’inqas minn żewġ dollari kuljum,” u miljuni oħrajn jitqabdu biex ilaħħqu mal-ħajja avolja jgħixu f’pajjiżi li jidhru sinjuri. Xi ngħidu għalik? Qiegħed kultant jifnik ix-xogħol iebes biex tipprovdi kuljum għall-familja tiegħek ikel, ilbies, u post fejn tgħixu?Il-Bibbja tindika li Ġużeppi u Marija kienu relattivament foqra. Kif nafuh dan? Fost il-ftit fatti li l-Evanġelji taʼ Mattew, Marku, Luqa, u Ġwanni jikxfu dwar din il-koppja hemm li 40 jum wara li Marija kienet wildet, hi u Ġużeppi marru fit-tempju biex jagħmlu l-offerta meħtieġa—“par gamiem jew żewġ bċieċen.” a (Luqa 2:22-24) Dan is-sagrifiċċju setaʼ jsir biss minn dawk li kienu foqra wisq biex joffru ħaruf. Għalhekk, x’aktarx li Ġużeppi u Marija kellhom jitqabdu biex ilaħħqu mal-ħajja. Xorta waħda, huma rnexxielhom joħolqu ambjent kollu mħabba fil-familja. Ċertament li l-affarijiet spiritwali kienu l-prijorità tagħhom.—Dewteronomju 6:6, 7.
Ftit wara t-twelid taʼ Ġesù, il-ħajja taʼ Marija reġgħet inbidlet kompletament. Anġlu qal lil Ġużeppi biex jieħu lill-familja tiegħu u jaħrab lejn l-Eġittu. (Mattew 2:13-15) Din kienet it-tieni darba li Marija kellha titlaq ambjent familjari, imma din id-darba hi kellha tmur f’pajjiż barrani. Fl-Eġittu kien hemm komunità kbira taʼ Lhud, għalhekk għandu mnejn li Marija u Ġużeppi għexu fost nieshom stess. Minkejja dan, meta xi ħadd jgħix f’pajjiż barrani jistaʼ jħossu mitluf u dan iġiblu sfida. Tinsabu int u l-familja tiegħek fost il-ħafna miljuni li kellhom jitilqu pajjiżhom, forsi għall-ġid t’uliedhom jew biex jaħarbu mill-periklu? Jekk inhu hekk, int tistaʼ tifhem sew it-tbatijiet li Marija setgħet iffaċċjat fl-Eġittu.
Mara u Omm Devota
Minbarra r-rakkonti tat-twelid u l-infanzja taʼ Ġesù, Marija ftit tissemma fl-Evanġelji. Madankollu, aħna nafu li Marija u Ġużeppi kellhom minn taʼ l-inqas sitt itfal oħrajn. Forsi tibqaʼ sorpriż b’dan. Madankollu, ikkunsidra x’jgħidu l-Evanġelji.
Ġużeppi kellu rispett kbir għall-privileġġ taʼ Marija li tiled l-Iben t’Alla. Għalhekk, hu żamm lura milli jkollu relazzjoni sesswali magħha sakemm twieled Ġesù. Mattew 1:25 jgħid li Ġużeppi “ma kellux x’jaqsam magħha sakemm wildet iben.” Il-kelma “sakemm” f’dan il-vers tindika li wara li twieled Ġesù, Ġużeppi u Marija kellhom relazzjonijiet sesswali normali bħala miżżewġin. Ir-rakkonti fl-Evanġelji jgħidu li minħabba f’hekk, Marija kellha t-tfal minn Ġużeppi, sew subien u sew bniet. Ġakbu, Ġużeppi, Xmun, u Ġuda kienu ħut Ġesù mill-omm. Hi kellha minn taʼ l-inqas żewġt ibniet. (Mattew 13:55, 56) Madankollu, dawn it-tfal ġew imnisslin b’mod normali. b
Marija kienet persuna spiritwali. Għalkemm il-Liġi ma kinitx titlob li n-nisa jattendu ċ-ċelebrazzjoni tal-Qbiż, Marija kellha d-drawwa li takkumpanja lil Ġużeppi fil-vjaġġ annwali lejn Ġerusalemm għall-festa. Luqa 2:41) Dan b’kollox kien jinvolvi vjaġġ taʼ madwar 300 kilometru kull sena—b’familja li qed tikber! Imma dawn il-vjaġġi ċertament li kienu okkażjonijiet taʼ ferħ għall-familja.
(Ħafna nisa llum jimitaw l-eżempju mill-aqwa taʼ Marija. Huma jaħdmu iebes u mingħajr egoiżmu biex iwettqu l-obbligi Skritturali tagħhom. Min jaf kemm-il darba dawn in-nisa devoti wrew ħafna paċenzja, sabar, u umiltà! Il-fatt li jirriflettu fuq l-attitudni taʼ Marija jgħinhom iżommu l-affarijiet spiritwali qabel ix-xewqat tagħhom għall-pjaċir u l-kumdità. Huma jafu, bħalma ċertament kienet taf Marija, li jekk iqimu lil Alla maʼ żwieġhom u maʼ wliedhom se jsaħħu u jgħaqqdu l-familja.
Darba, meta Marija u Ġużeppi kienu qed jirritornaw mill-festa f’Ġerusalemm—probabbilment b’iktar tfal s’issa—irrealizzaw li Ġesù, li issa kellu 12-il-sena, ma kienx magħhom. Tistaʼ timmaġina l-ansjetà kbira li ħasset Marija matul it-tlett ijiem taʼ tfittxija sfrenata? Meta fl-aħħar hi u Ġużeppi sabuh fit-tempju, Ġesù qalilhom: “Ma kontux tafu li għandi nkun f’dar Missieri?” Għal darb’oħra, ir-rakkont jgħid li Marija “baqgħet iżżomm dan il-kliem kollu f’qalbha.” Din hi indikazzjoni oħra taʼ kemm kienet spiritwali Marija. Hi mmeditat sew fuq dak kollu li ġara rigward Ġesù. Snin wara, x’aktarx li hi rrakkontat dawn il-memorji ċari u ġrajjiet oħrajn mit-tfulija taʼ Ġesù lill-kittieba taʼ l-Evanġelji.—Luqa 2:41-52.
Jirnexxilha Tissaporti fi Żmien taʼ Tbatija u Telf
X’ġara minn Ġużeppi, il-missier adottiv taʼ Ġesù? Wara li ssemma ftit fid-deskrizzjoni taʼ dak l-inċident uniku miż-żgħożija taʼ Ġesù, Ġużeppi ma reġax issemma fir-rakkonti taʼ l-Evanġelji. Xi wħud jieħdu dan in-nuqqas taʼ referenza għalih bħala indikazzjoni li Ġużeppi miet xi żmien qabel ma Ġesù beda l-ministeru tiegħu. c Kien x’kien il-każ, jidher li Marija kienet armla sa tmiem il-ministeru taʼ Ġesù. Waqt li kien qed imut, Ġesù fada lill-appostlu Ġwanni biex jieħu ħsieb lil ommu. (Ġwanni 19:26, 27) X’aktarx li Ġesù ma kienx se jagħmel hekk kieku Ġużeppi kien għadu ħaj.
Marija u Ġużeppi esperjenzaw ħafna affarijiet flimkien! Żaruhom l-anġli, ħarbu minn tirann, biddlu darhom bosta drabi, u rabbew familja kbira. Min jaf kemm-il lejla għamlu flimkien bil-qiegħda jitkellmu dwar Ġesù, jaħsbu dwar x’se jkollu jiffaċċja fil-futur, u jinkwetaw dwar jekk hux qed iħarrġuh u jippreparawh kif suppost? Imbagħad, f’daqqa waħda Marija sabet ruħha waħedha.
Tlift is-sieħeb jew is-sieħba tiegħek fil-mewt? Għadek tħoss l-uġigħ u n-nuqqas li ġġib telfa bħal din, saħansitra wara ħafna snin? Mingħajr dubju, Marija sabet faraġ fil-fidi tagħha u fl-għarfien li se jkun hemm irxoxt. d (Ġwanni 5:28, 29) Madankollu, ħsibijiet taʼ faraġ bħal dawn ma temmewx il-problemi taʼ Marija. Bħal ħafna ommijiet waħedhom illum, hi ffaċċjat l-isfida li tieħu ħsieb lil uliedha mingħajr l-għajnuna taʼ żewġha.
Huwa raġunevoli nemmnu li Ġesù kien il-wieħed li ħa ħsieb l-għajxien tal-familja meta miet Ġużeppi. Hekk kif ħut Ġesù bdew jikbru, setgħu jerfgħu r-responsabbiltajiet tagħhom fil-familja. Meta “Ġesù kellu madwar tletin sena,” hu telaq mid-dar u beda l-ministeru tiegħu. (Luqa 3:23) Ħafna ġenituri jkollhom taħlita t’emozzjonijiet meta xi ħadd mill-ulied jikber u jitlaq mid-dar. Il-ġenituri jinvestu ħafna ħin, sforz, u emozzjonijiet fit-tfal, u meta jitilqu mid-dar huma jesperjenzaw vojt kbir. Telaq xi ħadd minn uliedek mid-dar biex jipprova jilħaq il-miri tiegħu? Kburi int bih imma fl-istess ħin kultant tixtieq li hu iktar qrib tiegħek? Mela tistaʼ timmaġina kif setgħet ħassitha Marija meta Ġesù telaq mid-dar.
Provi Mhux Mistennijin
Prova oħra li kellha Marija probabbilment kienet waħda li qatt ma stenniet. Hekk kif Ġesù ppriedka, ħafna segwewh—imma mhux ħutu. “Fil-fatt, ħutu ma kinux qed jeżerċitaw il-fidi fih,” tgħid l-Iskrittura. (Ġwanni 7:5) Ċertament li Marija qaltilhom dak li kien qalilha l-anġlu—li Ġesù kien “Bin Alla.” (Luqa 1:35) Xorta waħda, għal Ġakbu, Ġużeppi, Xmun, u Ġuda, Ġesù kien biss ħuhom il-kbir. Għalhekk, Marija sabet lilha nfisha f’familja b’opinjonijiet reliġjużi differenti.
Skuraġġiet ruħha Marija u qatgħet qalbha mis-sitwazzjoni? Assolutament le! F’okkażjoni waħda, meta Ġesù kien qiegħed jippriedka fil-Galilija, hu mar f’dar biex jiekol u folla nġabret biex tisimgħu. Lil min insibu barra qed ifittxu? Marija u ħut Ġesù. Għalhekk, meta Ġesù kien ikun qrib id-dar tal-familja, hi kienet issegwih u evidentement kienet tieħu lit-tfal l-oħrajn magħha, forsi bit-tama li huma jbiddlu l-attitudni tagħhom lejh.—Mattew 12:46, 47.
Int forsi b’mod simili qed tesperjenza d-diffikultà li tipprova ssegwi lil Ġesù waqt li membri oħrajn tal-familja tiegħek ma jridux jagħmlu dan. Tiskuraġġix ruħek u taqtax qalbek! Ħafna, bħal Marija, bil-paċenzja inkuraġġew lill-membri tal-familja għal snin sħaħ qabel ma raw xi bidla sinifikanti fl-attitudni tagħhom. Sabar bħal dan hu prezzjuż għal Alla, sew jekk ikun hemm min iwieġeb u sew jekk le.—1 Pietru 3:1, 2.
L-Akbar Prova
L-aħħar prova taʼ Marija, li hi miktuba fl-Iskrittura, bla dubju kienet l-iktar taʼ Luqa 2:34, 35.
qsim il-qalb. Hi rat lil binha l-maħbub imut f’agunija wara li ġie miċħud minn niesu. Il-mewt taʼ iben ġiet deskritta bħala “l-agħar telfa,” “l-iktar mewta devastanti,” sew jekk l-iben ikun żgħir u sew jekk ikun adult. Bħalma kien imbassar għaxriet taʼ snin qabel, Marija ħassitha qisha nifditha xabla!—Ħalliet Marija din l-aħħar prova tkissirha emozzjonalment jew ħallietha ddgħajfilha l-fidi tagħha f’Ġeħova? Le. Meta Marija reġgħet issemmiet fir-rakkont tal-Bibbja, insibuha mad-dixxipli taʼ Ġesù ‘tippersisti fit-talb.’ U hi ma kinitx waħedha. It-tfal subien l-oħrajn tagħha, li sa dak iż-żmien bdew jeżerċitaw fidi f’ħuhom il-kbir, kienu magħha. Min jaf kemm farraġha dan lil Marija! e—Atti 1:14.
Marija kellha ħajja mimlija u sodisfaċenti bħala mara leali lejn Alla, mara miżżewġa, u omm. Hi kellha ħafna esperjenzi premjanti spiritwalment. Għelbet ħafna sfidi u provi. Meta niffaċċjaw sfidi mhux mistennijin jew inkunu ansjużi fuq problemi tal-familja, aħna ċertament li nistgħu nitgħallmu mill-eżempju tas-sabar leali tagħha.—Ebrej 10:36.
Madankollu, x’jistaʼ jingħad dwar Marija bħala persuna li tingħata devozzjoni reliġjuża speċjali? Ir-rakkont tal-Bibbja dwar l-irwol uniku taʼ Marija, jiġġustifika li hi tiġi meqjuma?
[Noti taʼ taħt]
a Wieħed mill-għasafar kien jingħata bħala offerta għad-dnub. (Levitiku 12:6, 8) Meta ppreżentat l-offerta, Marija għarfet li hi, bħall-bnedmin l-oħrajn imperfetti kollha, wirtet il-konsegwenzi tad-dnub taʼ Adam, l-ewwel bniedem.—Rumani 5:12.
b Ara l-kaxxa “Ġesù Kellu Ħutu?”
c Ġie notat li dan in-nuqqas mir-rakkont tal-ministeru taʼ Ġesù hu sinifikanti minħabba li l-membri l-oħrajn tal-familja—ommu u ħutu—huma msemmijin. Per eżempju, fil-festa tat-tieġ f’Kana, naraw li Marija kienet involuta b’mod attiv u anki ħadet xi inizjattivi, imma Ġużeppi ma jissemmiex. (Ġwanni 2:1-11) F’okkażjoni oħra nsibu li n-nies minfejn kien joqgħod Kristu, irreferew għar-raġel Ġesù bħala “bin Marija” u mhux bħala bin Ġużeppi.—Marku 6:3.
d Għal iktar informazzjoni dwar il-wegħda taʼ l-irxoxt fil-Bibbja, ara kapitlu 7 tal-ktieb Il-Bibbja X’Tgħallem Verament? pubblikat mix-Xhieda taʼ Ġeħova.
e Ara l-kaxxa “Kellha l-Kuraġġ Tbiddel ir-Reliġjon Tagħha,” f’paġna 7.
[Kaxxa/Stampa f’paġna 6]
Ġesù Kellu Ħutu?
Iva kellu. Xi teoloġi pprovaw iqajmu kontroversja fuq din il-verità, għalkemm l-Evanġelji kemm-il darba jirrivelaw b’mod ċar dan il-fatt. (Mattew 12:46, 47; 13:54-56; Marku 6:3) Madankollu, l-istudjużi tal-Bibbja nnotaw żewġ affarijiet dwar it-teoriji li Marija ma kellhiex iktar tfal. L-ewwel, hemm motiv wara teoriji bħal dawn—biex jappoġġaw duttrina li nħalqet ħafna wara, jiġifieri, it-tagħlim tal-knisja li Marija baqgħet verġni ħajjitha kollha. It-tieni, meta t-teoriji ġew eżaminati mill-qrib, la wrew li huma konvinċenti u lanqas validi.
Per eżempju, teorija waħda taʼ din ix-xorta tissuġġerixxi li dawk li jissejħu “ħutu” kienu ħutu tar-rispett—ulied Ġużeppi minn żwieġ taʼ qabel. Din l-idea m’għandhiex bażi għax kieku kienet iċċaħħad lil Ġesù mid-dritt legali bħala l-ewwel imwieled biex jiret is-saltna taʼ David.—2 Samwel 7:12, 13.
Teorija oħra hi li ħutu kienu fil-fatt il-kuġini taʼ Ġesù, għalkemm l-Iskrittura Griega tuża kliem differenti għal “ħu,” “kuġin,” u “qarib.” Għalhekk, l-istudjuż Frank E. Gaebelein isejjaħ lil dawn it-teoriji teoloġiċi mhux probabbli. Hu jikkonkludi: “L-iktar mod naturali kif tifhem il-kelma ‘ħutu’ . . . hu li t-terminu jirreferi għal ulied Marija u Ġużeppi u għalhekk ħut Ġesù mill-omm.”
[Kaxxa f’paġna 7]
Kellha l-Kuraġġ Tbiddel ir-Reliġjon Tagħha
Marija twieldet ġo familja Lhudija, u kienet issegwi r-reliġjon Lhudija. Hi kienet tattendi s-sinagogi lokali, bħalma hu msejjaħ il-post taʼ qima tal-Lhud, u kienet iżżur it-tempju f’Ġerusalemm. Madankollu, hekk kif l-għarfien taʼ Marija dwar l-iskopijiet t’Alla kiber, hi bdiet tara li t-tradizzjonijiet taʼ missirijietha ma kellhomx iktar l-approvazzjoni t’Alla. Mexxejja reliġjużi Lhud qatlu lil Binha, il-Messija. Qabel ġara dan, Ġesù qalilhom: “Ara! Darkom mitluqa f’idejkom.” (Mattew 23:38) Alla neħħa l-barka tiegħu minn fuq is-sistema reliġjuża li Marija kienet trabbiet fiha.—Galatin 2:15, 16.
Meta ġiet ifformata l-kongregazzjoni Kristjana, Marija setaʼ kellha madwar 50 sena. X’kienet se tagħmel? Irraġunat hi li kienet twieldet fis-sistema reliġjuża Lhudija u li riedet tibqaʼ leali lejn it-tradizzjonijiet taʼ missirijietha? Qalet hi li issa kienet kibret wisq biex tbiddel ir-reliġjon? Dażgur li le! Marija fehmet li l-barka t’Alla issa kienet fuq il-kongregazzjoni Kristjana, u għalhekk hi kellha l-fidi u l-kuraġġ biex tbiddel ir-reliġjon tagħha.
[Stampa f’paġna 5]
Jaħarbu lejn l-Eġittu bħala refuġjati
[Stampa f’paġna 8]
L-agħar esperjenza li omm tistaʼ tgħaddi minnha