¿Mi cha xi yuʼun li buchʼutik chamemike?

«¡MOʼOJ! —xa chi van—. Li buchʼutik chamemike muʼyuk kʼusi xuʼ xi spasbikun.» Pe ¿mi xa naʼ van ti oy epal miyon krixchanoetik ti chiʼik-o yuʼun li animaetike? Ta epal lumetik ta spʼejel balumile —jech kʼuchaʼal ti butik chkʼopojik ta españole— toj ep buchʼutik xchʼunojik ti kuxul chkom xchʼulel li animaetike xchiʼuk ti xuʼ to la tsutik talel ti bu oyike.

Jech kʼuchaʼal li krixchanoetik ta Benine (África occidental) xchʼunojik ti oy la xchʼulel ti kuxul chkom mi cham li krixchanoe xchiʼuk ti xuʼ tsut talel sventa tsmil yutsʼ yalale. Epal krixchanoetike chchonik li kʼusitik oy yuʼunike o tstikʼ sbaik ta ilil sventa tspasbeik skʼinal xchiʼuk chakʼbeik smoton yanimaik yoʼ mu kʼusi chopol spasbat yuʼun xchʼulel li yanimaike. Jech noxtok, oy buchʼutik skʼan chchiʼinik ta loʼil jaʼ yuʼun chbat tskʼelik j-espiritista. Jaʼ yuʼun mu labaluk chkaʼitik ti oy junantik krixchanoetik ti oy tsnuptanik kʼusitik chakʼ tajek xiʼel ti jaʼ chakʼbeik ta sba li buchʼutik chamemike.

Jun ti buchʼu jech xchʼunoje jaʼ Agboola, jun vinik ti te nakal ta stsʼak Benín xchiʼuk Nigeriae. Xi chale: «Liʼe, li espiritismoe jaʼ yuʼuninojbe xkuxlejal li krixchanoetike. Nopem onoʼox xaʼiik tspok yanimaik sventa la chchapanik batel li ta yavil chʼulelaletike. Li skomelal xavone ta jkap ta yanal teʼetik sventa ta jbon-o sniʼ jrifle. Kʼalal yakalun sbonele tsots chkal kʼusi chonal ta jkʼan ta jmil. Li kʼusitik taje nopem xaʼiik tajek spasel li ta jlumale xchiʼuk jech xa chkʼot ta pasel yileluk. Pe li espiritismo xtoke oy to kʼusi yan smakoj ti mas to chakʼ xiʼele.

»Ta skoj ti mu nabiluk smelolal kʼu yuʼun cham li chaʼvoʼ jnichʼnabtake, li xiʼ mi oy buchʼu yakʼojbunkutik chamel. Jaʼ yuʼun bat jkʼopon jun mol ti lek ojtikinbil ti toj tsots sjuʼel ta spasel espiritismoe. Laj yalbun ti jech li kʼusi la jnope xchiʼuk oy to kʼusi toj chopol laj yalbun xtok: ti xchʼulel li jnichʼnabtake ta la xkʼotik ta smoso li jmilvanej yuʼunik mi ichame. Xchiʼuk xtok laj yalbun ti jech la chkʼot ta pasel ta stojolal li yoxibal jnichʼone. Jech onoʼox ikʼot ta pasel, ta sjayibal noʼox kʼakʼal icham li jnichʼone.»

Jaʼo un, li Agboolae laj yojtikin li Johne, jun yajrextiko Jeova ti likem ta Nigeria ti laj yakʼbe yil ta Vivlia li kʼusi chal ta sventa li buchʼutik chamemike. Jel-o xkuxlejal li kʼusi albate, xchiʼuk xuʼ jech chkʼot ta pasel ta stojolal li buchʼutik mosoinbilik ta sventa li kʼusitik taje.

¿Mi oy van kʼusi chopol xuʼ spasbutik li animaetike?

Mi junuk krixchano, manchuk mi ep tajek sjuʼel chal, mu xtakʼ yuʼun taje, jaʼ noʼox li Jeova Diose. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun jaʼ Jpasvanej yuʼun skotol li kʼusitik kuxajtik «ta vinajele, li cʼusitic oy ta banamile, xchiʼuc li cʼusitic xquil ta jsatique, xchiʼuc li cʼusitic mu xquil ta jsatique» (Colosenses 1:16). Li Jeovae la spas anjeletik sventa chkuxiik ta vinajel, li krixchanoetik xchiʼuk chonbolometike sventa chkuxiik ta Balumil (Salmo 104:4, 23, 24). Jech noxtok, skotol li kʼusitik oye jaʼ kuxajtik yuʼun li Diose (Apocalipsis 4:11). Jaʼ yuʼun chaʼa, toj lek me ti jchanbetik ta sKʼop, jaʼ xkaltik ta Vivlia, li kʼusi chal ta sventa li buchʼutik chamemike.

Li sKʼop Diose chakʼ ta ilel ti buchʼu la baʼyel ikʼopoj ta sventa li lajele, jaʼ stuk li Jeovae: li stuke laj onoʼox yalbe Adán xchiʼuk Eva ti chchamik mi muʼyuk la xchʼunik li mantale (Génesis 2:17). ¿Kʼusi smakoj taje? Laj yalbe smelolal ta mas tsʼakal kʼalal xi laj yale: «Ta lum onoʼox pasbilot, jech chacʼataj ta lum yan velta noxtoc» (Génesis 3:19). Jaʼ yuʼun kʼalal chcham jun krixchanoe, chkʼaʼ li sbekʼtale, vaʼun chkʼataj ta lum. Ta melel, chlaj-o skʼoplal li xkuxlejale.

Li Adán xchiʼuk Evae yolbaj xa la stoy sbaik ta stojolal Dios, jaʼ yuʼun albatik ti stojol smulike jaʼ ti chchamike. Pe li buchʼu baʼyel chame jaʼ li Abele, yol xnichʼon Adán xchiʼuk Eva, ti mile yuʼun Caín ti sbankil noʼoxe, jaʼ kuxul to kom li stukike (Génesis 4:8). Li Caine, ¿mi xiʼ van ti xtal spak  skʼoplal li anima yitsʼine? Moʼoj. Li kʼusi laj yat-o yoʼontone jaʼ ti mi oy kʼusi xpasbat yuʼun li buchʼutik kuxajtike (Génesis 4:10-16).

Jkʼeltik yan skʼelobil ta Vivlia ti ikʼot ta pasel ta mas tsʼakal kʼalal echʼ xaʼox jayibuk sienal jabile. Junantik jkʼel kʼanaletike laj yalbeik Ajvalil Herodes ti ta yosilal bu ch-ajvalilaje te ivokʼ li «ajvalil» yuʼun judioetike. Li aʼyej taje la svul-o tajek yoʼonton, jaʼ yuʼun, sventa tsmil ti buchʼu xuʼ van chkʼot ta yajkontrae, la stak ta milel skotol li uni keremetik ta Belén ti mu to sta chib jabil sjabilalike. Pe muʼyuk bu sta ta milel li Jesuse, yuʼun xi albat yuʼun jun anjel li Josee: «Lican, icʼo batel li olole xchiʼuc li smeʼe. Jatovanic batel ta ora ta Egipto banamil» (Mateo 2:1-16).

Kʼalal icham li Herodese, li anjele laj yalbe José ti akʼo xchaʼsut batel li ta Israele, «yuʼun li bochʼotic tscʼan ox ta smilic li olole ichamic [xaʼox]» (Mateo 2:19, 20). Li anjel taje —ti te likem talel ti bu oy li kuxlejaletik ti mu xvinaj ta kʼelele— snaʼoj ti Herodese mu xa xuʼ kʼusi chopol tspasbe Jesús mi cham xaʼoxe. Jech onoʼox, li Josee muʼyuk xa srasonal chiʼta li ajvalil taje. Pe oy srasonal ti chiʼta li buchʼu och ta xkʼexol li Herodese, li Arquelaoe. Jaʼ yuʼun laj yikʼ batel ta naklej ta Galilea li yutsʼ yalale, ti nom xa kom ta yosilal bu ch-ajvalilaj li chopol ajvalil taje (Mateo 2:22).

¿Kʼusi xuʼ jchantik ta sventa li loʼiletik taje? Jaʼ ti muʼyuk kʼusi xuʼ xi spasbutik li animaetike. Pe jech un chaʼa, ¿kʼuxi xuʼ xkalbetik smelolal li kʼusitik chichʼ nuptanel jech kʼuchaʼal la snuptan Agboolae?

¿Mi jaʼ van xchʼulel li buchʼu chamemike, o mi pukujetik?

Ta jayib jabil mas tsʼakale, la xchiʼin ta loʼil pukujetik li Jesuse. Li pukujetike laj yojtikinik xchiʼuk xi la sbiiltasike: «Xnichʼonot Dios». Li Jesús eke snaʼoj buchʼutik jaʼ, muʼyuk bu xal mi jaʼ xchʼulel li krixchanoetik ti chamemik xae, moʼoj, yuʼun snaʼoj ti jaʼ «pucujetique», jaʼ xkaltik, kuxlejaletik ti mu xvinaj ta kʼelel ti chopol yoʼontonike (Mateo 8:29-31; 10:8; Marcos 5:8).

Li ta Vivliae maʼuk noʼox chal ta sventa li kuxlejal ti mu xvinaj ta kʼelel ti tstoy sbaike, moʼoj, chalbe skʼoplal xtok li buchʼutik tukʼ yoʼontonik ta stojolal Diose. Li ta slivroal Genesise te chalbe skʼoplal junantik anjeletik ti keruvin sbiike, ti la svaʼanan Jeova ta slokʼeb Kʼakʼal ta Edén sventa mu xa xakʼ jelavuk Adán xchiʼuk Eva kʼalal la slokʼes tee (Génesis 3:24). Yaʼeluke, jaʼ sba velta laj yakʼ sbaik ta ilel ta stojolal krixchanoetik li kuxlejaletik ti mu xvinaj ta kʼelele.

Ta mas tsʼakale, epal anjeletik yalik talel ta Balumil xchiʼuk laj yichʼbeik yelanil sbekʼtal krixchanoetik. Pe, maʼuk takbilik yuʼun Jeova. Yolbaj «la scomtsanic li yavil acʼbili[k]» ta vinajele (Judas 6). Jaʼ noʼox tspasik li kʼusi tskʼan stukike: oy ta yoʼontonik slutsʼel ta vayel antsetik. Kʼalal jech la spasike, ayan talel krixchanoetik ti ojtikinbilik kʼuchaʼal nefilime. Li chopol anjeletik xchiʼuk li xnichʼnabike noj yuʼunik ta majbail xchiʼuk choplejal li Balumile (Génesis 6:1-5). Jaʼ yuʼun li Jeovae la snop tslajes ta jun nojelal ta voʼ skotol li chopol krixchanoetike —te kapal skʼoplalik ek li nefilime—.Jech un chaʼa, ¿kʼusi kʼot ta pasel ta stojolal li jtoyba anjeletike?

Ta skoj li Nojelal ta voʼe ichaʼsutik muyel li bu oy li kuxlejaletik ti mu xvinajik ta kʼelele. Pe, li Jeovae muʼyuk xa bu xakʼ staik «li yavil acʼbilique» (Judas 6). Li Vivliae chal ti «Diose muc spasbe perdón [...] smul li jʼalmantaletic ti la saʼ smulic ta stojole; la sjip batel ta yutil icʼal osil [Tártaro, NM]. Te chucbilic o cʼalal to tsta yorail chichʼ stojol smulic» (2 Pedro 2:4).

¿Kʼusi jaʼ li «yutil icʼal osil» o Tártaro, xie? Maʼuk jun osil ti oy bue, moʼoj, jaʼ skʼoplal ti oyik ta kʼexlal xchiʼuk ta mukʼta choplejal li pukujetike. Taje chmakatik-o sventa oy xa noʼox spajeb li kʼusitik tspasike, jech-o xal, mu xa xuʼ spas sbekʼtal stakopalik. Manchuk mi jech, xuʼ to chilbajinbe snopben xchiʼuk xkuxlejal li krixchanoetike.  Jech noxtok xuʼ x-ochik ta krixchanoetik xchiʼuk ta chonbolometik sventa chuʼuninbeik li xkuxlejale (Mateo 12:43-45; Lucas 8:27-33). Jech noxtok xuʼ sloʼlautik ti jaʼ xa xchʼulel animaetik tspas sbaik yileluke. ¿Kʼu yuʼun jech tspasik? Yuʼun tskʼanik akʼo jchʼuntik ti kuxulik to li animaetike sventa jpastik li kʼusitik muʼyuk lek chil li Jeovae xchiʼuk ti xi jnamaj ta stojolale.

Kʼuyelan xuʼ xichʼ tsalel li xiʼtael animaetike

Toj lek xkʼot ta oʼontonal laj yaʼi Agboola li kʼuyelan chalbe smelolal li Vivliae. Ta skoj ti tskʼan to chaʼibe smelolal taje, la xchʼam li xchanel Vivliae xchiʼuk li yan vunetik lokʼemik ta Vivlia ti albat yuʼun Johne. Jun tajek yoʼonton kom ti la xchan ti muʼyuk bu kuxul kom xchʼulel li xnichʼnabtake, mi jaʼuk ti chbatik ta smoso li jmilvanej yuʼunike, moʼoj, yuʼun naka noʼox chkux yoʼontonik li ta mukinale (Juan 11:11-13).

Maʼuk noʼox taje, kʼot ta nopel yuʼun xtok ti chchikʼ skotol li kʼusitik snitoj sba skʼoplal xchiʼuk espiritismoe sventa xikta-o ta jyalel li kʼusitik taje (Hechos 19:19). Xi albat yuʼun junantik slakʼnatake: «¡Ta x-ilin avuʼun li chʼulelaletike!». Pe muʼyuk xa bu chiʼ li Agboolae. Jaʼ la xchʼun li kʼusi chal Efesios 6:11, 12, ti xie: «Lapic me scotol li amaquic, li avabtejebic yacʼoj Diose, yuʼun [...] jaʼ ta jtsal jba jchiʼuctic li pucujetic ti tsots tspasic mantale, ti tsots svuʼelique». ¿Kʼusi jaʼ li kabtejebtik yakʼoj Diose? Te snitojbe skʼoplal li kʼusi melele, li kʼusitik tukʼe, li lekil aʼyej ti tspas ta jun koʼontontik yuʼune, li xchʼunel koʼontontike xchiʼuk li espada chakʼ chʼul espiritue, ti jaʼ li sKʼop Diose. Liʼe jaʼ noʼox me xuʼ tspojutik.

Kʼalal laj yilik ti laj yikta li kʼusitik sventa espiritismo li Agboolae, li yutsʼ yalal xchiʼuk yamigotake la spʼajik-o. Pe, li ta Salon sventa Tsobobbail yuʼun yajRextikotak Jeovae te la sta yan yamigotak, krixchanoetik ti chchʼunik li kʼusi chal Vivliae.

Li Agboolae la xa xchan ti Jeovae nopol xa skʼan tslajes li choplejal liʼ ta Balumile xchiʼuk ti chmakatik-o ta jyalel sventa mu xa kʼusi xuʼ spasik-o li pukujetike. Ta tsʼakal une, chichʼik lajesel ta sbatel osil (Apocalipsis 20:1, 2, 10). Jech noxtok, snaʼoj ti Diose ta xchaʼkuxes tal ta Balumil «li bochʼotic oyic ta smuquinalique» (Juan 5:28, 29). Epal miyon krixchanoetik chchaʼkuxiik tal, ti te kapal skʼoplal li Abel xchiʼuk li uni ololetik ti muʼyuk smulik ti la smil li ajvalil Herodese. Li Agboolae xchʼunoj ti chchaʼkuxi talel li yoxvoʼal xnichʼnabtak eke. Jaʼ jech xuʼ xkʼot ta pasel ta stojolal li kutsʼ kalaltik ti chamemike. Kʼalaluk mi chaʼkuxiik talele, jaʼ chi yalbutik ti muʼyuk kʼusi snaʼik ta jyalel ti kʼu sjalil chamemik toʼoxe, xchiʼuk ti kʼinetik laj yichʼ pasbel ta stojolalike mi junuk muʼyuk bu xkoltaatik mi jutebuk.

Ta jaypʼeluk noʼox kʼope, muʼyuk srasonal ti jxiʼtatik li animaetike. Maʼuk noʼox taje, yuʼun oy spatobil koʼontontik ti xuʼ ta jchaʼkʼeltik li kutsʼ kalaltik ti jkʼanojtik tajek ti chamemike. Yoʼ to ta jmalatik xkʼot skʼakʼalil taje, lek ti jchantik Vivlia sventa jtsatsubtas li xchʼunel koʼontontike. Jech xtok skʼan jchiʼintik li buchʼutik chchʼunik li kʼusi chal sKʼop Diose. Toj tsots me skʼoplal ti xkiktatik noʼox ta anil skotol li kʼusitik snitoj sba xchiʼuk espiritismoe xchiʼuk ti jtunes li kabtejebtik yakʼoj Dios sventa jpoj-o jbatik ta stojolal li pukujetike (Efesios 6:11). Sventa xichʼik koltael li buchʼutik oy ta yoʼontonik spasel jeche, li yajrextikotak Jeovae chakʼik matanal chanubtasel ta Vivlia xchiʼuk li livro ¿Kʼusi chchanubtasvan ta melel li Vivliae? a

Avi kʼakʼale, li Agboolae tsalem xa yuʼun li xiʼtael animaetike xchiʼuk snaʼoj xa kʼu yelan xuʼ tspoj sba ta stojolal li pukujetike. Xi chal stuke: «Mu jnaʼ kʼu yuʼun ichamik li oxvoʼ jnichʼnabtake. Pe ti kʼu sjalil lik tunkun talel ta stojolal li Jeovae, laj kil yan vukun jnichʼnabtak, xchiʼuk mi junuk pukuj talem sventa chilbajinan».

[Tsʼib ta yok vun]

[Lokʼol ta pajina 12]

Li Caine muʼyuk bu xiʼ mi chtal spak skʼoplal li anima yitsʼine

[Lokʼol ta pajina 13]

Li Agboolae tsalem xa yuʼun li xiʼtael animaetike xchiʼuk snaʼoj xa kʼuxi xuʼ tspoj sba ta stojolal li pukujetike