Skip to content

Skip to table of contents

Katumulumba Sikutupa Mvwula

Katumulumba Sikutupa Mvwula

Katumulumba Sikutupa Mvwula

IMVWULA! Sena tulakonzya kupona ikuti kakunyina mvwula? Masimpe, ikuti yawa kapati mvwula inga kulaba cilobe. Alimwi bantu bakkala kutontola, imvwula nkoitaleki kuwa naa kumasena aali boobo, inga kabataiyandi kapati mvwula. (Ezara 10:9) Pele ino mbuti tuulunzuma twabantu bakkala mumasena aavwula kuba acilanga naa nkwiitawi kapati mvwula? Ikuti mvwula yawa, balakkomana kapati.

Mbocakabede oobo mumasena aambwa mu Bbaibbele, mbuli ku Asia Minor mwaapostolo Paulo nkwaakali kubelekela mulimo wabumisyinali. Naakali nkweena kuya, Paulo wakaambila bana Lukaoniya bansiku kuti: “[Leza] takalekede kulilungulula walo, mbwaakacita kabotu akumupa imvula eziindi zyazilyo izizwa kujulu, wazuzya myoyo yanu kulya akubotelwa.” (Incito 14:17) Amubone kuti Paulo wakasaanguna kwaamba mvwula, nkaambo ikuti kakunyina mvwula kunyina cikonzya kumena alimwi takukonzyi kuba “eziindi zyazilyo.”

Ibbaibbele lilaamba makani manji kujatikizya mvwula. Mabala aa Chihebrayo aa Chigiliki aamba mvwula alajanika mu Bbaibbele ziindi ziinda kumwaanda. Sena mulayanda kuzyiba zinji kujatikizya mvwula? Alimwi sena inga mwayanda kuyumya lusyomo lwanu kwiinda mukubona Bbaibbele mboliluzi nolyaamba makani aasayaansi?

Ncolyaamba Bbaibbele Kujatikizya Mvwula

Jesu Kristo wakaamba cintu cimwi ciyandika cipa kuti kube mvwula. Jesu wakati: ‘Usowanu uuli kujulu ulapasuzya izuba lyakwe kubabi akubabotu, ulawisizya boonse imvula yakwe, baluleme abataluleme.’ (Matayo 5:45) Sena mwabona kuti Jesu wakaamba zuba katanaamba mvwula? Eeci cili boobu akaambo kakuti izuba lilapa mumuni kuzisyango kutegwa zikomene alimwi izuba ilapa bweende bwamaanzi kuti bubeleke kabotu. Masimpe, kupya kwazuba nkokupa kuti meenda aali mulwizi imanji kapati (aasika ku 400,000 km3) abe meenda mabotu amwaka. Mbwaanga Jehova Leza nguwakalenga zuba, waambwa kuti nguukwela meenda kuti abe mvwula.

Ibbaibbele lyaamba boobu kujatikizya bweende bwamaanzi kuti: “Leza . . . Ulakwela maanzi kuzwa kulwizi, akwaaceleka mbuli mvula mulisikunkwe wakwe; Elyo imvula iizwa kumakumbi Ilawida Bantu cakuvula.” (Jobu 36:26-28) Kuzwa ciindi majwi aayo aamba zyasayaansi naakalembwa, muntu walijisi ciindi cinji cakubona bweende bwamaanzi mbobubeleka. Ibbuku lyamu 2003 lyakuti Water Science and Engineering lyaamba kuti, “Kusikila sunu, kadosi kamvwula mbokabambwa takazyibidwe kabotu.”

Ncobazyi basayaansi ncakuti, madosi aamvwula alabambwa kuzwa kutudosi tuniini-niini tujanika mumakumbi. Akamwi kadosi keelede kukomena ziindi zinji kutegwa kabe dosi lyamvwula. Eeci citola ciindi cilamfwu kutegwa cicitike. Ibbuku lyasayaansi lyakuti Hydrology in Practice lyaamba kuti: “Kuli bupanduluzi bwiindene-indene bwatudosi tuli mumakumbi mbotukomena akuba madosi aamvwula alimwi basikuvwuntauzya bacizumanana kuvwuntauzya kutegwa babone mbwaabambwa.”

Imulengi watumpango-mpango tujatikizyidwe mukupanga mvwula wakabuzya mubelesi wakwe Jobu mibuzyo eeyi yakuti: “Imvula ilijisi wisi sa? Wisi wamume nguni? . . . Nguni wakapa luzibo kululabo? Nguni uujisi nguzu zyakubungika mayoba, na kutingamika nongo zyakujulu.” (Jobu 38:28, 36, 37) Nokuba kuti kwainda myaka iili 3,500, basayaansi bacikatazyigwa amibuzyo eeyi.

Ino Bweende Bwamaanzi Buli Buti?

Basyaabusongo bana Giliki bakali kuyiisya kuti meenda amumulonga taazwi kumvwula pele azwa kumeenda aamulwizi aayinda kunsi anyika akuba meenda mabotu aazwida mumalundu. Bbuku limwi lipandulula makani aamu Bbaibbele lyaamba kuti ngomuzeezo Solomoni ngwaakajisi. Amulange-lange majwi ngaakalemba Solomoni aakuti: “Milonga yoonse ilatola kulwizi lupati, nekubaboobo lwizi taluzuli: milonga ilapiluka nkukonya oko nkuyakatalikila.” (Mukambausi 1:7) Sena Solomoni wakali kwaamba kuti meenda aamulwizi ngaaunka mumalundu kutegwa milonga kiitalikila mpawo? Kutegwa mubuzyo ooyu wiingulwe, atulange-lange nzyobakali kusyoma bantu mbaakali kukkala limwi Solomoni kujatikizya bweende bwamaanzi. Sena bakali kusyoma makani aakubeja?

Kaitanainda myaka iili mwaanda kuzwa Solomoni nakaamba majwi aali atala aawa, musinsimi wa Leza Eliya wakaamba nkoizwida mvwula. Muciindi ncaakali kupona, kwakaba cilanga kwamyaka yotatwe. (Jakobo 5:17) Jehova Leza wakabaletela penzi eeli bantu bakwe akaambo kakuti bakamukaka akuyanda leza wamvwula ngobakali kukomba bana Kanana uutegwa Bbaala. Pele Elija wakapa kuti bana Israyeli beempwe cakuti wakalilibambide kupailila mvwula. Naakali kupaila, Elija wakaambila mulanda wakwe kulanga “kulubazu lwalwizi.” Elija naakaambilwa kuti “kwaboneka kayoba kaniini kali mbuli ijanza lyamuntu, kazwa kulwizi” wakazyiba kuti mupailo wakwe waingulwa. Nokwakainda ciindi cisyoonto, “ijulu lyoonse lyakasia nkaambo kamayoba amuuwo, nkabela imvula yakawa loko.” (1 Bami 18:43-45) Aboobo, Elija wakalibuzyi bweende bwamaanzi. Wakalizyi kuti makumbi alakonzya kubambwa atala aalwizi akupepelulwa amuwo kuya kujwe ku Nyika Yakasyomezyegwa. Kusikila sunu, eeyi njenzila mvwula mbwiiwa.

Nokwakainda myaka iili mwaanda kuzwa ciindi Elija naakaipailila mvwula, mulimi umwi wazyina lyakuti Amosi wakakankaizya kaambo kajatikizya nkwaazwa maanzi. Leza wakamubelesya Amosi ikwaamba ciya kubacitikila bana Israyeli akaambo kakuti bakali kukatazya bantu bapengede alimwi bakali kukomba baleza bakubeja. Ikutegwa batajaigwi a Leza, Amosi wakabakulwaizya ‘kuyandaula Jehova akuba abuumi.’ Mpoonya Amosi wakabaambila kuti Jehova alikke nguweelede kukombwa akaambo kakuti Mulengi, “uuita maanzi aamulwizi akwaatila ansi.” (Amosi 5:6, 8) Kumbele Amosi wakakainduluka kaambo aaka kamasimpe kajatikizya bweende bwamaanzi ankwaaya. (Amosi 9:6) Aboobo Amosi wakatondezya kuti meenda aaba mvwula azwa mulwizi.

Mu 1687, Edmond Halley wakabona kuti kaambo aaka nkamasimpe kweelana asayaansi. Pele cakatola ciindi cilamfwu kutegwa bamwi bakazumine kaambo nkaakaamba Halley. Encyclopædia Britannica Online yakaamba kuti: “Imuzeezo wakuti meenda aamulwizi alainda kunsi aa Nyika akuzwa atala lyamalundu wakazumanana kusikila kumatalikilo kwamwaanda wa 18.” Mazuba aano bantu banji balibuzyi bweende bwamaanzi. Ibbuku ndemunya eeli lyaamba kuti: “Meenda aamulwizi alaunka kujulu, kumane njemvwula iwa a Nyika akuunka mumilonga amulwizi.” Aboobo, majwi aa Solomoni kujatikizya bweende bwamaanzi aalembedwe kulugwalo lwa Mukambausi 1:7 aamba bubambe mbubonya bujatikizya makumbi amvwula.

Ino Eeci Ceelede Kumupa Kucita Nzi?

Akaambo kakuti bweende bwamaanzi bwakapandululwa kabotu abasikulemba Bbaibbele baindene-indene, citondezya kuti Ibbaibbele lyakasololelwa a Mulengi wabantu Jehova Leza. (2 Timoteo 3:16) Masimpe ngakuti nzyobacita bantu nzyezyapa kuti nyika inyongane akupa kuti kaiwa kapati mvwula naa kuba acilala mumasena aamwi. Pele Mulengi wabweende bwamaanzi Jehova Leza, wakasyomezya kuti uyakubweza ntaamu kwiinda ‘mukunyonyoona abo banyonyoona nyika.’—Ciyubunuzyo 11:18.

Kwaciindi cino, mbuti mbomukonzya kutondezya kuti mulamulumba Leza kuzipego nzyatupa mbuli mvwula? Mulakonzya kucita oobo kwiinda mukwiiya Ijwi lyakwe Ibbaibbele akutobela nzyomwiiya mubuumi bwenu. Kwiinda mukucita boobo, mulakonzya kuba abulangizi bwakufwutuka akukkala munyika mpya ya Leza akukkomana azipego zyoonse Leza nzyapa kukabe kutamani. Masimpe, “zipego zibotu zyoonse azyoolwe zyoonse zilondokede” zizwa kuli yooyo uutupa mvwula, Jehova Leza.—Jakobo 1:17.

Citondezyo/[Cifwanikiso icili apeeji 24, 25]

(Kutegwa mubone bwini mbwaakkede mabala, amubone bbuku lini)

← ← MVWULA

↓ ↑ ↑

MEENDA AANSI MEENDA AAZWA KUZISAMU AKUBWIZU BUSI BWAMEENDA

MEENDA AAKUNKA

MAKUMBI

↓ → →

[Zifwanikiso izili apeeji 24]

Elija naakali kupaila mulanda wakwe ‘wakalanga kulubazu lyalwizi’