Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

Kua Kite Ainei Koe?

Kua Kite Ainei Koe?

Kua Kite Ainei Koe?

Eaa to te Atua manako i te angaanga akara etu a te ngati Iseraela?

Kia tau ki ta tetai tikitinari, ko te akara etu e “apiianga no te au aerenga o te au paraneta, te ra, te marama, e te au etu i te irinakianga e ko teia au aerenga ka rauka i te akakeu i te au oraanga o te tangata.” I te enua e takapini ra i te ra i te au mataiti tataki tai, e taui ana te ngai o te au pupu etu no te mea kua taui te turanga o te enua. Mei te tuatau taito mai, kua akara te tangata i teia au tauianga e kua karanga e, e aiteanga maata to teia au tauianga.

Penei kua akamata mai te akara etu mei te au Babulonia i taito, ko tei akariro i te au etu e te au pupu etu ei au apinga akamorianga. Kua raveia teia tu akamorianga e te ngati Iseraela i to ratou akaruke anga i te akamorianga mou. I te tuatau o te Ariki ko Iosia o Iudea, kua rave maataia te akara etu i roto i te enua. Kua taka meitaki to te Atua manako no runga i te reira au mea. I te au anere mataiti i mua atu ana, kia tau ki te ture a Mose ko te tangata e akamori ra i te etu ka tamateia.—Deuteronomi 17:2-5.

Ko tetai au tauianga ta te Ariki ko Iosia i rave ki te akamorianga i Iudea koia oki, kia araiia te au atinga “ki te rā, e te marama, e ki te au etu o te ara o te rā, e to te au nuku katoa o te rangi ra.” Kua rave te ariki i teia takainga, i karanga ai te tata Pipiria, no te mea kua inangaro aia i te “aru ia Iehova, e e akono i tana au akauenga.” (2 Ariki 23:3-5) Na tera i akanoo i te akaraanga no te au tangata i teia tuatau, te inangaro ra i te akamori i te Atua “ma te vaerua e te tuatua-mou.”—Ioane 4:24.

Koai te “Maanga tamaroa” a Dia tei taikuia i roto ia Angaanga 28:11?

Te rekoti maira te puka Pipiria o Angaanga e i te aere anga ki Roma, mei Melita ki Puteoli kua na runga atu te apotetoro ko Paulo i tetai pai e tiki tarai tetai i mua te akatutu ra i te “Maanga tamaroa” a Dia. (Angaanga 28:11) Ko taua tiki ra e rekaia ana e te au matoro i taito e te aronga teretere.

Kia tau ki te au tua maani ua no Ereni e Roma, e maanga tamaroa ta Dia (e kapiki katoaia ana e ko Tiupita) raua ko Leda, ko Castor raua ko Pollux. I te pae mai i te au apinga ke, kua irinakiia teia “Maanga tamaroa” a Dia ei nga mataro kite karape ma te au mana i rungao i te matangi e te ngaru. No reira, kua akamoriia raua ei nga atua te paruru ra i te au mataro. E oronga ana te aronga teretere i te au atinga kia raua e te pati akatenga anga i ta raua paruruanga i te tuatau uriia. Kua matauia i te irinaki e ko teia nga maanga atua kua akaari mai ia raua uaorai e to raua au mana paruruanga i roto i te tu ai o St. Elmo, e ai mura e kiteaia ana i tetai taime i runga i te au tira o te au pai i te tuatau o tetai uriia.

Ko te akamorianga ia Castor raua ko Pollux kua akatotoaia i rotopu i te Ereni e te Roma, e kua taiku tikaiia mai e tetai akakiteanga taito no runga i te reira, i roto i te tapere takapini ia Kurene, i Aperika Tokerau. Ko te pai e taikuia maira i roto ia Angaanga no Alekanederea mai, i Aiphiti.

[Tutu i te kapi 11]

E tiki Babulonia te akaari maira i te Ariki ko Nazimaruttash ma te au pupu etu

[Tutu i te kapi 11]

E moni tenari te akaari maira i te “maanga tamaroa” a dia, 114-113 M.T.N.

[Akameitakianga no te Tutu i te kapi 11]

Stela: Réunion des Musées Nationaux/Art Resource, NY; coin: Courtesy Classical Numismatic Group, Inc./cngcoins.com