Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

“Ia Mataala”

“Ia Mataala”

“Ia Mataala”

“Ua lata mai le iʻuga o mea uma lava. . . . Ia mataala i le faia o tatalo.”—1 PETE. 4:7.

1. O le ā le autū o aʻoaʻoga a Iesu?

A O SOIFUA Iesu i le lalolagi, o le matua o lana talaʻiga o le Malo o le Atua. O le a faamaonia e Ieova le tonu o lana pule silisili ese ma faapaiaina lona suafa, e ala i lenā Malo. O le māfuaaga lea na aʻoaʻo ai e Iesu ona soo e tatalo i le Atua e faapea: “Ia oo mai lou malo. Ia faia lou finagalo i le lalolagi, e pei ona faia i le lagi.” (Mata. 4:17; 6:9, 10) E lē o toe umi ae aumaia loa e lenā pulega o le Malo le iʻuga i le lalolagi a Satani, ona ia vaavaaia loa lea o le faia o le finagalo o le Atua i le lalolagi aoao. E pei ona valoia mai e Tanielu, o le a gaoioi le Malo o le Atua e “tuʻimomomoina ma faaumatia ia malo uma lava [o loo iai i aso nei], a o ia e tumau lava e faavavau.”—Tani. 2:44.

2. (a) Na faapefea ona iloa e soo o Iesu ua avea nei o ia ma tupu o le Malo? (e) O ā isi mea o le a faailoa mai e lenā faailoga?

2 Ona sa matuā tāua i soo o Iesu le oo mai o le Malo o le Atua, o lea na latou fesili atu ai iā te ia: “O le ā foʻi le faailoga o lou faatasi mai, ma le iʻuga o faiga o mea a le lalolagi?” (Mata. 24:3) O le a iai ni faailoga vaaia, e ui lava o le faatasi mai o Keriso i le mana o le Malo, o le a lē vaaia e i latou o loo i le lalolagi. O le a faia aʻe lenā faailoga i ni vala eseese e pei ona valoia mai i le Tusi Paia. O lea la, e iloa e soo o Iesu e soifua i lenā taimi, ua amata ona pule Iesu i le lagi. O se faailoga foʻi lea e iloa ai ua amata le vaitaimi lea e taʻua i le Tusi Paia, o “aso e gata ai” o lenei faiga amioleaga o mea ua pulea le lalolagi.—2 Timo. 3:1-5, 13; Mata. 24:7-14.

Ia Mataala i Aso Mulimuli

3. Aiseā e manaʻomia ai ona mataala Kerisiano?

3 Na tusi le aposetolo o Peteru e faapea: “Ua lata mai le iʻuga o mea uma lava. O lea, ia outou faautauta ai, ma ia mataala i le faia o tatalo.” (1 Pete. 4:7) E tatau i soo o Iesu ona mataala ma nofouta i mea o loo tutupu i le lalolagi, e iloa ai ua avea o ia ma tupu o le Malo. Ma e lē o le taimi lenei e faatalalē ai ae o le taimi e mataala ai, auā ua lata tele mai le iʻuga o lenei faiga amioleaga o mea. Sa faatonu e Iesu ona soo: “Ia faaauau ona mataala, auā tou te lē iloa pe e sau afea le matai o le aiga [e faaoo mai le faamasinoga i le lalolagi a Satani].”—Mare. 13:35, 36.

4. Ia faatusatusa uiga o tagata o le lalolagi a Satani ma auauna a Ieova. (Faaaofia ai ma le pusa.)

4 Ua pulea e Satani le toʻatele o tagata, ma e latou te lē o nofouta i le uiga o mea o loo tutupu. E latou te lē o iloa ua nofo tupu Keriso i le Malo. A ua mataala ma iloa e soo faamaoni o Keriso le uiga o mea na tutupu i le senituri ua mavae atu. Talu mai le 1925, ua mātauina ai e Molimau a Ieova e faapea, o le Taua Muamua a le Lalolagi ma mea na tutupu mulimuli ane ai, o se faamaoniga maumaututū lea e iloa ai na avea Keriso ma tupu o le Malo i le lagi i le 1914. O lea la, ua amata aso e gata ai o lenei faiga amioleaga o mea a Satani. E toʻatele tagata e mātauina mea na tutupu, e ui e latou te lē o malamalama i le uiga o na mea, ae ua latou iloa le telē o le eseesega o le vaitau a o leʻi tupu le Taua Muamua a le Lalolagi, ma le taimi ina ua mavae seʻia oo mai i le taimi nei.—Tagaʻi i le pusa “ Amata Taimi Fesuoaʻiina.”

5. Aiseā e tāua ai ona faaauau ona tatou mataala?

5 I le toetoe nei atoa le senituri, ua tele ni mea mataʻutia ua tutupu i le lalolagi aoao e faamaonia ai ua tatou ola i aso e gata ai. Ua lē o toe umi se taimi o totoe, ona faatonuina loa lea e Ieova ia Keriso e taʻitaʻia ana ʻau o agelu malolosi e faaumatia le lalolagi a Satani. (Faaa. 19:11-21) Ua faatonuina Kerisiano moni e faaauau ona mataala. E tāua ona faaauau ona tatou mataala a o tatou faatalitalia le iʻuga o lenei faiga o mea. (Mata. 24:42) E tatau ona faaauau ona tatou mataala, ma i lalo o le taʻitaʻiga a Keriso, e tatau ona tatou faataunuuina se galuega faapitoa i le lalolagi aoao.

Se Galuega i le Lalolagi Aoao

6, 7. Ua faapefea ona agaʻigaʻi i luma le talaʻia o le Malo a o faagasolo aso e gata ai?

6 O le galuega lea sa faatonuina auauna a Ieova e fai, o se tasi lea o faailoga na valoia mai e tatou te iloa ai ua tatou iai nei i aso e gata ai o lenei faiga amioleaga o mea. Na faamatalaina e Iesu lenei galuega i le lalolagi aoao, ina ua auʻiliʻili mai mea o le a tutupu i le taimi o le iʻuga. E aofia ai i lana valoaga faaupuga uigā nei: “E talaʻiina atu lenei tala lelei o le malo i le lalolagi atoa e fai ma molimau i atunuu uma, ona oo mai ai lea o le iʻuga.”—Mata. 24:14.

7 Seʻi mafaufau i nisi o mea moni e faatatau i lenā vala o le valoaga a Iesu. E toʻaitiiti i latou na talaʻia le tala lelei ina ua amata aso e gata ai i le 1914. Ae ua matuā faatupulaʻia lava lenā aofaʻiga. E silia i le 7,000,000 Molimau a Ieova o loo talaʻi i le lalolagi aoao, ma o loo auai i faapotopotoga e sili atu i le 100,000. Na auai atu isi tagata e 10,000,000 faatasi ma Molimau a Ieova i la latou Faamanatuga o le maliu o Keriso i le 2008. O se faatelega mataʻina pe a fua atu i le tausaga ua mavae.

8. Aiseā ua lē taofia ai e teteega le taulau manuia o la tatou talaʻiga?

8 O se molimau māʻeaʻea o loo faia nei e faatatau i le Malo o le Atua, a o leʻi oo mai le iʻuga o lenei faiga o mea! O le a tupu lenā mea e ui o Satani o le “atua o faiga o mea a lenei lalolagi.” (2 Kori. 4:4) O faiga faapolotiki, lotu, ma faiga faapisinisi o lenei lalolagi faatasi ai ma ana faasalalauga taufaasesē, ua pulea uma e Satani. Ae aiseā ua mataʻina ai iʻuga ua maua mai le galuega talaʻi? E mautinoa lava o le lagolagosua a Ieova. O lea la, o loo mataʻina pea le agaʻigaʻi i luma o le talaʻiga o le Malo e ui i taumafaiga a Satani e taofia.

9. Aiseā e mafai ai ona faapea atu o se vavega lo tatou tuputupu aʻe faaleagaga?

9 O le taulau manuia o le galuega talaʻi o le Malo, le faatelega ua iai ma le tuputupu aʻe faaleagaga o tagata o Ieova, ua mafai ona faapea atu o se vavega. A aunoa ma le lagolagosua a le Atua, lea e aofia ai le taʻitaʻia ma le puipuia o ona tagata, semanū faapenei e lē mafai ona faatinoina le talaʻiga. (Faitau le Mataio 19:26.) Pe a galue le agaga paia o le Atua i loto o tagata mataala ma o loo fia auauna, o le a iʻu ma le manuia lenei galuega talaʻi, “ona oo mai ai lea o le iʻuga.” Ua matuā lata mai lava lenā taimi.

“Le Puapuaga Tele”

10. Ua faapefea ona faamatala e Iesu le puapuaga tele ua faaloloʻi mai?

10 O le a oo mai le iʻuga o lenei faiga amioleaga o mea i le tulaga lea e taʻua o le “puapuaga tele.” (Faaa. 7:14) E lē o taʻua i le Tusi Paia po o le ā le umi o le puapuaga tele, ae ua fetalai Iesu: “E tupu le puapuaga tele lea e leai sona tusa talu le amataga o le lalolagi, e oo mai lava i aso nei, ma e lē toe tupu foʻi se mea faapea.” (Mata. 24:21) Pe a tatou mafaufau i puapuaga ua aafia ai lenei lalolagi, e pei o le Taua Lona Lua a le Lalolagi lea na feoti ai le pe ā ma le 50 i le 60 miliona tagata, o le a matuā ogaoga atu le puapuaga tele. O le a oo atu i lona tumutumuga o le taua iā Amaketo. O le taimi lenā o le a tatala mai ai e Ieova ana ʻau e faaumatia vaega uma o le faiga o mea a Satani i le lalolagi.—Faaa. 16:14, 16.

11, 12. O le ā le faailoga e iloa ai ua amata le puapuaga tele?

11 E lē o valoia mai e le Tusi Paia se aso e amata ai le vaega muamua o le puapuaga tele, ae o loo taʻu mai iā i tatou se mea uiga ese o le a tupu e fai ma faailoga ua amata le puapuaga tele. O le a tupu lenā mea pe a faaumatia lotu sesē uma e faigāmalo malolosi. I valoaga o loo i le mataupu e 17 ma le 18 o le Faaaliga, ua faatusa ai lotu sesē i se fafine talitane o loo faia amioga lē mamā ma faiga faapolotiki o lenei lalolagi. O loo faaalia mai i le Faaaliga 17:16, ua toeitiiti nei oo i le taimi o vaega faapolotiki e “ʻinoʻino [ai] i le fafine talitane, ma faataugā ma faatelenoa iā te ia, latou te ʻaina foʻi lona tino ma susunu uma o ia i le afi.”

12 Pe a oo i lenā taimi atofaina, o le a “tuuina foʻi e le Atua i o latou loto [o taʻitaʻi o malo] ina ia faataunuu lona finagalo” e faaumatia lotu sesē uma. (Faaa. 17:17) E mafai la ona faapea atu, e mai le Atua lenei faaumatiaga. O lana faamasinoga lea i lotu pepelo, lea ua umi se taimi o latou aʻoaʻoina aʻoaʻoga e feteenaʻi ma le finagalo o le Atua ma latou sauāina ana auauna. E lē o faatalitalia e le lalolagi le oo mai o le faaumatiaga o lotu sesē. Ae o loo faatalitalia e auauna faamaoni a Ieova. A o faagasolo nei aso e gata e ai, o loo faaauau pea ona latou talaʻi atu i tagata e faatatau i lenā tulaga.

13. O le ā e faaalia ai o le a vave tele le faagasologa o le faaumatiaga o lotu sesē?

13 O le a matuā faateʻia tagata pe a vāai atu ua faaumatia lotu sesē. Ua faamatala mai foʻi e isi valoaga o le Tusi Paia, e oo foʻi i isi ‘tupu o le lalolagi’ o le a latou faapea mai e faatatau i lenā faaumatiaga: “Oi talofa, oi talofa, . . . auā o le itula e tasi ua oo mai ai lou faamasinoga!” (Faaa. 18:9, 10, 16, 19) O le faaaogāina e le Tusi Paia o le faaupuga “itula e tasi,” ua faaalia ai o le a vave tele le faagasologa o lenā tulaga.

14. Pe a osofaʻia e fili o Ieova ana auauna, o le a faapefea ona tali mai le Atua?

14 Ua tatou malamalama, o se taimi pe a uma le faaumatiaga o lotu sesē, o le a osofaʻia ai auauna a Ieova o ē na faalauiloaina atu ana feʻau faafaamasinoga. (Eseki. 38:14-16) Pe a amata lenā osofaʻiga, o le a feagai le ʻau osofaʻi ma Ieova, o lē ua folafola mai o le a ia puipuia ona tagata faamaoni. Ua fetalai mai Ieova: “O loʻu fuā foʻi, o le afi lava o loʻu ita ua ou fai atu ai. . . . e iloa ai lava e i latou o aʻu lava o Ieova.” (Faitau le Esekielu 38:18-23.) Ua fetalai mai le Atua i lana Afioga e faapea: “O lē paʻi atu [i ana auauna faamaoni], ua pāʻia e ia le tamatamaʻi mata o lona fofoga.” (Saka. 2:8) Pe a amata le osofaʻiga i le lalolagi aoao a ona fili faasaga i ana auauna, o le a tali mai Ieova. O le a gaoioi o ia ma oo atu ai i le vaega mulimuli o le puapuaga tele—o le tumutumuga iā Amaketo. I lalo o le taʻitaʻiga a Keriso, o le a faataunuu e agelu malolosi le faamasinoga a Ieova e faasaga i le lalolagi a Satani.

Le Auala e Tatou te Aafia Ai

15. E faapefea ona tatou aafia i le iloaina ua lata mai le iʻuga o lenei faiga o mea?

15 E faapefea i lo tatou iloaina ua lata tele mai le iʻuga o lenei faiga amioleaga o mea, ona aafia ai i tatou? Na tusi le aposetolo o Peteru: “Talu ai o le a mavae atu nei mea uma, ia outou manatunatu pe e faapeʻī la outou amio e tatau ona iai, e tusa ai ma amioga paia ma galuega o le faamaoni i le Atua!” (2 Pete. 3:11) Ua faamatilatila mai e na upu, e manaʻomia ona uaʻi atoatoa atu ma faamautinoa o loo ōgatusa a tatou amio ma tapulaa a le Atua, lea e aofia ai galuega o le tuutoina atu i le Atua, ma iloa ai lo tatou alofa iā Ieova. E aofia i na galuega lo tatou talaʻia o le tala lelei o le Malo a o leʻi oo mai le iʻuga. Na toe tusi Peteru: “Ua lata mai le iʻuga o mea uma lava. . . . Ia mataala i le faia o tatalo.” (1 Pete. 4:7) E tatou te faalatalata atu iā Ieova ma faaalia lo tatou alofa mo ia, e ala i le tatalo e lē aunoa ma ōle atu mo lana taʻitaʻiga e ala i lona agaga paia ma lana faapotopotoga i le lalolagi aoao.

16. Aiseā e tatau ai ona tatou uaʻi totoʻa atu i le fautuaga a le Atua?

16 I nei taimi e sili ona mataʻutia, e tatau ona tatou uaʻi atoatoa atu i le fautuaga o loo i le Afioga a le Atua, e faapea: “Ia outou matuā faautauta ina neʻi outou savavali e pei o ē vālea, ae ia pei o ē popoto, ia outou faaaogā tatau le taimi, auā o aso nei ua leaga.” (Efe. 5:15, 16) Ua aupito i ogaoga le tulaga ua oo i ai le amioleaga i le vaitau lenei, nai lo se isi lava taimi o le talafaasolopito. Ua tele mea ua faia e Satani e taofia ai tagata mai le faia o le finagalo o le Atua, po o lona tosina ese foʻi o i latou. I le avea ma auauna a le Atua, ua tatou iloa ai e lē tatau ona tatou faatagaina se mea e aveesea ai lo tatou faamaoni atu iā te ia. Ua tatou iloa foʻi le tulaga ua toeitiiti tupu, ma e tatou te tuu atu lo tatou faatuatuaga iā Ieova ma ana fuafuaga.—Faitau le 1 Ioane 2:15-17.

17. Faamatala mai po o ā lagona o le a iai iā i latou e sao mai iā Amaketo, pe a tupu le toetū.

17 O le a faataunuuina foʻi le folafolaga matagofie e toe faafoʻisia le ola i ē ua maliliu, auā “e toetutū mai tagata amiotonu ma tagata amiolētonu.” (Galu. 24:15) Seʻi mātau mai i le mautinoa o lenei folafolaga: “E toetutū mai tagata”! E leai se masalosalo pe tupu lenei mea, auā o afioga ia a Ieova! Ua folafola mai i le Isaia 26:19: “E toe ola mai ou tagata oti. . . . Inā ala mai ia, ma alalaga fiafia outou ē o nonofo i le efuefu! . . . E lafo atu foʻi e le eleele ē ua oti.” Sa faataunuuina muamua nei upu ina ua toe foʻi atu tagata anamua o le Atua i lo latou nuu, ma ua tatou mautinoa ai i lona faataunuuga i le lalolagi fou. O se fiafiaga tele pe a toetutū mai i latou ua maliliu ma toe faatasi ma ē pele iā i latou! Ioe, ua lata mai le iʻuga o le lalolagi a Satani, ma ua lata mai foʻi le lalolagi fou a le Atua. E matuā tāua lava ona faaauau ona tatou mataala!

Pe E te Manatua?

• O le ā le matua o le aʻoaʻoga a Iesu?

• O le ā le mamao ua oo atu i ai le talaʻiga o le Malo?

• Aiseā e matuā tāua ai le mataala?

• Aiseā e faamāfanafanaina ai oe i le folafolaga o loo i le Galuega 24:15?

[Fesili mo le Suʻesuʻega]

 [Pusa/Ata i le itulau 16, 17]

AMATA TAIMI FESOUAʻIINA

Taimi Fesouaʻiina: O Mea ua Tutupu i o Tatou Aso, o le ulutala lenā pe a faa-Samoa, o se tusi o le 2007 na tusia e Alan Greenspan. E toeitiiti lava 20 tausaga o avea o ia ma taʻitaʻifono o le Federal Reserve Board a le Iunaite Setete, lea e vaavaaia le tulaga tautupe a le atunuu atoa. O loo faamatilatila mai e le alii o Greenspan le eseesega o le tulaga o le lalolagi a o leʻi oo i le 1914 ma le tulaga talu mai lenā taimi:

“I lipoti uma mai le taimi a o leʻi oo i le 1914, sa foliga mai na iai i lenā taimi le faaaloalo i feutagaʻiga a tagata faapea ma atunuu, ma sa foliga mai o le a oo lava ina lelei atoatoa le agaʻigaʻi i luma o faalapotopotoga a tagata. Na mafai ona muta i le senituri lona 19 fefaatauaʻiga o pologa. Sa foliga mai ua fāiifo le malolosi o faiga sauā faamanu. . . . Na matuā vave le agaʻigaʻi i luma o faiga faaonapōnei i le senituri lona 19, e pei o auala o nofoaafi, telefoni, molī eletise, faletifaga, taavale afi, ma le anoanoaʻi o meafaitino faaonapōnei mo aiga. O suʻesuʻega i mea tau faafomaʻi, le faaleleia o tulaga i le taumafa, ma le tele o vai ua faamamāina mo le taumafa, ua umi ai pea le soifua . . . Sa manatu tagata uma o le a lē toe motusia lenei agaʻigaʻi i luma.”

Peitaʻi . . . “Ua sili atu ona faaleagaina e le Taua Muamua a le Lalolagi, le tulaga faaaloalo ma aganuu a tagata faapea ma faiga auiluma faaonapōnei, e lē gata i lea, o le Taua Lona Lua a le Lalolagi na sili atu ona toʻatele tagata na fasiotia ai, o lea, na soloia e le Taua Muamua a le Lalolagi le manatu sa iai e faapea, o le a sologa lelei mea i le agaʻi atu i luma. E lē galo iā te aʻu tausaga a o leʻi oo i le Taua Muamua a le Lalolagi, a o foliga mai sa agaʻi ina faaleleia le lumanaʻi o tagata. E matuā ese lava la tatou vaaiga i aso nei ma le vaaiga na iai i le senituri ua mavae, o lea la, o le vaaiga i aso nei ua ōgatasi ma mea moni o loo tutupu. E pei lava ona faaleagaina e le Taua Muamua a le Lalolagi le tulaga agaʻigaʻi i luma o tagata, pe e lē o le mea foʻi lenā o le a tupu i aso nei ona o faiga faatupu faalavelave, le vevela o le tau, ma le faaauilumaina o fesootaʻiga i le lalolagi? E leai se isi e mautinoa i le tali.”

Na manatua e Greenspan i le taimi a o aʻoga se faamatalaga na faia e se Polofesa i mea tau Tamaoaiga, e igoa iā Benjamin M. Anderson, (1886-1949) e faapea: “O i latou sa ola ai i lenā taimi ma ua malamalama lelei i tulaga sa iai le lalolagi i tausaga a o leʻi tupu le Taua Muamua a le Lalolagi, e mautinoa ua latou toe moomoo i ai i na taimi. Sa sili atu ona saogalemu le tulaga o le lalolagi i lenā taimi nai lo se isi lava taimi.”—Economics and the Public Welfare.

O le faaiʻuga foʻi lenā sa faia i le tusi, A World Undone, na tusia e G. J. Meyer, lea na lomia i le 2006. Ua taʻua i lenā tusi: “O mea na tutupu i le talafaasolopito, ua masani ona toe faasino i ai ua ‘suia ai mea uma lava.’ Ua matuā moni lenā tulaga i le mea na tupu i le Taua Tele Muamua a le Lalolagi [1914-1918]. Sa matuā suia moni lava e le taua mea uma: e lē na o atunuu po o faigāmalo ma mea ua tutupu i malo, ae e oo foʻi i mea ua vaaia e tagata i le lalolagi faapea ma i latou lava, na suia ai foʻi. Na avea le taua ma amataga o taimi fesouaʻiina, auā sa suia ai olaga o tagata lea e matuā ese lava mai le olaga malupuipuia lea sa iai a o leʻi tupu le taua a le lalolagi.”

[Ata i le itulau 18]

Iā Amaketo, o le a tatala mai ai e Ieova ʻau a agelu malolosi